Magdalena Moll-Szutenberg

Bogdana Nyczówna

Afazja Wernickego nazywana
jest również afazją czucia,
sensoryczną, słuchową.

Carl Wernicke



(ur. 15 maja 1848 w Tarnowskich Górach, zm.

15 czerwca 1905 w Gräfenroda) – niemiecki
lekarz, psychiatra i neuropatolog. Niedługo po
doniesieniach Broki Carl Wernicke przedstawił
przypadki pacjentów, którzy potrafili mówić w
zasadzie normalnie, lecz nie rozumieli mowy
własnej i innych osób.

Afazja czuciowa



Powstaje zwykle w skutek uszkodzenia

zlokalizowanego w pobliżu okolicy Wernickego
w półkuli dominującej.



Głównym problemem pacjenta jest utrata

związku między wyrazem a ich znaczeniem.



Przede wszystkim dotyczy on mowy słyszanej,

rzadziej może dotyczyć też słowa pisanego.

Ośrodek Wernickego znajduję się w
tylnej części górnego zakrętu
skroniowego lewego

Afazja słuchowo
-recepcyjna



To taka kiedy pacjent ma trudności ze

zrozumieniem tego co się do niego mówi.



W badaniach audiometrycznych ostrość

słuchu pozostaje prawidłowa.

Charakterystyka afazji
słuchowo - recepcyjnej



Błędy w dobrze wyrazów i zwrotów czyli

PARAFAZJE.



Pacjent mówi płynnie, zdarza się, że jest

osobą mówiącą bardzo dużo.



Jednak jego mowa jest często niezrozumiała.



Brak kontroli własnej ekspresji werbalnej



Chaotyczne mieszanie wyrazów i parafazje

werbalne mogą prowadzić do głębokiego
zaburzenia mowy zwanego ŻARGONAFAZJĄ.

Afazja wzrokowo -
recepcyjna



Zaburzone jest rozumienie języka pisanego



Trudności te noszą nazwę Aleksji



Pacjent jest w stanie rozpoznawać poszczególne

litery, ale nie umie ich dostrzec jako całości.



Może współwystępować wzrokowa agnozja

przedmiotów czyli trudność rozpoznawania
przedmiotów lub anomia barw czyli niezdolność
do nazywania barw.



Zdolność czytania liczb może być zachowana

przy zniesieniu zdolności czytania liter i słów.

TERAPIA



Przy bardzo głębokich zaburzeniach rozumienia mowy

reedukacja powinna rozpocząć się od systematycznego

dostarczenia choremu słownych bodźców słuchowych –

poprzez dawanie choremu bardzo prostych i wyraźnie

wypowiadanych poleceń słownych odnoszących się do

przedmiotów znajdujących się w jego polu widzenia – np.:



polecamy pokazać nazwany przedmiot na obrazku lub w

otoczeniu, wykonać prostą czynność (polecenia takie

celowo powinno się łączyć z demonstracją odpowiednich

ruchów wykonywanych przez terapeutę)



nawiązujemy z chorym prostą, spokojną rozmowę na tematy

interesujące pacjenta ( jego rodzina, zajęcia zawodowe,

sytuacja w szpitalu, audycja telewizyjna ), która jest

połączona z demonstracją odpowiedniego materiału

wzrokowego ( np. fotografie osób bliskich, obrazki

przedmiotów związanych z zawodem chorego)



Pamiętać przy tym należy, iż często

choremu łatwiej jest zrozumieć
wypowiedź rozwiniętą niż pojedynczy
wyraz! Dlatego bardziej celowe jest
podawanie poleceń zawierających nadmiar
informacji – np. choremu trudnij jest wykonać
polecenie: „ proszę pokazać krzesło ” niż:
„ proszę pokazać drewniany mebel mający
cztery nogi, służący do siedzenia ”;

Terapia



- chory winien być chwalony za każdą

prawidłową reakcję, natomiast reakcje błędne

powinny być – w miarę możliwości – poprawiane;



- jeżeli chory nie może wykonać danego

polecenia, należy je inaczej sformułować, starać

się znaleźć taką jego postać, której znaczenie

dotrze do chorego;



- aby pobudzić funkcje słuchowe można poprzez

oglądanie odpowiednio prostych programów

telewizyjnych oraz przezroczy i historyjek

obrazkowych, które powinny być komentowane

przez osobę prowadzącą zajęcia;

Terapia



- wskazane są zajęcia polegające na klasyfikacji przedmiotów

narysowanych na obrazkach. Prosi się chorego, aby wybrał

spośród rozłożonych przed nim obrazków wszystkie te, , na

których przedstawiono, np. zwierzęta, meble, osoby różnych

zawodów. W trakcie tego ćwiczenia terapeuta powinien

komentować słowami popełnione omyłki, akcentować nazwy

poszczególnych wybranych przez chorego przedmiotów,

podawać nazwy nadrzędne dla całej kategorii itd.



- w trakcie omawianych tu zajęć mogą wystąpić pewne

zjawiska utrudniające, głownie nadmierna „ gadatliwość ”

chorego. Bardzo często fakt ten utrudnia im skupienie się na

tym, co się do nich mówi. Zachodzi wówczas konieczność

znacznego ograniczenia, a nawet czasowej eliminacji

wypowiadania się. Według M. Maruszewskiego, niekiedy

trzeba zrobić to w sposób wręcz mechaniczny, np. zawiązując

mu usta chusteczką, bo dopiero wtedy przestaje mówić i

może słuchać innych 

Terapia



- również terapeuta nie powinien zbyt wiele

mówić, zbyt szybko mówić, bądź zmieniać

temat, gdyż może to uniemożliwić choremu

zrozumienie tego co usłyszał.



- szczególnie często popełnianym błędem w

kontaktach z chorymi jest nieświadome

podnoszenie głosu wynikające ze złudzenia, że

jeżeli chory nie rozumie, to jest to sytuacja

podobna do rozmowy z osobą niedosłyszącą.

Mówienie głosem niedonośny, a nawet

półszeptem może być bardziej korzystne dla

chorego;

Terapia



należy wykorzystywać pozytywne reakcje emocjonalne

chorego m.in. poprzez wybór takich tematów i materiałów,

które wywołują jego zainteresowanie i sprawiają mu

przyjemność. Badania dowiodły, że u chorych z bardzo

głębokimi zaburzeniami rozumienie może



się znacznie poprawić, gdy mówi się o sprawach im

bliskich, stanowiących przedmiot szczególnego

zainteresowania;



jeżeli w wyniku tak prowadzonych zajęć chory zdobędzie

możność koncentrowania się na słyszanych tekstach,

należy przystąpić do ćwiczeń związanych z różnicowaniem

dźwięków mowy. Przede wszystkim należy nauczyć

chorego skupiać się na cechach akustycznych wyrazów –

można to osiągnąć wykazując mu, że nawet niewielkie

różnice w brzmieniu powodują istotne zmiany znaczenia

wyrazu.;

Terapia



dysponując odpowiednim zestawem obrazków należy

pokazywać je parami tak dobranymi, żeby przedmioty na

obrazkach były bardzo różne, natomiast ich nazwy –podobne.

Obrazki te powinny być uzupełnione podpisami akcentującymi

różnicę brzmienia –np. dom i tom. Wyrazy te terapeuta

powinien wypowiadać bardzo wyraźnie wskazując odpowiedni

obrazek, a nawet należy pozwolić choremu wyczuć różnicę

pomiędzy głoskami /d/ i/t/;



w dalszej pracy celowe jest zastosowanie zasady metody

wzrokowej analizy dźwiękowo-literowej wyrazów o podobnym

brzmieniu, lecz różnym znaczeniu, przy czym dodatkową pomoc

stanowią dodatkowe obrazki. Można np. poprosić chorego, aby

mając przed sobą określony przedmiot lub obrazek, wyszukał

wśród nich przed nim tę literę, na którą zaczyna się jego nazwa,

lub aby wybrał wśród wielu obrazków te, których nazwy

zaczynają się na daną literę (na początku celowe jest

zaopatrzenie obrazków w odpowiednie napisy, a w miarę

postępów ich usunięcie).

Terapia



daje się także choremu do uzupełnienia na piśmie

wyrazy z opuszczonymi literami –na początku, na

końcu, w środku, ułatwiając mu zadanie

dostarczeniem do każdego wyrazu odpowiedniego

obrazka oraz wyraźnym wypowiadaniem jego nazwy;



kolejny ważny etap to praca nad tak zwanymi

rodzinami wyrazów. Jeżeli chory nauczył się już

odróżniać pewną grupę wyrazów, o czym

przekonujemy się sprawdzając możność wskazania

przez chorego odpowiednich przedmiotów, lub

zapisania ich nazw pod dyktando, należy rozszerzyć

materiał wprowadzający wyrazy pochodne mające ten

sam rdzeń –np. kiedy chory opracował już wyraz

„stół”, można teraz wprowadzić wyrazy: „stołek,

stołeczek, stolarz” itp.;



najogólniejszą zasadą opisanych tu zajęć

reedukacyjnych jest wykorzystanie do maksimum

zachowanych możliwości chorego w sferze wzrokowej i

artykulacyjnej oraz łączenie słyszanych słów z ich

znaczeniem;



-jeśli chodzi o reedukację zdolności rozumienia zdań

mających złożoną formę gramatyczną, lub

zawierających konstrukcję, którą opisują stosunki

czasowo-przestrzenne, przydatny jest materiał na

konkretnych przedmiotach (stwierdzono, że chorzy

znacznie gorzej dają sobie radę z takimi zadaniami

wówczas, gdy operuje się materiałem abstrakcyjnym).

Bardzo przydatne są do tego celu obrazki ilustrujące

np. określone stosunki przestrzenne. Rozkłada się

przed chorym serię obrazków, na których lampa stoi na

stole, pod stołem, obok stołu itd. Zadanie chorego

polega zarówno na pokazaniu obrazka, na którym

lampa stoi na stole, pod stołem, jak i na określeniu,

gdzie znajduje się lampa na poszczególnych obrazkach;



-po opracowaniu różnych stosunków

przestrzennych, na przykładzie jednej pary

przedmiotów, przystępuje się do analogicznych

ćwiczeń z inną parą przedmiotów kot siedzi na

krześle, pod krzesłem itd. W miarę postępów

opracowane konstrukcje należy wprowadzać

coraz bardziej rozwinięte teksty, wymagając od

chorego ich zrozumienia i sformułowania opisu,

np. na podstawie obrazka przedstawiającego

określoną sytuację obejmującą wiele różnych

przedmiotów pozostających względem siebie w

różnych stosunkach przestrzennych.

Metody reedukacji
pisania i czytania



w wielu wypadkach mamy do czynienia z chorymi,

którzy w wyniku uszkodzenia mózgu doznali porażenia

lub niedowładu prawostronnego uniemożliwiającego

lub ograniczającego posługiwanie się prawą ręką.

Zachodzi wówczas potrzeba przeprowadzenia

specjalnych ćwiczeń usprawniających rękę prawą (przy

lekkich niedowładach) lub lewą (jeżeli niedowład ręki

prawej jest tak znaczny, iż wyklucza możliwość

posługiwaniem się narzędziem do pisania). Bardzo

ważne jest zaopatrzenie chorego w specjalne

przygotowane przybory do pisania, np. bardzo gruby

ołówek owinięty szorstką tkaniną, która ułatwia

choremu trzymanie go w mało sprawnej dłoni oraz

dobrze zamocowany papier do pisania, którego chory

sam nie może przytrzymać w wyniku niedowładu.



w celu rozpisania ręki należy posłużyć się

rozmaitymi szlaczkami ( przechodząc od
większych po mniejsze ). Powyższe ćwiczenia
stosujemy u pacjentów, których pismo jest
bezkształtne, trudne do odczytania;



aby ułatwić choremu prawidłowe

spostrzeganie i przypominanie kształtów liter,
wiąże się je z określonymi przedmiotami o
podobnym kształcie, których nazwa
rozpoczyna się na daną literę, np. /f/ jak
flaga, /m/ jak motyl, /t/ jak topór.



w wielu przypadkach, mimo że chory ma wyraźne

trudności w odczytywaniu tekstów, można stwierdzić

częściowo zachowaną zdolność odczytywania

napisów. Jest to zjawisko czytania tzw. całościowego

( globalnego ) polegające na tym, że chory jest w

stanie zrozumieć część napisanego wyrazu czy

krótkiego zdania, natomiast nie potrafi poprawnie,

głośno odczytać tego zdania nie popełniając błędów.

Ćwiczenia takiego globalnego odczytywania mogą

stać się wstępem do reedukacji w zakresie czytania.

Zajęcia w tym zakresie powinny dostarczać choremu

szeregu obrazków i odpowiadających im wyraźnych

napisów w celu ich łączenia z obrazkami.

Metoda tzw. Albumu
zwrotów funkcjonalnych



odnosi się ona do tych chorych, którzy mają

bardzo głębokie zaburzenia w nadawaniu
mowy, ale potrafią względnie dobrze czytać.
Celem tej terapii jest przywrócenie choremu
możliwości słownego kontaktowania się z
otoczeniem;



istota tej metody polega na dostarczeniu

choremu wygodnego w użyciu zeszytu lub
notesu, w którym zawarte są w postaci
pisemnej najprzeróżniejsze informacje
dotyczące chorego, jego potrzeby, prośby oraz
sformułowania umożliwiające wyrażenie
decyzji ( tak/nie ), omowy, podziękowania, itd.
Posługiwanie się tą metoda polega na tym, że
chcąc coś przekazać otoczeniu chory otwiera
notes na odpowiedniej stronie i pokazuje ją
swemu rozmówcy.



album powinien być podzielony na działy

treściowe ( np. dane osobiste, informacje
związane ze stanem chorego, czy prośby i
informacje dotyczące aktualnych potrzeb ).
Musi on być odpowiednio dobrany, tak aby był
zrozumiały dla chorego, jak i dla osób, z
którymi chce się porozumiewać. Chory
ponadto, musi zrozumieć zasadę budowy
albumu, jego treści oraz tego jak przekazywać
swoje życzenia otoczeniu.