POMOSTOWANIA

AORTALNO – WIEŃCOWE

(BY- PASSY)

WYKONAŁY: Małgorzata Jaworska, Katarzyna Kawiorska,
Marta Kielek, Agata Kacała, Dorota Kidoń, Urszula
Kalinowska.

CO TO SĄ „BY- PASSY” ?



Jest to operacja kardiochirurgiczna
przeprowadzana w znieczuleniu ogólnym.



Polega ona na umożliwieniu właściwego
przepływu krwi z aorty do zwężonych lub
zamkniętych tętnic wieńcowych serca za
pomocą wytworzenia ,,obwodnic” z żył
pobranych z łydek chorego lub/i tętnicy z
wnętrza klatki piersiowej (wariant
najlepszy).

CO TO SĄ „BY- PASSY” ?



Zabieg ten jest stosowany w leczeniu
zaawansowanej choroby niedokrwiennej
serca. Zawsze poprzedzony jest
koronarografią i szeregiem innych
badań przedoperacyjnych. Operacja
może być wykonana w trybie planowym,
pilnym lub natychmiastowym.



Najlepsze efekty uzyskuje się, gdy
wykonuje się operację u chorych z
dławicą piersiową, aby zapobiec
zawałowi serca.

BY- PASSY- WSKAZANIA DO
ZABIEGU:



Istotne zwężenie -światła pnia lewej
tętnicy wieńcowej;



Klinicznie jawna choroba 3 naczyń
wieńcowych;



Klinicznie objawowa choroba 2 naczyń
wieńcowych z tzw. ekwiwalentem
zamknięcia głównego pnia, czyli
zwężeniem LAD (t.zstępująca przednia -
gałąź lewej t. wieńcowej i gałąź
okalająca lewej t. wieńcowej w pobliżu
pnia głównego);

BY-PASSY- PRZECIWWSKAZANIA
DO ZABIEGU:



Zwężenie tętnicy wieńcowej na całym jej
przebiegu (w odcinku proksymalnym i
distalnym) co uniemożliwia
wszczepienie pomostu aortalno-
wieńcowego,



Znacznie upośledzona wydolność
mięśnia sercowego

(frakcja wyrzutowa lewej komory <20-

30%).

BY- PASSY KWALIFIKACJA DO
ZABIEGU



Do tego zabiegu powinien pacjenta
zakwalifikować lekarz kardiolog i
kardiochirurg, po wcześniej wykonanej
koronarografii.



Zabieg ten nie jest wykonywany u
wszystkich osób z zaawansowaną chorobą
niedokrwienną serca.



Pacjenta kwalifikuje się do zabiegu na
podstawie oceny zaawansowania zmian w
tętnicach, ogólnego stanu zdrowia oraz
możliwości technicznych.

BY- PASSY – PRZYGOTOWANIE DO
PLANOWEGO ZABIEGU



Przed każdym badaniem inwazyjnym i
zabiegiem, z wyjątkiem sytuacji
ratujących życie, warto wykonać
szczepienie przeciwko WZW B
(żółtaczka zakaźna).



Należy oznaczyć grupę krwi i wykonać
podstawowe badania: morfologię krwi,
badanie ogólne moczu, RTG klatki
piersiowej.

BY- PASSY – PRZYGOTOWANIE DO
PLANOWEGO ZABIEGU:



Należy wykonać badania bakteriologiczne
flory bakteryjnej jamy nosowej i gardła czyli
tzw. wymazy i skonsultować wynik z
lekarzem rodzinnym. Jeżeli wynik wykaże
obecność bakterii innych niż tzw. flora
fizjologiczna dróg oddechowych, chory musi
być przeleczony antybiotykami a następnie
wymaz należy powtórzyć.



W niektórych przypadkach lekarz
kwalifikujący do operacji dodatkowo zleci
wykonanie np. ocenę przepływów w
tętnicach szyjnych, tętnicach udowych, a w
przypadku dodatkowych schorzeń, także
opinie lekarza prowadzącego.

BY- PASSY – PRZYGOTOWANIE DO
PLANOWEGO ZABIEGU:



Chory jest przyjmowany 1 dzień przed
planowaną operacją. W czasie
oczekiwania wykonuje się EKG,
podstawowe badania laboratoryjne,
przygotowuje się krew przeznaczoną do
ewentualnego przetoczenia.



W przeddzień planowanego zabiegu
chory spożywa ostatni posiłek ok.
godziny 18, otrzymuje leki chroniące
błonę śluzową żołądka przed powstaniem
wrzodów i od tego czasu pozostaje na
czczo.

BY- PASSY – PRZYGOTOWANIE DO
PLANOWEGO ZABIEGU:



Rankiem w dniu zabiegu chory kąpie się
w specjalnym preparacie odkażającym
skórę, tak aby zmniejszyć ryzyko
zakażenia ran pooperacyjnych. Na
kilkadziesiąt minut przed wjazdem na
salę operacyjną pacjent otrzymuje tzw.
premedykację czyli leki, które
zmniejszają lęk, uspokajają, oraz
ułatwiają wprowadzenie do znieczulenia .
Zabieg operacyjny wykonywany jest w
znieczuleniu ogólnym tzn. chory jest
głęboko uśpiony i nie odczuwa bólu.

ZABIEG:



Zabieg wiąże się z kilkudniowym pobytem w
szpitalu na oddziale kardiochirurgicznym, a
następnie kilkutygodniowej rehabilitacji.



Jest to duża, skomplikowana operacja obarczona
niewielkim ryzykiem powikłań i zgonu w czasie
operacji. Ryzyko to
wynosi obecnie kilka procent



Zabieg trwa od 4 do 5 godzin, a czasami dłużej.



Po operacji chory przewożony jest na
pooperacyjną salę intensywnego nadzoru.



Z reguły chorych wybudza się tego samego dnia.
Po zabiegu chory wymaga kilkutygodniowej
rehabilitacji.

DOSTĘP DO SERCA
UZYSKUJE SIĘ POPRZEZ:



sternotomię pośrodkową – czyli pionowe
rozcięcie mostka. Jest to najczęściej
stosowany dostęp w operacjach
kardiochirurgicznych. W niektórych
ośrodkach kardiochirurgicznych przecina się
tylko część mostka.



torakotomię przednio-boczną lewostronną –
czyli niewielkie cięcie wykonywane pomiędzy
mięśniami międzyżebrowymi, z lewej strony
klatki piersiowej, poniżej sutka. Dostęp ten
stosowany przy zabiegu małoinwazyjnego
pomostowania naczyń wieńcowych.

JAKO POMOST NAJCZĘŚCIEJ
WYKORZYSTYWANE SĄ:



tętnica piersiowa wewnętrzna, tętnica
promieniowa lub żyła odpiszczelowa.



Jeden koniec tętnicy promieniowej lub żyły
wszywany jest do tętnicy wieńcowej poniżej
zwężenia, drugi koniec doszywany jest do
aorty.



W przypadku tętnicy piersiowej wewnętrznej
(LIMA), która jest dalszym odgałęzieniem
aorty, wykonywane jest tylko zespolenie na
sercu. Tętnica piersiowa wewnętrzna jest w
95% przypadków wykorzystywana do
pomostowania tętnicy przedniej zstępującej
serca (LAD) i charakteryzuje się najlepszą
drożnością. Badania wskazują, że po 10
latach od operacji drożność pomostu LIMA
do LAD wynosi od 90 do 96%.

OPERACJĘ POMOSTOWANIA
NACZYŃ WIEŃCOWYCH MOŻNA
PRZEPROWADZIĆ:



w krążeniu pozaustrojowym, z zatrzymaniem
akcji serca – do naczyń wieńcowych podawany
jest specjalnie przygotowany roztwór zwany
kardioplegią, który powoduje, że serce
przestaje się kurczyć. W trakcie operacji krew
jest natleniana i tłoczona do naczyń z użyciem
specjalnej maszyny do tzw. krążenia
pozaustrojowego.



na bijącym sercu – przez cały czas trwania
operacji serce kurczy i tłoczy krew do płuc
oraz całego ciała. Operacje te możemy
przeprowadzić z dostępu albo przez
sternotomię, albo sposobem małoinwazyjnym
-niewielkie nacięcie z boku klatki piersiowej.

ZABIEGI
MAŁOINWAZYJNE:

Niektórzy pacjenci z chorobą niedokrwienną
serca, ze zmianami w jednej tętnicy wieńcowej
– tętnicy przedniej zstępującej serca (LAD) -
kwalifikowani są do tzw. małoinwazyjnego
zabiegu pomostowania naczyń wieńcowych:



MIDCAB – ( ang.minimal invasive coronary
artery bypass) i EACAB – ( ang.endoscopic
atraumatic coronary artery bypass). Jest to
operacja przeprowadzana na bijącym sercu ,w
której chirurg uzyskuje dostęp do serca nie
przez rozcięcie mostka, lecz przez ok. 3-5 cm
cięcie wykonywane między żebrami po stronie
lewej, tuż poniżej sutka (tzw. torakotomia
przednio-boczna lewostronna).

BY-PASSY- POWIKŁANIA
PO ZABIEGU:



Ryzyko powikłań jest niewielkie, wzrasta u
osób:

-w podeszłym wieku,
-w ciężkim stanie,
-z chorobami współistniejącymi tj. cukrzyca,

niewydolność nerek



U niektórych ludzi może dojść do:

-zawału serca,
-udaru mózgu
-zgonu w trakcie zabiegu lub krótko po nim.

BY-PASSY- POWIKŁANIA PO
ZABIEGU:



W czasie rehabilitacji mogą pojawić się
kolejne powikłania:



krwawienie z ,,by-passów” i konieczność
ponownej operacji,



zakażenie rany operacyjnej i wnętrza
klatki piersiowej,



zapalenie płuc,



ostra niewydolność nerek,



zatorowość płucna.

BY-PASSY - KONTROLA PO
ZABIEGU:



Każdy chory po operacji ,,by-passów”
powinien pozostawać pod specjalistyczną
kontrolą kardiologiczną, gdyż istnieje
ryzyko nawrotu choroby.



Jeśli dolegliwości się nasilają lub
pojawiają się na nowo, należy
natychmiast zgłosić się do lekarza.



Wizyta kontrolna polega na rozmowie z
lekarzem, wykonaniu EKG, a w
sytuacjach wątpliwych także wykonuje
się test wysiłkowy.
Przy podejrzeniu nawrotu choroby
wykonuje się kontrolną koronarografię.

TEST WYSIŁKOWY:



Polega na ocenie zmian zachodzących w
sercu podczas wysiłku fizycznego jakim
jest jazda na rowerze stacjonarnym lub
marsz na bieżni elektrycznej.



Badanie ma na celu zdiagnozowanie
zmian ukrwienia i czynności serca
podczas wysiłku fizycznego. W czasie
wysiłku mogą w zapisie EKG pojawić się
zmiany, które nie występują w zwykłym,
spoczynkowym badaniu EKG.

TEST WYSIŁKOWY:



Badanie wysiłkowe EKG służy do:
- diagnostyka niedokrwienia mięśnia
sercowego podczas wysiłku fizycznego;
- oceny arytmii czyli zaburzeń rytmu pracy
serca podczas wysiłku u osób z
zaburzeniami rytmu serca niekiedy trzeba
wykonać test wysiłkowy aby sprawdzić czy
w czasie wysiłku fizycznego nie pojawia się
groźna dla pacjenta arytmia,
- stwierdzenie czy podczas wysiłku
fizycznego nie występują zmiany ciśnienia
zagrażające życiu pacjenta;
- obiektywna ocena wydolności fizycznej
pacjenta;

TEST WYSIŁKOWY:



Test wysiłkowy jest badaniem
prowokującym serce do większej pracy
dlatego podczas jego wykonywania
mogą pojawić się:

- bóle w klatce piersiowej,

- uczucie duszności;
- zawroty głowy;

ZALECENIA PO ZABIEGU
CABG:



systematyczne i dożywotnie zażywanie
leków

(m. in. przeciwzakrzepowych)



całkowity zakaz palenia tytoniu (i
unikane narażenia na dym tytoniowy)



limit symetrycznego obciążenia (do 3,5
kg na stronę)



zakaz obciążenia asymetrycznego, np.
noszenie teczki



zakaz podciągania lub odpychania się
rękami podczas wstawania lub siadania

ZALECENIA PO ZABIEGU
CABG:



zakaz rozwierania ramion ponad 90
stopni



unikanie nadmiernego skręcania i
zginania ciała



zakaz wstrzymywania oddechu podczas
wysiłku



unikanie ruchów związanych z
unoszeniem rąk ponad głowę (np.
zdejmowanie rzeczy z górnych półek)



zakaz prowadzenia pojazdów przez
okres 2 miesięcy po operacji

REHABILITACJA:



Jej zasadą jest ostrożnie dozowany wysiłek,
a celem ekonomiczne wykorzystanie serca



Uzyskanie optymalnej zdolności wysiłkowej
zależy od wielu czynników:



wiek chorego,



jego kondycji fizycznej przed
zachorowaniem,



czas trwania choroby,



dynamiki przebiegu klinicznego,



kondycji fizycznej w okresie rozpoczęcia
rehabilitacji



przebiegu pooperacyjnego



postawy psychicznej chorego

CZYNNIKI OGRANICZAJĄCE
SKUTECZNOŚĆ REHABILITACJI:



Utajona niewydolność krążenia



Pojawienie się zaburzeń rytmu (migotanie
przedsionków)



Powikłania neurologiczne (zatory tętnic
mózgu)



Schorzenia układu kostno-stawowego



Wysiękowe zapalenie opłucnej



Zapalenie osierdzia



Odoskrzelowe zapalnie płuc

Powyższe powikłania opóźniają termin
pionizacji

DZIĘKUJEMY ZA UWAGĘ !