Substancje

odurzające

pochodzenia

roślinnego

Tomasz Szewczul

II OŚ 2 stopnia

Środek odurzający

(narkotyk)

Każda substancja pochodzenia

naturalnego lub syntetycznego
działającą na ośrodkowy układ
nerwowy, charakteryzująca się
dużymi możliwościami
nadużywania i znaczną
tendencją do uzależniania

Klasyfikacja środków odurzających pod

kątem oddziaływania ich na psychikę

przyjęta przez Organizację Narodów

Zjednoczonych i Interpol:

• substancje działające opóźniająco na

ośrodkowy układ nerwowy,

• substancje pobudzające ośrodkowy

układ nerwowy,

• substancje wywołujące zaburzenia w

w w w ośrodkowym układzie
nerwowym.

Przyjmując jako kryterium podziału

pochodzenie substancji środki

odurzające możemy podzielić w

następujący sposób:

• narkotyki naturalne
• narkotyki półsyntetyczne
• narkotyki syntetyczne o dużej sile
• narkotyki syntetyczne o małej sile

Do substancji odurzających

pochodzenia naturalnego

zaliczamy:

• opium i jego naturalne pochodne
• konopie indyjskie i ich pochodne
• kokaina
• środki halucynogenne
• nikotyna
• kofeina

Opium i jego naturalne

pochodne

Opium to wysuszony sok mleczny,

otrzymywany z niedojrzałych owoców
(makówek) maku lekarskiego (Papaver
somniferum). Opium było w przeszłości
używane głównie jako środek
przeciwbólowy, uspokajający, nasenny i
odurzający. Stosowane było głównie w
postaci nalewki alkoholowej (laudanum)
lub było palone.

Sok mleczny wyciekający z nacięć na
makówkach, składnik do produkcji opium

Opium zawiera około 40 alkaloidów, które

można podzielić na dwa rodzaje:

• pochodne fenantrenu (morfina, kodeina,

tebaina)

• pochodne izochinoliny (papaweryna,

narkotyna, narceina).

Działanie uzależniające wykazuje morfina,

w słabszym stopniu kodeina i narkotyna.

Morfina (Morphinum)

• morfinę otrzymuje się ze słomy makowej lub opium,

którego jest głównym składnikiem.

• została wyodrębniona w roku 1804. W stanie czystym

jest białą substancją stałą, o gorzkim smaku, słabo

rozpuszczalną w wodzie,

• ma działanie narkotyczne (odurzające),

przeciwbólowe, przeciwkaszlowe, przeciwbiegunkowe,

• działa depresyjnie na ośrodkowy układ nerwowy

(zalicza się do depresantów),

• nadmierne dawki mogą prowadzić do śpiączki z

depresją ośrodka oddechowego (niewydolność

oddechowa),

• kilkunastokrotne użycie morfiny prowadzi do

uzależnienia fizycznego, uzależnienie psychiczne

występuje znacznie szybciej.

Charakterystycznymi objawami

przewlekłego zatrucia morfiną

są:

• suchość błon śluzowych jamy ustnej i gardła,

• nerwobóle,

• wrażenia czuciowe opisywane przez chorych

jako pieczenia, mrowienia, uczucie

przebiegających prądów,

• bóle mięśniowe,

• zmiany w funkcjonowaniu przewodu

pokarmowego, prowadzące do znacznego

wychudnięcia,

• u mężczyzn występuje niemoc płciowa,

• u kobiet zaburzenia miesiączkowania.

Doustna dawka śmiertelna wynosi 200-
400mg.

Kodeina

• Zastosowanie w lecznictwie

W lecznictwie stosowany jest fosforan kodeiny, który

łatwo wchłania się z przewodu pokarmowego.
Rzadziej od morfiny prowadzi do uzależnienia,
przeważnie po dłuższym podawani. LD50 kodeiny
przy podaniu pozajelitowym to około 550 mg, a przy
podaniu doustnym około 2-2,5 g.

Działanie wykorzystywane w

lecznictwie

• przeciwbiegunkowe,
• przeciwkaszlowe - w dawkach mniejszych

niż mających działanie przeciwbólowe,

działanie przeciwkaszlowe utrzymuje się

około 3 godzin, a wywołane jest przez

działanie substancji na ośrodek mózgowy

odpowiedzialny za oddychanie,

• przeciwbólowe (ok. 7-krotnie słabsze od

morfiny) - zazwyczaj wchodzi w skład

złożonych leków przeciwbólowych.

Kodeina jako narkotyk

Kodeina używana jest też jako narkotyk, w

dawkach 100-300 mg bez tolerancji, lub w

większych

w

wyniku

nabytej

tolerancji.

Podobnie jak większość opioidów powoduje

stany relaksacji, euforię, apatię, "błogostan" i

uspokojenie. Działanie euforyzujące występuje

po około 20-45 minut i utrzymuje się przez 1-

1,5 godziny. W końcowym stadium działania

można odczuwać rozdrażnienie, bóle i zawroty

głowy, zaburzenia łaknienia, senność, nudności,

a nawet wymioty. Dodatkowo, pod wpływem

kodeiny,

może

występować

uporczywe

swędzenie na powierzchni całego ciała, z

powodu wydzielania znacznych ilości histaminy.

Konopie indyjskie i ich

pochodne

Substancje psychoaktywne zawarte w

konopiach to kannabinole, z których

najistotniejszy to tetrahydrokannabinol.

Substancja ta w różnym stężeniu występuje

w szczytach żeńskich roślin oraz żywicy.

Formy występowania :

• Marihuana - susz z liści konopii

• Haszysz - żywica krzewu konopii

• Olej haszyszowy - żywica konopii

rozpuszczana np. eterem

Marihuana

Marihuana to suszone i czasami

sfermentowane kwiatostany konopi –
głównie

roślin

żeńskich.

Ma

ona

działanie psychotropowe, w zależności
od

warunków:

uspokajające,

lekko

euforyzujące i przeciwbólowe; pobudza
apetyt, dodatkowo działa rozkurczowo
na

mięśnie,

zmniejsza

ciśnienie

śródgałkowe i rozszerza oskrzela.

Efekty doświadczane po spożyciu

marihuany są indywidualne i zależne od

ilości, rodzaju oraz jakości surowca,

sposobu przyjmowania, a także genów,

organizmu czy ogólnej sytuacji. Najczęstsze

z nich, to:

• polepszenie nastroju, euforia

• "otwarcie zmysłów", wzmocnienie

percepcji, wzmożona wrażliwość na bodźce

• osłabienie koncentracji

• zwiększone łaknienie

• suchość w ustach i pieczenie oczu,

spowodowane wyschnięciem śluzówek

• przyspieszone tętno, uczucie chłodu

• spadek aktywności fizycznej

Zagrożenia

Marihuana jest relatywnie bezpieczna w

stosunku do innych substancji

psychoaktywnych, gdyż:

• bezpośrednia toksyczność marihuany jest

bardzo niska

• nie prowadzą do uzależnienia fizycznego
• dawka śmiertelna jest szacowana na 20 000 do

40 000 pojedynczych dawek, dotąd nie

odnotowano ani jednego przypadku

śmiertelnego z powodu przedawkowania i

praktycznie jest to niemożliwe

.

Haszysz

• substancja otrzymywana ze zlepionej

i sprasowanej żywicy konopi
indyjskich bogatej w substancję
psychoaktywną THC,

• palony jest zazwyczaj z tytoniem w

postaci ręcznie robionych papierosów
(jointów) bądź ze specjalnych fajek
wodnych.

Olej haszyszowy

ciekły ekstrakt materiału roślinnego lub

żywicy uzyskany przy użyciu olejów
roślinnych jako rozpuszczalników. Ma on
barwę brązową lub zieloną w zależności
od dojrzałości materiału roślinnego i
charakteru rozpuszczalnika. Jeśli jest
zielony to był przygotowywany z
materiału roślinnego, zaś kolor brązowy
wskazuje że wykorzystano żywicę.

Kokaina

• substancja pobudzająca pochodzenia

roślinnego,

• odznacza się dużym potencjałem

uzależniającym,

• alkaloid tropanowy otrzymywany z liści

krasnodrzewu pospolitego (koki)

(Erythroxylon coca), który pierwotnie

porastał tereny Andów w Ameryce

Południowej.

Zewnętrzne oznaki używania

kokainy:

• kokaina jest alkaloidem o silnym, lecz

krótkotrwałym działaniu miejscowo

znieczulającym i zwężającym naczynia

krwionośne,

• poraża zakończenia nerwów

czuciowych,

• działa ośrodkowo, porażając strefę

hamowania ośrodkowego układu

nerwowego, powoduje ogólne

pobudzenie z euforią.

Zewnętrzne oznaki używania

kokainy :

• nadpobudliwość i wzmożona aktywność,
• gadatliwość,
• niepokój psychoruchowy,
• zachowania agresywne,
• rozszerzone źrenice, słabo reagujące na światło,
• katar (w przypadku używania poprzez śluzówki

nosa),

• czerwony nos z krostkami i objawami egzemy

(zaczerwieniona, łuszcząca się skóra, swędzenie).

Doustna dawka śmiertelna 1-1,5g, podskórna

200-300g.

Środki halucynogenne

Wywołują silne uzależnienie psychiczne.

Pod wpływem tego narkotyku mogą

ujawnić się u zażywającego ukryte

zaburzenia psychiczne (psychozy).

Zupełnie inaczej odbiera się czas i

przestrzeń. Doznania po tych narkotykach

nie zawsze są przyjemne. Mogą zdarzać

się koszmarne wizje. Ciśnienie krwi

podnosi się i spada. Źrenice rozszerzają

się, akcja serca przyśpiesza się wraz z

oddechem. Człowiek może mieć mdłości,

kłopoty ze snem, koordynacją ruchową, a

także drżenie mięśni i zawroty głowy.

• Grzyby halucynogenne

są

pochodzenia naturalnego. „Grzybki”
zbiera się i zjada np. z jajecznicą lub
suszy. Różnego rodzaju suszone
grzybki o zabarwieniu żółtawym do
czarnego z prześwitem brązu. Z
suchych grzybów można zrobić
herbatę. Działanie narkotyku określa
się na około 6 godzin.

Nikotyna

• organiczny związek chemiczny z grupy

alkaloidów pirydynowych zawarty w liściach

tytoniu,

• śladowe ilości nikotyny znajdują się też w

pomidorach, bakłażanach i papryce,

• jest silnie uzależniającym narkotykiem -

charakterystyka opisująca uzależnienie od

nikotyny jest podobna do tej opisującej

uzależnienie od heroiny czy kokainy,

• nikotyna jest dość silną toksyną działającą na

układ nerwowy,

• stosuje się ją m.in. w mieszankach z

innymi związkami jako środek

owadobójczy,

• dawka LD50 to ok. 1-1,5 mg/kg masy

ciała,

• zawartość nikotyny w tytoniu

papierosowym jest rzędu 1–2% suchej

masy, natomiast w dymie

papierosowym rzędu 1 mg/papieros,

• nikotyna nie jest natomiast substancją

mutagenną ani rakotwórczą.

Kofeina

Kofeina występuje w wielu roślinach:
• guarana (Paullinia cupana)– 5-6%
• orzeszki cola, kola zaostrzona (Sterculia

acuminata) – 2-5%

• herbata chińska (Thea chinensis)– 1-5%
• kawa arabska, krzew kawowy (Coffea arabica)––

do 3%

• ostrokrzew paragwajski (Ilex paraguariensis)–

0,5-1,5%

• kakowiec właściwy (Theobroma cacao)– 0,2-0,3%

Działanie:

• pobudza ośrodkowy układ nerwowy oraz

ośrodki wegetatywne: oddechowy,
naczynioruchowy i nerwu błędnego,

• zwiększa sprawność myślenia,
• znosi zmęczenie psychiczne i fizyczne,
• zwiększa wydzielanie soku żołądkowego,
• działa moczopędnie.

Ponadto:

• stosowana jest w lecznictwie jako analeptyk do

wzmocnienia akcji serca, w migrenach, stanach
zmęczenia, w zatruciach narkotykami i
alkoholem,

• długotrwałe spożywanie w dużych ilościach

kofeiny z kawy uzależnia organizm podobnie
jak nikotyna i alkohol,

• doustna dawka śmiertelna kofeiny wynosi 10-

12 g, ale zdarzają się przypadki przeżycia
dawki znacznie większej.

Dziękuje za uwagę