AFAZJA

AKUSTYCZNO -

MNESTYCZNA

Paulina Czarnowska, Paulina Mazurek, Paula
Sychowska

Lokalizacja zaburzenia

„Uszkodzenie zaburza prawidłowe

funkcjonowanie części wtórnej kory
słuchowej w lewej półkuli, które leżą nieco
dalej od pierwotnych części kory słuchowej,
obejmując obszar zakrętu skroniowego
środkowego (lub znajdują się w głębi płata
skroniowego po stronie lewej)”.

Uszkodzenia dotyczą środkowych części lewej

okolicy skroniowej albo lewego płata
skroniowego (u osób praworęcznych) [Łuria
1976, s. 172, 336].

Schemat miejsca uszkodzenia przy skroniowej afazji akustyczno-

mnestycznej [Łuria 1967 ]

Obraz zaburzenia



„Defekt ma formę zaburzenia słuchowej pamięci werbalnej (…).
Jego główną cechą jest niezdolność do utrzymania w pamięci
nawet niewielkich serii dźwięków, sylab lub słów. Chory myli ich
porządek lub stwierdza, że część elementów serii po prostu znika
mu z pamięci”. „(…) słuch fonematyczny może być zachowany
albo zaburzony nieznacznie” [Łuria, 1976, s. 172].



„Prawdopodobnie (…) podstawą zaburzenia słuchowej pamięci
werbalnej jest podwyższone wzajemne hamowanie się śladów
słuchowych (…). (…) podwyższone hamowanie powoduje
ograniczenia zakresu sukcesywnego dźwiękowego spostrzegania.
(…) znajduje to potwierdzenie w eksperymentach, polegających
na eksponowaniu szeregu elementów dźwiękowych,
przedzielonych dłuższymi przerwami, co powoduje zmniejszenie
wzajemnego indukcyjnego wpływu sąsiadujących elementów. W
takich warunkach ślady każdego pobudzenia dźwiękowego mają
wystarczający czas do konsolidacji i wówczas jest możliwe
zachowanie w pamięci odpowiedniej serii dźwięków”

[Łuria 1976, s. 173].



Zaburzenia językowe w przypadku afazji akustyczno- mnestycznej „(…) nie
mają swojego odbicia w analizie dźwiękowej budowy słowa, nie powodują
objawu „dysocjacji między brzmieniem i znaczeniem słowa”, w niektórych
przypadkach nie wywołują dostrzegalnych trudności w piśmie. Natomiast
wyrażają się w istotnych trudnościach utrzymania w pamięci serii słów,
złożonych nawet z 2 – 3 elementów” [Klimkowski, 1966, [za:] Łuria, 1976].



Nietrwałość śladów słuchowych powoduje trudności w powtarzaniu kilku
elementów. Poszczególne wyrazy, chorzy powtarzają z łatwością, nie są
jednak zdolni do powtórzenia serii dźwięków, sylab („ko –na –fu - po” ) lub
wyrazów („noc –kot –dąb –most ”), zwłaszcza jeśli poleci się przestrzegania
ich określonej kolejności – odtwarzają albo pierwsze, albo ostatnie słowo.
W częstych przypadkach najpierw odtwarzają ostatnie słowo z serii i
następnie poprzednie. Objaw ten można traktować jako tendencję do
odtwarzania w pierwszej kolejności najświeższych śladów [Łuria1976].



W przypadku, gdy przedstawi się choremu grupę narysowanych figur lub
napisanych słów, ten zapamiętuje je dostatecznie trwale [Łuria1976, s.
173].



Chory nie rozumie długiego zdania lub rozwiniętej wypowiedzi,
gdyż nie zachowuje w pamięci werbalnej wszystkich jej elementów.
„Chory zachowując początek wypowiedzi, na skutek
podwyższonego hamowania elementów zapomina jej koniec i nie
może zrozumieć znaczenia rozwiniętego zdania, przy możliwości
rozumienia poszczególnych słów” [Łuria1976, s. 336].

Trudności z zakresu budowy i odbioru tekstu

◘ neologizmy,

◘ żargonofazje – wyrazy nie mające odpowiedników w języku

(żarówka – rębuszka),

◘ parafazje głoskowe (broda – broga, gruszka – bruska),

◘ zniekształcenie wzorca słuchowo – brzmieniowego nazwy

(niemożność zapamiętania),

◘ zmiany w ramach jednej kategorii semantycznej (narty – łyżwy),

◘ omówienia (długopis – pisze się tym),

◘ w nazywaniu paru kolejnych przedmiotów występuje

perseweracja, tzn. badany powtarza nazwę pierwszego desygnatu

przy próbie nazwania drugiego lub trzeciego,

◘ zaburzenie rozumienia dłuższych wypowiedzi rozwiniętych.

[Styczek, 1980]

Rehabilitacja

Postępowanie logopedyczne przy zaburzeniach

akustyczno-mnestycznych ma na celu kształtowanie

zdolności zachowywania kompleksu elementów

w pamięci słuchowej, a co za tym idzie przywrócenie

mowy dialogowej i opowieściowej oraz osiągnięcie

poprawy w zakresie rozumienia bardziej złożonych

konstrukcji słownych.

Rehabilitacja - metody

Metody rehabilitacji można podzielić na dwie grupy. W

pierwszej znajdują się te, które mają zastosowanie u chorych z

bardzo głębokimi zaburzeniami nominacji. Wypowiedzi tych

pacjentów są bardzo ubogie, w zasadzie całkowicie pozbawione

nazw. Do drugiej grupy należą te metody, które mają na celu

usuwanie trudności średniego lub niewielkiego stopnia, gdzie

chory często podaje nazwy niewłaściwe posługuje się

omówieniami i porównaniami, ale występują także reakcje

prawidłowe [Nowakowska 1978].

Etapy stosowania danych metod

rehabilitacji osób z głęboko

zaburzoną czynnością nazywania

1

.

Metoda

2.

Metoda

3.

Metoda

Etapy stosowania metod reedukacji chorych

ze średnio i mało zaburzoną czynnością

aktualizacji nazw



W końcowym etapie rehabilitacji dobre efekty daje wprowadzenie ćwiczeń o charakterze
niespecyficznym:



układanie opowiadań do obrazków sytuacyjnych



streszczanie przeczytanych artykułów i wybranych fragmentów książek



relacjonowanie ciekawych wydarzeń



opowiadanie o swojej pracy, rodzinie, mieście itp.



Wszystkie te wypowiedzi chory może zapisywać w domu, a następnie odczytywać na
zajęciach i poprawiać (w miarę możliwości samodzielnie) popełnione błędy.

Nr 1

Nr 2

Nr 3

BIBLIOGRAFIA

 Łuria A., Podstawy neuropsychologii, 1976.

 Łuria A., Zaburzenia wyższych czynności korowych wskutek

ogniskowych uszkodzeń mózgu, 1967.

 Klimkowski M., Neuropsychologiczne podstawy czynności

pisania i czytania w świetle doświadczeń klinicznych [w]:

Podstawy pracy terapeutycznej w zespołach korekcyjno-

kompensacyjnych, 1989.

 Styczek I. , Logopedia, Warszawa, 1980.

 Nowakowska M.T., Rehabilitacja chorych z afazją, 1978.

opiera się na założeniu, że aktualizacja nazwy będzie dla chorego łatwiejsza,
jeśli wprowadzi się dodatkową aferentację w postaci napisu, uczenie się
(wielokrotne powtarzanie) oraz wykorzysta się utrwalone skojarzenia między
nazwą przedmiotu a jego właściwościami. Działanie tych czynników może w
efekcie doprowadzić do zwiększenia tzw. gotowości słowa, a co za tym idzie,
wzrostu liczby nazw w aktywnym słowniku chorego.

Po opanowaniu przez pacjenta kilku ćwiczonych nazw wprowadza się kilka
innych zdań i nazw. Jeśli jednak chory perseweruje poprzednie nazwy,
ćwiczenie należy przerwać. Efektywność metody można sprawdzić
w warunkach naturalnych, w dialogu z pacjentem następnego dnia lub później.
Zaleca się tutaj przeprowadzenie z chorym takiej rozmowy, w której będzie
musiał używać nazwy ćwiczonej poprzednio.

wykorzystuje występujące w języku polskim związki frazeologiczne, w których
dwa lub więcej wyrazów tworzy mniej lub bardziej stałe połączenia
znaczeniowe.
Można przypuszczać, iż ze względu na wysoką częstość użycia związków
frazeologicznych oraz silne zespolenie znaczeniowe wyrazów wchodzących w
ich skład choremu będzie łatwiej aktualizować nazwę przy użyciu wyrażenia
lub frazy niż podać nazwę izolowaną.

Stopień utrwalania nazwy można sprawdzać w różnoraki sposób: podając te
same związki frazeologiczne po pewnym czasie; stosując inne związki z tymi
samymi nazwami; eksponując choremu przedmioty realne lub na rysunkach
i prosząc o podanie nazwy.

wykorzystująca fakt, że wyrazy o znaczeniach przeciwnych – antonimy –
są ze sobą na ogół silnie skojarzone. Można się więc spodziewać, że
aktualizację danego słowa (czasownika, przymiotnika, rzeczownika) ułatwi
choremu wprowadzenie jego przeciwieństwa.

Na zakończenie tego ćwiczenia można posłużyć się obrazkiem
sytuacyjnym. Zadaniem pacjenta jest ułożenie opowiadania do tego
obrazka. Poszczególne elementy obrazka powinny znajdować się w takich
relacjach, aby pacjent mógł używać jak największej liczby antonimów.
Terapeuta może pomagać choremu w układaniu tego rodzaju
opowiadania, zadając odpowiednie pytania. Jeśli trudności w pisaniu są
stosunkowo niewielkie, pacjent może tekst opowiadania napisać w
zeszycie.

wykorzystująca dobrze utrwalone przed chorobą skojarzenia między
nazwami. Należy się tutaj oprzeć nie na powszechnych skojarzeniach
– związkach frazeologicznych czy antonimach, lecz na takich
skojarzeniach, które wynikają z doświadczenia danego chorego, mają
dla niego osobiste znaczenie. Aby przygotować materiał do ćwiczeń
trzeba ustalić, jakiego rodzaju materiał wywołuje u chorego pozytywne
zaangażowanie emocjonalne np. album ze zdjęciami. Posłużenie się
takim materiałem powinno sprzyjać aktualizacji słów, których obraz
słuchowy jest nietrwały. Można zaobserwować, że już w momencie
ekspozycji fotografii chory ożywia się i próbuje się coś powiedzieć. Nie
należy tej aktywności hamować, ale wręcz odwrotnie – wzmagać ją
wszelkimi możliwymi sposobami, np. poprzez zadawanie choremu
odpowiednich pytań czy podawanie tylko początku zdania, które
pacjent sam dokończy. Efektywność powyższej metody sprawdza się w
sytuacji nazywania.

polegająca na prowadzeniu z chorym zaprogramowanego dialogu. Dialog
opiera się na posiadanej przez chorego wiedzy dotyczącej różnych faktów,
zdarzeń i zjawisk. W dialogu terapeuta winien nawiązywać początkowo do
wiedzy konkretnej, dotyczącej chorego bezpośrednio, następnie zaś
przechodzić do wiadomości o charakterze bardziej abstrakcyjnym. Metoda
opiera się na założeniu, że dzięki wprowadzeniu specjalnie dobranych i
skonstruowanych pytań, które zawierają część wyrazów potrzebnych do
odpowiedzi, choremu będzie łatwiej konstruować wypowiedzi pełne i używać
właściwych nazw. Na tym etapie rehabilitacji może się zdarzyć, że pacjent
sam zacznie zadawać terapeucie pytania, interesując się jego pracą, życiem
osobistym czy poglądami. Sytuacje tego typu należy wykorzystywać do celów
ważnych dla pomyślnego przebiegu rehabilitacji jak np. lepsze wzajemne
poznanie.

pobudzająca do dłuższych wypowiedzi, w których zawarta jest nazwa
lub nazwy trudne do aktualizacji. Wykorzystuje się tutaj wiedzę,
jaką pacjent posiada na temat związków przyczynowo –
skutkowych, zachodzących między zdarzeniami realnymi. Terapeuta
posługuje się zdaniami o charakterze implikacji, a więc zawierającymi
słowa „Jeżeli..., to...”. Dla ułatwienia ćwiczonych nazw można użyć
odpowiednich rysunków.