BIOLOGIA-UKŁAD POKARMOWY

Składniki chemiczne organizmu człowieka :

• budulcowe: aminokwasy , tłuszcze, białka

• energetyczne

nieorganiczne woda składniki mineralne

organiczne aminokwasy cukry tłuszcze witaminy białka

Cukrowce → węglowodany, sacharydy

C_n(H₂O)_n

cukry proste:

• łatwo rozpuszczają się w wodzie

• mogą spełniać funkcje energetyczne

• składają się z

• 3 atomów C → cukier trójwęglowy: trioza, aldehyd glicerynowy

• 5x C → pentozy: ryboza, deoksyryboza

• 6x C → heksozy: glukoza, fruktoza, galaktoza

cukry złożone

• cukry zapasowa i budulcowe

• składają się z łańcuchów

• skrobia, glikogen - cukry zapasowe

• celuloza, chityna - cukry budulcowe

dwucukry

• połączenie dwóch cukrów prostych

• sacharoza = glukoza + fruktoza

• maltoza = glukoza + glukoza

• laktoza = glukoza + galaktoza → źródło energii

Wartość energetyczna cukrowców

1 g glukozy → 17,2 kJ, energii = 9 kcal

Cukry proste nie mogą być magazynowane ponieważ rozpuszczają się w wodzie, ich stężenie w komórce byłoby zbyt małe, dążąc do wyrównania stężeń → pęknięcie komórki.

Tłuszcze

• roślinne

• nienasycone wiązania w kw. Tłuszczowych

• niska temperatura topnienia (temp. pokojowa-ciecz, masło kakaowe - c. stałe)

• zwierzęce

• wysoka temperatura topnienia (wyjątek tran)

Funkcje tłuszczowców:

• źródło energii ( 1g → 32 kJ)

• budulec

• funkcja zapasowa

• termoregulacyjna

• hormonalna (hormony= tłuszcze)




Białka- główny składnik organizmu

• decydują o tym jak wyglądamy

• ich struktura jest dziedziczna, przekazywana przez kwas nukleinowy

• są bardzo różnorodne

aminokwasy- pojedyncze elementy białka

• metionina, cysteina - jako jedyne zawierają siarkę

• glicyna- najprostszy aminokwas

• mają amfoteryczny charakter

• połączone są wiązaniami peptydowymi

• są elementami układu buforującego

Podział :

• endogenne - sami je tworzymy

• egzogenne- pobierane są z pokarmem ( lizyna, metionina, tryptofan)

kwasy nukleinowe kodują kolejność aminokwasów

Struktury przestrzenne białek:

• pierwszorzędowa- sekwencja aminokwasów w białku jest warunkowana genetycznie

• drugorzędowa- postać spirali lub harmonijki

• trzeciorzędowa - białko zaczyna przybierać strukturę globularną (3D, kulisty kształt), stabilizowany przez wiązania dwu siarczkowe

• czwartorzędowa- powstaje gdy kilka różnych białek łączy się ze sobą

• hemoglobina- 4 białka + grupa hemowa

Funkcje białek:

• strukturalna- mięśnie , kolagen

• transport przez błona

• odpornościowa- gamo-globuliny

• enzymatyczna

• receptorowa

• zapasowa

• udział w podziale komórkowym

Enzymy- białka

• aktywność zależy od pH

• 1 enzym= 1 reakcja

• 1 enzym pasuje tylko do 1 zw. Chemicznego

UKŁAD POKARMOWY

Jama ustna : pH- obojętne

• ślinianki - podjęzykowe, podżuchwowe, przyuszne, wydzielają ślinę

• język

• gardziel- ma nagłośnie, chroni tchawice

• przełyk - zaczyna się perystaltyka jelit

• żołądek pH 2,8-3,5

• gromadzi pokarm

• początek trawienia

• zakwaszanie pokarmu

• dwunastnica pH lekko zasadowe

• najważniejszy element trawienia

• posiada 2 kanały: z wątroby dla żółci, z trzustki

• trzustka

• wytwarza enzymy trawienne

• jelito cienkie pH- zasadowe

• poprzyczepiane do krezki

• końcówka trawienia

• wchłanianie substancji

• na ścianach są kosmki

• kończy się zastawką

• jelito grube pH kwaśne

• woreczek robaczkowy

• jelito ślepe

• formowanie kału

• odwadnianie treści pokarmowej

• odbytnica

• ostateczne odwadnianie pokarmu

Witaminy rozpuszczalne w wodzie

Witaminy	Źródło	Awitaminozy
A	Wątroba, jaja, masło, mleko, tran, marchew, pomidory	Ślepota zmierzchowa, zanikanie nabłonków i łuszczenie się skóry zmiany zabarwienia skóry, wypadanie włosów (nadmiar)
D	Wątroba, mleko pełne, jaja, drożdże, masło, tran	Krzywica- deformacja kości, tylko u dzieci
E	Oleje roślinne, orzechy, kiełki pszenicy, wątroba, jaja, ryby	Osłabienie mięśni, obniżenie płodności
K	We florze bakteryjnej jelita	Wydłużenie czasu krzepnięcia krwi, podatność na krwotoki

Witaminy rozpuszczalne w wodzie

B1	Wątroba, mięso, drożdże, nieoczyszczone ziarna zbóż	Choroba beri- beri
PP	Wątroba, sery, jaja, pełne mleko	Zmęczenie, depresje, zaburzenia pamięci
B2	Wątroba, sery, jaja, pełne mleko	Zapalenie skóry, pękanie kącików ust, obniżenie sprawności umysłowej
B6	Wątroba, mięso, jaja, warzywa, banany, rośliny strączkowe	Stany zapalne skóry, nadmierna pobudliwość
B11	Bakterie flory jelitowej, nieoczyszczona ziarna zbóż, drożdże, jarzyny liściaste	Zakłócenie procesu krwiotwórczego prowadzącego do anemii
B12	Bakterie flory jelitowej, wątroba, jaja	Anemia złośliwa na skutek zahamowania produkcji krwinek czerwonych
C	Świeże owoce	Obniżona odporność, choroba szkorbut

TRAWIENIE CUKRÓW

1. Jama ustna- amylaza ślinowa rozkłada skrobię na cukry prostsze- maltozę

2. Żołądek- niskie pH hamuje trawienie

3. Jelito Cienkie - amylaza trzustkowa rozdziela cukry na maltozę

maltaza dzieli wszystkie cukry na maltozę

maltoza dzielona jest na monosacharydy → glukozę

wchłanianie przez kosmki jelitowe do krwi

TRAWIENIE TŁUSZCZOWCÓW

1. Dwunastnica - żółć przeprowadza emulgację tłuszczu - zwiększa to powierzchnie wchłaniania

2. Jelito cienkie- lipaza trzustkowa trawi lipidy na micele( glicerol + kw. Tłuszczowe)

3. Micele wchłaniane są do układy limfatycznego przez kosmki jelitowe

TRAWIENIE BIAŁEK

1. Żołądek- wydzielania pepsynogenu, który pod wpływem kwasu solnego uaktywnia się i rozkłada białka na krótsze łańcuchy aminokwasów.

2. Dwunastnica - aminokwasy są dzielona na krótsze odcinki przez trypsynę i chymotrypsynę( wydzielane przez trzustkę w postaci nieaktywnej)

3. Jelito cienkie - peptydazy jelitowe tną łańcuchy białkowe na pojedyncze aminokwasy. Są wchłaniane jako rozpuszczalne w wodzie do krwi przez kosmki jelitowe.

---