Projektowan

Projektowan

ie

ie

oddziaływań

oddziaływań

wychowawc

wychowawc

zych

zych

Według Lesława Pytki proces resocjalizacji
odbywa się pod wpływem celowych

oddziaływań wychowawców za pomocą

specjalnie dobranych metod i środków

oddziaływania. Resocjalizujący i osoba

resocjalizowana pozostają we wzajemnych

stosunkach interpersonalnych. Powstaje

tzw. rzeczywistość wychowawcza, na

którą składają się:

-wychowankowie
-wychowawcy
-ich wzajemne relacje w konkretnym

otoczeniu społecznym i fizycznym.

Rzeczywistość wychowawcza

prezentowana jest poprzez:

1) wyróżnienie w niej składników,

obiektów i pojedynczych zdarzeń

(sposób analityczny),

2) Przez wyodrębnienie z niej

pewnych całości , układów lub
zdarzeń (sposób całościowy).

Wyróżniamy następujące trzy

płaszczyzny projektowania
systemu resocjalizacji :

1) Struktura podejmowanych przez

system działań,

2) Funkcje i cele poszczególnych i

połączonych działań,

3) Optymalne procedury (metody i

techniki) działań systemu.

Resocjalizacja wychowanka jest

rodzajem ukierunkowanego wpływu
jaki wywiera na nim wychowawca. Ten
wpływ można nazwać „sterowaniem
wychowawczym”. Opiera się ono na
informacjach i środkach jakie posiada
wychowawca lub wychowawcy tzw.
układzie sterującym. Natomiast
wychowanek lub grupa wychowanków,
są „układem sterowanym”, którzy w
mniejszym lub większym stopniu
poddają się tym wpływom.

„Systemy resocjalizacji”- to

specyficzne systemy działania
różniące się rodzajem,
porządkiem, dynamiką i
nasileniem proponowanych
oddziaływań na wychowanków.
Celem systemów resocjalizacji
jest optymalne uspołecznienie
jednostki resocjalizowanej.

Aby osiągnąć skutek zamierzony

przez system sterujący należy
spełnić następujące warunki :

1) System sterujący powinien

dysponować pewnymi
informacjami na temat systemu
sterowanego, jego otoczenia oraz
środków oddziaływania jakimi
dysponuje,

2) System sterujący powinien wyraźnie

określić, tzw. cechy sterownicze i
niesterownicze w systemie sterowanym
i jego otoczeniu. Zatem w systemie
oddziaływania resocjalizującego muszą
być wykonane:

-czynności preparacyjne związane z

zapewnieniem pewnych środków
rzeczowych, materialnych,

-czynności preparacyjne związane z

uzyskaniem odpowiednich informacji w
wyniku postępowania diagnostycznego.

Oprócz dwóch wymienionych rodzajów

czynności istotne są również

działania systemu z punktu widzenia

efektywności jego funkcjonowania. I

tak wyróżniamy :

1) Postulowanie (określanie celów

operacyjnych możliwych do osiągnięcia w

danych warunkach),

2) Optymalizowanie (sporządzanie

rozmaitych wersji działania

przewidującego zmienność otoczenia i

wybór najlepszego z możliwych

wariantów działania przy uwzględnieniu

celów i środków działania praktycznego,

którym się dysponuje),

3) Realizowanie (zastosowanie

środków zgodnie z wcześniej
ustalonymi metodami w celu
osiągnięcia uprzednio
założonych celów w
zmieniającym się otoczeniu).

Te trzy rodzaje działań są

połączone sprzężeniami
zwrotnymi co przedstawia
następujący diagram:

Heurystyczny model

Heurystyczny model

systemu działań

systemu działań

resocjalizacyjnych

resocjalizacyjnych

Efektywność systemu resocjalizacji

jest uzależniona od struktury działań

zamieszczonych na schemacie, czyli

od:

1) Użyteczności informacji diagnostycznych

na temat sterowanego i jego otoczenia,

2) Adekwatności celów działania, zwłaszcza

stopnia ich realności,

3) Trafności optymalizowania

uwzględniającego współzależność celów,

sposobów i środków działania,

4) Użyteczności zasileń energetycznych,

środków pozostających w dyspozycji

systemu sterującego.

Projektując system

oddziaływań należy
wyróżnić:

1)Postulowanie opiekuńcze - co robić w
zakresie opieki,
2)Postulowanie wychowawczo-
dydaktyczne - co robić w zakresie
wychowania i nauczania wychowanków,
3)Postulowanie terapeutyczne - co robić
w zakresie leczenia wychowanków,
4)Optymalizowanie opiekuńcze-jakimi
sposobami oddziaływać w zakresie
zaspokajania potrzeb opiekuńczych,

5)Optymalizowanie wychowawczo-

dydaktyczne -jakimi sposobami i
metodami najlepiej realizować cele
wychowawcze i dydaktyczne,

6)Optymalizowanie terapeutyczne -
jakimi metodami terapii oddziaływać,
uwzględniając zakładane cele oraz
wyjściowy stan osobowości
wychowanka i jego środowiska
wychowawczego,

7)Realizowanie opiekuńcze - jakimi
środkami optymalnie zaspokajać
potrzeby wychowanków,

8)Realizowanie wychowawczo-
dydaktyczne - jakimi środkami
wychowawczymi i dydaktycznymi
posługiwać się we wdrażaniu uznanych
za optymalne metod wychowania i
nauczania,

9)Realizowanie terapeutyczne - jakimi
środkami terapeutycznymi się
posługiwać, wdrażając uznane za
optymalne określone metody
oddziaływania terapeutycznego w
stosunku do każdego z wychowanków i
do grupy jako całości.

Analizując efekty funkcjonowania różnych

modelowych systemów resocjalizacji
młodzieży Lesław Pytka stwierdził, że do
najbardziej sprzyjających rozwiązań
organizacyjnych należą :

1)Utworzenie funkcjonującego w sposób ciągły

zespołu diagnostycznego, zapewniającego

stały dopływ informacji o wychowankach i

skutkach oddziaływania resocjalizującego,

2)Możliwie pełna indywidualizacja oddziaływań

opiekuńczych, wychowawczych i

terapeutycznych,

3)Wprowadzenie i wyraźne określenie

kryteriów oceny postępów wychowanków w

procesie resocjalizacji, wraz z pełnym

racjonalnym ich uzasadnieniem,

4)Odpowiedni dobór wychowawców do

istniejących lub tworzących się grup

wychowawczych wg kryterium

przejawianych zainteresowań. Chodzi o to,

aby zajęcia animowane przez

wychowawców, celowo dobranych do grupy

wychowawczej, były realizacją ich własnych

skłonności i preferencji oraz pokrywały się

z zainteresowaniami wychowanków,

5)Elastyczna struktura, pionowa i pozioma

organizacyjna instytucji resocjalizującej,

umożliwiająca resocjalizację poprzez

stwarzanie i „dopasowanie” sytuacji

wychowawczych do „charakteru”

wychowanka, a nie odwrotnie,

6)Wprowadzenie systemu opieki

następczej nad wychowankami

opuszczającymi instytucję, którego

działalność byłaby inicjowana przez

instytucję resocjalizującą w trakcie

pobytu wychowanka w placówce,

7)Wiadomo jednak, że nie ma jednego

modelu resocjalizacji, niezależnie od

dodatkowych parametrów

specyfikujących jego cele, funkcje,

procedury i warunki działania.

W systemie resocjalizacji

Lesław Pytka wyróżnia
następujące funkcje:

1) Opiekuńcze- ich zadaniem jest

zaspokajanie aktualnie i
potencjalnie potrzeb pierwszego
i wyższych rzędów wychowanka.
Opieka ma być perspektywiczna
i wielostronna obejmująca stany
obecne i przyszłe.

2) Wychowawczo-dydaktyczne – zajmują się

przysposobieniem wychowanka do
adekwatnego funkcjonowania w takich rolach
społecznych jak, np. rola ucznia w szkole.
System pełniąc te funkcje pełni zarazem
funkcję adaptacyjną i kreacyjną.

3) Terapeutyczne – trafne i rzetelne

diagnozowanie zaburzeń i dysfunkcji,
indywidualne i społeczne działanie
wychowanków, postulowanie określonych
modyfikacji motywacji i postaw oraz
stosowanie odpowiednich środków leczenia
somatycznego i psychologicznego. Działania
terapeutyczne ingerują w najgłębsze warstwy
osobowości wychowanka.

W oddziaływaniach na

wychowanków, wychowawcy

dysponują środkami :

1) Dobra kultury i cywilizacji

współczesnej dzięki, którym mogą

modyfikować przekonania, uczucia i

zachowania osób, które są

nieprzystosowane społecznie,

2) Własna osoba,
3) Środki wpływu osobistego,
4) Grupa wychowawcza, za która sa

odpowiedzialni,

5) Środki wpływu grupowego.

Procedury systemu resocjalizacji :
1) Psychotechniczna – zajmuje się trafnym

doborem i zastosowaniem środków

wpływu osobistego w zaspokajaniu

potrzeb wychowanka oraz w jego

wychowaniu i terapii. Wykorzystanie

zależności osobowej o charakterze

indywidualnym w codziennych kontaktach

interpersonalnych jest podstawowym

środkiem wpływu wychowawcy na

wychowanka. Pozwala ona na

identyfikacje wychowawcy i wychowanka

w stopniu znacznym oraz na indywidualny

rozwój osobowy tego wychowanka.

2) Socjotechniczne – odwołują się do

optymalnych środków wpływu
grupowego na jednostkę lub inną
grupę społeczną, która jest
przedmiotem sterowania.
Umożliwia wzrost poziomu
dojrzałości interpersonalnej
wychowanków, która wyraża się
adekwatnym spostrzeganiem i
ocenianiem zachowań cudzych i
własnych w kontekście społecznym.

3) Kulturotechniczne- wykorzystywanie w

opiece, terapii resocjalizacyjnej i wychowaniu
środków wpływu wywieranych przez kulturę i
cywilizacje na poszczególne osoby i grupy
wychowawcze. Dobierając adekwatnie do
potrzeb i zainteresowań wychowanków
rozmaite formy zajęć kulturotechnicznych
modyfikuje się zachowania wychowanków
zgodnie ze społecznie akceptowanymi
wzorami kulturowymi. Procedura ma ta
wysokie walory integracyjne, umożliwia w
znacznym zakresie identyfikacje wychowanka
z wartościami społeczno-kulturowymi blokując
tym samym motywacje do działań
antyspołecznych.