Substancje aktywne

Substancje aktywne

pochodzenia roślinnego

pochodzenia roślinnego

stosowane

stosowane

w kosmetykach

w kosmetykach

Wykonały:

Ewa Ciechanowska

Kinga Dmitrzak

2

Plan prezentacji

1. Definicja i podział substancji aktywnych
2. Charakterystyka substancji pierwotnych
3. Charakterystyka substancji wtórnych
4. Właściwości i zastosowanie wybranych

surowców naturalnych stosowanych w
kosmetykach

5. Literatura

3

SUBSTANCJA

AKTYWNA

4

SUBSTANCJA AKTYWNA

• Inaczej składnik czynny kosmetyku,

substancja powodująca wystąpienie
biochemicznych, chemicznych,
fizycznych lub fizykochemicznych
efektów wpływających na fizjologię i
funkcjonowanie skóry, błon
śluzowych i przydatków (włosy,
zęby).

5

Substancje biologicznie

czynne

Witaminy

Produkty pochodzenia roślinnegoProdukty pochodzenia zwierzęcego

Substancje biologicznie

czynne

6

Substancje czynne

pochodzenia roślinnego

pierwotne (podstawowe)

 mono- i polisacharydy
 tłuszcze
 białka
 chlorofil

 wtórne (swoiste)

 alantonina
 glikozydy
 flawonidy
 antocyjany
 olejki eteryczne
 kwasy owocowe

7

W kosmetykach

rzadko wykorzystuje się

pojedynczy

surowiec roślinny!

8

WĘGLOWODANY

• stanowią one materiał budulcowy komórek

roślinnych (celuloza, pektyny) oraz materiał

energetyczny i zapasowy (inulina, cukry proste,

wielocukry)

• Monosacharydy

to cukry proste, składniki

kosmetyków naturalnych, preparatów do odżywiania

i przeciw chorobom skóry

• Polisacharydy

to cukry złożone, wykorzystuje się

do produkcji kosmetyków w postaci żelu lub emulsji

do maseczek kosmetycznych kremów i maści.

Skrobia jest podstawą do produkcji zasypek i pudrów

SUBSTANCJE PODSTAWOWE

9

SUBSTANCJE PODSTAWOWE

• stanowią dla rośliny składnik o znaczeniu

energetycznym (estry kwasów tłuszczowych i
gliceryny).

• są doskonałą bazą dla kosmetyków, nie ulegają

szybkiemu jełczeniu, mają dobre właściwości
natłuszczające i ochronne

NASYCONE

(twarda konsystencja)

NIENASYCONE

(oleje)

TŁUSZCZE

10

SUBSTANCJE PODSTAWOWE

BIAŁKA

• stanowią zasadniczą rolę w procesach przemiany materii

• aminokwasy

podstawowe elementy białek

• działają nawilżająco i zwiększają nawilżające działanie

innych składników w skórze

• ALANINA

 Jest prostym aminokwasem

alifatycznym, mającym metylowy
łańcuch boczny (-CH3).

 Jest składnikiem wielu białek, a w postaci wolnej obficie

występuje w osoczu krwi.

 Bierze udział w biosyntezie monosacharydów.
 Wygładza i napina skórę.

NH

2

C

H

3

OH

O

11

SUBSTANCJE PODSTAWOWE

CHLOROFIL

• zielony barwnik roślinny,

przyśpieszający
regenerację naskórka i
gojenie drobnych
podrażnień skóry

• Wykorzystywany w

kosmetykach do pielęgnacji
cery przetłuszczającej się,
szarej i zmęczonej.
Poprawia ukrwienie skóry, a
więc wpływa na lepsze
odżywienie i dotlenienie jej.

12

13

Alantoina

• Wzór sumaryczny C

4

H

6

N

4

O

3

• heterocykliczna pochodna mocznika

• Występowanie:
• Kiełki zbóż
• Łupiny kasztanów
• Korzeń żywokostu

N

H

N

H

N

H

NH

2

O

O

O

14

ALANTONINA

• Działanie:

Stosowana w przemyśle

farmaceutycznym oraz kosmetycznym,
w kremach nawilżających.

Ułatwia gojenie się ran, łagodzi objawy

łuszczycy,

działa przeciwzapalnie i ściągająco,
przyśpiesza regenerację skóry

15

GLIKOZYDY

• są jedną z najbardziej zróżnicowanych grup

substancji czynnych jakie występują w świecie

roślinnym.

• cechą wspólną jest obecność

glikonu

, czyli części

cukrowej cząsteczki oraz

aglikonu

czyli części nie

cukrowej.

• część cukrowa zawierać może od 1 do 12

cząsteczek cukrów prostych.

• aglikony

mają zasadniczy wpływ na właściwości

biologiczne glikozydów, dlatego też duże

zróżnicowanie ich budowy chemicznej powoduje,

że glikozydy są tak różnorodną pod względem

działania grupą związków roślinnych.

16

FLAWONOIDY

• posiadają

heterocykliczny

układ flawonu.

• są substancjami o charakterze

polifenoli, zawierającymi w swojej
strukturze 15-sto atomowy szkielet
węglowy złożony z 2 pierścieni benzenu połączonych
ze sobą łańcuchem propanowym.

• Bliskie położenie pierścieni aromatycznych i wiązań

podwójnych oraz grup hydroksylowych sprawia, że
większość flawonoidów ma

charakter barwników

.

• po połączeniu z cząsteczką cukru tworzą glikozydy

O

O

17

FLAWONOIDY

• Występowanie

:

ziele ruty
fiołek trójbarwny
gryka
rdest ptasi
skrzyp
głóg
czarny bez

18

FLAWONOIDY

• Działanie:

uszczelniające i uelastyczniające

naczynia krwionośne

przeciwobrzękowe
poprawiają kondycje naczyń

krwionośnych

19

FLAWONOIDY

Kwercetyna - jest najbardziej rozpowszechnionym

flawonolem. Najczęściej spotykana jest w postaci

glikozydów. posiada właściwości antyoksydacyjne.

Zalicza się ją do grupy tak zwanych „

wymiataczy

wolnych rodników

”. W związku z tymi korzystnymi

działaniami, kwercetyna jest związkiem, który ma

pewne zastosowanie w spowalnianiu procesów

starzenia zwłaszcza w połączeniu z witaminą C.

O

O

OH

OH

OH

OH

O

H

20

ANTOCYJANY

• wielofenolowe barwniki roślinne o

budowie i właściwościach zbliżonych
do flawonoidów

• występują w roślinach w postaci

glikozydów

• cześć cukrową antocyjan stanową z

reguły krótkie 1- 3 cząsteczkowe
łańcuchy najczęściej złożone z glukozy

21

ANTOCYJANY

• Wystepowanie:

Czarne jagody
Owoce aronii, czarnej porzeczki,

ciemnych winogron

Kwiaty malwy czarnej i bławatka

22

ANTOCYJANY

• Działanie:

przeciwrodnikowe
przeciwzapalne

• Zastosowanie

w kosmetykach

przeznaczonych do pielęgnacji i
regeneracji cery zniszczonej oraz
uszkodzonej przez promieniowanie
UV

23

OLEJKI ETERYCZNE

• są to lotne substancje organiczne, przeważnie

pochodzenia roślinnego, o charakterystycznym

aromacie.

• w ich skład wchodzą głównie terpeny lub związki

terpenowe

• olejki klasyfikuje się i ocenia najczęściej na

podstawie zawartości głównego składnika np.

mentolu czy tymolu.

• stanowią podstawowy surowiec

do produkcji perfum

• mają szerokie zastosowanie

w aromaterapii

24

OLEJKI ETERYCZNE

OLEJEK CEDROWY

• otrzymywany jest z cedru atlantyckiego na

drodze destylacji jego drewna.

• stosowany jest w leczeniu:

 trądziku

 oparzeń

 owrzodzeń

 egzemy

 ran

 zmniejsza łupież i wydzielanie łoju oraz hamuje

wypadanie włosów, dlatego też zalecany jest

do pielęgnacji włosów przetłuszczających się.

25

KWASY OWOCOWE

(AHA, α-hydroksykwasy)

• Występowanie:

 owoce
 warzywa
 trzcina cukrowa

• Działanie:

 złuszczające
 wygładzające
 rozjaśniające
 nawilżające
 stymulują proces odnowy skóry

26

KWASY OWOCOWE

KWAS GLIKOLOWY

• występuje w soku trzciny cukrowej
• jest aktywny, posiada bowiem prostą budowę

oraz małą masę cząsteczkową, dzięki czemu
łatwo i głęboko wnika w skórę.

• syntetyczny stosowany do peelingu jako środek

złuszczający powoduje rozluźnienie warstwy
rogowej skóry i odpowiednie jej nawilżenie

• działa najsilniej przy niskim pH (2,5-5) i wysokim

stężeniu (15-40%)

CH

2

OH

COOH

27

Bursztyn

• Powstał z sosny żywicodajnej sprzed

40-50 mln lat.

• Podstawowymi składnikami są:



kwas bursztynowy

wzór: (CH2COOH)2

28

Burszyn



polimery kwasów żywicznych:

 Kwas abietynowy

wzór: C

20

H

30

O

2

 Kwas lewopimarowy

wzór: C

20

H

30

O

2

CH

3

CH

3

C

H

3

CH

3

COOH

CH

3

CH

3

CH

3

CH

3

HOOC

29

Bursztyn

• Zastosowanie

:

 dodatek do mydeł, w celu poprawienia ich

połysku i konsystencji

 wchodzi w skład kompleksu aktywnego z

prekursorem ATP dajac GP4G, który jest
odpowiedzialny za regenerację skóry,
zwiększa syntezę białek, wspomaga układ
odpornościowy skóry, stymuluje
mechanizmy naprawcze DNA, chroniąc
skórę przed rodnikami.

30

Kawa arabska

• krzew dorastający do wysokości 5 m
• nasiona zawierają:

 kofeinę
 tłuszcze
 kwas galusowy i cytrynowy
 białko
 kafeol (olejek kawowy)

31

Kawa arabska

• Kofeina – zastosowanie
 leczenie celulitisu,

modelowanie sylwetki

 usuwa nadmiar tkanki

tłuszczowej

 usuwa toksyny oraz

nadmiar płynów z
organizmu

N

N

N

N

O

O

C

H

3

CH

3

CH

3

32

Ryż dziki

• Surowcem jest ziarno, z którego otrzymuję się

mieszaninę substancji aktywnych stosowana w

formie oleju lub roztworu glikolowego. W skład

wchodzą:

 fitosterole
 γ-oryzanol
 związki kompleksujące kationy metali ciężkich
 witaminy z grupy B

33

Ryż dziki

• γ-oryzanol - składa się z

10 estrów

kwasu

felurowego

,

 steroli,
 stanoli,
 alkoholu triterpenowego

O

CH

3

O

H

OH

O

34

Ryż dziki

• Zastosowanie:

 substancja regerująca i niwelująca

procesy starzenia

 działanie łagodzące podrażnienia,

odżywcze, regenerujące, zmiękczające,

ochronne (zmiatacz rodników)

 stosowany w preparatach chroniących

przed czynnikami zewnętrznymi

 z dodatkiem fitohormonów, kwasu

hialuronowego i witaminy C stosowany w

zabiegach wygładzających zmarszczki

35

WNIOSKI

36

Bibliografia

1) M. Molski „Chemia piękna”, wyd. PWN, 2010
2) A. Marzec „Chemia kosmetyków”, wyd. Dom

Organizatora TNOiK, 2005

3) http://farmakognozja.farmacja.pl/fitochem/index

.php

37

38

Pytania???