KONWENCJA NARODÓW ZJEDNOCZONYCH

O PRAWIE MORZA

(Montego Bay, dnia 10 grudnia 1982)

Państwa-Strony niniejszej Konwencji,

- kierując się dążeniem do uregulowania, w duchu wzajemnego zrozumienia i współ pracy, wszelkich zagadnień dotyczących prawa morza oraz świadome historycznego znaczenia niniejszej Konwencji jako ważnego wkładu w utrzymanie pokoju, sprawie dliwości i postępu dla wszystkich ludów świata;

- biorąc pod uwagę, że rozwój jaki nastąpił po kon1 prawa morza Organizacji Nand Zjednoczonych, które odbyły się w Genewie w 1958 i 1960 r. uwydatnił konieczność opra cowania nowej i powszechnie możliwej do zaakceptowania Konwencji o Prawie Morza,

- świadome tego, że problemy przestrzeni oceanicznej są ściśle ze sobą powiązane i po winny być rozpatrywane jako całość;

- uznając celowość ustanowienia przy pomocy niniejszej Konwencji, z należytym uwzględ nieniem suwerenności wszystkich państw, statusu prawnego mórz i oceanów, który sprzyjał by komunikacji międzynarodowej i przyczyniałby się do pokojowego wykorzystania mórz i oceanów, sprawiedliwego i efektywnego korzystania z ich zasobów, zachowania ich zaso bów żywych, oraz badania, ochrony i zachowania środowiska morskiego;

- biorąc pod uwagę okoliczność, że osiągnięcie tych celów będzie sprzyjało ustanowie niu sprawiedliwego i równoprawnego międzynarodowego ładu ekonomicznego, w którym będą uwzględniane interesy i potrzeby krajów rozwijających się zarówno nadbrzeżnych jak i śródlądowych;

- pragnąc poprzez niniejszą Konwencję rozwijać zasady zawarte w rezolucji 2749/XXyI z dnia 17 grudnia 1970 r., w której Zgromadzenie Ogólne Organizacji Narodów Zjed noczonych uroczyście oświadczyło między innymi, że obszar dna mórz i oceanów oraz jego podziemie poza granicami jurysdykcji państwowej, jak również jego zasoby stanowią wspólne dziedzictwo ludzkości, których badanie i eksploatacja będzie pro wadzona dla dobra całej ludzkości, niezależnie od geograficznego położenia państw;

- przekonane, że kodyfikacja i postępowy rozwój prawa morza osiągnięty w niniejszej Konwen cji będzie sprzyjał umocnieniu pokoju, bezpieczeństwa, współpracy i przyjaznych stosunków między wszystkimi państwami zgodnie z zasadami sprawiedliwości i równouprawnienia, jak również będzie sprzyjał postępowi gospodarczemu i społecznemu wszystkich narodów świata, zgodnie z celami i zasadami Organizacji Narodów Zjednoczonych zawartymi wjej Karcie;

- potwierdzając, że zagadnienia nie uregulowane przez niniejszą Konwencję będą nadal regulowane przez normy i zasady powszechnego prawa międzynarodowego; postanowiły, co następuje:

Konwencja weszła w życie w dniu 16 listopada 1994 roku, Polska nie jest stroną tej Konwencji. Wedle sta nu na dzień 31 grudnia 1995 roku stronami konwencji były 82 państwa, Konwencję podpisało 158 państw.

Poza konwencja, w dniu 31 grudnia 1995 roku - pomimo wcześniejszego podpisania tekstu konwencji; były m.in. następujące państwa: Belgia, Francja, Kanada, Chiny, Dania, Irlandia, Japonia, Liberia, Libia, Malazja, Holandia, Nowa Zelandia, Norwegią Panama, Rosja, Hiszpania, Szwecja, Emiraty Arabskie. Wielka Btytariia i Stany Zjednoczone Am.Pln. ani nie podpisały tekstu konwencji ani do konwencji do dnia 31 grudnia 1995 roku nie przystąpiły. Publikowany wybór tekstu Konwencji pochodzi z tłumaczenia opublikowanego przez Wydawnictwo Instytutu Morskiego, Gdańsk-Słupsk-Szczecin z 1984 roku przy opracowywaniu niniejszego wyboru wykorzystano również tekst autentyczny opublikowany w języku angielskim - United Nationa Con yention on the Law ofthe Sea, A/CONF. 62/l 22

CZĘŚĆ I. WSTĘP

Artykuł L Używane wyrażenia i zakres

1. Dla celów niniejszej Konwencji:

1) „Obszar” oznacza dno mórz i oceanów ijego podziemie poza granicami jutysdykcji paristwowej;

2) „Organizacja” oznacza Międzynarodową Organizację Dna Morskiego;

3) „działalność w Obszarze” oznacza wszelkie rodzaje działalności w zakresie bada nia i eksploatacji zasobów Obszaru;

4) „zanieczyszczenie śrudowiska morskiego” oznacza pmwadzenie przez człowieka bezpośrednio lub pośrednio substancji lub energii do śmdo morskiego, lącznie z estuaiiami, które powodi lub mogą powndować takie szkodliwe następstw a, jak ąizenie szkód żyw zasobom i życiu w morii], rńebezpiecziiistwa dla zdmwia cziowieką stwarzanie przeszkód dla działalności na morzu, również dla rybołówstwa i innych legalnych sposobów wykorzystania morią obniżenie jakości uż wody morskiej i pogorszenie k6w

5) a) „zatapianie” oznacza:

i) wszelkie nniyślne usunięcie odpadów lub innych substancji ze statków morskich tub powietrznych, platform lub innych konstrukcji sztucznie zbudowanych na morzu,

ii) wszelkie umyślne zniszczenie statków, statków powietrznych, platform lub innych konstrukcji sztucznie zbudowanych na morzu.

b) „zatapianie” nie obejmuje:

i) usunięcia odpadów lub innych materiałów właściwych lub będa rezultatem normalnej eksploatacji statków, statków powietrznych, platform lub innych kon slmkcji sztucznie zbudowanych na morzu i ich wyposażenia, oprócz odpadów lub innych materiałów przewożonych przez statki, statki powietrzne, platformy lub inne konstrukcje sztucznie zbudowane na morzu, które są eksploatowane w celu usunię cia takich materiałów lub podwożonych do takich statków, statków powietrznych, platform lub innych konstrukcji sztucznie zbudowanych na morzu, jak również oprócz tych. które są wynikiem obróbki takich odpadów lub innych materiałów na takich statkach, statkach powietrznych, platformach lub konstrukcjach;

I umieszczenia materiałów w innych celach niż ich proste usunięcie pod warunkiem, że nie jest to sprzeczne z celami niniejszej Konwencji.

2. 1) „Państwa-Strony” oznacza Państwa, które wyraziły zgodę na związanie się niniej szą Konwencją i w stosunku do których Konwencja ta pozostaje w mocy.

2) Nin sząKonwem stos się muta „mitandis do jednostek nienionych w artykule 305, ustęp 1(b), (c), (d), (e) i (f), które stanąsię Stnnami niniejszej Konwencji zgodnie z odnosi się do nich waninkatni i wtyni zakresie termin „Paiist dotyczy tych jednostek.

CZĘŚĆ II. MORZE TERYTORIALNE I STREFA PRZYLEGŁA

Rozdział 1. POSTANOWIENIA OGÓLNE

Artykuł 2 Status prawny morza terytorialnego, przestrzeni powietrznej ponad mo rzem terytorialnym oraz jego dna ipodziemia

1. Suwerenność państwa nadbrzeżnego rozciąga się, poza jego terytorium lądowym i wodami wewnętrznymi, a w przypadku państwa archipelagowego poza jego wodami archipelagowymi, na przyległy pas morza, nazywany morzem terytorialnym.

2. Suwerenność ta rozciąga się na przestrzeń powietrzną ponad morzem terytorialnym, jak również na jego dno i podziemie.

3. Suwerenność nad morzem terytorialnym wykonywana jest zgodnie z niniejszą Kon wencją oraz innymi normami prawa międzynarodowego.

242

Rozdział 2. GRANICE MORZA TER YTORIALNEGO

Artykuł 3. Szerokość morza terytorialnego

Każde padstwo ma prawo do ustanowienia szemkości swego morza teiytorialnego do granicy nie przelra cząjącej 12 mil morskich liczonych od linii podstawowych określonych zgodnie z nmi

Artykuł 4. Zewnętrzna granica morza terytorialnego

Zewnętrzną granicę morza terytorialnego stanowi linia, której każdy punkt jest oddalony od najbliższego punktu linii podstawowej na odległość równą szerokości morza terytorialnego.

Artykuł 5. Normalna linia podstawowa

Jeżeli inaczej nie postanowiono w niniejszej Konwencji, normalną linią podstawową dla mie rzenia szerokości morza terytorialnego jest linia najniższego stanu wody wzdłuż wybrzeża, oz naczona na mapach o dużej skali uznanych oficjalnie przez państwo nadbrzeżne.

Artykuł 6. Rafy

W przypadka wysp położonych na atolach lub wysp obramowanych rafami, linię podstawową dla mierzenia szerokości morza terytorialnego stanowi linia najniższego stanu wody raf od strony mo rza, oznaczona właściwym symbolem na mapach uznanych oficjalnie przez państwo nadbrzeżne.

Artykuł 7. Proste linie podstawowe

1. W miejscach, gdzie linia wybrzeża jest głęboko wgięta i wrzyna się w ląd, lub jeżeli wzdłuż wybrzeża w jego bezpośrednim sąsiedztwie znajduje się pasmo wysp, przy wytyczaniu linii podstawowej, od której mierzy się szerokość morza terytorialnego, można stosować metodę prostych linii podstawowych łączących odpowiednie punkty.

2. Jeżeli wskutek istnienia delty i innych warunków naturalnych, linia wybrzeża jest bar dzo niestała, odpowiednie punkty mogą być wybrane wzdłuż najdalej w morze sięga jącej linii najniższego stanu wody i niezależnie od późniejszego cofnięcia się linii naj niższego stanu wody, takie proste linie podstawowe będą nadal obowiązywały, aż nie zostaną zmienione przez państwo nadbrzeżne zgodnie z niniejszą Konwencją.

3. Wytyczanie prostych linii podstawowych nie może odbiegać w znaczny sposób od ogólnego kierunku wybrzeża, a obszary morskie leżące wewnątrz linii muszą być dostatecznie ściśle zwi z obszarem lądowym, aby mogły podlegać statusowi wód wewnętrznych.

4. Prostych linii podstawowych nie można wytyczać do i od wyniosłości wynurzających się podczas odpływu, chyba. że zostały na nich zbudowane latarnie morskie lub podobne urzą wy- stające stale ponad poziom morza lub za wyjątkiem takich przypadków, kiedy wytyczanie linii podstawowych doi od takich wyniosłości uzyskało powszechne uznanie międzynarodowe.

5. Jezeli zgodnie z ustępem 1 ma zastosowanie metoda pmstych linii podstawowych, można brać pod uwugę przy określaniu poszczególnych linii podstawowych właściwe dla danego regionu interesy gospodareze, których istnienie i znaczenie zostaly w wykazane dlugo

6. System prostych linii podstawowych nie może być przez państwo zastosowany w spo sób, który powodowałby odcięcie morza terytorialnego innego państwa od morza peł nego lub wyłącznej strefy ekonomicznej.

Artykuł 8. Wody wewnętrzne

1. Z wyjątkiem postanowień Części IV, wody pomiędzy lądem a linią podstawową mo rza terytorialnego stanowią część wód wewnętrznych państwa.

243

2. Jeżeli ustanowienie prostej linii podstawowej zgodnie z metodąp ewidzianąw artykule 7 powoduje włączenie do wód wewnętrznych obszarów, które poprzednio nie były za takie uważane, na wodach ch powinno istijeć prawo nieszkodliwego przepływu przewidziane w niniejsz Konwencji.

Anykuł 9. Ujścia rzek

Jeżeli rzeka wpada bezpośrednio do morza, to linię podstawową stanowi linia prosta poprzez ujście rzeki pomiędzy punktami Linii najniższego stanu wody położonymi na jej brzegach.

Artykuł 10. Zatoki

L Niniejszy artykuł odnosi się wyłącznie do zatok, których brzegi należą do jednego państwa.

2. Dla celów niniejszej Konwencji, zatoką jest wyraźnie zaznaczone zagłębienie, którego wcięcie w ląd pozostaje w takim stosunku do szerokości Ujścia zatoki, że obejmuje wody otoczone lądem i stanowi coś więcej, aniżeli zwykle wygięcie wybrzeża. Zagłębienia nie uważa się jednak za zatokę, jeżeli jego powierzchnia jest równa lub większa od powierz chiii półkola o średnicy równej linii przeprowadzonej przez Ujście tego zagłębienia.

3. Dla celów pomiarowych powierzchnią zagłębienia jest obszar leżący pomiędzy linią najniższe go stanu wody wokół wybrzeża zagłębienia i linią łączącą punkty wymaczające naturalne wej ście tego zagłębienia w czasie najniższego stanu wody. Jeżeli ze względu na istnienie wysp za głębienie ma więcej niż jedno ujście, półkole wykreśla się według linii o długości równej sumie długości linii przeprowadzonych przez poszczególne Ujścia. Wyspy położone wewnątrz zagłę bienia traktuje się jak gdyby stanowiły część wodnego obszaru tego zagłębienia.

4. Jeżeli odległość pomiędzy punktami wyznaczającymi naturalne w do zatoki przy najniższym stanie wody nie przekracza 24 mil moołcich, linię zamyką można wytyczyć pomiędzy tymi dwoma punktami nąjniższego stanu wody, a wody przez niąobjęte uważa się za wody wewnętrzne.

5. Jeżeli odległość pomiędzy punktami wyznaczającymi naturalne wejście do zatoki przy najniższym stanie wody przekracza 24 mile morskie, prostą linię podstawową o dłu gości 24 mil morskich należy przeprowadzić przez zatokę w taki sposób, aby objąć niąjak największy obszar wody, jaki można objąć linią o tej długości.

6. Powyższe postanowienia nie mają zastosowania do tak zwanych zatok „historycz nych” oraz w każdym przypadku, w którym ma zastosowanie system prostych linii podstawowych przewidziany w artykule 7.

Artykuł li. Porty

Przy wytyczaniu morza terytorialnego uważa się za część wybrzeża najdalej wysunięte stałe urządzenia portowe stanowiące integralną część systemu portowego. Przybrzeżnych instalacji i sztucznych wysp nie uważa się za stałe urządzenia portowe.

Artykuł 12. Redy

Redy, na których normalnie odbywa się załadunek, wyładunek i kotwiczenie statków, a które w innym wypadku znajdowały się całkowicie lub częściowo poza zewnętrzną gra nicą morza terytorialnego, są włączone do morza terytorialnego.

Artykuł 13. Wyniosłości wynurzające się podczas odpływu

1. Wyniosłością wynurzającą się podczas odpływu jest w naturalny sposób ukształtowany obszar lądu otoczony wodą i wynurzający się z niej podczas odpływu, a pokryty wodą w czasie przy pływu. Jeżeli wyniosłość wynurzająca się podczas odpływu jest całkowicie lub częściowo po łożona w takiej odległości od stałego lądu lub wyspy, która nie przekracza szerokości morza te rytorialnego, wówczas linia najniższego stanu wody przy takiej wyniosłości może być zastoso wana jako linia podstawowa dla wymaczania szerokości morza terytorialnego.

244

2. Jeżeli wyniosłość wynurzająca się podczas odpływu położona jest całkowicie w odle głości większej niż szerokość morza terytorialnego od stałego lądu lub wyspy, to nie ma ona własnego morza terytorialnego.

Artykuł 14. Kombinacja metod wyznaczania linii podstawowych

Państwo nadbrzeżne może wyznaczyć linie podstawowe stosując któr z metod przewidzianych w poprzednich artykułach w zależności od różnych warunków.

Artykuł 15. Delimitacja morza terytorialnego pomiędzy pań stwami, których wybrzeża

leżą naprzeciw siebie lub sąsiadują ze sobą

Jeżeli wybrzeża chw5ch państw leżąnaprzeciw siebie lub sąsiadi sobą to żadne ztych d państw nie jest uprawnione, w przypadku braku odmiennego poroznrnienia pomiędzy nimi do mzdagania s morza teiytorialnego poza linię środkową któr każdy punkt jest jednakow oddalony od najbliższych punktów linii podstawuwych, od któiych mierzona jest szerokość mórz teiytorialnych każdego ztych dw5ch państw. Powyższe postanowienie nie ma jednak zastosowania, gdy ze względu ii tytuł historyczny lub inne szczególne okoliczności, konieczne jest ytyczenie mórz terytorialnych obu tych państw w sposób niezgodny ztym postanowieniem.

(...)

Rozdział 3. NIESZKODLIWY PRZEPL YWPR ZEZ MORZE TER YTORIALNE

Podrozdział A. ZASADY ODNOSZĄCE SIĘ DO WSZYSTKICH STATKÓW

Artykuł 17. Prawo nieszkodliwego przepływu

Z uwzględnieniem niniejszej Konwencji statki wszystkich państw, zarówno nadbrzeżnych jaki

śródlądowych, korzystają z prawa nieszkodliwego przepływu przez morze terytorialne.

Artykuł 18. Określenie przepływu

1. Przepływ oznacza żeglugę przez morze terytorialne w celu:

a) przejścia przez to morze bez wchodzenia na wody wewnętrzne lub przybijania do urządzeń redowych lub portowych poza wodami wewnętrznymi; lub

b) wejścia na wody wewnętrzne lub wyjścia z nich albo przybicia do takich urządzeń redowych lub portowych.

2. Przepływ powinien być nieprzerwany i szybki. Jednakże przepływ obejmuje zatrzy manie się i zakotwiczenie, lecz tylko o tyle, o ile ma to charakter incydentalny w od niesieniu do zwyczajnej żeglugi lub jest konieczne z powodu siły wyższej lub niebez pieczeństwa albo też w celu udzielenia pomocy ludziom, statkom morskim lub powie trznym znajdującym się w niebezpieczeństwie lub krytycznym położeniu.

Artykuł 19. Określenie nieszkodliwego przepływu

1. Przepływ jest nieszkodliwy dopóty, dopóki nie zagraża pokojowi, porządkowi publicz nemu lub bezpieczeństwu państwa nadbrzeżnego. Przepływ taki powinien odbywać się zgodnie z niniejszą Konwencją oraz innymi normami prawa międzynarodowego.

2. Przepływ obcego statku uważa się za zagrażający pokojowi, porządkowi publicznemu lub bezpieczeństwu państwa nadbrzeżnego, jeżeli statek ten podejmuje na morzu terytorialnym jakiekolwiek działania polegające na:

a) groźbie lub użyciu siły przeciwko suwerenności, terytorialnej integralności lub poli tycznej niezawisłości państwa nadbrzeżnego lub pogwałceniu w jakikolwiek inny spo sób zasad prawa międzynarodowego zawartych w Karcie Narodów Zjednoczonych;

245

b) ćwiczeniu lub użyciu broni jakiegokolwiek rodzaju;

c) jakimkolwiek czynie mającym na celu zbieranie informacji na szkodę obronności lub bezpieczeństwa państwa nadbrzeżnego;

d) wszelkiej propagandzie mającej na celu osłabienie obronności lub bezpieczeństwa państwa nadbrzeżnego;

e) startowaniu, lądowaniu lub przyjmowaniu na pokład jakiegokolwiek statku powietrznego;

1) startowaniu, lądowaniu lub przyjmowaniu na pokład jakiegokolwiek urządzenia wojskowego;

g) ładowaniu lub wyładowywaniu jakichkolwiek towarów, walut lub osób z naruszeniem przepisów celnych, skarbowych, imigracyjnych lub sanitarnych państwa nadbrzeżnego;

h) jakimkolwiek umyślnym i poważnym zanieczyszczaniu sprzecznym z niniejszą Konwencją;

i) uprawianiu rybołówstwa;

j) przeprowadzaniu jakichkolwiek badań lub inspekcji;

k) jakimkolwiek działaniu mającym na celu zakłócenie systemu łączności lub jakichkolwiek innych urządzeń lub instalacji państwa nadbrzeżnego;

1) wszelkim innym działaniu nie związanym bezpośrednio z przepływem.

Artykuł 20 Łodzie i inne pojazdy podwodne

Łodzie i inne pojazdy podwodne zobowiązane są płynąć przez morze terytorialne na po wierzchni z wywieszoną banderą.

Artykuł 21. UstaMy iprzepisy państwa nadbrzeżnego dotyczące nieszkodliwego przepływu

1. Państwo nadbrzeżne może wydawać ustawy i przepisy, zgodnie z postanowieniami niniejszej Konwencji i innymi normami prawa międzynarodowego, dotyczące nieszkodliwego przepływu przez morze terytorialne w odniesieniu do wszystkich lub niektórych z wymienionych praw:

a) bezpieczeństwa żeglugi i regulowania ruchu na morzu;

b) ochrony oznakowania i urządzeń nawigacyjnych oraz innych urządzeń lub instalacji;

c) ochrony kabli i rurociągów;

d) zachowania żywych zasobów morza;

e) zapobiegania naruszaniu ustawi przepisów państwa nadbrzeżnego dotyczących rybołówatwa; 1) ochrony środowiska państwa nadbrzeżnego oraz zapobiegania, zmniejszania i kon troli zanieczyszczenia środowiska;

g) morskich badań naukowych i nadzoru hydrograficznego;

h) zapobiegania naruszaniu celnych, skarbowych, imigracyjnych lub sanitarnych ustaw i przepisów państwa nadbrzeżnego.

2. Ustawy i przepisy tego rodzaju nie powinny mieć zastosowania do projektowania, bu dowy, obsadzania załogą lub wyposażenia obcych statków, chyba że wprowadzają w życie powszechnie uznane międzynarodowe normy lub standardy.

3. Państwo nadbrzeżne poda w należyty sposób do publicznej wiadomości wszystkie takie ustawy i przepisy.

4. Obce statki korzystające z prawa nieszkodliwego przepływu przez morze terytorialne po winny stosować się do wszelkich takich ustaw i przepisów oraz do wszystkich powszechnie uznanych przepisów międzynarodowych dotyczących zapobiegania zderzeniom na morzu.

(...)

246

Artykuł 24. Obowiązki państwa nadbrzeżnego

1. Państwo nadbrzeżne nie powinno przeszkadzać nieszkodliwemu przepływowi obcych

statków przez morze terytorialne, chyba Że postępuje zgodnie z niniejszą Konwencją.

W szczególności, stosując niniejszą Konwencję lub ustawy i przepisy wydane zgodnie

z niniejszą Konwencją, państwo nadbrzeżne nie powinno:

a) nakładać na obce statki takich wymagań, które w praktyce oznaczałyby pozbawie nie lub ograniczenie prawa nieszkodliwego przepływu, lub

b) stosować dyskryminacji formalnej lub faktycznej wobec statków jakiegokolwiek państwa lub statków przewoża ładunki do jakiegokolwiek państwa. z tego państwa lub na jego rzecz,

2. Państwo nadbrzeżne powinno podawać w odpowiedni sposób do publicznej wiado mości informacje o wszelkich znanych sobie niebezpieczeństwach zagrażających że gludze na swym morzu terytorialnym.

Artykuł 25. Prawa do ochrony przysługuj qce pań stwu nadbrzeżnemu

1. Państwo nadbrzeżne może podejmować na swym morzu terytorialnym kroki koniecz ne do zapobiegania przepływowi, który nie jest nieszkodliwy.

2. W odniesieniu do statków udających się na wody wewnętrzne lub przybijających do urządzeń portowych poza wodami wewnętrznymi, państwo nadbrzeżne ma również pra wo podejmowania koniecznych kroków dla zapobiegania naruszaniu warunków, od których zależy dopuszczenie takich statków na wody wewnętrzne lub takie przybicie.

3. Państwo nadbrzeżne może, nie stosując dyskryminacji formalnej lub faktycznej wobec obcych statków, zawiesić czasowo na określonych obszarach swego morza terytorialnego nieszkodhwy przepływ obcych statków, jeżeli zawieszenie przepływu ma istotne znaczenie dla ochrony jego bezpieczeństwa, łącznie z ćwiczeniami wojskowymi. Zawieszenie takie staje się skuteczne dopiero po podaniu go w należyty sposób do publicznej wiadomości.

(...)

Rozdział 4. STREFA PRZYLEGŁA

Artykuł 33. Strefa przyległa

1. W strefie przyległej do jego morza terytorialnego, zwanej strefą przyległ państwo nadbrzeżne może sprawować kontrolę konieczną dla:

a) zapobiegania naruszaniu jego przepisów celnych, skarbowych, imigracyjnych lub sanitarnych w obrębie jego terytorium lub morza terytorialnego;

b) karania naruszeń powyższych przepisów popełnionych w obrębie jego terytorium lub morza terytorialnego.

2. Strefa przyległa nie może rozciągać się poza 24 mile morskie od linii podstawowych, od których mierzona jest szerokość morza terytorialnego.

CZĘŚĆ HI. CIEŚNINY UŻYWANE DO ŻEGLUGi MIĘDZYNARODOWEJ

Rozdział 1. POSTANOWIENIA OGÓLNE

Artykuł 34. Status prawny wód tworzących cieśniny używane do żeglugi międzynarodowej

1. Reżim przejścia przez cieśniny używane do żeglugi międzynarodowej ustanowiony w ni niejszej Części nie wplywa pod innymi względami na status wód tworzących takie cieśniny ani wykonywanie przez państwa położone nad cieśninami ich suwerenności lub ju rysdykcji nad takimi wodami, ich przestrzenią powietrzną dnem i jego podziemiem.

2. Suwerenność lub jurysdykcja państw położonych nad cieśninami jest wykonywana zgodnie z niniejszą Częścią oraz innymi normami prawa międzynarodowego.

247

rykuł 35. Zakres niniejszej Części

Nic w niniejszej Części nie wpływa na:

*) jakiekolwiek obszary wód wewnętrznych w obrębie cieśniny, z wyjątkiem wypadku, kiedy ustalenie prostej linii podstawowej Żgodnie z metodą przewidzianą w art. 7 spo wodowało włączenie do wód wewnętrznych obszarów, które poprzednio nie były za takie wody uwaŻane;

b) status prawny wód poza morzami terytorialnymi państw położonych nad cieśninami jako wyłącznych stref ekonomicznych lub morza otwartego; lub

c) reżim prawny cieśnin, przez które przejście uregulowane zostało w całości lub w czę ści przez obowiązujące od długiego czasu międzynarodowe konwencje odnoszące się specjalnie do takich cieśnin.

(...)

Rozdział 2. PRZEJŚCIE TRANZYTOWE Artykuł 37. Zakres niniejszego rozdziału

Niniejszy rozdział ma zastosowanie do cieśnin używanych do żeglugi międzynarodowej pomiędzy jednym obszarem morza otwartego lub wyłącznej strefy ekonomicznej, a dru gim obszarem morza otwartego lub wyłącznej strefy ekonomicznej.

Artykuł 38. Prawo przejścia tranzytowego

1. W cieśninach wymienionych w art. 37 wszystkie statki morskie i powietrzne korzysta ją z prawa przejścia tranzytowego, którego nie można utrudniać, z wyjątkiem przy padku, kiedy cieśnina powstała między wyspą należącą do państwa położonego nad cieśniną a jego lądem stałym; przejście tranzytowe nie ma zastosowania, jeżeli po stronie wyspy skierowanej ku morzu, istnieje trasa przez morze otwarte lub przez wy- łączną strefę ekonomiczną o podobnej dogodności pod względem charakterystyki na wigacyjnej i hydrograficznej.

2. Przejście tranzytowe oznacza korzystanie zgodnie z niniejszą Częścią z wolności że glugi i przelotu wyłącznie w celu nieprzerwanego i szybkiego tranzytu przez cieśninę

pomiędzy jednym obszarem morza otwartego lub wyłącznej strefy ekonomicznej,

a drugim obszarem morza otwartego lub wyłącznej strefy ekonomicznej. Jednakże

wymóg nieprzerwanego i szybkiego tranzytu nie wyklucza przejścia przez cieśninę

w celu wejścia, opuszczenia lub powrotu z państwa położonego nad cieśniną zgodnie

z warunkami wstępu do tego państwa.

3. Do wszelkich poczynań nie polegających na korzystaniu z prawa przejścia tranzytowego przez cieśninę mają zastosowanie inne odpowiednie postanowienia niniejszej Konwencji.

Artykuł 39. Obowiązki statków morskich ipowietrznych podczas przejścia tranzytowego

1. Korzystając z prawa przejścia tranzytowego statki morskie i powietrzne powinny:

a) przechodzić bez zwłoki przez cieśninę lub ponad ni

b) powstrzymywać się od groźby lub użycia siły przeciwko suwerenności, terytorialnej integralności lub politycznej niezawisłości państw położonych nad cieśniną lub od naruszenia w inny sposób zasad prawa międzynarodowego zawartych w Karcie Narodów Zjednoczonych;

c) powstrzymywać się od wszelkich innych poczynań nie związanych ze zwyczaj nym sposobem nieprzerwanego i szybkiego tranzytu, chyba że konieczność takich poczynań została spowodowana przez siłę wyższą lub krytyczne położenie;

d) przestrzegać innych odpowiednich postanowień niniejszej Części.

2. Statki morskie w tranzycie powinny:

248

a) stosować się do powszechnie przyjętych przepisów międzynarodowych, sposobów postępowania i praktyk w sprawie bezpieczeństwa na morzu, łącznie z międzyna rodowymi przepisami o zapobieganiu zderzeniom na morzu;

b) stosować się do powszechnie przyjętych przepisów międzynarodowych, sposobów postępowania i praktyk w sprawie zapobiegania, zmniejszania i kontroli zanie czyszczeń ze statków.

3. Statki powietrzne w tranzycie powinny:

a) przestrzegać reguł powietrznych ustanowionych przez Międzynarodową Organiza cję Lotnictwa Cywilnego w zakresie, w jakim mają zastosowanie do cywilnych statków powietrznych; państwowe statki powietrzne powinny normalnie stosować się do tych środków bezpieczeństwa oraz powinny przez cały czas należycie uwz ględniać bezpieczeństwo żeglugi;

b) przez cały czas prowadzić nasłuch na częstotliwości radiowej przyznanej przez właściwą władzę kontroli ruchu powietrznego, wyznaczoną na podstawie porozu mień międzynarodowych lub na międzynarodowej częstotliwości radiowej przez naczonej dla informacji o niebezpieczeństwie.

(...)

Rozdział 3. NIESZKODLIWY PRZEPŁYW

Artykuł 45. Nieszkodliwy przepływ

1. Reżim nieszkodliwego przepływu, zgodnie z rozdziałem 3 Części I ma zastosowanie w cieśninach używanych do żeglugi międzynarodowej:

a) wyłączonych na podstawie art. 38 ustęp 1 spod reżimu przejścia tranzytowego; lub b) pomiędzy jednym obszarem morza otwartego bądź wyłącznej strefy ekonomicz nej, a morzem terytorialnym państwa obcego.

2. Nieszkodliwy przepływ przez takie cieśniny nie może być zawieszany.

CZĘŚĆ IV. PAŃSTWA ARCHIPELAGOWE

Artykuł 46. Używane wyrażenia

Dla celów niniejszej Konwencji:

a) „państwo archipelagowe” oznacza państwo składające się w całości z jednego lub wielu archipelagów i które może obejmować inne wyspy;

b) „archipelag” oznacza grupę wysp, razem z częściami wysp, łączące je wody i inne na turalne elementy, które są tak ściśle ze sobą związane, że takie wyspy, wody i inne na turalne elementy tworzą nierozłączną geograficzną, gospodarczą i polityczną całość, bądź które za taką były historycznie uważane.

Artykuł 47. Archipelagowe linie podstawowe

1. Państwo archipelagowe może wytyczać proste archipelagowe Linie podstawowe łą czące najbardziej wysunięte w morze punkty zewnętrzne wysp i osychających raf ar chipelagu z zastrzeżeniem, że w obrębie takich linii podstawowych znajdują się głów ne wyspy i obszar, w którym proporcja obszaru wodnego do obszaru lądowego, łącz nie z atolami, wynosi od 1:1 do 9:1.

2. Długość takich linii podstawowych nie powinna przekraczać 100 mil morskich, z tym, że 3% łącznej liczby linii podstawowych obejmujących dany archipelag może prze kraczać tę długość, najwyżej jednak do 125 mil morskich.

249

3. Zarys takich linii podstawowych nie powinien znacznie odbiegać od ogólnej konfiguracji archipelagu.

4. Linie podstawowe nie powinny być wytyczane do i od wyniosłości wynurzaja się pod czas największego odpływu, chyba że zostały na nich zbudowane latarnie morskie lub podobne instalacje, które stale znajdują się ponad poziomem morza lub kiedy wyniosłość wynurzająca się podczas największego odpływu jest położona całkowicie lub częściowo w odległości nie przekraczającej szerokości morza terytorialnego od najbliższej wyspy.

5. System takich linii podstawowych nie może być stosowany przez państwo archipelagowe w sposób powodujący odcięcie od morza otwartego lub wyłącznej strefy ekonomicznej morza terytorialnego innego państwa.

6. Jeżeli część wód aidiipelagowych państwa archipelagowego leży pomiędzy dwoma częściami bezpośrednio przyległego sąsiedniego państwa, to istniejące prawa i wszelkie inne prawnie uza sadnione interesy, z których państwo to tradycyjnie korzystało na tych wodach oraz wszelkie pra wa przewidziane w porozumieniu między tymi państwami, będązachowane i respektowane.

7. W celu obliczania proporcji wody do la4u stosownie do ust. 1, obszary lądowe mogą obej mować wody leżące pomiędzy zewnętrznym łańcuchem raf, wysp i atoli, łącznie z tą częścią stromego zbocza oceanicznego plateau, która jest zamknięta lub prawie zamknięta przez łańcuch wapiennych wysp i osychających raf, leżących na obwodzie plateau.

8. Linie podstawowe wytyczone zgodnie z niniejszym artykułem powinny być zaznaczo ne na mapach, w skali lub skalach odpowiednich do dokładnego zaznaczania ich poło żenia. Zamiast map można podać wykaz współrzędnych geogꗬÁ䀵Еደ¿က؀쩨橢橢㋏㋏Е墭墭큕