Zagadnienia

makroekonomii

1

Makroekonomia

• Dział ekonomii zajmujący się badaniem

sposobu działania gospodarki jako całości.

• Makroekonomia bada zjawiska i procesy

zachodzące w skali całej gospodarki.

Zagadnienia współczesnej

makroekonomii:

 czynniki określające poziom i wzrost ogólnej produkcji w

gospodarce w okresie krótkim i długim,

 cykliczny rozwój gospodarki, a zwłaszcza przyczyny cyklu

koniunkturalnego i antycykliczne działania państwa,

 bezrobocie i

zatrudnienie,

a

zwłaszcza

przyczyny

bezrobocia i sposoby jego zmniejszania,

 ogólny poziom cen i tendencje inflacyjne, ich przyczyny i

polityka antyinflacyjna państwa,

 powiązania gospodarki z zagranicą , bilans płatniczy kraju

oraz kursy walutowe,

 rola

polityki

gospodarczej

państwa

w

procesach

gospodarczych, a zwłaszcza znaczenie polityki fiskalnej i

pieniężnej.

Wielkości gospodarcze dzielimy na

dwie grupy:

• występujące w postaci zasobów (nagromadzony stan

danej wielkości w określonym momencie np.
zatrudnienie, bezrobocie i majątek produkcyjny),

• występujące w postaci strumieni (tempo w jakim

zmieniają się określone zasoby odnoszone do
przedziału czasowego np. produkcja, dochód,
wydatki, sprzedaż, inwestycje).

Makrowielkości gospodarcze
-produkcja globalna,
-zatrudnienie globalne,
-inwestycje globalne,
-konsumpcja globalna,
-popyt globalny,
-ogólny poziom cen w gospodarce,
-eksport i import

AGREGAT powstaje przez połączenie

odpowiednich wielkości mikroekonomicznych
 
 
 
AGREGACJA to zabieg łączenia wielkości

mikroekonomicznych w celu otrzymania

makrowielkości gospodarczych a także

wyprowadzanie zależności między

wielkościami agregatowymi na podstawie

analogicznych zależności między

wielkościami mikroekonomicznymi.

System Produkcji Materialnej -MPS
Wykorzystywany jest przy obliczaniu dochodu narodowego

w krajach o gospodarce centralnie planowanej:

 
- produkcyjną(produkcji materialnej i usług materialnych),

w której wytwarza się dochód narodowy i do której zalicza

się takie działy gospodarki narodowej, jak: przemysł,

budownictwo, rolnictwo, leśnictwo, rybołówstwo,

transport, łączność, handel i gospodarkę komunalną;

 
 

-nieprodukcyjną, która wpływa na sferę produkcyjną i

uczestniczy w podziale dochodu narodowego.

Dziedziny takie jak: oświata i wychowanie, kultura i

sztuka, ochrona zdrowia i opieka społeczna, kultura

fizyczna, turystyka i wypoczynek, gospodarka

mieszkaniowa, a także na świadczeniu usług

zaspokajających głównie potrzeby ogólnospołeczne, tj.:

nauka, administracja państwowa, obrona narodowa,

bezpieczeństwo publiczne, wymiar sprawiedliwości,

finanse i ubezpieczenia, organizacje polityczne, związki

zawodowe i inne.

System Rachunków Narodowych -SNA
Wykorzystywany przy obliczaniu dochodu

narodowego we wszystkich krajach gospodarki

rynkowej i polega na traktowaniu obu sfer

gospodarki, tj. materialnej i niematerialnej,

jako tworzących dochód narodowy.

Zgodnie z tym systemem, każda działalność

gospodarcza przynosząca dochód uznawana

jest za działalność gospodarczą tworzącą

dochód narodowy.

Wartość dochodu narodowego : nowo

wytworzona wartość dóbr i usług materialnych

oraz świadczonych usług niematerialnych.

Niedoskonałość miar wielkości produktu

i dochodu narodowego:

- PNB uwzględnia tylko te dobra i usługi,

które są kupowane i sprzedawane na

rynku.

- PNB nie uwzględnia zmian ilości czasu,

który pracownicy spędzają przy pracy.

- Na skutek prowadzonej działalności

gospodarczej oprócz pożądanych dóbr

i usług wytwarzane są „antydobra”.

Do oceny poziomu rozwoju
gospodarczego kraju i
przeciętnego standardu życiowego
ludności wykorzystujemy:
 
PKB lub dochód narodowy na 1
mieszkańca (per capita)

 
Porównanie poszczególnych krajów może

nastręczać jednak wiele trudności z uwagi na:

 
• różnorodne metodologie liczenia efektów –

obecnie najpowszechniej jako miernika używa

się PKB, ale……

 
• różny poziom cen –konieczność ich przeliczania,
 
• różna struktura produkcji – poszczególne kraje

różnią się pod względem asortymentu

produkcji

 
• kursy przeliczeniowe – ceny dóbr, wysokość

dochodów, wartość produkcji wymaga

porównania.

Wskaźnik dobrobytu ekonomicznego

netto

PNB powiększony o szacunkowe wielkości

wyrażające

równowartość

czasu

wolnego, produkcji nie rejestrowanej,
infrastruktury publicznej (dróg, parków)
i prywatnych dóbr trwałego użytku
(mebli,

biżuterii)

oraz

odejmujemy

szacunkowe wartości tzw. „antydóbr”
t.j. koszty związane z zanieczyszczeniem
środowiska oraz wydatki na obronę
narodową i dojazdy do pracy.

WADY:
• nie uwzględnia produkcji w szarej

strefie;

• produkcji na własne potrzeby;
• struktury podziału dochodu pomiędzy

poszczególny klasy społeczne;

• wartościowania poszczególnych

kategorii dóbr (broń - chleb);

• wartości czasu wolnego;
• uciążliwości wytwarzanych produktów;
• wzrost PKB może wiązać się z

zanieczyszczenia środowiska, hałas,

uszkodzenie infrastruktury, korki

drogowe;

 
ZALETY:
• wiarygodne, terminowe i łatwo

dostępne, źródło informacji nt.
rozwoju gospodarki;

• są powszechnie stosowane na

świecie;

• policzalne;
• łatwość porównywania i

oszacowania.

Uwzględnianie zmian cen

Deflator produktu narodowego brutto

(PNB), to procentowy wskaźnik wyrażany

stosunkiem nominalnego PNB - to jest

wyrażonego w cenach bieżących do

realnego PNB - to jest wyrażonego w

cenach bazowych.

 
Ceny stałe to ceny wytworzonych dóbr w

przyjętym za bazowy roku. Mnożąc

wielkość produkcji w badanym roku przez

ceny w roku bazowym otrzymujemy

rzeczywistą zmianę wielkości produkcji co

pozwala zniwelować zjawisko zmian cen.

Miernikiem poziomu aktywności gospodarczej
kraju oraz jego zmian jest wielkość produkcji
dóbr i usług jaką uzyskuje gospodarka w danym
okresie.

MIERNIKI:

•Produkt krajowy brutto
•Produkt narodowy brutto
•Dochód narodowy

PKB i zagregowane wydatki

Możemy wykorzystać użyte wcześniej
symbole konsumpcji (C), inwestycji (I),
wydatków rządowych (G) i eksportu netto
(NX), aby policzyć PKB od strony wydatków.
Jest on wówczas sumą tych składników

PKB = C + I + G + NX

• Dobry system rachunków dochodu i produktu

narodowego pozwala lepiej zrozumieć

funkcjonowanie gospodarki

• Rachunek dochodu narodowego stanowi

podstawę modeli makroekonomicznych

• Systemy rachunków narodowych dostarczają

danych służących do testowania teorii

makroekonomicznych

Produkt krajowy brutto (PKB)

Produkt krajowy brutto (PKB)

rynkowa wartość dóbr i usług finalnych

wytworzonych w danym okresie przez

czynniki produkcji zlokalizowane na

terenie danego kraju, bez względu na to,

do kogo one należą

Produkt narodowy brutto (PNB)

Produkt narodowy brutto (PNB) to rynkowa wartość
wszystkich finalnych dóbr i usług wytworzonych w
danym okresie przez czynniki produkcji należące do
obywateli danego kraju, bez względu na to, gdzie są
one zlokalizowane

Alternatywne podejścia do liczenia

produktu

Produkt gospodarki może być liczony trojako:

– jako strumień wytworzonych produktów

– od strony wydatków na krajową produkcję

– od strony dochodów czynników produkcji

PKB jako strumień produktów

– wszystkie dobra i usługi finalne, wytworzone w danym

roku

PKB od strony wydatków

– suma wydatków na wszystkie dobra i usługi finalne,

wytworzone w danym roku

PKB od strony dochodów

– suma wynagrodzenia właścicieli wszystkich czynników

produkcji

Dobra pośrednie i finalne

• Pośrednie: są wykorzystywane w procesie

produkcji jako nakłady do wytwarzania
innych dóbr

• Finalne: nabywane przez ostatecznych

użytkowników

Zagregowany dochód i wartość dodana

• Zagregowany dochód jest sumą wszystkich

dochodów osiągniętych przez właścicieli czynników

produkcji w gospodarce w danym okresie

• Wartość dodana jest różnicą pomiędzy wartością

produktu a kosztami dóbr pośrednich służących do

wyprodukowania tego produktu, na każdym etapie

procesu produkcji (koszty rzeczowych czynników

wytwórczych)

– pojęcie wartości dodanej jest ściśle związane z

koncepcją dóbr pośrednich – to właśnie do dóbr

pośrednich wartość dodana jest „dodawana” w

procesie produkcji

Wartość dodana – różnica między wartością dóbr

wyprodukowanych przez dany podmiot
gospodarczy, a wartością nakładów materiałowych
zużytych do ich wytworzenia

etap

produkcji

wartość

sprzedaż

y

wartość

dóbr

pośredni

ch

wartość dodana

drwal

20

-

20

właściciel

tartaku

50

20

30

producent

mebli

120

50

70

sprzedawca

mebli

200

120

80

Przyrost wartości dóbr w procesie produkcji
200

PKB jako strumień

produktów

C

I

G

X-Z

Wszystkie
wytworzone
w kraju dobra i
usługi finalne są
przeznaczone na:

• konsumpcję -

C

• inwestycje -

I

• wydatki rządowe -

G

• wymianę z
zagranicą
-

NX

(X- Z)

Ich suma stanowi
sumę wartości
dodanej (produkt
gospodarki).

PKB

Kategorie wydatków

• Konsumpcja (C)

– wszystkie wydatki gospodarstw domowych

• Inwestycje (I)

– zakupy nowych dóbr kapitałowych (nie służące

bieżącej konsumpcji)

• Zakupy rządowe (G)

– wydatki państwa (zakupy dóbr i usług, ale też

budowa infrastruktury)

• Eksport netto (X - Z)

– eksport netto = eksport (X) – import (Z)

Inwestycje mają dwa

składniki

• Kapitał fizyczny

– nowe budynki, nowe maszyny

• Wzrost zapasów netto

– zapasy niesprzedanych dóbr i usług
– tzw. ”zapasy buforowe” (planowane zapasy)

lub po prostu niesprzedane dobra

– zmiana netto zapasów traktowana jest jako

inwestycje

PKB jako strumień

wydatków

C

I

G

X-Z

Wszystkie wydatki
przeznaczone na
zakup:

• dóbr
konsumpcyjnych -

C

• dóbr
inwestycyjnych -

I

• zakupy rządowe -

G

• wymianę z
zagranicą
-

NX

(X- Z)

Ich suma stanowi
produkt gospodarki.

PKB

PKB jako strumień

dochodów

PKB

Dochody właścicieli
czynników
wytwórczych, czyli suma
dochodów z tytułu
pracy, własności innych
czynników wytwórczych,
zyski spółek oraz odsetki
netto łącznie stanowią
produkt gospodarki
(PKB).

wynagr
o-
dzenia
za
pracę

zyski

odset
ki

netto

renty

Mierniki

makroekonomiczne

Strumień
wydatków

Strumień
dochodów

1. C

2. I

3. G

4.NX
(X- M)

1. p

łace

2. odsetki
netto
3.renta ek.

4.zyski
przeds.
5. dochody
od
własności
za granicą

PNB

PNN

Dochód

narodowy

do

dyspozycji

- dochody netto z własności za
granicą

- amortyzacja

- podatki

pośrednie-

podatki

Dochód narodowy, dochód

osobisty i dochód do dyspozycji

• Dochód narodowy równy jest produktowi

narodowemu netto powiększonemu o subsydia

rządowe (przedmiotowe) i pomniejszonemu o

podatki pośrednie. (DN produkt netto)

• Dochód rozporządzalny (do dyspozycji) równy

jest dochodowi osobistemu pomniejszonemu o

podatki osobiste.

• Dochód rozporządzalny to kwota, jaką

gospodarstwa domowe mogą przeznaczyć na

konsumpcję.

Dynamika PKB 2000 - 2008

Ograniczenia w rachunkach

makroekonomicznych

• Produkcja gospodarstw domowych jest

omijana w rachunkach makroekonomicznych

– opieka nad dziećmi, pranie robione w

domu, sprzątanie w ogródku itp.

• Nieuwzględniane są także transakcje, w

przypadku których nie ma śladów ich
przeprowadzenia

– „podziemie gospodarcze”

• PKB nie uwzględnia także czasu wolnego,

pojęcia jakości oraz różnorodności

• Pomijane są także efekty zewnętrzne (np.

zatrucie środowiska)