TEMATY:

Epidemiologia próchnicy.

Rola promocji zdrowia w profilaktyce
próchnicy.

Prozdrowotne programy
stomatologiczne.

Epidemiologia próchnicy

•

Choroba narządu żucia

(najbardziej rozpowszechniona)

•

Ustalenia WHO

–

Okresowe badania epidemiologiczne

–

Jednakowe metody

–

Monitoring próchnicy

Epidemiologia próchnicy

•

Zalecenia WHO i FDI

–

Badania epidemiologiczne

–

Grupy wiekowe: 7, 12, 15, 35 – 44,
55-64, >74

–

Liczba badanych jednej płci 25 – 50
osób

Epidemiologia próchnicy

•

Oznaczenia stanu uzębienia

–

Zęby stałe: P, U, W

–

Zęby mleczne: p, u, w

Epidemiologia próchnicy

•

P – ząb:

–

1 lub kilka ubytków

–

Próchnica pierwotna i/lub wtórna

–

Z opatrunkiem tymczasowym

–

Miazga żywa lub martwa

NIE ZALICZA SIĘ zębów:

–

Z plamami i przebarwieniami innego
pochodzenia

–

Z niedorozwojem szkliwa

Epidemiologia próchnicy

•

U – ząb:

–

Utracony lub usunięty (z powodu próchnicy)

–

W uzębieniu mlecznym: brak zęba przed
okresem fizjologicznej eksfoliacji

–

Utracony z powodu:

•

Urazu

•

Utraty podparcia kostnego

•

Wskazań ortodontycznych / protetycznych

•

Zmian w przyzębiu brzeżnym i/lub
okołowierzchołkowym

Epidemiologia próchnicy

•

W – ząb:

–

1 lub więcej wypełnień

–

Bez próchnicy wtórnej

–

Pokryty koroną

Epidemiologia próchnicy

•

PUW (puw) w języku angielskim to:

–

DMF (dmf)

•

Decayed

•

Missing

•

Filled

•

Dawna nazwa PUW to:

–

Wskaźnik CER

•

Caries

•

Extractio

•

Reconstruction

Epidemiologia próchnicy

•

Liczby PUW (puw) dotyczące

–

zębów:

•

PUWZ (puwz); w języku ang. DMFT
(dmft)
[stosowane w badaniach
epidemiologicznych]

–

Powierzchni:

•

PUWP (puwp)

Epidemiologia próchnicy

•

Liczba PUW (puw) > 0 = dana osoba JEST lub
BYŁA dotknięta próchnicą

•

Przykład:

–

P=0, U=0, W=1 => PUW=1

Epidemiologia próchnicy

Zależności pomiędzy liczbami P, U, W

P

U

W

Epidemiologia próchnicy

•

Czynniki wpływające na liczby P, U, W:

–

Aktywność procesu próchniczego

–

Wiek

–

Płeć

–

Świadomość, przekonanie i zachowanie
zdrowotne

–

Zaawansowanie promocji zdrowia i działań
zapobiegawczych

–

Dostępność, osiągalność, akceptacja i
solidność opieki stomatologicznej

Epidemiologia próchnicy

•

Obniżenie liczby PUW tylko przez
DZIAŁANIA PROFILAKTYCZNE
=> zahamowanie wzrostu liczby P

Epidemiologia próchnicy

•

Liczba PUW (puw) dotyczy:

–

1 lub kilku osób, dużej populacji

•

Średnia liczba PUW (puw):

–

P+U+W (p+u+w) / liczba osób

Epidemiologia próchnicy

•

Wskaźnik PUW (puw) Palmera i Kleina

–

Suma liczby PUW (puw) / liczba zębów
charakterystyczna dla danego wieku

•

Frekwencja próchnicy

–

(liczba osób z próchnicą / liczba osób badanych) x
100

•

Intensywność próchnicy

–

PUW / n

–

„n” to liczba osób z wartościami PUW > 0

Epidemiologia próchnicy

•

3 szczyty (okresy) największej aktywności
próchnicy

–

Wiek 4 – 8 lat – uzębienie mleczne

–

Wiek 11-18 lat – korony zębów stałych

–

Wiek 55 – 65 lat – korzenie zębów stałych

•

Wskaźnik leczenia uzębienia WHO (Dental
Treatment Index)

–

W / (P+W)

Epidemiologia próchnicy

•

Wytyczone cele na początku lat 80` przez WHO i FDI na
rok 2000

–

50% dzieci w wieku 5 – 6 lat wolne od próchnicy (zęby
mleczne i stałe)

–

Średnia liczba PUW u dzieci 12 letnich niższa od 3

–

85% młodzieży w 18 r.ż. z pełnym uzębieniem

–

50% redukcji obecnego odsetka osób bezzębnych w
wieku 35 – 44 lat

–

25% redukcji obecnego odsetka osób bezzębnych w
wieku 65 lat i więcej

Rola promocji zdrowia w profilaktyce

próchnicy

•

Jasne i prawidłowe informacje na temat
odzywiania i zdrowotności zębów

•

Zachęcanie pacjentów do bycia skutecznymi
wzorcami przy poprawianiu zwyczajów
żywieniowych swoich dzieci

•

Pomoc pacjentom w opracowaniu
odpowiedniego dziennika spożycia żywności

•

Pomoc pacjentom w czytaniu etykiet na
żywności

Rola promocji zdrowia w profilaktyce

próchnicy

•

Porady skierowane do odpowiednich grup ryzyka

•

Właściwe doradztwo żywieniowe

–

3 regularne posiłki w ciągu dnia

–

Redukcja częstości jedzenia (zwłaszcza sacharozy)

–

Świadomość „ukrytych cukrów”

–

Unikanie lepkich słodkich produktów

–

Zachęcać matki do karmienia niemowląt piersią
przez co najmniej pierwsze 6 m-cy

–

Unikać słodzonej wody oraz słodzonych mieszanek
do karmienia dziecka butelką

Rola promocji zdrowia w profilaktyce

próchnicy

•

Właściwe doradztwo żywieniowe

–

W przypadku podawania słodzonych płynów należy
stopniowo rozcieńczać do całkowitego wyeliminowania

–

Unikanie jedzenia w nocy po umyciu zębów

–

Działanie ochronne produktów mleczarskich ze
względu na zawartość kazeiny

–

Stymulacja produkcji śliny poprzez żucie gumy
bezcukrowej po posiłkach

–

Produkty spożywcze wymagające intensywnego
przeżuwania  stymulacja produkcji śliny 

potencjalna zdolność do remineralizacji

Prozdrowotne programy

stomatologiczne

•

Metody szerzenia ochrony zdrowia:

–

Narracyjne - przedszkole, szkoła (nauczyciele,
higienistki), gabinet (lekarze, higienistki)

–

Publikacje – broszury, gazetki, ulotki

–

Wizualne – plakaty, billboardy

–

Audiowizualne – telewizja, radio, internet

Prozdrowotne programy

stomatologiczne

•

Świadczenia zdrowotne w zakresie jamy ustnej
zaprojektowane zgodnie z potrzebami i dostępnymi
zasobami

–

Profilaktyka

–

Wczesna diagnoza

–

Interwencja lecznicza

–

Świadczenia lecznicze

–

Świadczenia rehabilitacyjne

Prozdrowotne programy

stomatologiczne

•

Promocja zdrowej diety

•

Profilaktyka chorób jamy ustnej i innych chorób
związanych z używaniem tytoniu

•

Zapewnienie dostępu do czystej wody i poprawa
warunków sanitarnych dla prawidłowej higieny jamy
ustnej

•

Narodowe programy stosowania fluoru oraz jodowania

•

Profilaktyka onkologiczna

•

Profilaktyka, wczesna diagnoza oraz postępowanie z
HIV/AIDS

•

Promocja zdrowia i zdrowego stylu życia

Piśmiennnictwo:

•

Barnett L.V. Asystowanie w stomatologii. Podręcznik dla asyst
i higienistek stomatologicznych. Wydanie I polskie pod
redakcją M. Bladowskiego

•

Jańczuk Z. Stomatologia zachowawcza. Zarys Kliniczny.
Podręcznik dla studentów stomatologii. Wydanie III.