Polityka gospodarcza

dr Hanna Kruk

[e-mail]

Forma egzaminu

• 30 pytań testowych (jednokrotnego

wyboru, 1 pytanie = 1 pkt.) Punktacja:

16-18 pkt. = dst
19-21 pkt. = dst +
22-24 pkt. = db
25-27 pkt. = db +
28-30 pkt. = bdb

Uwaga! Obowiązuje materiał prezentowany
na wykładach, a nie tylko ten na slajdach!

Program zajęć

• Wprowadzenie. Definicje polityki gospodarczej.

Ustroje społeczno-gospodarcze. Funkcje państwa.

Argumenty za i przeciw ekonomicznej funkcji

państwa. Uwarunkowania zewnętrzne i wewnętrzne

oddziaływań państwa na gospodarkę. Cele

działalności państwa. Główne dziedziny polityki

gospodarczej.

• Wzrost gospodarczy. Czynniki wzrostu

gospodarczego. Wzrost a rozwój gospodarczy. PKB i

inne mierniki.

• Struktura gospodarki. Polityka ekonomiczna a

planowanie gospodarki. Finanse państwa. Podatki.

Dług publiczny i jego skutki dla gospodarki. Polityka

fiskalna. Inflacja i jej skutki. Polityka monetarna.

Rola banku centralnego w gospodarce. Instrumenty

polityki monetarnej. Bezrobocie - przyczyny i skutki.

Polityka zatrudnienia.

• Polityka przemysłowa i energetyczna. Funkcje polityki

przemysłowej. Aktywna i defensywna polityka przemysłowa.

Instrumenty polityki przemysłowej. Struktura przestrzenna

gospodarki. Przemysł w Polsce. Stan energetyki w Polsce i na

świecie. Potrzeby a zasoby surowców energetycznych.

Odnawialne źródła energii. Założenia polityki energetycznej.

• Polityka naukowa i innowacyjna. Konkurencyjność polskiej

gospodarki. Determinanty konkurencyjności. Definicje

innowacji. Założenia teorii innowacji. Działania w ramach

polityki naukowej, cele i instrumenty. Nauka i innowacje w

Polsce. Inwestycje i ich rola w gospodarce.

• Polityka państwa wobec sektora MŚP. Definicje MŚP.

Otoczenie zewnętrzne MŚP. Słabe i mocne strony MŚP.

Możliwości wsparcia działalności MŚP w Polsce. Polityka

państwa wobec MŚP.

• Polityka regionalna. Definicje regionu i polityki regionalnej.

Rodzaje regionów i funkcje regionu. Planowanie przestrzenne

i narzędzia operacyjne polityki regionalnej. Strategie rozwoju

regionalnego. Rozwój regionów w Polsce - czynniki,

efektywność.

Program zajęć – cd.

• Polityka ekologiczna państwa. Cele polityki. System

ochrony przyrody. Rozwój trwały i zrównoważony.

Instrumenty polityki ekologicznej. Kierunki polityki

ekologicznej w Polsce i UE. Konflikty ekologiczne.

Stan środowiska w Polsce.

• Rolnictwo i polityka żywnościowa. Bezpieczeństwo

żywnościowe. Cele i instrumenty polityki

żywnościowej. Ceny na żywność. Problemy

polskiego rolnictwa.

• Polityka cenowo-dochodowa. Polityka dochodowa a

polityka płacowa jej cele. Typy polityki dochodowej.

Stosowane narzędzia. Polityka cenowo-dochodowa

w Polsce

• Polityka demograficzna i migracyjna państwa.

Struktura demograficzna społeczeństwa i jej zmiany

w Polsce. Urodzenia, śmiertelność. Przyczyny i

skutki migracji ludności. Próby państwa wpływania

na procesy reprodukcyjne.

Program zajęć – cd.

Program zajęć – cd.

• Polityka zdrowotna państwa. Dostępność do służby

zdrowia. Leki po cenach gwarantowanych, szczepienia

ochronne. NFZ i organizacja służby zdrowia w Polsce.

• Polityka socjalna. Modele państw socjalnych.

Skuteczność polityki socjalnej. Ubezpieczenia społeczne

– Polska a świat. Ubezpieczenia emerytalne, zdrowotne,

rentowe. Składki a poziom ubezpieczeń. Reformy

emerytalne.

• Kryzysy gospodarcze. Rodzaje kryzysów, przyczyny ich

powstawania i fazy. Obecny kryzys. Kryzys w Polsce –

rola NBP i rządu w czasach kryzysu.

• Polska w Unii Europejskiej – korzyści i koszty. Polityka

UE. Fundusze UE. Strategia 2020. Kryzys, strefa euro a

przyszłość UE.

• Obecne problemy gospodarcze Polski, ich przyczyny i

możliwości rozwiązania.

• Historia transformacji w Polsce. Korzyści i straty

związane z transformacją ustrojową. Socjalizm a

kapitalizm. Superkapitalizm

Literatura zalecana

•

Bossak J.W.: Systemy gospodarcze a globalna

konkurencja. SGH w Warszawie, Warszawa 2006.

•

Cameron R., Neal L.: Historia gospodarcza świata. Książka

i Wiedza, Warszawa 2004.

•

Ćwikliński H. (red.): Polityka gospodarcza. Wydawnictwo

Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 2004.

•

Horodecka A.: Ewolucja celów polityki gospodarczej. Rola

zmian otoczenia. WN PWN, Warszawa 2008.

•

Kaja J.: Polityka gospodarcza. Wstęp do teorii. SGH w

Warszawie, Wrszawa 2007.

•

Luks K.: Polityka gospodarcza. Wybrane zagadnienia.

Zakład Wydawnictw Naukowych Instututu Morskiego w

Gdańsku, Gdańsk 2005.

•

Rogacki H. (red.): Geografia społeczno-gospodarcza

Polski. WN PWN, Warszawa 2007.

•

Winiarski B. (red.): Polityka gospodarcza.

Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2006.

•

Mały rocznik statystyczny; inne dane GUS i Eurostatu

•

Opracowania i dokumenty poszczególnych ministerstw

Polityka gospodarcza –

definicje

Polityka gospodarcza

(ekonomiczna)

 „to całokształt poczynań rządów i innych

organów narodowych oraz międzynarodowych

oddziałujących na proces ekonomiczny”

 „bezpośrednie kierowanie gospodarką narodową

przez państwo lub pośrednie oddziaływanie

państwa na funkcjonowanie i rozwój gospodarki”

 „działalność państwa polegająca na określaniu

bieżących i przyszłych celów społeczno-

gospodarczych oraz ich realizacji zgodnie z

zasadą racjonalnego gospodarowania”

 „świadome oddziaływanie władz państwowych

oraz instytucji i organizacji międzynarodowych na

gospodarkę (jej dynamikę, strukturę,

funkcjonowanie i stosunki ekonomiczne)”

Polityka gospodarcza – cd.

Polityka gospodarcza to świadome, celowe

oddziaływanie państwa na zjawiska gospodarcze

za pomocą narzędzi (instrumentów)

pozwalających na osiągniecie zamierzonych

celów
A więc państwo prowadzi celowe, zaplanowane

działania przy użyciu instrumentów po to, aby

osiągnąć założone cele w zakresie ładu

gospodarczego, struktury gospodarki i

odpowiedniego przebiegu procesów

gospodarczych

Podmiotem polityki gospodarczej jest władza

państwowa

Podmioty polityki

gospodarczej:

• parlament (władza legislacyjna, legislatywa)
• rząd i podporządkowane jemu urzędy (władza

wykonawcza, egzekutywa), samorządy

lokalne – tzw. aparat administracyjny

• bank centralny,
• sądownictwo (wymiar sprawiedliwości),
Inne:
• samorządy gospodarcze,
• związki rynku pracy (związki zawodowe,

związki pracodawców)

• instancje ponadnarodowe

Kompetencje podmiotów

• „władza wykonawcza powinna ponosić

odpowiedzialność za podjęte decyzje i

działania”

• „jakość administracji publicznej powinna być

wysoka, co powinno oznaczać jej skuteczność

i zdolność dostosowywania się do

zmieniających się potrzeb społecznych”

• „ramy prawne powinny być odpowiednie do

istniejących warunków oraz powinny być

przestrzegane zarówno przez jednostki

działające w sektorze prywatnym, jak i

publicznym”

• „tworzenie polityki powinno mieć charakter

otwarty oraz oparty o przejrzyste zasady”

Źródło: Kuder, 2009

Zawodność (niesprawność)

rządzenia

• nakładające się strefy kompetencji i

odpowiedzialności utrudniają rozliczanie instytucji

rządowych za wykonanie zadań

• wąskie grupy interesu łatwiej oddziałują na opinię

publiczną i partie polityczne niż grupy, które

reprezentują interes szerokich grup społecznych (w

dodatku te ostatnie ponoszą koszty tych działań)

• rząd niechętnie przyjmuje konkretne stanowisko w

trudnych sprawach

• rząd woli prowadzić politykę, która przynosi

korzyści obywatelom (wyborcom) podczas bieżącej

kadencji niż politykę, której korzyści objawią się w

późniejszym czasie (w kolejnych kadencjach),

mimo, że ich efekt byłby znacznie lepszy

Ustroje / systemy gospodarcze

• Typy gospodarki wyodrębniane są ze względu na:

• czynności nakazane/zakazane (ustrój liberalny i

etatystyczny)

• przeznaczenie dóbr (gospodarka towarowa, zwana

też towarowo-pieniężną i g. naturalna)

• rodzaj własności czynników produkcji (g. prywatna

i publiczna oraz g. kapitalistyczna i g.

socjalistyczna)

• mechanizm regulujący procesy gospodarcze (g.

rynkowa, g. nakazowa zwana centralnie

planowaną i g. mieszana)

• podział uprawnień do podejmowania decyzji (g.

zdecentralizowana i scentralizowana)

• typ stanowienia prawa (g. demokratyczna i ustrój

dyktatorski)

Definicja państwa

Państwo to:
• złożona, zróżnicowana struktura

administracyjna społeczeństwa
zamieszkującego dane terytorium,
dysponująca władzą ustawodawczą,
wykonawczą i sądowniczą

• centralne i lokalne instytucje oraz urzędy

publiczne, których działalność jest
związana z funkcjonowaniem danego
systemu społeczno-gospodarczego

Funkcje państwa:

1. ekonomiczne:

– alokacyjna
– stabilizacyjna
– redystrybucyjna

2. społeczne
3. polityczne

Ekonomiczne funkcje państwa

• Funkcja alokacyjna – polega na podejmowaniu

działań sprzyjających optymalnej alokacji
zasobów gospodarczych

• Funkcja stabilizacyjna – podejmowanie działań

stabilizujących gospodarkę (głównie poprzez
politykę fiskalną i monetarną)

• Funkcja redystrybucyjna – niwelowanie

zbyt dużych różnic dochodowych i
majątkowych oraz pomoc ludziom, którzy
nie są w stanie radzić sobie sami

Narzędzia polityki

redystrybucyjnej

• system podatkowy
• wydatki z budżetu państwa
• składki na ubezpieczenia społeczne
• polityk cenowa (wpływ na

kształtowanie się cen i opłat)

Argumenty za ekonomiczną rolą

państwa

• konieczność zabezpieczenia systemu

gospodarczego od strony instytucjonalno-prawnej

• niedoskonałości rynku i konkurencji w praktyce
• negatywne efekty zewnętrzne
• istnienie dóbr publicznych
• istnienie dóbr szczególnie korzystnych lub

niekorzystnych społecznie

• występowanie bezrobocia, inflacji, wahań w

aktywności gospodarczej itp.

• istnienie osób pozbawionych opieki: osób

starszych, niedołężnych, chorych

• powstawanie zbyt dużych (nie akceptowanych)

społecznie różnic dochodowych i majątkowych

Argumenty przeciwne

• pojawiające się na rynku stany nierównowagi

(niedobory, nadwyżki) jako rezultat działań

państwa

• zniekształcone informacje

• zmniejszona elastyczność systemu

gospodarczego

• wysokie koszty interwencjonizmu

państwowego przy jego małej skuteczności

wielu działań

• osłabienie bodźców związanych z rynkiem

• ograniczenie wolności jednostki i hamowanie

oddolnej inicjatywy

• niereprezentatywność państwa

Wg Hayeka państwo powinno

zapewnić przynajmniej:

• informacje niezbędna dla

funkcjonowania podmiotów
gospodarczych,

• możliwość korzystania z dóbr

publicznych

• uregulowanie kwestii związanych z

istnieniem kosztów zewnętrznych

Wg Miltona Friedmana państwo

powinno zapewnić:

• bezpieczeństwo zewnętrzne kraju, porządek i

bezpieczeństwo wewnętrzne,

• kontrolować ceny monopolistyczne oraz

przestrzegania prawa antymonopolowego,

przeciwdziałać monopolom technicznym

• chronić wolny rynek (w tym wspierać

konkurencję)

• chronić własność prywatną
• znosić protekcjonizm w handlu zagranicznym
• uzupełniać prywatną dobroczynność

„Żelazny trójkąt” Friedmana

- 1

• M. Friedman uważa, że interwencja

rządowa i produkcja państwowa rodzą

konflikty, a wolny rynek – współpracę;

skutkiem rozrostu kompetencji państwa i

władzy państwowej jest zagrożenie dla

dobrobytu obywateli; postulował

ograniczenie władzy państwowej i

występował przeciwko tzw. tyranii status

quo, w której to nie większość obywateli

decyduje, ale tzw. żelazny trójkąt

„Żelazny trójkąt” Friedmana

- 2

• beneficjenci – grupy

interesów korzystające
z programów
rządowych

• biurokraci – urzędnicy

administrujący
programami
rządowymi

• politycy – prezydent,

kongresmani
(parlamentarzyści),
prawodawcy

tyrania

beneficjentó

w

tyrania

biurokratów

tyrania

politykó

w

Postulaty M. Friedmana dla

gospodarki amerykańskiej

• zrównoważenie budżetu
• zastąpienie podatku progresywnego

podatkiem liniowym

• stabilną politykę monetarną

(państwo reguluje podaż pieniądza)

• ograniczenie administracji rządowej
• nadanie prezydentowi

jednostronnego prawa weta

Interwencjonizm państwa wg

Głąbińskiego (II RP)

• państwo powinno prowadzić działania ochronne w

wypadku dominacji gospodarczej innych krajów

(protekcjonizm w handlu zagranicznym)

• ograniczanie działalności gospodarczej i praw

własności tylko w wypadku, gdy działalność taka

zagraża interesowi publicznemu i równowadze

społeczno-gospodarczej

• państwo powinno zakładać i prowadzić

przedsiębiorstwa publiczne jako formę

zabezpieczenia społeczeństwo „przed wyzyskiem

ze strony prywatnych przedsiębiorców”

• ale uważał, że monopole państwowe są szkodliwe!

Grabowski (zwolennik etatyzmu)

uważa, że interwencja państwa jest

uzasadniona w wypadku:

• kryzysów gospodarczych,
• bezrobocia, niezdolności do pełnego

wykorzystania zasobów ludzkich w wieku
produkcyjnym,

• inflacji oraz niestabilności rynku pieniężnego,
• silnych dysproporcji w poziomie dochodów,
• niezdolności do zapewnienia najuboższym

świadczeń socjalnych (w tym minimum
poziomu życia)

Podstawowe funkcje państwa

(konsensus):

• zabezpieczenie dóbr publicznych

• zapewnienie bezpieczeństwa wewnętrznego,

ładu (porządku) w państwie oraz

bezpieczeństwa zewnętrznego i suwerenności

państwa

• organizacja systemu pieniężnego

• tworzenie norm prawnych (zabezpieczających

własność prywatną i prawa jednostek i

społeczeństwa, funkcjonowanie instytucji

zabezpieczających rynek, zasad prowadzenia

działalności gosp. i konkurencji, określenie

stosunków rynkowych)

Alternatywne funkcje państwa

(brak konsensusu):

• stabilizacja gospodarki (polityka fiskalna i

monetarna)

• stymulowanie wzrostu i rozwoju

gospodarczego

• ochrona socjalna i protekcjonizm gospodarczy
• utrzymywanie sektora przedsiębiorstw

państwowych

• ingerencja w mechanizm rynkowy w

poszczególnych sektorach (branżach, np. w
rolnictwie)

Polityka mikroekonomiczna

i makroekonomiczna państwa

• Polityka mikroekonomiczna - obejmuje ingerencję

państwa w poziom cen na rynku, likwidowanie

lub ograniczanie zjawisk niekorzystnych dla

gospodarki na poziomie przedsiębiorstw i

konsumentów, re-gulację państwowej własności

przedsiębiorstw, re-gulację struktury gospodarki,

wspomaganie wybra-nych przedsiębiorstw lub

regionów, finansowanie publicznych zamówień

na opracowania naukowe i innowacyjne

• Polityka makroekonomiczna - obejmuje politykę

mo-netarną (pieniężną) polegająca na

regulowaniu podaży pieniądza w gospodarce, w

tym politykę kursu walutowego oraz politykę

fiskalną (budżeto-wą)

Makroekonomiczna polityka

państwa

polityka

fiskalna

(budżetowa)

polityka

monetarna

(pieniężna)

Cele i narzędzia

makroekonomii

Cele

Narzędzia

• Produkcja: wysoki poziom w
ujęciu bezwzględnym i

względnym (w stosunku do
istniejącego potencjału),
wysoka stopa zwrotu
• Zatrudnienie: wysoki poziom
zatrudnienia, niski poziom
bezrobocia przymusowego i

strukturalnego)
• Stabilność poziomu cen przy
swobodnie działających
mechanizmach rynkowych
• Bilanse zagraniczne:
równowaga eksportu i
importu, stabilność kursu

waluty

• Polityka fiskalna (wydatki
publiczne i podatki)
• Polityka monetarna (kontrola
podaży pieniądza wpływającej
na stopy procentowe)
• Polityka dochodowa (od
swobodnego kształtowania
cen i płac po środki kontroli)
• Stosunki międzynarodowe:
polityka handlu
zagranicznego, kształtowanie

się kursów walutowych

Nowoczesne państwo

• optymalnie koordynuje swoje funkcje (cele)

krótko- i długookresowe, makro- i

mikroekonomiczne, polityki wewnętrznej i

zewnętrznej

• nie podporządkowuje prowadzonej polityki

doraźnym celom politycznym

• jest w stanie oprzeć się grupom nacisku przy

ustalaniu i realizacji celów polityki

gospodarczej

• potrafi stworzyć warunki swobodnej i uczciwej

konkurencji dla podmiotów prywatnych i

publicznych

• stosuje przejrzyste reguły polityki gospodarczej

• w sposób rzeczowy wykorzystuje wyniki badań

Gospodarka narodowa

Gospodarka narodowa

• Gospodarka narodowa (krajowa) –

wszystkie podmioty gospodarcze
działające w zakresie produkcji, usług,
podziału, obrotu i konsumpcji
(producenci i konsumenci) na
terytorium danego państwa.

• Najważniejszym podmiotem

prowadzącym politykę gospodarczą
jest państwo

Uwarunkowania zewnętrzne

oddziaływań państwa na

gospodarkę

• międzynarodowa sytuacja polityczna
• sytuacja danego kraju
• przynależność do międzynarodowych

ugrupowań i organizacji

• koniunktura międzynarodowa
• możliwości eksportowe i importowe

tego kraju (rzutują na to poprzednie
uwarunkowania)

Międzynarodowy podział pracy

(MPP)

Występuje wtedy, gdy jego uczestnicy

(podmioty gosp.) znajdują się w różnych

krajach (więcej niż jednym) lub mają

charakter ponadnarodowy. Jest to taki

typ podziału pracy, w którym uczestnicy

specjalizują się w wytwarzaniu pewnych

dóbr (produktów i usług) w ilości

przekraczającej własne zapotrzebowanie,

rezygnując z wytwarzania innych dóbr

lub ograniczając je

MPP – c.d.

To proces, obejmujący takie działania,

jak:

• specjalizację produkcji w pewnych,

wybranych dziedzinach

• ograniczenie lub rezygnację z

produkcji w innych dziedzinach

• wymianę handlową między krajami

Na bazie MPP wykształciła się
współczesna gospodarka światowa

Współczesna gospodarka

światowa -1

Gospodarka światowa to system
trwałych powiązań ekonomicznych
między państwami uczestniczącymi
w międzynarodowym podziale pracy,
włączających ich gospodarkę
narodową w procesy produkcji i
wymiany o zasięgu globalnym.

Współczesna gospodarka światowa,

wykształciła się z tradycyjnego MPP i cechuje

się znacznym zróżnicowaniem form powiązań

międzynarodowych (handel, produkcja,

inwestycje) i zróżnicowaniem podmiotów

gospodarki światowej – poza

przedsiębiorstwami i państwami są też

podmioty międzynarodowe (przedsiębiorstwa,

organizacje i instytucje). Rola tych ostatnich

wzrasta. Specjalizację międzygałęziową

zastępuje specjalizacja wewnątrzgałęziowa a

wymianę wyrobów gotowych – wymiana

półproduktów, części wyrobów gotowych i

podzespołów.

Współczesna gospodarka

światowa -2

Bezpośrednie inwestycje

zagraniczne (BIZ)

BIZ to podejmowanie od podstaw
samodzielnej działalności
gospodarczej za granicą lub też
przejmowanie kierownictwa
istniejącego już wcześniej
przedsiębiorstwa

Globalizacja

• złożony, wielowymiarowy

(interdyscyplinarny) proces

pogłębiania krajowych i

międzynarodowych powiązań między

podmiotami gospodarczymi,

spowodowany przez czynniki

ekonomiczne i polityczne oraz

technologiczne

• to procesy o charakterze żywiołowym,

nieodwracalnym, nie można ich

kontrolować

Integracja gospodarcza

• Integracja gospodarcza to proces

scalania (zespalania) gospodarek

narodowych, czyli tworzenie nowych

organizmów gospodarczych o

odmiennych właściwoś-ciach

• Jest to proces celowy, odwracalny,

możliwy do kontrolowania, jego

celem jest powstanie jednolitej

struktury ekonomicznej i jednolitego

organizmu gospodarczego

Internacjonalizacja

• Intenacjonalizacja to rozszerzanie działań

gospodarczych poza granice państw
narodowych – rozbudowywana jest
światowa sieć gospodarcza i handlowa.
Wprowadzane są nowe rozwiązania
zarówno w procesie produkcji, jak i w
stylach zarządzania oraz na poziomie
marketingu

• Intenacjonalizacja uzupełnia globalizację i

odwrotnie, oba te procesy się wzajemnie
napędzają

Uwarunkowania wewnętrzne

oddziaływań państwa na

gospodarkę

• uwarunkowania ustrojowo-systemowe (ustrój

społeczno-gospodarczy, struktury państwowo-

administracyjne i społeczne, rozwiązania systemowe w

gospodarce)

• uwarunkowania geograficzno-przyrodnicze (stan i

struktura zasobów przyrodniczych)

• zagospodarowanie przestrzenne kraju, stan i struktura

zasobów majątkowych

• uwarunkowania społeczne (zasoby ludzkie, ich stan w

ujęciu jakościowym i ilościowym)

• uwarunkowania wyznaczane przez poziom rozwoju

społeczno-gospodarczego

• wewnętrzna sytuacja polityczna, układ sił politycznych

w kraju, stosunek społeczeństwa do władzy

Typologia państw

Formy sprawowania władzy:

• republiki
• monarchie
• kolonialne terytoria zależne

Stopień decentralizacji władz:

• państwa federalne
• państwa regionalne
• państwa unitarne

KOMPETENCJE W ZAKRESIE PRAWA

Podział kompetencji
ustawodawczych
między członków
federacji a centrum

Kompetencje dot.
tworzenia prawa ma
centrum; regionom
przysługuje prawo
tworzenia ustaw
regionalnych
(precyzujących
ustawy centralne)

Kompetencje w
zakresie tworzenia
prawa posiada
centrum

KOMPETENCJE W ZAKRESIE WSPÓŁDECYDOWANIA O PAŃSTWIE

Interesy regionów
reprezentowane w
drugiej izbie
parlamentu

Brak bezpośredniej
reprezentacji
interesów
regionalnych.
Obowiązek
kierowania się
interesem państwa

Uczestnictwo w
decyzjach państwa za
pośrednictwem
reprezentacji w
parlamencie, lobbingu

Państwo federalne

Państwo regionalne

Państwo unitarne

Źródło: Gawlikowska-Hueckel 2002, s.
124

Zadania aparatu

państwowego

Funkcje

zgody

społecznej

produkcyj

ne

integracyj

ne

wykonawc

ze

instytucje

polityczne

produkcja

publiczna

ochrona

zdro-wia,

edukacja,

opieka

społeczna

administracja

instytucje

prawne

świadczenia

publiczne

służby

informacyjne

instytucje

nadzorujące

instytucje

represji

kontrola

skarbowa

komunikacja

i media

Źródło: Blacksell 2008, s.66

Czynniki produkcji

• ziemia – wynagrodzeniem jest renta
• kapitał – wynagrodzeniem jest

oprocentowanie

• praca (w tym przedsiębiorczość) –

wynagrodzeniem jest płaca lub zysk

• postęp techniczny (technologia)

Cele działalności państwa

• generalne
• ustrojowo-systemowe i polityczne
• ekonomiczne
• społeczne
• ekologiczne
• obronno-militarne

Główne dziedziny polityki

gospodarczej

Polityka wzrostu, p. strukturalna, p.
regionalna, p. ekologiczna (ochrony
środowiska), p. sektorowa, p. społeczna,
p. demograficzna, p. migracyjna, p.
pieniężna, p. ubezpieczeń, p. cenowo-
dochodowa, p. budżetowa (fiskalna,
skarbowa), p. podatkowa, p. celna, p.
inwestycyjna, p. lokalizacyjna, p.
zatrudnienia, p. naukowa i innowacyjna