Empiryzm przełomu XVII i XVIII wieku. Filozofia nowożytna rozpoczęła się w XVII wieku i trwa do dziś. Nowy paradygmat wiedzy - przyroda. Celem jest poznanie przyrody, aby można było ją wykorzystać w praktyce. Nauka ma zaspokajać praktyczne potrzeby ludzkości. Od filozofii starożytnej nowy paradygmat zapożyczał przyrodę.
Kartezjusz - racjonalista.
Ogólny schemat myślenia był kartezjański, dlatego, że Galileusz i Kartezjusz uznali, że Świat ma strukturę matematyczną. Język matematyki uznawany był za doskonały. Niebo było idealne więc opisane matematycznie, Ziemia została przybliżona do Nieba więc też trzeba było opisywać ją matematycznie. Matematyka zaczęła wtedy dowodzić swojego praktycznego zastosowania, czy to na wojnie, czy w architekturze.
XVII wiek to triumf matematycznej wizji życia. Kartezjusz był zwolennikiem idei wrodzonych, ale dopiero połączone z empiryzmem mogły rozkwitnąć. Więc nowy paradygmat wiedzy to zastosowanie matematyki i eksperymentu. Próba ugruntowania wartości logicznej, czyli, że nauka pozwala nam poznać obiektywną rzeczywistość. Kartezjusz uważał, że matematyka uniwersalna pozwala poznać korzyści przyrody. Kartezjusz uważał, że źródłem poznania prawdziwego jest rozum. Musiał udowodnić jak rozum, może być wiedzą. Odwołał się do Boga. Stwierdził, że Bóg wyposażył wszystkie dusze w zalążek wiedzy o wszystkich ideach. Ideę religii, ideę obyczaju, społeczeństwa. Był zwolennikiem teorii wrodzonych, czyli NATYWIZMU.
Natywizm uzasadniał nam zdolność poznania naukowego przez rozum.
John Locke jest jedną z najwybitniejszych postaci XVII wieku. Anglosasom dał podstawy empiryzmu, ich zdaniem stworzył podstawy liberalizmu. John Locke jest twórcą współczesnej pedagogiki. Był postacią wszechstronną i wybitną. To wiązało się z tym, że będąc filozofem był także działaczem politycznym. Stworzył filozofię charakterystyczną dla wieku XVIII. Urodził się w 1632r, zmarł w 1704 roku. Przeżył wojny domowe w XVII wieku. Ponieważ został rzucony na dwór władców Brytyjskich stał się jednym z czołowych polityków. Pełnił nawet funkcję ministerialną. Różnił się od wszystkich innych filozofów tym, że nie znam matematyki. Był humanistom. Locke podłożył bombę pod teorię natywizmu, czyli idei wrodzonych. Ważne było to, że był medykiem i Anglikiem związanym z handlem morskim.
Natywizm zakładał, że każdy człowiek dostał od Boga te same idee, ponieważ były skierowane one do całości. W XVII wieku było duże zainteresowanie wokół chorób psychicznych. Przez całe średniowiecze osoby chore psychicznie uważane były za szaleńców bożych. Dopiero kiedy unitarny stosunek do rzeczywistości mówił, że człowiek jest tyle wart ile umie zrobić wtedy uznano, że szaleńcy są niepotrzebni w społeczeństwie, i na tym Locke jako lekarz się skupiał. Locke odkrył, że szaleństwo to inne podejście do spraw rozmaitych będących pewnymi oczywistymi sprawami. U szaleńców nie znajdzie się takiej samej idei Boga, zasad moralnych, obyczajowych itd. Locke dowiódł, że wśród członków jego społeczeństwa znajdują się tacy, których Bóg nie wyposażył w ideę wiedzy.
John Locke żył w czasach wypraw morskich. Ważne jest to, że podróżnicy swoje spostrzeżenia zapisywali w księdze okrętowej i dzięki temu można było się dowiedzieć, że Świat jest różnorodny chociaż my sobie z tego nie zdajemy sprawy. A jeżeli świat społeczny jest różnie skonstruowany to znaczy, że tam ludzie inaczej myślą. Teoria Boga, którą stworzył Locke przedstawia Boga jako wielkiego Zegarmistrza Świata. Chodziło o to, żeby nikt nie gadał o jakiś dziwnych cudach. Wszystko zgodnie z prawem natury. Rozłożył kartezjanizm na łopatki. Był dobrym kolegom Newtona. Nauka utraciła uzasadnienie bo podkopał natywizm, podkopał Świat oparty na matematyce. Locke był empirystą i mówił, że cała wiedza pochodzi od spostrzeżeń. Pyta skąd bierze się wiedza, skoro rozum ludzki jest czystą tablica? Zaproponował takie rozwiązanie - stworzył schemat, w świecie materialnym bodźce docierają do naszych zmysłów. OD bodźców odchodzą spostrzeżenia, które znowu działają na nasz rozum, stając się pojęciem. Idee odchodzące od spostrzeżenia to idee proste. Ale też są idee złożone. Idee złożone są dwojakiego rodzaju: idee niższe(zwykłe) i wyższe(abstrakcyjne).
Spostrzeżenie zmysłowe jest źródłem odzwierciedlenia obiektywnej rzeczywistości.
Newton mówił; ja hipotez nie wymyślam, wszystkie zależności są empiryczne. Więc mógł się zgodzić z Lockiem.
Newton stworzył zasadę: przyczyna - skutek.
Hume - pochodził ze Szkocji. Utożsamiał się z Lockiem. Urodził się w 1711, zmarł 1776r. Skończył wykształcenie w Edynburgu. Wyjechał do Francji, wrócił do Szkocji, zajał się historią. Stworzył dzieło filozoficzne. Tezy zawarte w tym dziele zmieniały dotychczasowe przekonania. Hume brał pod uwagę pojęcie związku przyczynowo-skutkowego i zapytał czy ma to empiryczne korzenie? Hume doszedł do wniosku, że nie, a tym samym nauki empiryczne wcale nie mogą sobie iścić prawa do obiektywnej rzeczywistości, bo nie mają źródła spostrzeżenia. Wydał wiele różnych argumentów przeciwko związkowi przyczynowo - skutkowemu. Nie było zależności między teoria a praktyka. W życiu codziennym można się posługiwać związkiem przyczynowo - skutkowym, ale nie w życiu teoretycznym.
Newton oparł teorię związku przyczynowo - skutkowego o empiryzm, a Hume mówi, że ten związek nie ma charakteru empirycznego. Rozwiązaniem tego problemu będzie filozofia Kanta.