Kultura strategiczna

Dr hab. Artur Gruszczak

Wykład dla studentów I roku

kierunku „Bezpieczeństwo

narodowe”,
Instytut Nauk Politycznych i

Stosunków Międzynarodowych UJ

Kultura strategiczna – definicje I
generacji

•

„zbiór ogólnych sądów, postaw i wzorców
zachowań związanych ze strategią nuklearną,
który osiągnął stan względnej trwałości,
właściwej raczej sferze kultury niż czystej
polityki”

Jack Snyder, The Soviet Strategic Culture, Santa Monica 1977

Kultura strategiczna – definicje II
generacji

•

„przekonania i założenia określające przyjmowane
zasady zachowań wojskowych w stosunkach
międzynarodowych – przede wszystkim
dotyczących decyzji o podjęciu działań zbrojnych,
preferencji co do sposobu prowadzenia wojny
oraz dopuszczalnego podczas wojny poziomu
ofiar”

S.P. Rosen, Military Effectiveness: Why Society Matter,

International Security, Spring 1995

Kultura strategiczna – definicje III
generacji

„Zintegrowany system symboli (tzn. struktur argumentacji,
języków, analogii, metafor etc.) zmierzający do wytworzenia
rozpowszechnionych i długotrwałych preferencji strategicznych
poprzez sformułowanie koncepcji roli i skuteczności siły wojskowej
w międzypaństwowych stosunkach politycznych oraz poprzez
przyobleczenie tych koncepcji w otoczkę faktyczności powodującą
traktowanie preferencji strategicznych jako wyjątkowo
realistycznych i skutecznych.”

A.I. Johnston, Cultural Realism: Strategic Culture and Grand Strategy

in Chinese History, Princeton 1995

„utrwalone, przekazywane społecznie idee, postawy, tradycje,
zwyczaje i preferowane metody, które są mniej lub bardziej
specyficzne dla określonej, umiejscowionej geograficznie
wspólnoty bezpieczeństwa cechującej się wyjątkowym
doświadczeniem historycznym”

Colin S. Gray, Modern Strategy, Oxford 1999

Kultura strategiczna - podłoże

•

Studia nad kulturą (Benedict, Mead, Levi-Strauss;
Almond i Verba

•

Refleksja nad „narodowym sposobem walki” (Liddell
Hart, The British Way in Warfare, 1941; Benedict,
Chryzantema i miecz, 1946, Weigley, The American
Way of War, 1973; Snyder, The Soviet Strategic
Culture, 1977)

•

Teorie cywilizacyjne (Toynbee, A Study of History,
1934-61; Booth, Strategy and Ethnocentrism, 1979;
Hanson, The Western Way of War, 1989; Huntington,
The Clash of Civilizations, 1994)

•

Sztuka wojny (Sun Zi, Kautilija, Tucydydes, Clausewitz)

Kultura strategiczna - źródła

•

Materialne (geografia, klimat, bogactwa
naturalne, ludność, technologia, arsenał
wojskowy)

•

Polityczne (tradycja polityczna, ustrój, normy,
instytucje, rządzenie, polityka zagraniczna)

•

Ekonomiczne (potencjał gospodarczy, struktura
gospodarki, aktywność międzynarodowa,
zdolności rozwojowe)

•

Kulturowe (doświadczenie historyczne, mity i
symbole, poczucie tożsamości, wiedza)

Kultura strategiczna - nośniki

•

organizacje międzynarodowe

•

władze państwowe (prezydent, rząd,
parlament)

•

elity

•

jednostki (przywódcy)

•

klasy

•

biurokracja

•

instytucje społeczne

•

masy

Kultura strategiczna - skutki

•

„kultura wojny”

•

sposób prowadzenia wojny

•

identyfikacja zagrożeń

•

globalna kultura strategiczna

•

narodowe kultury strategiczne

•

planowanie strategiczne (zdolność
przewidywania)