prawo morza

• Międzynarodowe prawo morza a prawo morskie
• Źródła prawa morza i jego kodyfikacja
• Status prawny obszarów morskich i ich

delimitacja

• Morskie badania naukowe i ich uwarunkowania

prawne.

• Ochrona środowiska morskiego
• Bezpieczeństwo żeglugi morskiej
• Obecność wojskowa państw na morzach

Prawo morza

• określa status prawny obszarów morskich
• oraz statków morskich

• reguluje zasady korzystania z obszarów morza

pełnego znajdującego się poza zasięgiem
zwierzchnictwa terytorialnego państw
nadbrzeżnych,

• dokonuje unifikacji przepisów wewnętrznych

dotyczących obrotu morskiego

• prawo morza wciąż w dużej mierze opiera się na zwyczaju

międzynarodowym

umowy międzynarodowe

Konwencje genewskie o prawie morza - 29.4.1958
Konwencje o morzu terytorialnym i strefie przyległej z dnia 29.04.1958 r
Konwencja ONZ o prawie morza, Montego Bay 10.12.1982 (Aneks nr
6 do Konwencji stanowi Statut Międzynarodowego Trybunału Prawa
Morza)
Konwencja o morzy pełnym z dnia 29.04.1958 r. - Dz. U. 63.33.187. –
weszła w życie dnia 30.09.1962 r
Konwencja o szelfie kontynentalnym dnia 29.04.1958 r. - Dz. U.
64.28.179, weszła w życie dnia 10.06.1964 r.
Konwencja o ochronie środowiska morskiego obszaru Morza
Bałtyckiego z dnia 09.04.1992 r. - Dz. U. 00.28.346 - weszła w życie
dnia 17.01.2000 r.

• państwa uczestniczące w I i II konferencji prawa

morza w Genewie (w 1958 i 1960 r. ) nie osiągnęły

porozumienia, co do wprowadzenia formalnej regulacji

tworzenia tych stref. 

kodyfikacje prawa morza

• Źródłem prawa morza był i jest przede

wszystkim zwyczaj

• do kodyfikacji norm zwyczajowych doszło

w 1958 r. na konferencji genewskiej.

• wynikiem jej było przyjęcie 4 Konwencji

prawa morza

Konwencje Prawa Morza

• o morzu terytorialnym i strefie przyległej

• o morzu pełnym

• o rybołówstwie i ochronie zasobów

biologicznych morza pełnego

• o szelfie kontynentalnym

III konferencja kodyfikacji prawa morza

• od 1973 były prowadzone prace przez ONZ

nad III Konferencją Prawa Morza.

• Konferencja zakończyła się 19 grudnia

1982 r.

• Polska podpisała ją w 1998 r.
• w 2007 r konwencja liczyła ponad 140

państw członkowskich

• oraz wprowadza nowe rozwiązania

Konwencja Organizacji Narodów

Zjednoczonych o Prawie Morza z 10 grudnia

1982 r.

• częściowo kodyfikuje wcześniejsze normy

zwyczajowe,

Konwencja z Montego Bay

• III Konferencja Prawa Morza doprowadziła w

1982r. do przyjęcia

• Konwencji Prawa Morza z Montego Bay która

rozwinęła, ustaliła i kodyfikowała większość
zagadnień prawa morza,

• w tym również takie, które już były objęte

konwencjami brukselskimi

prawodawstwo polskie

• polskie prawo morskie reguluje

• kodeks morski z 2001 roku
• ustawa z dnia z 18 września 2001 r., która

weszła w życie 5 czerwca 2002 r.

(Dz. U. 01 Nr 138 poz. 1545)

w prawie morza przyjęto

podział wód morskich

• wody wewnętrzne

• wody terytorialne

• morze pełne

• morski pas przyległy

klasyfikacja obszarów morskich

• morskie wody wewnętrzne
• wody archipelagowe
• morze terytorialne
• strefa przyległa

• strefa wyłącznego rybołówstwa
• szelf kontynentalny
• wyłączna strefa ekonomiczna

• morze otwarte, zw. też morzem pełnym
• dno mórz i oceanów

w praktyce żeglugowej za wody

morskie uważa się:

• rejony wód śródlądowych połączonych z

morzem, na których stale uprawiana jest
żegluga

• wody kanałów przeznaczonych dla żeglugi

morskiej

• wody rzek na odcinkach łączących porty z

morzem

W skład terytorium państwowego

• wchodzi obszar morski,
• który stanowią wody wewnętrzne i morze

terytorialne

• morskimi wodami wewnętrznymi są

wody położone między lądem a
wewnętrzną granicą morza terytorialnego
(mierzone linią podstawową)

Wody wewnętrzne

• podlegają suwerennej władzy państwowej
rozciągającej się także na
• przestrzeń powietrzną nad tymi wodami
• oraz ich dno
• i podziemie
• Państwo nadbrzeżne może określać

warunki korzystania ze swoich wód
wewnętrznych przez obce statki

wody wewnętrzne

• stanowią część terytorium państwa

nadbrzeżnego

• i sprawuje ono na nich pełną władzę

suwerenną.

• państwo może w zasadzie zabronić obcy

statkom korzystania ze swoich wód
wewnętrznych

morskie wody wewnętrzne

• podlegają całkowitej i wyłącznej władzy

państwa nadbrzeżnego

• rozciągającej się również na przestrzeń

powietrzną i dno akwenu

• są to wody znajdujące się między

• lądem a wewnętrzną granicą (linią

podstawową) morza terytorialnego

skład wód wewnętrznych

• zatoki morskie o określonej szerokości

• zatoki historyczne

• wody portów morskich

• redy

do polskich wód wewnętrznych zalicza

się

• a) część Jeziora Nowowarpieńskiego i część Zalewu Szczecińskiego wraz

ze Świną i Dziwną

 oraz Zalewem Kamieńskim, znajdująca się na wschód od granicy

państwowej między Rzeczpospolitą Polską a Republiką Federalną

Niemiec, oraz rzeka Odra pomiędzy Zalewem Szczecińskim a wodami

portu Szczecin,

b) część Zatoki Gdańskiej zamknięta linią podstawową biegnącą od

punktu o współrzędnych 54°37'36” szerokości geograficznej północnej i

18°49'18” długości geograficznej wschodniej (na Mierzei Helskiej) 

do punktu o współrzędnych 54°22'12” szerokości geograficznej

północnej i 19°21'00” długości geograficznej wschodniej (na Mierzei

Wiślanej),

c) część Zalewu Wiślanego, znajdująca się na południowy zachód od

granicy państwowej między Rzeczpospolitą Polską a Federacją Rosyjską

na tym Zalewie

• d) wody portów określone od strony morza linią łączącą najdalej

wysunięte w morze 

stałe urządzenia portowe, stanowiące integralną część systemu

portowego

oznaczanie zatoki

• jeżeli odległość między punktami

wytyczającymi naturalne wejście zatoki przy
najdalszym odpływie nie przekracza 24 mil,

• linię zamykającą zatokę można wytyczyć

między tymi dwoma punktami najdalszego
odpływu,

• jeżeli odległość ta przekracza 24 mile,

wytacza się linię prostą długości 24 mil
poprzez zatokę alby zamknąć nią jak
największą powierzchnię wód

zatoki i wody historyczne

• ograniczenie szerokości wejścia nie dotyczy

zatok historycznych

• status prawny tej kategorii zatok określa tzw.

tytuł historyczny, którego podstawą jest

długotrwałe 

i efektywne wykonywanie zwierzchnictwa

terytorialnego uznawane przez inne państwa

np. morze Karskie leżące przy wybrzeżach

Syberii

należy do wód Federacji Rosji

porty morskie

• to miejsca, do których zawijają statki i

gdzie odbywa się załadunek i rozładunek
towarów oraz obsługa ruchu pasażerskiego

• Wszystkie stałe urządzenia portowe są

uważane za część wybrzeża morskiego
danego państwa

• Państwo nadbrzeżne może zdecydować,czy

dany port będzie miał status portu
otwartego dla żeglugi międzynarodowej,
czy też będzie portem zamkniętym

portami zamkniętymi są:

• porty wojenne
• porty przeznaczone dla krajowych statków

rybackich

• porty obsługujące tylko żeglugę

kabotażową

czyli między portami tego samego państwa

status portu otwartego

• mają porty dostępne na jednakowych

warunkach dla statków handlowych
wszystkich państw.

• z uwagi na potencjalne zagrożenie
• państwo nadbrzeżne
• może odmówić wejścia do portu otwartego

szczególnym typom statków

np. statkom o napędzie nuklearnym

Polskimi portami otwartymi są

• Gdańsk, Gdynia, Szczecin-Świnoujście oraz

Kołobrzeg, Darłowo i Ustka

• obce statki zawijające do portu państwa

nadbrzeżnego podlegają jego jurysdykcji.

• zwierzchnictwo okrętowe państwa

bandery, czyli państwa przynależności
statku ustępuje w tym przypadku
zwierzchnictwu terytorialnemu państwa
nadbrzeżnego

redy

• stanowi obszar wodny leżący przed wejściem do

portu,

• który służy do postoju statków oczekujących na

wpłynięcie do portu

• Status red, jest kwestią uregulowaną

niejednolicie. Niektóre państwa traktują redy, jako
część swoich wód wewnętrznych

natomiast do

morza terytorialnego

wody terytorialne

• jest to pas wód przybrzeżnych,

• na którym obowiązuje prawodawstwo

• i władza państwa,

• do którego należy dany odcinek wybrzeża

•

• szerokość pasa wód terytorialnych jest różna, od

kilku do kilkunastu mil, i ustalana jest przez dane

państwo,

• nie może jednak przekroczyć 12 mil morskich

morze terytorialne państwa

nadbrzeżnego

• obecnie wszystkie państwa posiadające

dostęp do morza rozciągają swą władzę
suwerenną na pas wód morskich

znajdujących się między
• wybrzeżem lub wodami wewnętrznymi

bądź wodami archipelagowymi z jednej
strony,

• a morzem pełnym z drugiej

morze terytorialne

• pas wód morskich stanowiących część terytorium

państwa nadbrzeżnego,

• który jest położony między morzem pełnym lub

strefą ekonomiczną z jednej strony a wybrzeżem

• lub wodami wewnętrznymi względnie

archipelagowymi z drugiej strony

• władza państwa nadbrzeżnego rozciąga się na

przestrzeń powietrzną nad morzem terytorialnym

• oraz na jego dno

• i wnętrze ziemi pod nim

zasięg morza terytorialnego

• liczy się od tzw. linii podstawowej.
• w przypadku słabo rozwiniętych wybrzeży

 linia podstawowa pokrywa się z linią brzegową
przy najdalszym odpływie, natomiast wybrzeża
silnie zróżnicowane

• (zbudowane z licznych wysp, przylądków, fiordów)
• wymagają wyznaczenia odcinków linii prostych

łączących najbardziej wysunięte w morze
przylądki i wyspy

szerokość morza terytorialnego

• Konwencja prawa morza z 1982stanowi, że

• szerokość morza nie może przekraczać 12 mil

• szerokość mierzy się od linii podstawowej czyli do

linii wybrzeża lub granicy zewnętrznej wód

wewnętrznych (zatok, portów)

• a w państwach archipelagowych – granica wód

archipelagowych.

suwerenność państwa nadbrzeżnego

• na morzu terytorialnym ograniczona jest

• zwyczajowym prawem nieszkodliwego

przepływu obcych statków

• ten kto korzysta z nieszkodliwego przepływu nie

może zagrażać

• pokojowi,

• porządkowi,

• lub bezpieczeństwu państwa nadbrzeżnego,

• statek musi przestrzegać praw i przepisów

wydanych i ogłoszonych przez państwo

nadbrzeżne

prawo nieszkodliwego przepływu

• w pasie wód morza terytorialnego
• statki handlowe
• i okręty wojenne
• mogą korzystać z prawa nieszkodliwego

przepływu

• wyrok Międzynarodowego Trybunału

Sprawiedliwości w sprawie cieśniny Korfu z 1949
r.

3 rodzaje przepływu

• przepływ boczny - przepłynięcie przez morze

terytorialne bez wpływania na wody wewnętrzne

• przepływ w celu wpłynięcia na wody wewnętrzne
z morza pełnego na wody wewnętrzne

• przepływ w celu wypłynięcia z wód wewnętrznych

na morze pełne

morska strefa przyległa

• nie stanowi terytorium państwa nadbrzeżnego,

lecz część morza pełnego przyległą do morza
terytorialnego, w której posiada ono specjalne
uprawnienia, ściśle określone i służące mu do
specjalnych celów.

• Konwencja prawa morza dopuszcza 24 milową

strefę przyległą

• od 1978 Polska nie posiada morskiej strefy

przyległej, posiada 12 mil morza terytorialnego

strefa przyległa

• liczona jest od tzw. linii podstawowej,
• liczy 12 mil morskich
• i razem z morzem terytorialnym ma szerokość 24

mil morskich

pas wód morskich przylegający

bezpośrednio do morza terytorialnego

• w którym państwo nadbrzeżne może wykonywać

kontrolę konieczną do:
a) zapobiegania naruszaniu jego ustaw i innych
przepisów celnych, skarbowych, 
imigracyjnych lub sanitarnych na jego terytorium
lub morzu terytorialnym;
b) karania naruszeń takich ustaw i innych
przepisów, dokonanych na jego terytorium lub
morzu terytorialnym.

• strefa przyległa nie może sięgać dalej niż 24 mile

morskie od linii podstawowych, od których mierzy 
się szerokość morza terytorialnego

strefa wyłącznego rybołówstwa

• obszar morski przylegający do morza

terytorialnego,
w którym państwo nadbrzeżne posiada wyłączne
prawo połowu ryb i eksploatacji innych zasobów
żywych.

• statki rybackie innych państw mogą być

dopuszczone do połowów w tej strefie na
podstawie umowy międzynarodowej bądź licencji
wydanej przez państwo nadbrzeżne.

wyłączna strefa ekonomiczna

• obszar rozciągnięty poza morzem terytorialnym

• nazywamy wyłączną strefą ekonomiczną

• państwo nadbrzeżne posiada

• suwerenne prawa do

• poszukiwania eksploatacji

• oraz gospodarowania zasobami żywymi

• i mineralnymi,

• wodami morskimi,

• dnem morskim

• i jego podziemiem

wyłączna strefa ekonomiczna

• na wodach terytorialnych istnieje specjalna strefa

ekonomiczna

• tzw. wyłączna strefa ekonomiczna,
• w której prawo do łowienia ryb
• lub do wydobywania różnych surowców ma

wyłącznie państwo, do którego ta strefa należy

• Polska jako kraj nadmorski również posiada taką

strefę

• Polska Wyłączna Strefa Ekonomiczna
• na której prawo do połowu lub wydobywania

różnych surowców mają tylko polskie kutry i

jednostki

Strefa ekonomiczna Polski

• obejmuje obszar ok. 22,5 tys km2 w obrębie

swojej strefy ekonomicznej Polska ma prawo

• do przeprowadzania badań i eksploatacji zasobów

naturalnych

• jakimi są zarówno bogactwa mineralne jak i

organizmy występujące w wodach

Strefa wyłącznego rybołówstwa

• stanowi obszar, na którym państwo nadbrzeżne

ma odnośnie rybołówstwa takie same

uprawnienia jak na morzu terytorialnym

• może zastrzec wyłączność rybołówstwa dla

własnych obywateli a dla obywateli innych

państw może wydawać odpłatne lub nieodpłatne

licencje

• współcześnie prawie wszystkie państwa

ustanowiły 200 milowe strefy wyłącznego

rybołówstwa

w Polsce

• początkowo strefa wynosiła 12 mil
• jednak ustawa o polskiej strefie rybołówstwa

morskiego rozciągnęła naszą władzę na cały

sektor Bałtyku, do którego byliśmy uprawnieni.

• przez pojęcie strefy rybołówstwa morskiego

rozumie się polską wyłączną strefę ekonomiczną

Wody archipelagowe

• jest to terytorium wyznaczone przez prawo

morza,

• stanowi je wraz z obszarem podziemnym pod

wodami archipelagowymi

• i przestrzenią powietrzną ponad nimi część

terytorium państwa nadbrzeżnego

Wody archipelagowe mogą

• ustanowić tylko państwa archipelagowe, tj.

państwa w całości składające się z archipelagów

lub wysp

• zewnętrzną granicą wód archipelagowych jest

archipelagowa linia podstawowa, która łączy

liniami prostymi najbardziej wysunięte w morze

punkty najdalej położonych wysp

• archipelagowe linie podstawowe nie mogą

odcinać morza terytorialnego innego państwa od

jego wyłącznej strefy ekonomicznej lub morza

otwartego

IV konwencja genewska z 1958r

• szelf

• to dno morskie
• oraz warstwy ziemi pod dnem morskim

przylegające do wybrzeża,

• lecz znajdujące się poza granicami morza

terytorialnego.

• zewnętrzna granica szelfu przebiega w miejscu

gdzie głębokość wody nie przekracza 200

metrów,

• może ona jednak wykraczać poza nią, jeśli istnie

możliwość eksploatacji zasobów naturalnych

Proklamacja prezydenta Trumana z dnia 28

września 1945 r.

• Stany Zjednoczone ogłosiły, że przyległy

do ich terytorium lądowego szelf
kontynentalny „należy do Stanów
Zjednoczonych, podlegając ich
orzecznictwu i władztwu”.

• wobec światowej potrzeby dostępu do

nowych źródeł ropy naftowej i innych
materiałów, należy popierać eksploatacje
złóż podmorskich

Z proklamacji

• Rozsądne ich używanie wówczas będzie

możliwe, gdy USA będą miały kompetencję
do rozstrzygania w przedmiocie sposobu
eksploatacji.

• Kompetencję zaś taką najsłuszniej

przyznać państwu nadbrzeżnemu,
ponieważ szelf kontynentalny stanowi, pod
względem geologicznym, przedłużenie
terytorium lądowego państwa
nadbrzeżnego

szelfem kontynentalnym

• jest część kontynentu zalana wodami płytkiego

morza - morza szelfowego

• stanowi go podwodne przedłużenie kontynentów
• i wyznacza granicę ich powierzchni,
• jak również przybliżoną granicę wpływu morza na

kontynent

szelf kontynentalny państwa nadbrzeżnego

• które rozciągają się poza jego morzem

terytorialnym na całej długości naturalnego
przedłużenia jego terytorium lądowego aż do
zewnętrznej krawędzi obrzeża
kontynentalnego albo na odległość 200 mil
morskich od linii podstawowych,

• od których mierzy się szerokość morza

terytorialnego, 

• jeżeli zewnętrzna krawędź obrzeża

kontynentalnego nie sięga do tej odległości

przez obrzeże kontynentalne

• należy rozumieć podwodne przedłużenie masywu

lądowego państwa nadbrzeżnego , które składa
się z dna i podziemia szelfu, zbocza i wzniesienia.

• nie obejmuje ono dna oceanicznego na dużych

głębokościach z jego grzbietami ani jego
podziemia". 

• wyznaczona w ten sposób granica szelfu

kontynentalnego nie może przekraczać 350 mil
morskich od linii podstawowej lub 100 mil od
izobaty 2500 metrów.

zasięg szelfu kontynentalnego

• sięga do głębokości około 200 m poniżej poziomu

morza,

• gdzie gwałtownym załomem przechodzi w stok

kontynentalny

• szerokość szelfu jest zmienna, od 15-20 km do

nawet 1400 km

zewnętrzna granica szelfu

• zgodnie z definicją szelfu kontynentalnego,

przyjętą w konwencji o prawie morza,

• sięga on do zewnętrznego skraju krawędzi

kontynentalnej, która zgodnie z tzw. Formułą

irlandzką może być

• wyznaczana albo linią łączącą najbardziej

wysunięte punkty zewnętrzne, albo linią

wyznaczającą punkty znajdujące się w odległości

nie większej niż 60 mil od podnóża zbocza

kontynentalnego

prawo państwa nadbrzeżnego

• państwo wykonuje nad szelfem kontynentalnym

prawa suwerenne

• w celu badania i eksploatacji jego naturalnych

zasobów.

• prawa mają charakter ekskluzywny tzn., że

nawet, jeśli nie prowadzi badań to żadne inne
państwo nie może tego robić

art. 82 Konwencji Prawa Morza

• państwo nadbrzeżne zobowiązane jest do

wpłacania części dochodów uzyskanych z
eksploatacji zasobów szelfu poza 200 milami od
linii podstawowej na specjalny fundusz do
podziału między wszystkie strony Konwencji

Prawa Morza dopuszcza

• tworzenie 200 milowych wyłącznych stref

ekonomicznych.

• W wyłącznej strefie ekonomicznej wszystkim

państwom
przysługują wolności komunikacyjne (żeglugi i
przelotu) obowiązujące na morzu pełnym, 

• a także prawo układania kabli podmorskich i

rurociągów.

cieśniny morskie

• są naturalnymi wąskimi połączeniami dwóch

rozleglejszych obszarów morskich.

• zasada wolności żeglugi która obowiązuje na

morzu pełnym i strefie ekonomicznej, ma wpływ

na sytuacje prawną cieśnin.

• jeżeli szerokość cieśniny przekracza podwójną

szerokość morza terytorialnego państwa

nadbrzeżnego lub państw nadbrzeżnych wówczas

na części cieśniny znajdującej się poza granicami

morza terytorialnego obowiązuje pełna wolność

żeglugi.

• jeżeli cieśnina jest węższa wówczas przepływając

przez nią trzeba przepływać przez morze

terytorialne

Konwencja przyjęła

• że w takich cieśninach obowiązuje prawo

nieszkodliwego przepływu którego nie można

zawiesić.

• okręty wojenne – mogą swobodnie przepływać

przez cieśniny używane do żeglugi

międzynarodowej, pod warunkiem że ich

przepływ jest nieszkodliwy.

• W Konwencji przyjęto również zasadę

obowiązującą na cieśninach terytorialnych:

zasada przejścia tranzytowego przez cieśniny

wykorzystywane do żeglugi międzynarodowej.

• przejście tranzytowe oznacza wolność żeglugi i

przelotu przez cieśninę, musi być ono

wykonywane w sposób ciągły i bez zwłoki

zasady żeglugi przez cieśniny duńskie

• Wielki i Mały Bełt oraz Sund
• zostały po części określone w Traktacie

kopenhaskim z 1857 r.  

Dania zobowiązała się w nim do zaprzestania

pobierania ceł od statków przepływających przez

cieśniny w zamian jednorazowe odszkodowanie.

• Status cieśnin czarnomorskich
• Bosfor i Dardanele należące do Turcji
• reguluje Konwencja z Montreux z 1936 r. Na mocy

Konwencji obce statki handlowe korzystają z pełnej

swobody żeglugi przez cieśniny czarnomorskie,

natomiast przepływ okrętów wojennych wymaga

uprzedniej notyfikacji. 

międzynarodowymi kanały morskie

• są nimi sztuczne drogi wodne łączące obszary

morskie otwarte dla żeglugi międzynarodowej.

• obszar kanału stanowi integralną część

terytorium państwa i zaliczany jest do jego wód
wewnętrznych.

• w kanałach morskich o szczególnym znaczeniu

dla komunikacji i handlu międzynarodowego
 obowiązuje swoboda żeglugi dla statków
wszystkich państw, przewidziana w umowach
międzynarodowych

współcześnie kanałami międzynarodowymi

•  są:

• Kanał Sueski

• Kanał Panamski
•
• Kanał Kiloński

status prawny Kanału Sueskiego

• uregulowany został w Konwencji

konstantynopolitańskiej z 1888 r. 

• przewidującej całkowitą swobodę żeglugi

dla statków handlowych i okrętów
wojennych

 

Po uzyskaniu w 1922r. niepodległości przez

Egipt

• Brytyjczycy dokonali ewakuacji swych baz

wojskowych ze strefy kanału, który w 1956r.

został znacjonalizowany przez prezydenta

Nasera

• Nacjonalizacja kanału była przyczyną wojny

sueskiej 1956 prowadzonej przez wojska

izraelsko-francusko-brytyjskie przeciwko

Egiptowi

• w czasie wojny czerwcowej w 1967r. wschodni

brzeg kanału został obsadzony przez wojska

izraelskie, a żegluga na kanale – wstrzymana

do 1973r.

W dniach 22-24 X 1956r w miejscowości

Sèvres pod Paryżem

• odbyła się tajna narada przedstawicieli rządu

Izraela (premier Dawid Ben Gurion, minister
obrony Szymon Peres, szef sztabu Mosze
Dajan), Francji i Wielkiej Brytanii

• Podpisano tzw. protokół z Sèvres, w którym

zaplanowano, że Izrael dokona inwazji na
Półwysep Synaj, zaś Francja i Wielka Brytania
wystąpią jako "rozjemcy" i wkroczą do Egiptu
aby "rozdzielić walczące strony", przejmując
przy okazji kontrolę nad Kanałem Sueskim

USA nie były zainteresowane dalszym

trwaniem konfliktu

• na Bliskim Wschodzie i ewentualnym przejęciem

kontroli nad Kanałem Sueskim, gdyż mogło to

grozić eskalacją konfliktu na cały region i grozić

nieobliczalnymi skutkami (toczyło się powstanie

węgierskie i radziecką interwencją zbrojną na

Węgrzech)

• Eisenhower obawiał się, że Naser może oficjalnie

zwrócić się do Związku Radzieckiego z prośbą o

pomoc wojskową

• USA wezwały Radę Bezpieczeństwa ONZ do

wymuszenia zawieszenia broni w Egipcie; Wielka

Brytania i Francja, jako stali członkowie Rady

Bezpieczeństwa ONZ zawetowali projekt rezolucji

USA zagroziły Wielkiej Brytanii

• że sprzedadzą amerykańskie rezerwy funta

szterlinga i tym samym spowoduje

załamanie się brytyjskiej waluty

• Arabia Saudyjska ogłosiła embargo na

dostawy ropy naftowej do Wielkiej Brytanii

i Francji, a Stany Zjednoczone odmówiły

uzupełnienia braków w dostawach paliwa

do czasu szybkiego wycofania wojsk

brytyjskich i francuskich z Egiptu

• 6 listopada 1956 zostały wstrzymane

wszystkie działania wojenne w Egipcie

sytuację prawną Kanału Panamskiego

• określała umowa amerykańsko-panamska z 1903

r. na mocy której 

• Stany Zjednoczone uzyskały prawo wieczystego

użytkowania i administrowania strefą kanału. 

• prawa Stanów Zjednoczonych do strefy Kanału

Panamskiego wygasły 31.12.1999 r. 

status Kanału Kilońskiego

• został ustalony w 1919 r. na mocy postanowień

Traktatu Wersalskiego

• Kanał Kiloński i dostępy do niego są zawsze wolne

i otwarte na stopie zupełnej równości dla okrętów
wojennych i statków handlowych wszystkich
państw

• przejście przez kanał skraca drogę o około 250

mil morskich (około 460 km) w stosunku do
tradycyjnej drogi przez Cieśniny Duńskie - wokół
Półwyspu Jutlandzkiego

morze pełne

• to wszelkie części morza,
• które nie są morzem terytorialnym, ani wodami

wewnętrznymi żadnego państwa

• nazywamy nim strefę, gdzie żadne państwo nie

sprawuje zwierzchności terytorialnej

na morzu pełnym obowiązuje

• wolność żeglugi,
• rybołówstwa,
• przelotu,
• układania kabli podmorskich i rurociągów,
• badań naukowych
• oraz budowania wysp i innych instalacji

Wolność żeglugi

• polega na możliwości swobodnego przepływu

przez morze pełne

• statki znajdujące się na tym obszarze podlegają

tylko jurysdykcji państwa bandery,

• kontrole nad nimi mogą sprawować tylko okręty

wojenne i statki strażnicze tego państwa

Immunitet okrętów wojennych i statków

państwowych

• artykuł 95 Konwencji o prawie morza z 1982 r., powtarza

wcześniejsze sformułowania konwencji genewskich z 1958
r.

• okręty wojenne na morzu otwartym korzystają z pełnego

immunitetu jurysdykcyjnego

• wobec każdego państwa innego niż państwo bandery

• statki będące własnością państwa, a używane

wyłącznie do służby rządowej niehandlowej,
również korzystają z pełnego immunitetu
jurysdykcyjnego wobec każdego innego państwa
poza państwem bandery

Immunitet przysługuje okrętom wojennym i

statkom państwowym

• nie tylko na morzu otwartym,
• ecz także przy korzystaniu z prawa

nieszkodliwego przepływu przez morze
terytorialne,

• przy tranzytowym przejściu przez cieśniny

wykorzystane do żeglugi międzynarodowej

• oraz korzystaniu z prawa przejścia

archipelagowymi szlakami morskimi

wyjątki od wolności żeglugi

• prawo powszechnej represji piractwa
•
• prawo pościgu

piractwo

• inaczej zwane rozbójnictwem morskim, jest

uważane za zbrodnię prawa narodów

• każde państwo może
• zatrzymać statek piracki,
• schwytać piratów
• i ukarać ich według swego prawa

prawo pościgu

• jest to prawo państwa nadbrzeżnego do

• ścigania statku poza granicami jego morza

terytorialnego lub strefy przybrzeżnej,

• schwytania go na morzu pełnym,

• sprowadzenia do portu

• i ukarania

• prawo pościgu może być wykonywane wówczas,

• kiedy obcy statek albo znajdujące się na jego

pokładzie osoby popełniły czyn niezgodny z

prawem państwa nadbrzeżnego

pościg musi być gorący i nieprzerwany

• oznacza to, że pościg musi być rozpoczęty w chwili,

gdy obcy statek lub jedna z jego łodzi znajduje się

na wodach wewnętrznych, morzu terytorialnym

albo w strefie przybrzeżnej państwa nadbrzeżnego.

• Rozpoczęcie pościgu następuje przez sygnał

optyczny lub dźwiękowy wzywający do zatrzymania.

• Jeśli obcy statek nie zastosuje się do tego - można

go ścigać.

• Pościg musi również spełniać warunek ciągłości, a

więc nie może być przerwany.

• prawo pościgu przysługuje tylko okrętom wojennym

i samolotom wojskowym albo innym upoważnionym

do tego jednostkom.

wolność eksploatacji bogactw morskich

• z zasady tej wynika,
• że statki i obywatele każdego państwa mogą

korzystać ze wszelkich bogactw morskich.

• jedyne ograniczenia tej zasady wynikają obecnie

ze względów natury ekologicznej.

• państwa zobowiązały się do racjonalnej

eksploatacji bogactw morskich,

• ograniczenia połowów
• i przestrzegania okresów ochronnych

Zasada wolności rybołówstwa

• w odniesieniu do morza pełnego nie ma jednak

obecnie praktycznego znaczenia, gdyż tam, gdzie
są najbogatsze łowiska, czyli w strefach
przybrzeżnych - zasada ta nie obowiązuje

• natomiast na obszarach jej obowiązywania nie ma

dużych zasobów rybnych

dnem oceanicznym

• nazywamy część skorupy ziemskiej

pokrytej wodami mórz i oceanów

dno oceanów obejmuje
• szelfy
• głębie
• rowy oceaniczne
• grzbiety śródoceaniczne

problemy statusu prawnego dna mórz i

oceanów

• postanowienia dotyczące szelfu kontynentalnego

nie mogą się odnosić do całego dna mórz i

oceanów.

• Na dnie znajdują się nadające się do eksploatacji

przemysłowej tzw. Konkrecje polimetaliczne

zawierające min. nikiel, miedź, kobalt, mangan

• Prace ONZ. 17 grudnia 1970r. Zgromadzenie

Ogólne

• uchwaliło deklarację zasad dotyczących dna mórz

i oceanów poza granicami jurysdykcji państwowej

Deklaracja zasad dotycząca dna mórz i

oceanów

• dno mórz i oceanów oraz jego wnętrze, leżące

poza granicami jurysdykcji państwowej zostało
uznane za wspólne dziedzictwo ludzkości.

• obszar jest dostępny do użytkowania wyłącznie

celach pokojowych,

• a badania i eksploatacja prowadzone są

wyłącznie dla dobra całej ludzkości

Konwencja o prawie morza z 16

listopada 1944r

• obszar międzynarodowy, znajdujący się po

zewnętrznej stronie szelfu kontynentalnego

• został uznany za wspólne dziedzictwo ludzkości.
• korzyści osiągane z eksploatacji zasobów obszaru

są dzielone przez

• Zgromadzenie Organizacji Dna Morskiego na

podstawie zasady niedyskryminacji

zewnętrzna granica szelfu

kontynentalnego

• jest granicą władzy i jurysdykcji państw

nadbrzeżnych na dnie mórz i oceanów.

• Poza tą granicą dno morza nie podlega władzy

żadnego państwa i przez nikogo nie może być

zawłaszczone.

• Obszar ten wraz z jego zasobami naturalnymi

stanowi wspólne dziedzictwo ludzkie.

• Organem nadzorującym eksploatacje dna morskiego

a jednocześnie upoważnionymi do prowadzenia jej

na własną rękę jest Organizacja Dna Morskiego.

• Organizacja dzieli korzyści pochodzące z eksploatacji

między wszystkie państwa ze szczególnym

uwzględnieniem interesów i potrzeb państw

rozwijających się

eksploatacja dna morskiego jest

prowadzona przez

• Organizacją Dna Morskiego
• za pośrednictwem międzynarodowego

przedsiębiorstwa.

• w stowarzyszeniu z ODM i na podstawie

kontraktów przez państwa i upoważnione przez
nie przedsiębiorstwa osoby

ochrona środowiska morskiego przed

zanieczyszczeniami

• zanieczyszczenia morza pochodzą z żeglugi, z

eksploatacji dna morskiego oraz z lądu.

• głównymi substancjami powodującymi

zanieczyszczenie jest ropa naftowa i jej

pochodne, różne szkodliwe substancje chemiczne,

w tym sile metali ciężkich oraz środki ochrony

roślin, ścieki przemysłowe i komunalne.

• poważnym problemem jest również zatapianie w

morzu substancji radioaktywnych

Konwencja Londyńska o zapobieganiu

zanieczyszczaniu morza olejami

• z 1954r. –, wniesiono poprawki w 1962.
• Konwencja stworzyła obszary zakazane w których

nie można pozbywać się olejów lub mieszanki
oleistej ze statków.

• taką strefą jest całe morze Bałtyckie i Północne

Konwencja o prawie do interwencji na morzu

pełnym w razie zanieczyszczenia morza

pełnego olejami

• IMCO z 1969r.
• Strony mogą zastosować konieczne środki w celu

zapobieżenia, złagodzenia lub usunięcia

niebezpieczeństwa grożącego ich wybrzeżom lub

interesom na skutek zagrożenia lub zanieczyszczenia

morza olejami w następstwie wypadku.

• Jeżeli Państwo nadbrzeżne stosuje środki to: przed

podjęciem ich prowadzi konsultacje z innymi

Państwami poszkodowanymi i Państwem bandery.

• Podjęte środki muszą być proporcjonalne do

zagrożenia, i wstrzymane w chwili osiągnięcia celu.

Strona która podjęła środki niezgodnie z konwencją
zobowiązana jest do zapłaty odszkodowania.

prawno międzynarodowe aspekty ochrony

środowiska morskiego konwencja (Montego

Bay) prawa morza 18 XII 1982

r.

• obowiązkiem wszystkich państw jest ochrona

środowiska morskiego

• zakaz wprowadzania przez człowieka umyślnie lub

nie, substancji lub energii mogących przynieść

szkodliwe następstwa, pogorszenie jakości wód i

warunków wypoczynku.

• Państwo nadbrzeżne może wydawać akty prawne

dot. ochrony środowiska, nie może jednak

przeszkadzać realizacji zasady swobodnego

przepływu.

• Działania mogące przepływ obcego statku uczynić

„szkodliwym” to min. umyślne i poważne

zanieczyszczenie wód, są sprzeczne z konwencją