PODZIAŁ LEKÓW
WPŁYWAJĄCYCH NA
WYTWARZANIE I
WYDZIELANIE ŻÓŁCI

Leki wpływające na
wydzielanie żółci

Rola fizjologiczna żółci



Udział w trawieniu (emulgacja tłuszczów i
aktywacja lipazy) oraz we wchłanianiu tłuszczów
(tworzy z kwasami tłuszczowymi rozpuszczalne w
wodzie połączenia) i substancji rozpuszczalnych w
tłuszczach.



Usuwanie z organizmu niektórych produktów
przemiany materii, np. cholesterolu, barwników
żółciowych, kwasów żółciowych - stałe wytwarzanie
żółci jest sprawdzianem, ale i warunkiem
sprawności czynnościowej komórki wątrobowej.

Rola żółci cd.



Warunkowanie odpowiedniego natężenia
czynności motorycznej jelit.



Hamowanie rozwoju flory jelitowej.

Fizjologiczna regulacja
wytwarzania i wydzielania
żółci



Wytwarzanie - regulowane na drodze
humoralnej przez substancje chemiczne
powstające w błonie śluzowej jelit w
czasie trawienia pokarmów - przede
wszystkim przez kwasy żółciowe.



Wydzielanie - skurcz i opróżnienie
pęcherzyka żółciowego w drodze
odruchowej pod wpływem podrażnienia
błony śluzowej dwunastnicy
przesuwającym się pokarmem.



Leki żółciotwórcze



Leki żółciopędne

Leki żółciotwórcze
(choleretica)

Leki wzmagające wytwarzanie żółci przez bezpośrednie

pobudzenie czynności wydzielniczej komórki wątrobowej.



Kwasy żółciowe - żółć wołowa, kwas dehydrocholowy,

dehydrocholan sodu.



Pochodne kwasu nikotynowego - hydroksymetyloamid

kwasu nikotynowego.



Pochodne kwasu salicylowego -

hydroksyfenylosalicylamid.



Pochodne difenylopropyloaminy - diizopramina.



Triotiony - anetoltrition.



Olejki eteryczne z roślin - kurkuma, skrzyp, mięta

pieprzowa, jałowiec, ruta, kolendra, nieśmiertelnik,

kminek, dzika róża, czarna rzepa.



Inne.

Leki żółciopędne
(cholekinetica)

Leki powodujące skurcz i opróżnienie się

pęcherzyka



Działające bezpośrednio - leki cholinergiczne
(prostygmina), miotoniczne (wazopresyna,
histamina).



Działające odruchowo (przez podrażnienie
zakończeń czuciowych błony śluzowej jelit) -
osmotyczne leki przeczyszczające (wody
mineralne), olej rycynowy, środki pokarmowe
(oliwa, żółtko jaja, śmietana, czekolada).

Leki żółciotwórcze



Działanie żółciotwórcze mają przede
wszystkim kwasy żółciowe, poza tym
wiele związków syntetycznych i olejki
eteryczne.

Kwasy żółciowe



Kwasy żółciowe są silnymi lekami pobudzającymi

wytwarzanie żółci. Wywierają one na organizm różnorodne

działanie farmakologiczne:

1. Pobudzają czynność komórek wątrobowych i wydzielanie

żółci.

2. Zwiększają przepuszczalność błon komórkowych. Działając

na ściany jelit, ułatwiają wchłanianie się pokarmów.

3. Pobudzają ruchy jelit. W żółtaczce zastoinowej, wskutek

niewydzielania się żółci do jelit, ruchy jelit są osłabione,

następstwem czego jest uporczywe zaparcie.

4. Emulgują tłuszcze i umożliwiają ich wchłanianie, jak

również wchłanianie witamin rozpuszczalnych w

tłuszczach.

5. Aktywują (uczynniają) enzymy trawienne.
6. Działają przeciwalergicznie i moczopędnie.

Środki żółciotwórcze

Środki kurczące pęcherzyk

żółciowy

Kwas dehydrocholowy
Hydroksymetyloamid kwasu

nikotynowego
Osalmid
Diizopramina
Anetoltriron

Zioła żółciopędne

Leki parasympatykotoniczne –
prostygmina

Leki miotoniczne –
wazopresyna
Środki przeczyszczające – sól
gorzka, olej rycynowy

Środki pokarmowe – oliwa,
żółtka jaja



Kwasy żółciowe stosuje się jako bardzo
skuteczne leki żółciopędne w schorzeniach
wątroby i dróg żółciowych.



Często podaje się je w postaci preparatów
zawierających dodatek środków
działających odkażająco na drogi żółciowe.



Pochodne kwasów żółciowych, jak kwas
chenodezoksycholowy i
ursodezoksycholowy stosuje się w
rozpuszczaniu kamieni żółciowych.

Preparaty kwasów żółciowych –
działania niepożądane,
przeciwwskazania



Preparaty kwasów żółciowych mogą
powodować bóle brzucha i biegunkę.



Są one przeciwwskazane w niedrożności
i ostrych stanach zapalnych dróg
żółciowych oraz w stanach zapalnych i
uszkodzeniu wątroby.

Preparaty



Acidum dehydrocholicum - kwas
dehydrocholowy; tabletki 0,25 g; stosuje
sie doustnie co 8-12 godz. 1-2 tabl. po
jedzeniu.



Acidum dehydrocholicum
compositum - kwas dehydrocholowy +
wyciąg suchy z pokrzyku, tabletki;
stosuje się doustnie co 8-12 godz. 1-2
tabl

Olejki eteryczne



W niektórych surowcach roślinnych są zawarte

lotne i wonne substancje zwane olejkami

eterycznymi.



Wiele olejków eterycznych działa żółciopędnie.



Podane doustnie drażnią błonę śluzową jelita,

powodując odruchowe skurcze pęcherzyka

żółciowego.



Wchłonięte do krwiobiegu wydzielają się przez

płuca z wydychanym powietrzem, przez nerki z

moczem, przez wątrobę z żółcią, pobudzając

komórki wątrobowe do wzmożonego wydzielania

żółci.



Działają one również słabo odkażająco na drogi

żółciowe.

Olejki eteryczne



Jako leki żółciopędne stosuje się kłącze
kurkumy (Rhizoma Curcumae), liście boldo
(Folium Boldo), krwawnik (Achilled millefolium),
nagietek (Calendula officinalis), miętę
pieprzową (Mentha piperita).



Używa się ich w postaci ziółek.



Poza tym stosuje się olejki eteryczne, jak olejek
mięty pieprzowej (Oleum Menthae pip.), olejek
tymiankowy (Oleum Thymi) oraz związki
terpenowe zawarte w tych olejkach (mentol,
tymol).

Olejki eteryczne - preparaty



Artecholin - mieszanina wyciągów z ziół o działaniu żółciopędnym, tabletki

i płyn; stosuje się doustnie 3 razy dziennie 1-2 tabletki lub 50 kropli.



Boldaloin - tabletki zawierające boldynę (wyciąg z liści boldo) oraz wyciąg

z aloesu, stosuje się doustnie 1-3 razy dziennie.



Cholagogum N Nattermann - wyciąg z glistnika + korzeń kurkumy +

olejek z mięty pieprzowej, kapsułki i krople; stosuje się doustnie 3 razy

dziennie 15-30 kropli lub 1 kapsułkę.



Cholesol - preparat zawierający mieszaninę wyciągów z wielu roślin

zawierających olejki eteryczne o działaniu żółciopędnym, płyn; stosuje się

doustnie 1 łyżeczkę 2 razy dziennie.



Intractum Hyperici (Succus Hyperici, Tinctura Hyperici) - wyciąg

(sok, nalewka) z ziela dziurawca, płyn, stosuje się 3 razy dziennie 1/2

łyżeczki.



Raphaehijlin - preparat złożony zawierający m.in. wyciąg z korzenia

czarnej rzodkwi, wyciąg z karczochów i węgiel lekarski; drażetki; stosuje się

doustnie 3 razy dziennie 1-2 drażetki po jedzeniu.



Terpichol - preparat złożony o działaniu żółciotwórczym i żółciopędnym

oraz spazmolitycznym, krople i kapsułki; stosuje się doustnie 2-4 razy

dziennie 1 kapsułkę lub 3-5 razy dziennie 3-8 kropli.

Olejki eteryczne - preparaty



Cholitol - preparat o właściwościach spazmolitycznych,

żółciotwórczych i żółciopędnych zawierający m.in. nalewkę z kurkumy,

nalewkę z pokrzyku i.in., płyn; stosuje się doustnie 3 razy dziennie po

25 kropli.



Cynerex (Cynerein, Tinctura Cynareae) - preparaty zawierające

wyciąg z karczochów, tabletki, drażetki i płyn; stosuje się doustnie 3

razy dziennie po 1 tabletce (drażetce) lub 3-4 razy dziennie 2,5 ml

preparatu.



Gallemolan forte - preparat zawierający wyciąg z roślin o działaniu

spazmolitycznym, żółciotwórczym i żółciopędnym, kapsułki; stosuje się

doustnie 3 razy dziennie 1-2 kapsułki.



Gallen-Leber-Tee Cholaflux - ziołowy preparat złożony o działaniu

żółciopędnym i spazmolitycznym, proszek; stosuje się doustnie 1

łyżeczkę proszku zalaną gorącą wodą 3 razy dziennie.



Intractum Abrotani - etanolowy wyciąg ziela bożego drzewka, płyn;

stosuje się doustnie 3 razy dziennie 5 ml. Sola ren - wyciąg z kurkumy,

krople; stosuje się doustnie 3 razy dziennie 20-30 kropli.



Succus Taraxaci (Talion) - sok (wyciąg) ze świeżych korzeni mniszka,

płyn; stosuje się doustnie 3 razy dziennie 1/2-1 łyżeczki preparatu.

Leki żółciopędne



Lekami żółciopędnymi nazywamy środki
zwiększające wypływ żółci z dróg
żółciowych do dwunastnicy w następstwie
obkurczenia pęcherzyka żółciowego.



Leki kurczące pęcherzyk żółciowy nie
wywierają leczniczego wpływu na
wątrobę. Stosuje się je zatem tylko w
celach diagnostycznych, przy pobieraniu
próbki żółci do badania.



Na pęcherzyk żółciowy działają kurczące leki
parasympatykotoniczne (prostygmina, pilokarpina).



Poza tym większość środków drażniących błonę
śluzową jelit, np. osmotyczne środki
przeczyszczające, pokarmy, powoduje odruchowy
skurcz pęcherzyka żółciowego i wzmożony wpływ
żółci do dwunastnicy.



Środek działający silnie spazmolitycznie (zwłaszcza
na zwieracz bańki wątrobowo-trzustkowej)
ułatwiając odpływ żółci. Działa bardzo słabo
żółciotwórczo.

Leki rozpuszczające
kamienie żółciowe



Tylko 2 leki okazały się skuteczne - kwas
chenodezoksycholowy i
ursodezoksycholowy