ŻYWIENIE Z

ŻYWIENIE Z

OGRANICZENIEM BIAŁKA

OGRANICZENIEM BIAŁKA

Grażyna Klupńska

Grażyna Klupńska

PODAŻ BIAŁKA

PODAŻ BIAŁKA

Homeostaza – metaboliczne mechanizmy

Homeostaza – metaboliczne mechanizmy

regulacyjne, aby utrzymać organizm w stanie

regulacyjne, aby utrzymać organizm w stanie

stabilnym w odniesieniu do czynności

stabilnym w odniesieniu do czynności

fizjologicznych oraz zasobów energii i

fizjologicznych oraz zasobów energii i

składników odżywczych

składników odżywczych

Homeroeza – mechanizmy regulacyjne, które

Homeroeza – mechanizmy regulacyjne, które

pozwalają organizmowi przechodzić w sposób

pozwalają organizmowi przechodzić w sposób

zaprogramowany z jednego stabilnego stanu

zaprogramowany z jednego stabilnego stanu

homeosatycznego w inny, np. rośnięcie w

homeosatycznego w inny, np. rośnięcie w

dzieciństwie lub zapoczątkowanie laktacji

dzieciństwie lub zapoczątkowanie laktacji

PODAŻ BIAŁKA

PODAŻ BIAŁKA

Całkowity wydatek energetyczny (TEE – total

Całkowity wydatek energetyczny (TEE – total

energy expenditure) u zdrowych osób składa

energy expenditure) u zdrowych osób składa

się głównie ze spoczynkowego wydatku

się głównie ze spoczynkowego wydatku

energetycznego (REE – resting energy

energetycznego (REE – resting energy

expenditure), stanowiącego około 60% TEE i

expenditure), stanowiącego około 60% TEE i

wydatku energetycznego wyzwalanego

wydatku energetycznego wyzwalanego

otyłością (AEE – activity energy expenditure),

otyłością (AEE – activity energy expenditure),

stanowiącą około 30% TEE. Dodatkowo

stanowiącą około 30% TEE. Dodatkowo

wydatek energetyczny indukowany dietą (DEE

wydatek energetyczny indukowany dietą (DEE

– diet energy expenditure) stanowi około 10%

– diet energy expenditure) stanowi około 10%

TEE.

TEE.

PODAŻ BIAŁKA

PODAŻ BIAŁKA

Spoczynkowy wydatek energetyczny jest

Spoczynkowy wydatek energetyczny jest

głównie wynikiem metabolizmu beztłuszczowej

głównie wynikiem metabolizmu beztłuszczowej

masy ciała

masy ciała

Zawartość energii w przyjmowanych

Zawartość energii w przyjmowanych

pokarmach jest określania między innymi

pokarmach jest określania między innymi

przez pomiar zawartego w nich azotu –

przez pomiar zawartego w nich azotu –

ekwiwalent białka

ekwiwalent białka

Głównym produktem metabolizmu białka jest

Głównym produktem metabolizmu białka jest

mocznik, którego produkty mają największą

mocznik, którego produkty mają największą

zawartość energii

zawartość energii

PODAŻ BIAŁKA

PODAŻ BIAŁKA

Zalecenie dziennej podaży białka (0,8g/kg

Zalecenie dziennej podaży białka (0,8g/kg

mc./24h) składa się z następujących elementów:

mc./24h) składa się z następujących elementów:

-

średniej ilości białka wysokiej jakości, potrzebnej do

średniej ilości białka wysokiej jakości, potrzebnej do

utrzymania bilansu azotowego (0,6g/kg mc.)

utrzymania bilansu azotowego (0,6g/kg mc.)

-

czynnika bezpieczeństwa zapewniającego, że

czynnika bezpieczeństwa zapewniającego, że

właściwa podaż białka obejmuje 95% zdrowej

właściwa podaż białka obejmuje 95% zdrowej

populacji (0,15g/kg mc.)

populacji (0,15g/kg mc.)

-

poprawki na spożycie białek, które nie są wyłącznie

poprawki na spożycie białek, które nie są wyłącznie

białkami wysokiej jakości (0,05g/kg mc.)

białkami wysokiej jakości (0,05g/kg mc.)

PODAŻ BIAŁKA

PODAŻ BIAŁKA

Bilans azotowy mierzy się sumując straty

Bilans azotowy mierzy się sumując straty

azotu z moczem, stolcem, przez skórę, pot i

azotu z moczem, stolcem, przez skórę, pot i

inne wydzieliny

inne wydzieliny

Z badań przeprowadzonych u ludzi zdrowych

Z badań przeprowadzonych u ludzi zdrowych

można ustalić następujące wartości:

można ustalić następujące wartości:

- przy podaży białka 1g/kg mc./24 h, utrata

- przy podaży białka 1g/kg mc./24 h, utrata

azotu w moczu odpowiada ok. 0,85 g/kg

azotu w moczu odpowiada ok. 0,85 g/kg

mc./h, utrata ze stolcem wynosi 0,1 g/kg

mc./h, utrata ze stolcem wynosi 0,1 g/kg

mc./24 h, a przez skórę i innymi drogami

mc./24 h, a przez skórę i innymi drogami

0,03 g/kg mc./24 h.

0,03 g/kg mc./24 h.

PODAŻ BIAŁKA

PODAŻ BIAŁKA

Im większe jest przyjmowanie biała,

Im większe jest przyjmowanie biała,

tym większy jest jego rozpad

tym większy jest jego rozpad

Jeżeli przez dłuższy czas podaż białka

Jeżeli przez dłuższy czas podaż białka

jest zerowa, utrata białka zmniejsza

jest zerowa, utrata białka zmniejsza

się z

się z

1 g/kg mc./24 h do 0,4 g/kg mc./24 h,

1 g/kg mc./24 h do 0,4 g/kg mc./24 h,

jako wyraz adaptacji do

jako wyraz adaptacji do

niedostatecznej podaży.

niedostatecznej podaży.

PODAŻ BIAŁKA

PODAŻ BIAŁKA

W czasie długotrwałego przyrostu masy ciała

W czasie długotrwałego przyrostu masy ciała

dodatni bilans azotowy u niedożywionych, ale

dodatni bilans azotowy u niedożywionych, ale

zdrowych, odpowiada ok. 40% podaży białka

zdrowych, odpowiada ok. 40% podaży białka

równej 1,5 g/kg mc./24 h.

równej 1,5 g/kg mc./24 h.

Blisko 75% stopniowo wzrastającej podaży,

Blisko 75% stopniowo wzrastającej podaży,

białko jest zatrzymywane w organizmie

białko jest zatrzymywane w organizmie

Ta odbudowa jest procesem wymagającym

Ta odbudowa jest procesem wymagającym

energii, ponieważ w czasie zdrowienia zwiększa

energii, ponieważ w czasie zdrowienia zwiększa

się zarówno rozpad, jak i synteza białka, co

się zarówno rozpad, jak i synteza białka, co

odzwierciedla ciągłą przebudowę tkanek

odzwierciedla ciągłą przebudowę tkanek

PODAŻ BIAŁKA

PODAŻ BIAŁKA

Zgodnie z zasadami bilansu

Zgodnie z zasadami bilansu

energetycznego i białkowego wraz z

energetycznego i białkowego wraz z

zasadami homeostatycznych i

zasadami homeostatycznych i

homeoretcznych zmian organizmu uważa

homeoretcznych zmian organizmu uważa

się, że dobowa podaż energii i białka

się, że dobowa podaż energii i białka

powinna odpowiednio wynosić

powinna odpowiednio wynosić

odpowiednio 30 kcal/kg mc. - 1 g/kg mc.

odpowiednio 30 kcal/kg mc. - 1 g/kg mc.

Wielkości te jednak mogą się zwiększać,

Wielkości te jednak mogą się zwiększać,

zwłaszcza w warunkach przyrostu masy

zwłaszcza w warunkach przyrostu masy

ciała, po okresie jej utraty (np. związanej

ciała, po okresie jej utraty (np. związanej

z chorobą)

z chorobą)

ŻYWIENIE Z

ŻYWIENIE Z

OGRANICZENIEM BIAŁKA

OGRANICZENIEM BIAŁKA

Ostra niewydolność nerek

Ostra niewydolność nerek

Przewlekła niewydolność nerek

Przewlekła niewydolność nerek

Choroby wątroby

Choroby wątroby

ŻYWIENIE Z

ŻYWIENIE Z

OGRANICZENIEM BIAŁKA

OGRANICZENIEM BIAŁKA

Stopień przewlekłej niewydolności nerek

Stopień przewlekłej niewydolności nerek

stopień wskaźnik przesączania kłębuszkowego

stopień wskaźnik przesączania kłębuszkowego

(ml/min/1,73 m2)

(ml/min/1,73 m2)

1

1

>

>

90, cechy uszkodzenia nerek –

90, cechy uszkodzenia nerek –

albuminuria

albuminuria

2 60 – 89

2 60 – 89

3 30 – 59

3 30 – 59

4 15 – 20

4 15 – 20

5

5

<

<

15 lub leczenie dializami

15 lub leczenie dializami

ŻYWIENIE Z

ŻYWIENIE Z

OGRANICZENIEM BIAŁKA -

OGRANICZENIEM BIAŁKA -

CEL

CEL

Zapobieganie nadmiernemu wytwarzaniu

Zapobieganie nadmiernemu wytwarzaniu

toksycznych dla organizmu produktów

toksycznych dla organizmu produktów

przemiany białkowej

przemiany białkowej

Ochrona zmienionych chorobowo

Ochrona zmienionych chorobowo

narządów – wątroba, nerki

narządów – wątroba, nerki

Utrzymanie dobrego stanu odżywienia

Utrzymanie dobrego stanu odżywienia

przez dostarczenie potrzebnej ilości energii

przez dostarczenie potrzebnej ilości energii

i składników pokarmowych

i składników pokarmowych

ŻYWIENIE Z

ŻYWIENIE Z

OGRANICZENIEM BIAŁKA

OGRANICZENIEM BIAŁKA

Niewydolność nerek – kalorie

Niewydolność nerek – kalorie

niebiałkowe pokrywają bogato

niebiałkowe pokrywają bogato

energetyczne tłuszcze i węglowodany

energetyczne tłuszcze i węglowodany

Niewydolność wątroby – główne

Niewydolność wątroby – główne

źródło energii to węglowodany, gdyż

źródło energii to węglowodany, gdyż

tłuszcze obciążają chorą wątrobę

tłuszcze obciążają chorą wątrobę

ŻYWIENIE Z

ŻYWIENIE Z

OGRANICZENIEM BIAŁKA

OGRANICZENIEM BIAŁKA

Niewydolność nerek

Niewydolność nerek

→

→

niedostateczne wydalanie moczu →

niedostateczne wydalanie moczu →

zwiększenie we krwi produktów

zwiększenie we krwi produktów

rozpadu białek – zalecenia:

rozpadu białek – zalecenia:

-

-

zmniejszenie spożycia dobowego białka

zmniejszenie spożycia dobowego białka

do 0,6 – 0,8 g/kg m.c./db (1/2 to białko o

do 0,6 – 0,8 g/kg m.c./db (1/2 to białko o

wysokiej wartości biologicznej, pozostała

wysokiej wartości biologicznej, pozostała

część to produkty nisko białkowe – mąka,

część to produkty nisko białkowe – mąka,

pieczywo niskobiałkowe)

pieczywo niskobiałkowe)

ŻYWIENIE Z

ŻYWIENIE Z

OGRANICZENIEM BIAŁKA

OGRANICZENIEM BIAŁKA

Dieta ubogobiałkowa

Dieta ubogobiałkowa

-

ilość białka od 0,2 do 0,7 g/kg masy

ilość białka od 0,2 do 0,7 g/kg masy

ciała

ciała

-

białko o wysokiej wartości

białko o wysokiej wartości

biologicznej powinno stanowić około

biologicznej powinno stanowić około

80%

80%

-

białko pochodzenia zwierzęcego- 70%

białko pochodzenia zwierzęcego- 70%

ŻYWIENIE Z

ŻYWIENIE Z

OGRANICZENIEM BIAŁKA

OGRANICZENIEM BIAŁKA

Dieta niskobiałkowa dostarcza 40 -50 g

Dieta niskobiałkowa dostarcza 40 -50 g

białka/dobę, czyli 0.6 -0,7 g/kg mc.

białka/dobę, czyli 0.6 -0,7 g/kg mc.

W przypadku zaawansowanej niewydolności

W przypadku zaawansowanej niewydolności

nerek, czy wątroby podaje się poniżej 40 g

nerek, czy wątroby podaje się poniżej 40 g

białka/dobę – poniżej 0,6 g/kg mc.

białka/dobę – poniżej 0,6 g/kg mc.

¾ ogólnej ilości powinno stanowić białko

¾ ogólnej ilości powinno stanowić białko

pochodzenia zwierzęcego

pochodzenia zwierzęcego

Konieczne jest ograniczenie białka

Konieczne jest ograniczenie białka

roślinnego (pieczywo niskobiałkowe)

roślinnego (pieczywo niskobiałkowe)

Zmniejsza się w ten sposób ilość białka w

Zmniejsza się w ten sposób ilość białka w

diecie co najmniej o 15 g

diecie co najmniej o 15 g

ŻYWIENIE Z

ŻYWIENIE Z

OGRANICZENIEM BIAŁKA

OGRANICZENIEM BIAŁKA

Najlepsze źródła wartościowego

Najlepsze źródła wartościowego

białka:

białka:

-

białko jaj

białko jaj

-

mleko

mleko

-

produkty mleczne (twarogi, chude

produkty mleczne (twarogi, chude

mięsa, drób, ryby)

mięsa, drób, ryby)

ŻYWIENIE Z

ŻYWIENIE Z

OGRANICZENIEM BIAŁKA

OGRANICZENIEM BIAŁKA

W diecie ogranicza się spożycie

W diecie ogranicza się spożycie

niepełnowartościowego białka

niepełnowartościowego białka

pochodzenia roślinnego

pochodzenia roślinnego

(produkty zbożowe, nasiona

(produkty zbożowe, nasiona

roślin srtączkowych)

roślin srtączkowych)

ŻYWIENIE Z

ŻYWIENIE Z

OGRANICZENIEM BIAŁKA

OGRANICZENIEM BIAŁKA

Przy dużym nasileniu procesów

Przy dużym nasileniu procesów

katabolizmu wyrażającym się

katabolizmu wyrażającym się

zwiększeniem poziomu mocznika we krwi

zwiększeniem poziomu mocznika we krwi

zwiększa się dobową wartość

zwiększa się dobową wartość

energetyczną pokarmów z jednoczesnym

energetyczną pokarmów z jednoczesnym

zmniejszeniem podaży białka co

zmniejszeniem podaży białka co

spowalnia narastanie kwasicy

spowalnia narastanie kwasicy

metabolicznej

metabolicznej

ŻYWIENIE Z

ŻYWIENIE Z

OGRANICZENIEM BIAŁKA

OGRANICZENIEM BIAŁKA

W chorobach nerek tłuszcze nie

W chorobach nerek tłuszcze nie

wymagają ograniczenia, jednak

wymagają ograniczenia, jednak

powinny to być głównie tłuszcze

powinny to być głównie tłuszcze

roślinne i pochodzące z ryb

roślinne i pochodzące z ryb

morskich

morskich

ŻYWIENIE Z

ŻYWIENIE Z

OGRANICZENIEM BIAŁKA

OGRANICZENIEM BIAŁKA

W chorobach nerek węglowodany powinny

W chorobach nerek węglowodany powinny

pokrywać zapotrzebowanie energetyczne

pokrywać zapotrzebowanie energetyczne

w ponad 60%

w ponad 60%

Powinny to być głównie produkty zbożowe

Powinny to być głównie produkty zbożowe

zawierające skrobię ziemniaczaną

zawierające skrobię ziemniaczaną

W chorobach wątroby ilość węglowodanów

W chorobach wątroby ilość węglowodanów

powinna być jeszcze większa, gdyż w tym

powinna być jeszcze większa, gdyż w tym

przypadku znacznemu ograniczeniu

przypadku znacznemu ograniczeniu

podlega białko i tłuszcze

podlega białko i tłuszcze

ŻYWIENIE Z

ŻYWIENIE Z

OGRANICZENIEM BIAŁKA

OGRANICZENIEM BIAŁKA

W chorobach nerek i wątroby

W chorobach nerek i wątroby

konieczna jest kontrola płynów i

konieczna jest kontrola płynów i

elektrolitów: fosfor, sód, potas, wapń,

elektrolitów: fosfor, sód, potas, wapń,

żelazo

żelazo

Płyny się ogranicza

Płyny się ogranicza

→ zmniejszona

→ zmniejszona

diureza → zatrzymanie elektrolitów w

diureza → zatrzymanie elektrolitów w

organizmie, głownie sodu

organizmie, głownie sodu

ŻYWIENIE Z

ŻYWIENIE Z

OGRANICZENIEM BIAŁKA

OGRANICZENIEM BIAŁKA

Z diety należy wykluczyć produkty z

Z diety należy wykluczyć produkty z

dodatkiem soli – wędliny, produkty i potrawy

dodatkiem soli – wędliny, produkty i potrawy

solone

solone

Dzienna racja pokarmowa produktów

Dzienna racja pokarmowa produktów

spożywczych (bez dodatku soli) zawiera 1,5 –

spożywczych (bez dodatku soli) zawiera 1,5 –

2,0 g sodu, ilość ta zapewnia potrzeby

2,0 g sodu, ilość ta zapewnia potrzeby

organizmu

organizmu

1 g sodu = 2,54 g NaCl

1 g sodu = 2,54 g NaCl

ŻYWIENIE Z

ŻYWIENIE Z

OGRANICZENIEM BIAŁKA

OGRANICZENIEM BIAŁKA

W dietach niskobiałkowych ilości potasu

W dietach niskobiałkowych ilości potasu

są nieduże i nie przekraczają na ogół

są nieduże i nie przekraczają na ogół

2000 mg (norma – 3500 mg/db)

2000 mg (norma – 3500 mg/db)

W przypadku konieczności większych

W przypadku konieczności większych

ograniczeń potasu (przewlekła

ograniczeń potasu (przewlekła

niewydolność nerek) ziemniaki i

niewydolność nerek) ziemniaki i

warzywa należy gotować w większej

warzywa należy gotować w większej

ilości wody, albo stosować tzw.

ilości wody, albo stosować tzw.

podwójne gotowanie

podwójne gotowanie

ŻYWIENIE Z

ŻYWIENIE Z

OGRANICZENIEM BIAŁKA

OGRANICZENIEM BIAŁKA

Dieta niskobiałkowa nie zapewnia

Dieta niskobiałkowa nie zapewnia

zapotrzebowania na wapń, żelazo i

zapotrzebowania na wapń, żelazo i

witaminy rozpuszczalne w wodzie

witaminy rozpuszczalne w wodzie

Niewydolne nerki zatrzymują fosfor w

Niewydolne nerki zatrzymują fosfor w

surowicy krwi, a to z kolei powoduje

surowicy krwi, a to z kolei powoduje

niedobór wapnia

niedobór wapnia

Wskazane są zatem preparaty wapniowe i

Wskazane są zatem preparaty wapniowe i

preparaty zmniejszające wchłanianie

preparaty zmniejszające wchłanianie

fosforu w jelicie

fosforu w jelicie

ŻYWIENIE Z

ŻYWIENIE Z

OGRANICZENIEM BIAŁKA

OGRANICZENIEM BIAŁKA

Dieta niskobiałkowa powinna być

Dieta niskobiałkowa powinna być

wzbogacona w żelazo, w

wzbogacona w żelazo, w

witaminy rozpuszczalne w wodzie

witaminy rozpuszczalne w wodzie

oraz w aktywną formę witaminy D

oraz w aktywną formę witaminy D

ŻYWIENIE Z

ŻYWIENIE Z

OGRANICZENIEM BIAŁKA

OGRANICZENIEM BIAŁKA

Leczenie hemodializą

Leczenie hemodializą

-

spożycie białka wzrasta do

spożycie białka wzrasta do

1,0 – 1,2 g/kg

1,0 – 1,2 g/kg

-

energetyczność posiłków – 35 kcal/db

energetyczność posiłków – 35 kcal/db

-

35 -50% kalorii – węglowodany, 30% tłuszcze

35 -50% kalorii – węglowodany, 30% tłuszcze

-

stosunek 2 : 1 tłuszcze wielonienasycone do

stosunek 2 : 1 tłuszcze wielonienasycone do

nasyconych

nasyconych

-

podaż płynów do 1 l/db

podaż płynów do 1 l/db

-

spożycie soli kuchennej do 1800 – 2500 mg/db

spożycie soli kuchennej do 1800 – 2500 mg/db

ŻYWIENIE Z

ŻYWIENIE Z

OGRANICZENIEM BIAŁKA

OGRANICZENIEM BIAŁKA

Leczenie hemodializą

Leczenie hemodializą

Dieta ziemniaczana

Dieta ziemniaczana

Dieta skrobiowa

Dieta skrobiowa

ŻYWIENIE Z

ŻYWIENIE Z

OGRANICZENIEM BIAŁKA

OGRANICZENIEM BIAŁKA

W chorobach wątroby

W chorobach wątroby

przebiegających z zaawansowaną

przebiegających z zaawansowaną

niewydolnością należy wykluczyć

niewydolnością należy wykluczyć

produkty tłuszczowe i zwiększyć

produkty tłuszczowe i zwiększyć

podaż warzyw i owoców o 150 –

podaż warzyw i owoców o 150 –

200 g

200 g

ŻYWIENIE Z

ŻYWIENIE Z

OGRANICZENIEM BIAŁKA

OGRANICZENIEM BIAŁKA

Energia 2000 kcal

Energia 2000 kcal

Białko ogółem 40 g

Białko ogółem 40 g

Białko zwierzęce 30 g

Białko zwierzęce 30 g

Tłuszcz 65 – 70 g

Tłuszcz 65 – 70 g

Węglowodany przyswajalne 310 g

Węglowodany przyswajalne 310 g

Błonnik pokarmowy 25 g

Błonnik pokarmowy 25 g

Wapń 0,9 g

Wapń 0,9 g

Żelazo 13 mg

Żelazo 13 mg

Witamina A 750

Witamina A 750

µ

µ

g

g

Witamina B1 1,7 mg

Witamina B1 1,7 mg

Witamina B2 2 mg

Witamina B2 2 mg

Witamina C 70 mg

Witamina C 70 mg

ŻYWIENIE Z

ŻYWIENIE Z

OGRANICZENIEM BIAŁKA

OGRANICZENIEM BIAŁKA

W dziennej racji pokarmowej dobowego

W dziennej racji pokarmowej dobowego

zapotrzebowania energetycznego

zapotrzebowania energetycznego

stanowią:

stanowią:

-

białko – 8%

białko – 8%

-

tłuszcz – 30%

tłuszcz – 30%

-

węglowodany – 62%

węglowodany – 62%

ŻYWIENIE Z

ŻYWIENIE Z

OGRANICZENIEM BIAŁKA -

OGRANICZENIEM BIAŁKA -

PODSUMOWANIE

PODSUMOWANIE

Potrawy przyrządza się metodą gotowania, duszenia i

Potrawy przyrządza się metodą gotowania, duszenia i

pieczenia

pieczenia

Tłuszcz (masło, olej) dodaje się do gotowych potraw

Tłuszcz (masło, olej) dodaje się do gotowych potraw

Potrawy przyprawia się zawiesiną z mąki, śmietany

Potrawy przyprawia się zawiesiną z mąki, śmietany

mleka, kefiru i jogurtu

mleka, kefiru i jogurtu

Wszystkie potrawy przyrządza się bez dodatku soli

Wszystkie potrawy przyrządza się bez dodatku soli

Polepszenie smaku potraw uzyskuje się poprzez dodanie

Polepszenie smaku potraw uzyskuje się poprzez dodanie

do nich soku z cytryny, kwasku cytrynowego, kwaśnego

do nich soku z cytryny, kwasku cytrynowego, kwaśnego

mleka, żurku, serwatki, galaretki, ksielu owocowego

mleka, żurku, serwatki, galaretki, ksielu owocowego

ŻYWIENIE Z

ŻYWIENIE Z

OGRANICZENIEM BIAŁKA -

OGRANICZENIEM BIAŁKA -

PODSUMOWANIE

PODSUMOWANIE

Smak potraw poprawiają także

Smak potraw poprawiają także

przyprawy ziołowe (świeże i

przyprawy ziołowe (świeże i

suszone): zielony tymianek,

suszone): zielony tymianek,

majeranek, papryka, cynamon,

majeranek, papryka, cynamon,

wanilia, pietruszka, koperek, seler

wanilia, pietruszka, koperek, seler

naciowy, kminek i bazylia, melisa,

naciowy, kminek i bazylia, melisa,

mięta, estragon, kolendra,

mięta, estragon, kolendra,

ŻYWIENIE Z

ŻYWIENIE Z

OGRANICZENIEM BIAŁKA -

OGRANICZENIEM BIAŁKA -

PODSUMOWANIE

PODSUMOWANIE

Ze względu na ograniczenie płynów należy

Ze względu na ograniczenie płynów należy

ograniczyć zupy – można je z diety

ograniczyć zupy – można je z diety

wykluczyć

wykluczyć

Zmniejszyć ilość warzyw i owoców ze

Zmniejszyć ilość warzyw i owoców ze

względu na zawartość w nich dużej ilości

względu na zawartość w nich dużej ilości

potasu i wody

potasu i wody

Białko zwierzęce powinno być rozłożone na

Białko zwierzęce powinno być rozłożone na

trzy główne posiłki

trzy główne posiłki