PODSTAWOWE

PROBLEMY KLINICZNE

FIZJOTERAPII W

FIZJOTERAPII W

DYSFUNKCJACH NARZĄDU

DYSFUNKCJACH NARZĄDU

RUCHU

RUCHU

PODSTAWOWE PROBLEMY
KLINICZNE



znajomość podstawowej problematyki klinicznej

znajomość podstawowej problematyki klinicznej

stanowi podłoże dla zrozumienia istoty choroby i

stanowi podłoże dla zrozumienia istoty choroby i

świadomego stosowania środków

świadomego stosowania środków

terapeutycznych;

terapeutycznych;



każdy element tej problematyki ma dla

każdy element tej problematyki ma dla

fizjoterapeutów inną, ale określoną wartość;

fizjoterapeutów inną, ale określoną wartość;



szczególne znaczenie mają te elementy

szczególne znaczenie mają te elementy

problematyki klinicznej, które pozwalają

problematyki klinicznej, które pozwalają

przewidzieć przebieg i skutki schorzenia, rozwój

przewidzieć przebieg i skutki schorzenia, rozwój

i stopień ewentualnej niepełnosprawności oraz

i stopień ewentualnej niepełnosprawności oraz

ułatwiają w ten sposób tworzenie optymalnych

ułatwiają w ten sposób tworzenie optymalnych

programów rehabilitacji.

programów rehabilitacji.



Nazwa choroby

Nazwa choroby

(rozpoznanie) wraz z najczęściej stosowanymi

(rozpoznanie) wraz z najczęściej stosowanymi

synonimami i odpowiednikami łacińskimi stanowi dla fizjoterapeuty

synonimami i odpowiednikami łacińskimi stanowi dla fizjoterapeuty

zwykle pierwszą i najistotniejszą informację.

zwykle pierwszą i najistotniejszą informację.



Określenie (definicja) c h o r o b y

Określenie (definicja) c h o r o b y

objaśnia w pewien sposób, co

objaśnia w pewien sposób, co

kryje się pod powyższą nazwą (na czym polega istota danego

kryje się pod powyższą nazwą (na czym polega istota danego

schorzenia), wobec czego posiada wartość analogiczną do poprzedniej.

schorzenia), wobec czego posiada wartość analogiczną do poprzedniej.



Etiologia i epidemiologia choroby

Etiologia i epidemiologia choroby

informują o przyczynach i

informują o przyczynach i

częstości jej występowania, co ułatwia profilaktykę i świadczy o

częstości jej występowania, co ułatwia profilaktykę i świadczy o

rozmiarach problemu.

rozmiarach problemu.



Objawy i przebieg choroby

Objawy i przebieg choroby

stanowią punkt wyjścia dla wszelkich

stanowią punkt wyjścia dla wszelkich

poczynań leczniczych, w tym także fizjoterapeutycznych.

poczynań leczniczych, w tym także fizjoterapeutycznych.



Podziały przebiegu różnych chorób na okresy,

Podziały przebiegu różnych chorób na okresy,

w których można

w których można

spodziewać się określonych zmian, dlatego w wielu przypadkach

spodziewać się określonych zmian, dlatego w wielu przypadkach

postępowanie fizjoterapeutyczne dostosowane bywa właśnie do okresu

postępowanie fizjoterapeutyczne dostosowane bywa właśnie do okresu

choroby danej osoby.

choroby danej osoby.



Rokowanie, zejście choroby i jej skutki

Rokowanie, zejście choroby i jej skutki

to czynniki, na których

to czynniki, na których

opiera się ustalanie ostatecznego (odległego) celu rehabilitacji danej

opiera się ustalanie ostatecznego (odległego) celu rehabilitacji danej

osoby.

osoby.

ASPEKTY
DIAGNOSTYCZNE



fizjoterapeuci nie zajmują się diagnostyką ogólną

fizjoterapeuci nie zajmują się diagnostyką ogólną

(lekarską);

(lekarską);



znajomość ogólnych zasad badania narządu ruchu

znajomość ogólnych zasad badania narządu ruchu

oraz wykrywania podstawowych nieprawidłowości

oraz wykrywania podstawowych nieprawidłowości

w obrębie tego narządu jest jednak dla nich

w obrębie tego narządu jest jednak dla nich

konieczna, gdyż na usuwanie tych

konieczna, gdyż na usuwanie tych

nieprawidłowości ukierunkowane jest ich

nieprawidłowości ukierunkowane jest ich

działanie;

działanie;



szczególne znaczenie mają niektóre specjalne testy

szczególne znaczenie mają niektóre specjalne testy

i badania funkcjonalne, których wynik decyduje

i badania funkcjonalne, których wynik decyduje

zwykle o doborze najwłaściwszych sposobów

zwykle o doborze najwłaściwszych sposobów

postępowania fizjoterapeutycznego;

postępowania fizjoterapeutycznego;



wyniki kolejnych badań stanowią też miernik

wyniki kolejnych badań stanowią też miernik

skuteczności rehabilitacji.

skuteczności rehabilitacji.

diagnoza



Termin diagnoza

Termin diagnoza

jest w pewnym

jest w pewnym

sensie szeroki i niejednoznaczny jeśli

sensie szeroki i niejednoznaczny jeśli

chodzi o obszar jego zastosowania i

chodzi o obszar jego zastosowania i

zakres pojęciowy. Pochodzi on od

zakres pojęciowy. Pochodzi on od

greckiego słowa

greckiego słowa

didgnósis,

didgnósis,

które

które

oznacza rozpoznanie. W najprostszym

oznacza rozpoznanie. W najprostszym

ujęciu w medycynie termin ten dotyczy

ujęciu w medycynie termin ten dotyczy

rozpoznawania choroby na podstawie

rozpoznawania choroby na podstawie

jej objawów, badania chorego,

jej objawów, badania chorego,

wywiadów i badań laboratoryjnych.

wywiadów i badań laboratoryjnych.

Ocena stanu narządu
ruchu



Ocena stanu narządu ruchu

Ocena stanu narządu ruchu

stanowi punkt wyjścia do dalszego

stanowi punkt wyjścia do dalszego

postępowania. Już pierwsze

postępowania. Już pierwsze

badanie (a właściwie jego wynik)

badanie (a właściwie jego wynik)

umożliwia w pewien sposób

umożliwia w pewien sposób

zbilansowanie aktualnego stanu

zbilansowanie aktualnego stanu

pacjenta, nakreślenie najbliższego

pacjenta, nakreślenie najbliższego

oraz dalszych celów rehabilitacji.

oraz dalszych celów rehabilitacji.

Badanie narządu ruchu



Badanie narządu ruchu

Badanie narządu ruchu

stanowi

stanowi

szczegółowy fragment ogólnego

szczegółowy fragment ogólnego

badania lekarskiego. To ostatnie

badania lekarskiego. To ostatnie

przeprowadza się przeważnie według

przeprowadza się przeważnie według

pewnego schematu (planu) ogólnego,

pewnego schematu (planu) ogólnego,

z położeniem nacisku na te elementy

z położeniem nacisku na te elementy

badania, które w danym przypadku

badania, które w danym przypadku

mogą wnieść najistotniejsze

mogą wnieść najistotniejsze

informacje.

informacje.

Wywiad



Wywiad

Wywiad

stanowi jeden z ważniejszych elementów badania. Warto

stanowi jeden z ważniejszych elementów badania. Warto

przyjąć zasadę, by - niezależnie od rutynowo zbieranych wywiadów -

przyjąć zasadę, by - niezależnie od rutynowo zbieranych wywiadów -

podczas kolejnych kontaktów z rehabilitowanym pytać go na bieżąco o

podczas kolejnych kontaktów z rehabilitowanym pytać go na bieżąco o

różne sprawy, w tym głównie o dolegliwości, a zwłaszcza te, które

różne sprawy, w tym głównie o dolegliwości, a zwłaszcza te, które

mogą mieć związek z uprzednio wykonanymi zabiegami.

mogą mieć związek z uprzednio wykonanymi zabiegami.



Szczególnie istotne są pytania dotyczące bólu -jego lokalizacji,

Szczególnie istotne są pytania dotyczące bólu -jego lokalizacji,

charakteru, nasilenia i ewentualnego promieniowania oraz

charakteru, nasilenia i ewentualnego promieniowania oraz

okoliczności, w jakich występuje i nasila się, w tym także w

okoliczności, w jakich występuje i nasila się, w tym także w

powiązaniu z wcześniej wykonanymi zabiegami fizjoterapeutycznymi.

powiązaniu z wcześniej wykonanymi zabiegami fizjoterapeutycznymi.



To samo dotyczy na przykład obrzęków czy innych subiektywnych

To samo dotyczy na przykład obrzęków czy innych subiektywnych

objawów.

objawów.



Należy też pytać pacjenta o możność wykonywania różnych

Należy też pytać pacjenta o możność wykonywania różnych

codziennych czynności, a ściślej - o zaobserwowane przez niego

codziennych czynności, a ściślej - o zaobserwowane przez niego

utrudnienia i ograniczenia pod tym względem.

utrudnienia i ograniczenia pod tym względem.



Równie ważne są pytania dotyczące ogólnego samopoczucia -

Równie ważne są pytania dotyczące ogólnego samopoczucia -

zwłaszcza w powiązaniu z podejmowanymi wysiłkami fizycznymi i

zwłaszcza w powiązaniu z podejmowanymi wysiłkami fizycznymi i

przeprowadzonymi zabiegami, a nawet informacje dotyczące

przeprowadzonymi zabiegami, a nawet informacje dotyczące

wykonywanego zawodu i inne dane osobiste, ukazujące do jakiego

wykonywanego zawodu i inne dane osobiste, ukazujące do jakiego

poziomu dana osoba koniecznie powinna być usprawniona.

poziomu dana osoba koniecznie powinna być usprawniona.

Badanie przedmiotowe



Badanie przedmiotowe

Badanie przedmiotowe

umożliwia nam

umożliwia nam

dokładne określenie lokalnego

dokładne określenie lokalnego

(miejscowego, odcinkowego) i ogólnego

(miejscowego, odcinkowego) i ogólnego

stanu narządu ruchu. Badanie to bazuje na

stanu narządu ruchu. Badanie to bazuje na

ogólnym planie badania lekarskiego. W

ogólnym planie badania lekarskiego. W

zależności od rodzaju dysfunkcji dominują w

zależności od rodzaju dysfunkcji dominują w

nim elementy badania ortopedycznego lub

nim elementy badania ortopedycznego lub

neurologicznego, ukierunkowane na

neurologicznego, ukierunkowane na

uszkodzony („chory") odcinek ciała.

uszkodzony („chory") odcinek ciała.



tzw.

tzw.

wrażenie ogólne

wrażenie ogólne



oglądanie

oglądanie



obmacywanie

obmacywanie

Badania dodatkowe



Badania dodatkowe

Badania dodatkowe

wnoszą dalsze

wnoszą dalsze

informacje, cenne dla fizjoterapeuty. W

informacje, cenne dla fizjoterapeuty. W

dysfunkcjach narządu ruchu szczególne

dysfunkcjach narządu ruchu szczególne

znaczenie mają badania radiologiczne

znaczenie mają badania radiologiczne

oraz inne metody obrazowe i niektóre

oraz inne metody obrazowe i niektóre

badania elektrodiagnostyczne,

badania elektrodiagnostyczne,

natomiast wartość tzw. badań

natomiast wartość tzw. badań

laboratoryjnych jest w tych

laboratoryjnych jest w tych

przypadkach nieco mniejsza.

przypadkach nieco mniejsza.

Badania funkcjonalne



Badania funkcjonalne (diagnostyka funkcjonalna)

Badania funkcjonalne (diagnostyka funkcjonalna)

stanowią szczególny element wszelkich poczynań

stanowią szczególny element wszelkich poczynań

diagnostycznych. O ile ogólne badanie lekarskie, wsparte

diagnostycznych. O ile ogólne badanie lekarskie, wsparte

badaniami dodatkowymi, służy przede wszystkim

badaniami dodatkowymi, służy przede wszystkim

postawieniu diagnozy i wyborowi najtrafniejszego z

postawieniu diagnozy i wyborowi najtrafniejszego z

lekarskiego punktu widzenia sposobu leczenia, to omawiane

lekarskiego punktu widzenia sposobu leczenia, to omawiane

badania ukazują raczej na ile dane schorzenie upośledziło

badania ukazują raczej na ile dane schorzenie upośledziło

czy wręcz ograniczyło normalne możliwości ruchowe danej

czy wręcz ograniczyło normalne możliwości ruchowe danej

osoby. Jest to najważniejszy aspekt rehabilitacji, jako że

osoby. Jest to najważniejszy aspekt rehabilitacji, jako że

zabiegi fizjoterapeutyczne w ograniczonym tylko stopniu

zabiegi fizjoterapeutyczne w ograniczonym tylko stopniu

wspomagają leczenie zasadnicze, wpływając na niektóre

wspomagają leczenie zasadnicze, wpływając na niektóre

mechanizmy zdrowienia czy przywracanie prawidłowej

mechanizmy zdrowienia czy przywracanie prawidłowej

struktury, natomiast większy wpływ mają one na

struktury, natomiast większy wpływ mają one na

przywracanie funkcji bądź łagodzenie skutków dysfunkcji. Z

przywracanie funkcji bądź łagodzenie skutków dysfunkcji. Z

uwagi na cel rehabilitacji ważne jest więc dokładne

uwagi na cel rehabilitacji ważne jest więc dokładne

określenie rodzaju i stopnia zaburzeń czynnościowych, by

określenie rodzaju i stopnia zaburzeń czynnościowych, by

znaleźć sposób na skuteczne ich złagodzenie.

znaleźć sposób na skuteczne ich złagodzenie.



badania funkcjonalne kończyny górnej (a

badania funkcjonalne kończyny górnej (a

zwłaszcza ręki)

zwłaszcza ręki)



ocena chodu zajmują zasadnicze miejsce w tej

ocena chodu zajmują zasadnicze miejsce w tej

grupie badań.

grupie badań.



badania wydolności (zdolności do podejmowania

badania wydolności (zdolności do podejmowania

wysiłków)

wysiłków)



badania Jakości życia", na podstawie których

badania Jakości życia", na podstawie których

można zorientować się m.in. z jakimi

można zorientować się m.in. z jakimi

upośledzeniami i ograniczeniami mamy do

upośledzeniami i ograniczeniami mamy do

czynienia u osoby niepełnosprawnej i jak w

czynienia u osoby niepełnosprawnej i jak w

przebiegu rehabilitacji udaje się nam złagodzić

przebiegu rehabilitacji udaje się nam złagodzić

te niedostatki.

te niedostatki.

ASPEKTY TERAPEUTYCZNE



całość postępowania fizjoterapeutycznego musi

całość postępowania fizjoterapeutycznego musi

być podporządkowana ogólnemu planowi leczenia

być podporządkowana ogólnemu planowi leczenia

danej osoby;

danej osoby;



postępowanie to musi być spójne z leczeniem

postępowanie to musi być spójne z leczeniem

zasadniczym - powinno je | wspomagać, a w

zasadniczym - powinno je | wspomagać, a w

żadnym przypadku nie może niweczyć efektów

żadnym przypadku nie może niweczyć efektów

tego leczenia;

tego leczenia;



rehabilitacja nie może stanowić kolejnego etapu

rehabilitacja nie może stanowić kolejnego etapu

leczenia, lecz musi być j wczesna - nie chodzi

leczenia, lecz musi być j wczesna - nie chodzi

bowiem tylko o likwidowanie objawów

bowiem tylko o likwidowanie objawów

niepełnosprawności czy łagodzenie jej stopnia, ale

niepełnosprawności czy łagodzenie jej stopnia, ale

także o działania o charakterze profilaktyki

także o działania o charakterze profilaktyki

drugorzędowej (wczesne zapobieganie rozwojowi

drugorzędowej (wczesne zapobieganie rozwojowi

niepożądanych objawów schorzenia).

niepożądanych objawów schorzenia).

Elementy działań w sferze ochrony zdrowia



p

p

rofilaktyka

rofilaktyka



leczenie

leczenie

profilaktyka



Fizjoptrofilaktyka-

Fizjoptrofilaktyka-

profilaktyk

profilaktyk

a

a

pierwszorzędow

pierwszorzędow

a

a

Możliwości fizjoterapii w sferze profilaktyki

Możliwości fizjoterapii w sferze profilaktyki

pierwszorzędowej są jednak ograniczone, gdyż

pierwszorzędowej są jednak ograniczone, gdyż

- stosownie do nazwy zawodu - zajmują się oni

- stosownie do nazwy zawodu - zajmują się oni

raczej terapią.

raczej terapią.

profilaktyka



prewencji drugorzędowej

prewencji drugorzędowej

N

N

a to co się stało (zachorowanie czy związane z urazem obrażenie

a to co się stało (zachorowanie czy związane z urazem obrażenie

ciała) fizjoterapeuta nie ma wpływu, ale ma wpływ na skutki takiego

ciała) fizjoterapeuta nie ma wpływu, ale ma wpływ na skutki takiego

stanu. Warto bowiem pamiętać, że tylko część objawów ma

stanu. Warto bowiem pamiętać, że tylko część objawów ma

bezpośredni

związek

ze

wspomnianym

zachorowaniem

czy

bezpośredni

związek

ze

wspomnianym

zachorowaniem

czy

obrażeniem ciała (należy do zwykłego obrazu chorobowego),

obrażeniem ciała (należy do zwykłego obrazu chorobowego),

natomiast szereg niekorzystnych objawów rozwija się dopiero w

natomiast szereg niekorzystnych objawów rozwija się dopiero w

trakcie choroby, nieraz w związku z przyjętym sposobem leczenia.

trakcie choroby, nieraz w związku z przyjętym sposobem leczenia.

Część z nich nosi też znamiona kompensacji samoistnej, niekorzystnej

Część z nich nosi też znamiona kompensacji samoistnej, niekorzystnej

z punktu widzenia rehabilitacji. Zmiany te określane są nieraz jako

z punktu widzenia rehabilitacji. Zmiany te określane są nieraz jako

wtórne skutki choroby, które w wielu przypadkach utrudniają

wtórne skutki choroby, które w wielu przypadkach utrudniają

rehabilitację lub niekiedy nawet wykluczają możliwość uzyskania

rehabilitację lub niekiedy nawet wykluczają możliwość uzyskania

korzystnego rezultatu. Przeciwdziałanie temu, w ramach prewencji

korzystnego rezultatu. Przeciwdziałanie temu, w ramach prewencji

drugorzędowej, staje się więc zasadniczym zadaniem fizjoterapeuty.

drugorzędowej, staje się więc zasadniczym zadaniem fizjoterapeuty.

profilaktyka



profilaktyka trzeciorzędowa

profilaktyka trzeciorzędowa

Z

Z

apobiegająca

przede

wszystkim

apobiegająca

przede

wszystkim

pogłębianiu się dysfunkcji w stanach

pogłębianiu się dysfunkcji w stanach

zejściowych

i

związana

z

zejściowych

i

związana

z

podtrzymywaniem uzyskanego stopnia

podtrzymywaniem uzyskanego stopnia

sprawności

sprawności

.

.

leczenie



leczenia zachowawcz

leczenia zachowawcz

e

e



leczenie farmakologiczne

leczenie farmakologiczne



stosowanie przedmiotów

stosowanie przedmiotów

ortopedycznych

ortopedycznych

leczenie



leczenie

leczenie

operacyjne

operacyjne

(zabiegi

(zabiegi

ortopedyczne)

ortopedyczne)



dojście operacyjne

dojście operacyjne

(

(

które tkanki

które tkanki

zostały przecięte

zostały przecięte

)

)



r

r

odzaj zabiegu

odzaj zabiegu

(

(

w jaki sposób

w jaki sposób

zmieniły się warunki

zmieniły się warunki

biomechaniczne

biomechaniczne

)

)

Do podstawowych zabiegów

ortopedycznych należą:



przecięcie kości

przecięcie kości

(osteotomia),

(osteotomia),

które

które

wykonuje

się

zwykle

w

celu

wykonuje

się

zwykle

w

celu

skorygowania

nieprawidłowego

skorygowania

nieprawidłowego

ustawienia

(tzw.

osteotomia

ustawienia

(tzw.

osteotomia

korekcyjna);

korekcyjna);



nadłamanie kości

nadłamanie kości

(osteoclasia),

(osteoclasia),

zabieg

zabieg

bez pełnego przecięcia kości, stosowany

bez pełnego przecięcia kości, stosowany

w celu poprawienia osi kończyny;

w celu poprawienia osi kończyny;

    

    



 

 

zespolenie kości

zespolenie kości

(osteosynthesis),

(osteosynthesis),

stosowane

stosowane

w leczeniu niektórych złamań, a także po

w leczeniu niektórych złamań, a także po

wyżej wymienionych zabiegach. Wykorzystuje

wyżej wymienionych zabiegach. Wykorzystuje

się tutaj rozmaite rozwiązania techniczne - od

się tutaj rozmaite rozwiązania techniczne - od

zespoleń przy użyciu płytek ze śrubami,

zespoleń przy użyciu płytek ze śrubami,

grotów (specjalnych gwoździ) i drutu, aż po

grotów (specjalnych gwoździ) i drutu, aż po

specjalne

urządzenia

do

zespoleń

specjalne

urządzenia

do

zespoleń

zewnętrznych

otwartych

i

zamkniętych

zewnętrznych

otwartych

i

zamkniętych

(przezskórnych), umożliwiających nie tylko

(przezskórnych), umożliwiających nie tylko

stabilizację, ale również - w razie potrzeby -

stabilizację, ale również - w razie potrzeby -

docisk

odłamów

lub

ich

oddalenie

docisk

odłamów

lub

ich

oddalenie

(wydłużenie);

(wydłużenie);



wycięcie kości

wycięcie kości

(resectio ossis),

(resectio ossis),

stosowane

stosowane

w celu usunięcia zmiany chorobowej, z

w celu usunięcia zmiany chorobowej, z

ewentualnym

wypełnieniem

ubytku

ewentualnym

wypełnieniem

ubytku

kostnego kością własną chorego bądź

kostnego kością własną chorego bądź

obcą (auto- bądź homoplastyka);

obcą (auto- bądź homoplastyka);



wycięcie

tkanek

martwiczych

wycięcie

tkanek

martwiczych

(necrectomia)

(necrectomia)

czy tzw. martwaka kości

czy tzw. martwaka kości

(seąuestrectomia),

(seąuestrectomia),

będące w swej istocie

będące w swej istocie

zabiegiem podobnym do poprzedniego;

zabiegiem podobnym do poprzedniego;



wydłużenia

kończyny

wydłużenia

kończyny

(elongatio

(elongatio

extremitatis)

extremitatis)

bądź jej skrócenia

bądź jej skrócenia

(ab-

(ab-

breuiatio)

breuiatio)

stosowane

są

zwykle

w

stosowane

są

zwykle

w

odniesieniu do kończyn dolnych, w celu

odniesieniu do kończyn dolnych, w celu

wyrównania nadmiernej ich nierówności i

wyrównania nadmiernej ich nierówności i

poprawienia w ten sposób statyki ciała;

poprawienia w ten sposób statyki ciała;



przeszczepienia

kości

przeszczepienia

kości

{transplantatio

{transplantatio

ossis),

ossis),

łączone z powyższym zabiegiem lub

łączone z powyższym zabiegiem lub

stosowane w przypadku znacznych ubytków

stosowane w przypadku znacznych ubytków

kości;

kości;



plastyka stawu

plastyka stawu

(arthroplastica)

(arthroplastica)

będąca

będąca

swego

rodzaju

wymodelowaniem

swego

rodzaju

wymodelowaniem

powierzchni stawowych, w celu usunięcia

powierzchni stawowych, w celu usunięcia

przeszkód ograniczających ruch. Poza

przeszkód ograniczających ruch. Poza

typowym

modelowaniem

powierzchni

typowym

modelowaniem

powierzchni

obecnie coraz częściej wykonuje się

obecnie coraz częściej wykonuje się

całkowitą plastykę stawu, z zastąpieniem

całkowitą plastykę stawu, z zastąpieniem

go konstrukcją z metalu i tworzyw

go konstrukcją z metalu i tworzyw

sztucznych, co nazywa się alloplastyką lub

sztucznych, co nazywa się alloplastyką lub

endoprotezoplastyką;

endoprotezoplastyką;



usztywnienie stawu

usztywnienie stawu

(arthrodesis)

(arthrodesis)

będące zabiegiem eliminującym ruchy

będące zabiegiem eliminującym ruchy

w danym stawie, stosowanym zwykle

w danym stawie, stosowanym zwykle

w celu poprawienia statyki i/lub

w celu poprawienia statyki i/lub

zabezpieczenia

przed

dalszymi

zabezpieczenia

przed

dalszymi

deformacjami

(np.

w

r.z.s.).

W

deformacjami

(np.

w

r.z.s.).

W

odniesieniu do kręgosłupa zabieg taki

odniesieniu do kręgosłupa zabieg taki

nosi

nazwę

spondylodezy

nosi

nazwę

spondylodezy

(spondylodesis);

(spondylodesis);



operacyjne zabiegi korygujące, stosowane; m.in.

operacyjne zabiegi korygujące, stosowane; m.in.

w leczeniu skolioz, wykonywane z użyciem

w leczeniu skolioz, wykonywane z użyciem

różnorodnego instrumentarium, będące o tyle

różnorodnego instrumentarium, będące o tyle

specyficzne,

że

stanowią

swego

rodzaju

specyficzne,

że

stanowią

swego

rodzaju

alloplastykę, łączoną niekiedy z artrodezą;

alloplastykę, łączoną niekiedy z artrodezą;



odjęcie kończyny lub jej części

odjęcie kończyny lub jej części

(amputatio s.

(amputatio s.

amputatio partialis)

amputatio partialis)

zwykle opisuje się z

zwykle opisuje się z

podaniem wysokości amputacji - np. amputacja

podaniem wysokości amputacji - np. amputacja

w obrębie uda

w obrębie uda

{amputatio femoris).

{amputatio femoris).

Specyficzną

Specyficzną

odmianą

amputacji

jest

wyłuszczenie

odmianą

amputacji

jest

wyłuszczenie

(exarticulatio)

(exarticulatio)

w określonym stawie;

w określonym stawie;



niezależnie od powyższych do częstych

niezależnie od powyższych do częstych

należą też zabiegi wykonywane na

należą też zabiegi wykonywane na

miękkich elementach okołostawowych,

miękkich elementach okołostawowych,

poprawiające

lokalne

warunki

poprawiające

lokalne

warunki

dynamiczne. Należą tu m.in. przełożenia

dynamiczne. Należą tu m.in. przełożenia

przyczepu jakiegoś mięśnia

przyczepu jakiegoś mięśnia

{transpositio

{transpositio

insertionis tendinis),

insertionis tendinis),

przecięcie mięśnia

przecięcie mięśnia

(myotomia)

(myotomia)

czy wydłużenie jego ścięgna

czy wydłużenie jego ścięgna

{elongatio tendinis),

{elongatio tendinis),

a nawet plastyka

a nawet plastyka

skóry

skóry

(plastica cutis);

(plastica cutis);



rewizja stawu

rewizja stawu

(artroskopia)

(artroskopia)

nie stanowi wprawdzie

nie stanowi wprawdzie

określonego rodzaju zabiegu na konkretnej tkance,

określonego rodzaju zabiegu na konkretnej tkance,

ale ma sporą wartość - zarówno diagnos tyczną, jak i

ale ma sporą wartość - zarówno diagnos tyczną, jak i

terapeutyczną. Pozwala ona bowiem ocenić stan

terapeutyczną. Pozwala ona bowiem ocenić stan

tkanek wewnątrzstawowych i ustalić przyczynę np.

tkanek wewnątrzstawowych i ustalić przyczynę np.

przewlekłego bólu, wysięków, ograniczenia ruchów

przewlekłego bólu, wysięków, ograniczenia ruchów

itd., a w razie potrzeby usunąć ją. Rewizji takiej

itd., a w razie potrzeby usunąć ją. Rewizji takiej

można dokonać po otwarciu stawu (po

można dokonać po otwarciu stawu (po

artrotomii),

artrotomii),

jednak obecnie sporo zabiegów artroskopowych

jednak obecnie sporo zabiegów artroskopowych

wykonuje się wprowadzając poprzez niewielkie

wykonuje się wprowadzając poprzez niewielkie

otwory endoskop połączony z miniaturową kamerą i

otwory endoskop połączony z miniaturową kamerą i

równie miniaturowe instrumentarium operacyjne.

równie miniaturowe instrumentarium operacyjne.

redresje



Redresje tzw. jednoczasowe wykonuje się

Redresje tzw. jednoczasowe wykonuje się

ręcznie w znieczuleniu. Ich istotą jest

ręcznie w znieczuleniu. Ich istotą jest

rozciągnięcie (wydłużenie) przykurczonych

rozciągnięcie (wydłużenie) przykurczonych

tkanek, a nawet „rozerwanie" zrostów

tkanek, a nawet „rozerwanie" zrostów

łącznotkankowych, co ma przywrócić

łącznotkankowych, co ma przywrócić

właściwe ustawienie i odpowiedni zakres

właściwe ustawienie i odpowiedni zakres

ruchomości w danym stawie. Efekt takiej

ruchomości w danym stawie. Efekt takiej

redresji musi być podtrzymywany, dlatego

redresji musi być podtrzymywany, dlatego

też po takim zabiegu stosuje się szyny

też po takim zabiegu stosuje się szyny

gipsowe lub aparaty ortopedyczne oraz

gipsowe lub aparaty ortopedyczne oraz

odpowiednie usprawnianie.

odpowiednie usprawnianie.

nakłucia



Nakłucia

Nakłucia

mogą mieć wartość

mogą mieć wartość

diagnostyczną (pobranie treści do

diagnostyczną (pobranie treści do

badania, pobranie materiału do

badania, pobranie materiału do

badania histopatologicznego,

badania histopatologicznego,

wstrzyknięcie środka cieniującego

wstrzyknięcie środka cieniującego

przed badaniem radiologicznym)

przed badaniem radiologicznym)

lub leczniczą (odbarczenie).

lub leczniczą (odbarczenie).

blokady



Blokady

Blokady

polegają na dostawowym

polegają na dostawowym

lub okołostawowym wstrzyknięciu

lub okołostawowym wstrzyknięciu

środka

leczniczego

-

zwykle

środka

leczniczego

-

zwykle

działającego

przeciwbólowo,

działającego

przeciwbólowo,

przeciwzapalnie lub antybiotyku.

przeciwzapalnie lub antybiotyku.

leczenia
neurochirurgiczne



Zabiegi z tego zakresu mogą na przykład polegać tylko na

Zabiegi z tego zakresu mogą na przykład polegać tylko na

zszyciu uszkodzonego nerwu, ale mogą to być również

zszyciu uszkodzonego nerwu, ale mogą to być również

poważne zabiegi, ratujące życie i/lub usuwające zwykle

poważne zabiegi, ratujące życie i/lub usuwające zwykle

przyczynę obserwowanej dysfunkcji. Gama stosowanych tu

przyczynę obserwowanej dysfunkcji. Gama stosowanych tu

zabiegów jest szeroka. Nieraz są to zabiegi ryzykowne, a

zabiegów jest szeroka. Nieraz są to zabiegi ryzykowne, a

pacjenci neurochirurgiczni wymagają troskliwej opieki i

pacjenci neurochirurgiczni wymagają troskliwej opieki i

często dużej ostrożności w postępowaniu pooperacyjnym.

często dużej ostrożności w postępowaniu pooperacyjnym.

Trzeba też pamiętać o tym, że we współczesnej traumatologii

Trzeba też pamiętać o tym, że we współczesnej traumatologii

coraz częstsze są obrażenia wielonarządowe, które wymagają

coraz częstsze są obrażenia wielonarządowe, które wymagają

jednoczesnej (bądź kolejnej) interwencji chirurgów o różnej

jednoczesnej (bądź kolejnej) interwencji chirurgów o różnej

specjalności, w tym także neurochirurgów.

specjalności, w tym także neurochirurgów.



gojenie



W traumatologii, a także po leczeniu operacyjnym, ważnym

W traumatologii, a także po leczeniu operacyjnym, ważnym

etapem przebiegu schorzenia jest

etapem przebiegu schorzenia jest

gojenie się

gojenie się

uszkodzonych

uszkodzonych

bądź przeciętych tkanek. Gojenie to zachodzi zwykle

bądź przeciętych tkanek. Gojenie to zachodzi zwykle

poprzez tzw. rychłozrost, który wymaga zbliżenia obu

poprzez tzw. rychłozrost, który wymaga zbliżenia obu

brzegów. Dlatego właśnie konieczne jest odpowiednie

brzegów. Dlatego właśnie konieczne jest odpowiednie

nastawienie odłamów, niekiedy z dociskiem oraz zszycie

nastawienie odłamów, niekiedy z dociskiem oraz zszycie

przeciętych tkanek miękkich. Okres gojenia się (zrostu)

przeciętych tkanek miękkich. Okres gojenia się (zrostu)

poszczególnych tkanek jest zróżnicowany, a ich zejściem jest

poszczególnych tkanek jest zróżnicowany, a ich zejściem jest

blizna. W okresie tym konieczne jest unieruchomienie i/lub

blizna. W okresie tym konieczne jest unieruchomienie i/lub

nieobciążanie danego odcinka ciała. Dla fizjoterapeuty

nieobciążanie danego odcinka ciała. Dla fizjoterapeuty

oznacza to swego rodzaju „zakaz" wykonywania pewnych

oznacza to swego rodzaju „zakaz" wykonywania pewnych

ruchów czy zlecania pacjentowi przyjmowania określonych

ruchów czy zlecania pacjentowi przyjmowania określonych

pozycji, co nie wyklucza oczywiście stosowania innych

pozycji, co nie wyklucza oczywiście stosowania innych

procedur fizjoterapeutycznych, nie przeszkadzających w

procedur fizjoterapeutycznych, nie przeszkadzających w

gojeniu lub nawet wspomagających ten proces.

gojeniu lub nawet wspomagających ten proces.

Unieruchomienie



Poza

przedstawionymi

powyżej

zespoleniami,

zwykle

Poza

przedstawionymi

powyżej

zespoleniami,

zwykle

zapewniającymi też stabilizację, do najczęstszych należy stosowanie

zapewniającymi też stabilizację, do najczęstszych należy stosowanie

opatrunków gipsowych lub z tworzyw sztucznych. Długość i kształt

opatrunków gipsowych lub z tworzyw sztucznych. Długość i kształt

tych opatrunków zależą natomiast od roli,

tych opatrunków zależą natomiast od roli,

jaką mają spełniać. W

jaką mają spełniać. W

związku z tym rozróżnia się odpowiednie rodzaje gipsów

związku z tym rozróżnia się odpowiednie rodzaje gipsów

stosowanych na różne odcinki ciała. Opatrunek gipsowy może być

stosowanych na różne odcinki ciała. Opatrunek gipsowy może być

ścisły lub założony na podściółce z waty, założony jako okrężny lub

ścisły lub założony na podściółce z waty, założony jako okrężny lub

jako szyna gipsowa (podłużnik). Zbyt luźny opatrunek nie zapewnia

jako szyna gipsowa (podłużnik). Zbyt luźny opatrunek nie zapewnia

jednak należnego unieruchomienia, natomiast zbyt ścisły może

jednak należnego unieruchomienia, natomiast zbyt ścisły może

powodować zaburzenia ukrwienia lokalnego (zagrożenie rozwojem

powodować zaburzenia ukrwienia lokalnego (zagrożenie rozwojem

zespołów niedokrwiennych i martwicy). Dlatego też po założeniu

zespołów niedokrwiennych i martwicy). Dlatego też po założeniu

gipsu konieczna jest kontrola ukrwienia i unerwienia dystalnych

gipsu konieczna jest kontrola ukrwienia i unerwienia dystalnych

części kończyny. Niepokojące są zawsze zmiany ubarwienia skóry,

części kończyny. Niepokojące są zawsze zmiany ubarwienia skóry,

potliwość, zaburzenia czucia oraz występowanie obrzęku i

potliwość, zaburzenia czucia oraz występowanie obrzęku i

bołesności (np. w miejscu złamania). Niezależnie od opatrunków

bołesności (np. w miejscu złamania). Niezależnie od opatrunków

gipsowych, pewną wartość mają też przedmioty ortopedyczne -

gipsowych, pewną wartość mają też przedmioty ortopedyczne -

różne szyny i aparaty bądź łuski stabilizujące.

różne szyny i aparaty bądź łuski stabilizujące.

wyciągi



Mogą one być wykonywane w różny

Mogą one być wykonywane w różny

sposób - jako bezpośrednie (z

sposób - jako bezpośrednie (z

umocowaniem na kości, za pomocą

umocowaniem na kości, za pomocą

odpowiedniej klamry lub grota) bądź

odpowiedniej klamry lub grota) bądź

pośrednie (z wykorzystaniem rozmaitych

pośrednie (z wykorzystaniem rozmaitych

elementów „sprzęgających" - np. plastra,

elementów „sprzęgających" - np. plastra,

kamaszków, pasów czy pętli). Pierwsze z

kamaszków, pasów czy pętli). Pierwsze z

nich są domeną ortopedów, drugie

nich są domeną ortopedów, drugie

natomiast mają również dość częste

natomiast mają również dość częste

zastosowanie w fizjoterapii.

zastosowanie w fizjoterapii.

Wyciągi mogą być stosowane m.in.

w celu:



odciążenia (odbarczenia) stawu;

odciążenia (odbarczenia) stawu;



unieruchomienia - zwykle przed

unieruchomienia - zwykle przed

niemożliwym do wykonania w danym

niemożliwym do wykonania w danym

momencie zabiegiem operacyjnym;

momencie zabiegiem operacyjnym;



powolnego nastawiania odłamów

powolnego nastawiania odłamów

złamania, zwichnięć i podwichnięć;

złamania, zwichnięć i podwichnięć;



powolnego znoszenia przykurczy

powolnego znoszenia przykurczy

mięśniowych i torebkowych (stopniowa

mięśniowych i torebkowych (stopniowa

redresja).

redresja).

Przedmioty ortopedyczne



Przedmioty zastępcze

Przedmioty zastępcze

protezy

protezy

ortezy

ortezy

obuwie

obuwie

wkładki

wkładki



Pomoce ortopedyczne

Pomoce ortopedyczne

ASPEKTY
METODYCZNE



W przebiegu rehebilitacji

W przebiegu rehebilitacji

wyróżniamy:

wyróżniamy:

diagnozę

diagnozę

diagnostyka funkcjonalna

diagnostyka funkcjonalna

prognoza

prognoza

ordynacja

ordynacja

kontrola uzyskanych wyników

kontrola uzyskanych wyników

Programowanie rehabilitacji
zależy od:



Okres ostry i przewlekły

Okres ostry i przewlekły



Okres zaostrzeń i remisji

Okres zaostrzeń i remisji



Okres przed- i pooperacyjny

Okres przed- i pooperacyjny



Okres przymusowego

Okres przymusowego

unieruchomienia

unieruchomienia



Okres związany z dynamiką zmian

Okres związany z dynamiką zmian

klinicznych

klinicznych

Cele rehabilitacji:



Działalność prewencyjna (zapobieganie

Działalność prewencyjna (zapobieganie

wtórnym skutkom choroby)

wtórnym skutkom choroby)



Działalnośc polegająca na ułatwianiu

Działalnośc polegająca na ułatwianiu

regeneracji oraz przyspieszaniu

regeneracji oraz przyspieszaniu

kompensacji i sterowaniu tym procesem

kompensacji i sterowaniu tym procesem



Działalność adaptacyjna

Działalność adaptacyjna

(przystosowanie ustroju do częściowego

(przystosowanie ustroju do częściowego

inwalidztwa)

inwalidztwa)

Zadania fizjoterapii:



Ocena stanu pacjenta (ustalenie rodzaju i stopnia

Ocena stanu pacjenta (ustalenie rodzaju i stopnia

dysfunkcji)

dysfunkcji)



Określenie bliższego i dalszego celu usprawniania

Określenie bliższego i dalszego celu usprawniania



Dobór form, środków i metod fizjoterapii oraz

Dobór form, środków i metod fizjoterapii oraz

wykonywanie zabiegów i przeprowadzanie ćwiczeń

wykonywanie zabiegów i przeprowadzanie ćwiczeń



Okresowa kontrola stanu pacjenta

Okresowa kontrola stanu pacjenta



Modyfikowanie blizszego i dalszego celu celu

Modyfikowanie blizszego i dalszego celu celu

usprawniania w zależności od wyniku badania stanu

usprawniania w zależności od wyniku badania stanu

pacjenta

pacjenta



Zmianę form, środków i metod (lub zaprzestanie

Zmianę form, środków i metod (lub zaprzestanie

zabiegów) w zależności od wyników badania z

zabiegów) w zależności od wyników badania z

uwzględnieniem nowego celu

uwzględnieniem nowego celu



Prowadzenie dokumentacji usprawniania

Prowadzenie dokumentacji usprawniania

Zasady fizjoterapii



Zasada nie szkodzenia

Zasada nie szkodzenia



Zasada powszechności

Zasada powszechności



Zasada wczesności

Zasada wczesności



Zasada kompleksowości

Zasada kompleksowości



Zasada systematyczności

Zasada systematyczności



Zasada podmiotowego

Zasada podmiotowego

traktowania osoby usprawnianej

traktowania osoby usprawnianej

Zasady fizjoterapii cd.



Zasada świadomości i aktywności

Zasada świadomości i aktywności



Zasada właściwego stosowania

Zasada właściwego stosowania

środków

środków



Zasada dostępności (stopniowania

Zasada dostępności (stopniowania

trudności)

trudności)



Zasada poglądowości

Zasada poglądowości



Zasada kolektywności ćwiczeń

Zasada kolektywności ćwiczeń



Zasada trwałości

Zasada trwałości

Zasady fizjoterapii cd.



Zasada współpracy z najbliższym

Zasada współpracy z najbliższym

otoczeniem chorego

otoczeniem chorego



Zasada indywidualizacji

Zasada indywidualizacji



Zasada łączenia teorii z praktyką

Zasada łączenia teorii z praktyką