Zagęszczanie osnowy

Ogólny podział osnów geodezyjnych

Ze względu na rolę i znaczenie dla prac
geodezyjnych



a/ osnowy
podstawowe,



b/ osnowy
szczegółowe,



c/ osnowy pomiarowe.



Punkty poligonizacji technicznej nie są
rozmieszczone w terenie dostatecznie
gęsto, aby można było na nich oprzeć
wszystkie pomiary sytuacyjne.

Dlatego pomiarową osnowę geodezyjną

należy zwykle zagęścić o dodatkowe
punkty tworzące układ linii wystarczająco
gęsty , aby można było do nich domierzyć
wszystkie szczegóły sytuacyjne
podlegające pomiarowi.

Zagęszczanie osnowy

Elementy zagęszczenia osnowy poligonowej



Ciągi poligonowe sytuacyjne



Punkty pomiarowe i linie pomiarowe



Punkty dodatkowe, których położenie

wyznaczone jest metodą wcięć:

Ciągi poligonowe sytuacyjne

To ciągi dwu- lub jednostronnie nawiązane do głównych

ciągów poligonowych. Mogą być 2 rzędy ciągów
sytuacyjnych:

I rząd – to ciągi oparte( nawiązane) na ciągach

poligonowych głównych

II rząd- to ciągi oparte na ciągach I rzędu

Zwane też posiłkowymi,są położone na bokach ciągów

poligonowych głównych lub sytuacyjnych oraz na liniach

pomiarowych.

Ich położenie określa się przez pomiar odległości od

punktów poligonowych lub też od innych punktów

posiłkowych.

Punkty pomiarowe

Linie pomiarowe

Linie łączące punkty posiłkowe nazywane są

pomiarowymi

.

Mogą być stosowane 3 rzędy linii pomiarowych:
-         I rzędu: łączą punkty poligonowe główne, punkty

ciągów sytuacyjnych oraz punkty posiłkowe leżące na

bokach ciągów sytuacyjnych
-         II rzędu: łączą punkty posiłkowe leżące na liniach

pomiarowych I rzędu
-         III rzędu: łączą punkty posiłkowe leżące na liniach

pomiarowych II rzędu

 1.      Kątowe wcięcie w przód
Sposób określenia współrzędnych punktu na podstawie na podstawie

znanych współrzędnych 2 punktów oraz pomierzonych na tych
punktach kątów.

 

Punkty dodatkowe, których położenie wyznaczone jest metodą wcięć:



2.      Liniowe wcięcie w przód

Współrzędne punktu 3 określane są na podstawie

współrzędnych punktów 1 i 2 oraz pomierzonych
odległości a i b od tych punktów do punktu wyznaczanego.

 



3. Wcięcie wstecz

Współrzędne punktu 4 określane są na podstawie

współrzędnych punktów 1, 2, 3 oraz pomierzonych na
punkcie 4 kątów  i 

Dane z instrukcji

1.       Punkty wcięte osnowy pomiarowej

wyznaczać należy wcięciami kątowymi,
liniowymi lub kątowo-liniowymi z co najmniej
jednym elementem nadliczbowym.

2. Średni błąd pomiaru kąta nie powinien być

większy od 20" (60

cc

) a średni błąd pomiar

długości boku od 1:10 000.

3. Układ ciągów sytuacyjnych powinien odpowiadać

następującym warunkom:

a) należy stosować co najwyżej dwurzędowe układy

ciągów,

b) nawiązanie jednopunktowe tzn. ciągi wiszące,

dopuszcza się wyjątkowo, gdy nie jest możliwe

nawiązanie dwupunktowe; ciągi takie nie mogą

posiadać więcej niż dwa boki,

c) przebieg ciągów powinien gwarantować możliwość

dogodnego rzutowania punktów sytuacyjnych na

ich boki, przy zachowaniu dopuszczalnych

wielkości domiarów.

Dane z instrukcji

Pomiar boków ciągów sytuacyjnych należy wykonywać

metodami pośrednimi lub bezpośrednimi w zależności od
rodzaju terenu, wymaganych dokładności oraz
posiadanego sprzętu.

Długość ciągów sytuacyjnych nie powinna być większa od 2

km, a dla terenów rolnych i leśnych (mapa zasadnicza w
skali 1:5 000) nie większa od 4 km.

    

  

Dane z instrukcji

Pomiar kątów w ciągach sytuacyjnych wykonuje się
instrumentem gwarantującym uzyskanie średniego błędu
pomiaru kąta m

o

≤ 30" (90

cc

).

Kąty należy mierzyć w jednym poczecie, zaś różnica między
półpoczetami nie powinna być większa od podwójnej
wartości mo.

Dane z instrukcji

Wartość odchyłki kątowej ciągu sytuacyjnego f

α

powinna

odpowiadać:

gdzie:

m

o

- średni błąd pomiaru kąta, n

k

- liczba kątów zmierzonych

w ciągu.

Dane z instrukcji

Odchyłka liniowa ciągu sytuacyjnego

powinna odpowiadać wartości:

gdzie:

L - długość ciągu, n - liczba boków w ciągu,

c - wpływ błędów położenia punktów nawiązania,

m

o

- błąd pomiaru kąta,

Dane z instrukcji

Dane z instrukcji

Długości linii pomiarowych nie powinny być większe:
a) na terenach zurbanizowanych od 400 m,
b) na terenach rolnych i leśnych od 600 m.

Linie pomiarowe mogą tworzyć układy rzędów, których

liczba zależy od charakteru osnowy nawiązującej, i tak:

a) dla punktów wyższego rzędu niż punkty ciągów

sytuacyjnych - dopuszcza się 3 rzędy linii pomiarowych,

b) dla ciągów sytuacyjnych I rzędu - dopuszcza się 2 rzędy

linii pomiarowych,

c) dla ciągów sytuacyjnych II rzędu - dopuszcza się układ

jednorzędowy

Dane z instrukcji

Linie pomiarowe oparte na zidentyfikowanych na mapie i w

terenie punktach sytuacyjnych mogą tworzyć tylko układ
jednorzędowy.

Linie pomiarowe mierzy się dwukrotnie, przy czym, przy

pomiarze szczegółów terenowych metodą domiarów
prostokątnych lub przedłużeń konturów sytuacyjnych,
dopuszcza się wykonanie drugiego pomiaru linii
jednocześnie z pomiarem szczegółów.

Różnica pomiędzy zmierzoną długością linii, a długością

obliczoną ze współrzędnych - z uwzględnieniem poprawek
odwzorowawczych - nie powinna być większa od wartości
f

1

obliczonej ze wzoru:

gdzie:

u - współczynnik błędów przypadkowych pomiarów liniowych,
l - długość mierzonego boku wyrażona w metrach,
c - wpływ błędów położenia punktów nawiązania
Dopuszczalna różnica dla maksymalnej długości linii wynosi

więc 25 cm.

Linię pomiarową można w razie potrzeby przedłużyć poza jej

punkty końcowe o 1/3 długości, jednak nie więcej niż o
100 m.

Dane z instrukcji

Pomiar

szczegółów

Po założeniu na danym obszarze osnowy pomiarowej i

wykonaniu wszystkich związanych z tym prac
pomiarowych i obliczeniowych oraz po jej zagęszczeniu,
następnym etapem jest pomiar szczegółów sytuacyjnych.

Każdy pomiar szczegółów polega na domierzaniu punktów

szczegółowych do założonej osnowy pomiarowej.

Istnieje kilka sposobów wykonywania pomiaru

szczegółowego, najczęściej
wykorzystywane to:

1)      metoda domiarów prostokątnych zwana

ortogonalną lub metodą rzędnych i odciętych

2)     metoda biegunowa

3) metoda przedłużeń

4) metoda wcięć liniowych

Metoda domiarów prostokątnych

Polega na zrzutowaniu punktów wyznaczających szczegóły
sytuacyjne na linię osnowy pomiarowej. Chcąc określić
położenie punktu P w stosunku do założonej osnowy,
wybieramy jej 2 punkty – 4 i 5, bliskie zdejmowanego
szczegółu sytuacyjnego jako linię pomiarową.Posługując się
węgielnicą, rzutujemy dany punkt P na linię 4-5, znajdując
spodek prostopadłej w punkcie Po.Następnie mierzymy
długość odcinków 4- Po i Po-P, czyli odciętą a i rzędną b.

P

4

5

Po

Kąt prosty w punkcie Po wyznaczamy
za pomocą węgielnicy

Instrukcja G-4 podaje:

1. Metoda domiarów prostokątnych zalecana jest

do stosowania w terenach zainwestowanych,
charakteryzujących się nieznaczną różnicą
poziomów między linią pomiarową a punktem
sytuacyjnym.

2. Przy pomiarze metodą domiarów

prostokątnych należy linie łączące punkty
osnów tyczyć, dzieląc je na odcinki o długości
50-100 m, zależnie od grupy dokładnościowej
mierzonych szczegółów terenowych.

Sposób i warunki tyczenia linii

Metoda domiarów prostokątnych

Przy stosowaniu metody domiarów prostokątnych
długości rzędnych oraz dokładność pomiaru
mierzonych rzędnych i odciętych zależą od grupy
dokładnościowej szczegółów terenowych.

Metoda biegunowa

Polega na pomiarze odległości od stanowiska instrumentu do szczegółu
oraz pomiarze kąta kierunkowego zawartego między linią osnowy a kierunkiem
na punkt mierzony.
Pomiar szczegółów metodą biegunową wykonywać należy ze stanowisk instrumentu,
którymi w zasadzie powinny być punkty osnowy szczegółowej i pomiarowej.

Szczegóły terenowe II i III grupy dokładnościowej mierzyć można ze stanowisk
obieranych na punktach sytuacyjnych I grupy dokładnościowej, w szczególności
na zastabilizowanych lub zamarkowanych punktach załamania granic, które zostały
uprzednio pomierzone wraz z elementami kontrolnymi.

12

11

1

d

1.

   Pomiar szczegółów terenowych metodą biegunową

może być wykonywany z zastosowaniem
następujących sposobów pomiaru odległości:

•

optycznie - przy czym rozróżnia się:

pomiar tachimetryczny,
dalmierczy
stolikowy,
b) elektrooptycznie - tzw. pomiar dokładny,
c) bezpośrednio

Metoda biegunowa

1. Przy zastosowaniu pomiaru odległości

dalmierzami, odpowiada pod względem
dokładności metodzie domiarów
prostokątnych.

2. Przy zastosowaniu bezpośredniego pomiaru

odległości, stosować należy w ograniczonym
zakresie, przy minimalnej ilości mierzonych
punktów sytuacyjnych, szczególnie przy
pomiarach uzupełniających.

 

Metoda biegunowa

Metoda przedłużeń konturów sytuacyjnych

Polega na określeniu położenia punktów przecięć linii pomiarowych
z przedłużeniami konturów przedmiotów terenowych takich jak budynki, granice itp.

Należy zachować następujące warunki:

a) linia konturu powinna być przedłużona do przecięcia się z linią pomiarową,
b) stosunek długości przedłużenia do długości odcinka przedłużonego nie może
być większy niż 2:1,
c) kąt pomiędzy linią przedłużenia a linią pomiarową powinien być większy
od 45

o

(50

g

) mniejszy od 135

o

(150

g

),

Metoda tachimetryczna

Metoda tachimetryczna pomiaru szczegółów

Polega na równoczesnym określeniu sytuacji i wysokości punktów terenowych.

Sytuacja określana jest przy zastosowaniu metody biegunowej a wysokości
poprzez niwelację trygonometryczną.

Tachimetria= pomiar sytuacyjno- wysokościowy

Pomiar tachimetryczny wykonuje się przy

użyciu:

- zwykłych tachimetrów nitkowych

- redukcyjnych diagramowych.

Jak działa tachimetr diagramowy?

Przy dowolnym położeniu lunety różnice wysokości i odległość
zredukowaną
do poziomu między stanowiskiem instrumentu a stanowiskiem
łaty odczytuje się
bezpośrednio na łacie przy użyciu specjalnego diagramu,
widocznego przy użyciu
specjalnego diagramu.

Diagram zastępuje siatkę nitek w zwykłej lunecie.

„Zwykłe” teodolity w pomiarach tachimetrycznych

Wystarczy aby teodolit zapewniał dokładność odczytu 1’ lub 1c.

Korzystne jest aby zaopatrzony był w urządzenie kompensacyjne
koła pionowego, które w sposób automatyczny pozwala otrzymać
właściwy kąt między płaszczyzną poziomą a osią celową.

Organizacja pomiarów terenowych przy tachimetrii

Na każdym stanowisku należy wykonać następujące czynności:
1. Ustawić i spoziomować instrument;
2. Zmierzyć jego wysokość- i;
3. Zorientować limbus poziomy

Gdy pomiar wykonywany jest tachimetrem autoredukcyjnym

Odległość d i przewyższenie h otrzymujemy na podstawie odczytów na łacie
stosując wzory:

'

kl

d 

1

1

l

k

h

Gdzie:
k- stała mnożenia odległości wynosząca 100
k1-stała mnożenia przewyższenia, której wartość jest zależna od zastosowanej kreski
diagramu (k: 10,20,50,100,-10,-20,-50,-100)
l’ i l1- odległości na łacie między kreskami diagramu

Gdy pomiar wykonywany jest zwykłym teodolitem

Kat pionowy mierzymy bezpośrednio a odległość poziomą d obliczamy na podstawie
Odczytów nitek dalmierza na łacie i wielkości kąta pionowego- .

Odległość poziomą obliczamy ze wzoru:



2

cos



kl

d



Przewyższenie

:





tg

kl

h







2

cos





cos

sin 



kl

h

Obliczenia tachimetryczne

Mając obliczone wielkości D i h obliczamy:

1) poziom osi celowej Hst+i, stały dla danego

stanowiska

2) wzniesienia poszczególnych punktów ponad

horyzont h-s

(wzniesienia te mogą mieć różne znaki,

zależnie od znaku i wartości h i s)

3) Wysokości punktów tachimetrycznych za

pomocą wzoru:

)

(

)

(

s

h

i

H

H

st

p









Odczyty na łacie wykonuje się z dokładnością do
milimetra.

Odczyty kierunku poziomego i pionowego
wykonujemy z dokładnością do pełnych
centygradów

Dokładność pomiarów