PODMIOTY

PODMIOTY

GOSPODARKI

GOSPODARKI

ŚWIATOWEJ

ŚWIATOWEJ

-

przedsiębiorstwa krajowe

przedsiębiorstwa krajowe

(narodowe)

(narodowe)

-

przedsiębiorstwa

przedsiębiorstwa

międzynarodowe

międzynarodowe

(korporacje transnarodowe)

(korporacje transnarodowe)

-

gospodarki narodowe

gospodarki narodowe

poszczególnych krajów wraz z

poszczególnych krajów wraz z

instytucją państwa

instytucją państwa

-

międzynarodowe (regionalne)

międzynarodowe (regionalne)

ugrupowania integracyjne

ugrupowania integracyjne

- międzynarodowe organizacje

- międzynarodowe organizacje

gospodarcze

gospodarcze

PRZEDSIĘBIORSTWA

PRZEDSIĘBIORSTWA

KRAJOWE

KRAJOWE

(NARODOWE)

(NARODOWE)

tzn.

przedsiębiors

twa

działające w

ramach

określonej

gospodarki
narodowej

Przedsiębiorstwa krajowe

Przedsiębiorstwa krajowe

stają się podmiotami

gospodarki światowej tylko

wówczas, gdy:

w związku ze swa

w związku ze swa

działalnością

działalnością

gospodarczą

gospodarczą

nawiązują i

nawiązują i

utrzymują

utrzymują

znaczące pod

znaczące pod

względem zakresu,

względem zakresu,

charakteru bądź

charakteru bądź

znaczenia dla swego

znaczenia dla swego

funkcjonowania -

funkcjonowania -

międzynarodowe

międzynarodowe

stosunki ekonomiczne

stosunki ekonomiczne

z

z

innymi podmiotami

innymi podmiotami

gospodarki światowej.

gospodarki światowej.

Rodzaje powiązań

przedsiębiorstwa

narodowego z zagranicą:

-

handlowe

(np. eksport

własnych produktów,

import niezbędnych

surowców i materiałów,

eksport lub import

różnego typu usług),

- produkcyjne

(np. kooperacje z

zagranicznymi partnerami

w produkcji określonych

wyrobów bądź ich

elementów),

- technologiczne

(np. korzystanie z

zagranicznych licencji lub

odstąpienie innym własnych

technologii, współprace

naukowo-techniczną),

-

finansowo-kredytowe i

kapitałowe

(korzystanie z obcych kredytów

lub udzielanie kredytów

zagranicznych partnerom,

wchodzenie w związki np.

produkcyjno-kapitałowe,

tworzenie wspólnych

przedsięwzięć, podejmowanie

wspólnych inwestycji).

Proces

Proces

umiędzynarodawiania

umiędzynarodawiania

się przedsiębiorstw

się przedsiębiorstw

krajowych:

krajowych:

•

umiędzynaradawianie

umiędzynaradawianie

sfery wymiany

sfery wymiany

•

pełne wejście przez

pełne wejście przez

przedsiębiorstwo

przedsiębiorstwo

dotychczas krajowe na

dotychczas krajowe na

rynek zagraniczny

rynek zagraniczny

(międzynarodowy)

(międzynarodowy)

•

globalizacja

globalizacja

Dokonuje się to zazwyczaj

poprzez eksport własnych

produktów bądź import

niezbędnych do produkcji

surowców, materiałów,

półfabrykatów itp.

I w ten sposób

przedsiębiorstwo krajowe

chociaż jest usytuowane w

konkretnej gospodarce

narodowej (kraju), włącza

się w system

międzynarodowych powiązań

i zależności

.

Umiędzynaradawianie

Umiędzynaradawianie

sfery wymiany

sfery wymiany

Pełne wejście przez

Pełne wejście przez

przedsiębiorstwo

przedsiębiorstwo

dotychczas krajowe na

dotychczas krajowe na

rynek zagraniczny

rynek zagraniczny

następuje poprzez podjęcie

następuje poprzez podjęcie

za granicą produkcji

za granicą produkcji

towarów lub podjęcie tam

towarów lub podjęcie tam

innej bezpośredniej

innej bezpośredniej

działalności gospodarczej.

działalności gospodarczej.

Na tym etapie

Na tym etapie

przedsiębiorstwo przestaje

przedsiębiorstwo przestaje

być już przedsiębiorstwem

być już przedsiębiorstwem

krajowym, a staje się

krajowym, a staje się

przeważnie

przeważnie

przedsiębiorstwem

przedsiębiorstwem

międzynarodowym

międzynarodowym

(korporacją transnarodową).

(korporacją transnarodową).

Globalizacja

Globalizacja

tzn. całkowite

tzn. całkowite

umiędzynarodowienie i

umiędzynarodowienie i

przedsiębiorstwa i jego

przedsiębiorstwa i jego

działalności,

działalności,

a wiec pełne

a wiec pełne

przestawienie się na

przestawienie się na

działanie w skali rynku

działanie w skali rynku

międzynarodowego

międzynarodowego

(światowego),

(światowego),

tzn. globalny zasięg

tzn. globalny zasięg

działalności, globalna

działalności, globalna

strategia, np.

strategia, np.

produkcyjna i handlowa,

produkcyjna i handlowa,

globalna polityka itd.

globalna polityka itd.

KORPORACJE

KORPORACJE

TRANSNARODOWE

TRANSNARODOWE

przedsiębiorstwo

prowadzące

działalność

produkcyjną,

usługową itp. w co

najmniej

2

krajach

oraz

posiadające

-

również w co najmniej

2 krajach swoje filie

bądź oddziały będące

w całości lub w części

własnością

przedsiębiorstwa

macierzystego

i działające

pod jego kontrolą.

Z punktu widzenia

Z punktu widzenia

struktury własności można

struktury własności można

wyróżnić 2 rodzaje

wyróżnić 2 rodzaje

korporacji:

korporacji:

• takie, w których wszystkie

aktywa w całości należą do
przedsiębiorstwa
macierzystego,

lecz

zlokalizowane są w kilku - co
najmniej

2

-

krajach

(korporacje transnarodowe)

• takie,

w

których

przedsiębiorstwo

macierzyste

jest właścicielem tylko części
aktywów korporacji, w części
zaś

-

np.

w

filiach

zorganizowanych

w

formie

joint-ventures - są one także
własnością

innych

zagranicznych przedsiębiorstw

(korporacje wielonarodowe).

Korporacje

Korporacje

międzynarodowe

międzynarodowe

Są one

pierwszoplanowym

podmiotem gospodarki

światowej.

GOSPODARKI

GOSPODARKI

NARODOWE

NARODOWE

poszczególnych

krajów wraz z

instytucją państwa

są tradycyjnie

uznawane za ważny

(lub nawet

najważniejszy)

podmiot gospodarki

światowej.

Gospodarka

narodowa

stanowi pewnego
rodzaju strukturę, w
której sumuje się jak
gdyby działalność
gospodarcza
przedsiębiorstw
krajowych, a także tych
korporacji
transnarodowych, które
włączyły daną
gospodarkę narodową
bądź jej określone działy
w sferę swego działania.

Instytucja

Instytucja

państwa

państwa

Istota państwa polega

generalnie m.in. na tym, że

spełnia ono określone

funkcje organizacyjne i

regulacyjne - np. w sferze

polityki, bezpieczeństwa, w

sferze społecznej,

gospodarczej - oddziałując

w większym lub mniejszym

stopniu na każdą z tych

sfer oraz kształtując zasady

ich funkcjonowania, ich

strukturę, charakter itp.

UGRUPOWANIA

UGRUPOWANIA

INTEGRACYJNE

INTEGRACYJNE

Pod pojęciem

międzynarodowego

ugrupowania

integracyjnego

należy

rozumieć powstanie

wyraźnie wyróżniającego

się na tle otoczenia

względnie jednolitego,

nowego organizmu

gospodarczego,

obejmującego 2 lub więcej

krajów.

MIĘDZYNARODOWE

MIĘDZYNARODOWE

ORGANIZACJE

ORGANIZACJE

GOSPODARCZE

GOSPODARCZE

• spełniają w gospodarce

określone funkcje

regulacyjne

•

spełniają też funkcje kontrolne.

• prowadzą też bezpośrednią

działalność, polegającą m.in. na

udzielaniu krajom członkowskim

różnego rodzaju pomocy, np.

pomocy społecznej,

humanitarnej (ONZ i jej agendy

FAO, UNICEF, WHO), pomocy w

rozwoju handlu (WTO,

UNCTAD), pomocy w rozwoju

technicznym, gospodarczym,

pomocy finansowej, kredytowej

(UNIDO, BŚ)

Obok podmiotowej

Obok podmiotowej

struktury gospodarki

struktury gospodarki

światowej można

światowej można

wyróżnić również

wyróżnić również

regionalną strukturę

regionalną strukturę

gospodarki światowej.

gospodarki światowej.

W gospodarce światowej

W gospodarce światowej

można wyodrębnić różne

można wyodrębnić różne

grupy krajów.

grupy krajów.

GEOPOLITYCZNA

GEOPOLITYCZNA

STRUKTURA GOSPODARKI

STRUKTURA GOSPODARKI

ŚWIATOWEJ

ŚWIATOWEJ

• KRAJE WYSOKO

ROZWINIĘTE

• KRAJE TRANSFORMUJĄCE

SIĘ

• KRAJE ROZWIJAJĄCE SIĘ

kraje nowo

uprzemysłowione

kraje naftowe
kraje surowcowo-rolne
kraje najmniej rozwinięte

ŚWIAT





PÓŁNOC

POŁUDNIE

ŚWIAT





ZACHÓD

WSCHÓD

ŚWIAT


PIERWSZY

DRUGI

TRZECI

CZWARTY

WPŁYW TRANSFORMACJI

WPŁYW TRANSFORMACJI

NA GEOPOLITYCZNĄ

NA GEOPOLITYCZNĄ

STRUKTURĘ GOSPODARKI

STRUKTURĘ GOSPODARKI

ŚWIATOWEJ

ŚWIATOWEJ

ponieważ:
• rozwiązanie ZSRR (w praktyce

odejście od współzawodnictwa dwu

systemów)

• zjednoczenie Niemiec
• rozwiązanie RWPG
• załamanie się układu Wschód-

Zachód

• załamanie się trójbiegunowego

układu gospodarki światowej

Wschód-Zachód-Południe

• zmniejszenie roli krajów słabo

rozwiniętych na arenie

międzynarodowej

• wzrost znaczenia ChRL w

gospodarce i polityce światowej

• postępujący rozwój Wietnamu

TRANSFORMACJA

GOSPODARCZA

=

= proces zasadniczych

zmian systemu
gospodarczego danego
kraju

•

transformacja planowa

transformacja planowa

•

transformacja rynkowa

transformacja rynkowa

stopniowa
radykalna

Kraje

transformujące

się :

• 10 krajów Europy Środkowej i

Wschodniej

:

Albania, Bułgaria, Chorwacja,

Czechy, Macedonia, Węgry, Polska,

Rumunia, Słowacja, Słowenia

• b. NRD

• 3 kraje nadbałtyckie

: Estonia,

Łotwa, Litwa

• 13 nowych państw powstałych po

rozpadzie ZSRR

:

Armenia, Azerbejdżan,

Białoruś, Gruzja, Kazachstan,

Kyrgyzstan, Mołdawia, Rosja,

Tadżykistan, Turkmenistan,

Ukraina, Uzbekistan

• Chiny, Mongolia, Wietnam, Laos,

Kambodża

• łącznie 35% ludności świata