UKŁAD

POKARMOWY

BIOLOGIA

SPIS TREŚCI

1.

Budowa i czynności układu pokarmowego

2.

Budowa języka

3.

Rozpoznawanie smaków

4.

Trawienie:

–

cukry

–

białka

–

tłuszcze

5.

Rola diety w życiu człowieka

6.

Choroby:

– anoreksja

– bulimia

– Otyłość

7. Bibliografia

BUDOWA
UKŁADU

POKARMOWEGO

Układ pokarmowy składa

się z przewodu

pokarmowego i gruczołów

trawiennych do niego

uchodzących. Przewód

pokarmowy zbudowany jest

z szeregu odcinków,

którymi są jama ustna,

gardło, przełyk, żołądek,

jelito cienkie, obejmujące

dwunastnicę, jelito czcze i

kręte, oraz jelito grube, w

którym wyróżnia się jelito

ślepe i okrężnicę

zakończoną odbytem.

Gruczołami trawiennymi są

ślinianki, wątroba i

trzustka.

Czynności układu

pokarmowego

Zadaniem układu pokarmowego jest pobieranie

pokarmu, jego przeróbka mechaniczna i

chemiczna, wchłanianie strawionych substancji

oraz wydalanie niestrawionych resztek

pokarmowych. Na trawienie pokarmu składają

się procesy mechaniczne i chemiczne. Do

procesów mechanicznych należy: rozdrabnianie

pokarmu, połykanie, ruchy perystatyczne

przełyku, żołądka i jelit. Procesy chemiczne

polegają na hydrolitycznym rozkładzie złożonych

składników pokarmowych, który zachodzi przy

udziale enzymów trawiennych.

BUDOWA JĘZYKA

Rozpoznawanie smaków

Receptory smakowe języka człowieka rozpoznają

następujące cztery rodzaje smaków: słodki, słony, gorzki i

kwaśny. Niektórzy dodają, jeszcze smak „alkaliczny” albo

„metaliczny”, jednak nie udowodniono ich istnienia.

Potocznie jest mowa o bardzo wielu smakach, jak smak

wina, jabłka, cebuli itp, jednak rozpoznanie tego rodzaju

wrażeń świadomych jest złożone i powstaje skutkiem

pobudzenia receptorów, szczególnie węchowych.

Szczególnym odczuwaniem 4 podstawowych smaków

charakteryzują się następujące okolice języka:

• słony – brzegi i koniec języka,

• gorzki – nasada języka,

• słodki – koniec języka,

• kwaśny – brzegi języka.

TRAWIENIE

CUKRY

BIAŁKA

TŁUSZCZE

CUKRY

Są trawione przez enzymy amylolityczne, które tną wiązanie O-

glikozydowe w cukrach. Zaczyna się już w jamie ustnej. Działa

tam AMYLAZA ŚLINOWA, która rozkłada skrobie i glikogen

poprzez dekstryny do maltozy. W żołądku nie są trawione,

ponieważ enzymy amylolityczne są aktywne tylko w środowisku

obojętnym lub lekko zasadowym, a w żołądku jest środowisko

kwaśne. Dopiero w dwunastnicy następuje kolejny etap trawienia.

Przez trzustkę wydzielana jest amylaza trzustkowa, a przez jelito

– AMYLAZA JELITOWA, maltaza, sacharaza i laktaza. Amylaza

jelitowa i trzustkowa działają podobnie jak amylaza ślinowa -

rozkład skrobi i glikogenu na maltozę.

• Maltaza - rozkłada maltozę na 2 cząsteczki glukozy,

• Sacharaza - sacharozę na glukozę i fruktozę,

• Laktaza - laktozę na glukozę i galaktozę.

Cukry w takiej prostej postaci są wchłaniane w dwunastnicy i

jelicie czczym przez kosmki jelitowe do naczyń krwionośnych.

BIAŁKA

Zaczyna się w żołądku. Gruczoły żołądka

(komórki główne gruczołów żołądkowych

właściwych) produkują PEPSYNOGEN. Jest to

proenzym proteolityczny. Uaktywnia się w

kwaśnym środowisku żołądka i zmienia się w

czynna PEPSYNĘ. Jest ona endopepsydazą.

Endopeptydaza to enzym proteolityczny który

działa na środkowe wiązania w łańcuchu

polipeptydowym (łańcuchu aminokwasów).

Rozcina on wiązania peptydowe białek i

wyższych polipeptydów na niższe polipeptydy.

TŁUSZCZE

W pierwszym etapie trawienia tłuszczy (w

DWUNASTNICY) krople tłuszczu są emulgowane.

Oznacza to, że zmniejsza się ich napięcie

powierzchniowe, co później ułatwia dostęp enzymów

trawiących tłuszcze (LIPAZY). Dzieje się tak dzięki

żółci produkowanej przez wątrobę. Żółć zmniejsza

napięcie powierzchniowe kropli tłuszczu.

Przez trzustkę wydzielane są enzymy LIPOLITYCZNE –

lipazy (trzustkowe), które są aktywne w środowisku

zasadowym. Dzięki nich zostaje rozszczepione

wiązanie estrowe w tłuszczach.

Strawione tłuszcze są wchłaniane w jelitach przez

kosmki jelitowe do naczyń limfatycznych (niewielkie

ilości kwasów tłuszczowych do naczyń

krwionośnych).

Rola diety w życiu człowieka

Prawidłowe odżywianie jest jednym z ważniejszych

czynników decydujących o właściwym rozwoju i

funkcjonowaniu ludzkiego organizmu. Rodzaj pożywienia

wpływa nie tylko na odporność i długość życia, ale

także na jego jakość. Dzięki jedzeniu dostarczanemu

naszemu organizmowi jesteśmy w stanie w ogóle

funkcjonować. Jednak dla zachowania optymalnej

równowagi należy zwrócić uwagę także na jakość

pożywienia. Prawidłowo przygotowana dieta musi być

różnorodna, tzn. musi uwzględniać wszystkie

składniki: cukry, tłuszcze, białka, witaminy oraz

sole mineralne. Spożywanie posiłków nie powinno być

tylko koniecznością, może i musi stać się

przyjemnością. Tylko wtedy stan naszego zdrowia

fizycznego i psychicznego będzie prawidłowy. W tym

kontekście nowego znaczenia nabiera stare powiedzenie

- "Jesteś tym, co jesz".

CHOROBY

ANOREKSJA

BULIMIA

OTYŁOŚĆ

Anoreksja

Anoreksja

(jadłowstręt

psychiczny) jest to zaburzenie

percepcji, dotykające zwykle

młode kobiety, polegające na tym,

że osoba chora odbiera siebie jako

osobą otyłą, gdy w rzeczywistości

może być bardzo szczupła.

Anoreksja powoduje wyniszczenie

organizmu, pozostawiające często

nieodwracalne zmiany. Dochodzi

do ograniczania ilości jedzenia co

w efekcie prowadzi do

wychudzenia. Chorzy z

jadłowstrętem powinni być pod

kontrolą psychiatry. W przypadku

dużego zaawansowania choroby

osoba powinna być

hospitalizowana.

Bulimia

Bulimia

(żarłoczność

psychiczna, wilczy głód)

objawia się powtarzającymi,

niekontrolowanymi epizodami

spożywania dużych ilości

pokarmu, aż do pojawienia się

nudności. Bulimia dotyka

najczęściej osoby które nie

akceptują swojego wyglądu,

nie czują się dobrze w swoim

ciele i za wszelką cenę chcą

polepszyć swoje samopoczucie.

Bulimia dotyka zwykle młode

kobiety. Objawy towarzyszące

bulimii to: Ciągłe zmęczenie i

ospałość, problemy z sercem,

bóle i zawroty głowy,

zaburzenie miesiączkowania,

bóle brzucha.

Otyłość

Otyłość

jest przewlekłą

chorobą spowodowana

nadmierną podażą

energii zawartej w

pokarmach w stosunku

do zapotrzebowania

organizmu, skutkiem

czego jest

magazynowanie

nadmiaru w postaci

tkanki tłuszczowej.

Otyłość stanowi

zagrożenie dla zdrowia i

długości życia, zwiększa

ryzyko nadciśnienia i

cukrzycy.

Bibliografia

• Podręcznik do biologii: „Biologia 1”

W. Lewiński, J. Prokop, G. Skirmuntt, J.
Walkiewicz

• bryk.pl
• sciaga.pl
• medserwis.pl