Sztuka wojenna,
strategia, myśl
strategiczna

Dr Artur Gruszczak
Uniwersytet Jagielloński

Definicje

Sztuka wojenna - teoria i praktyka zbrojnych

działań wojennych
Strategia - nauka i sztuka wykorzystania

politycznego, ekonomicznego, psychologicznego

i militarnego potencjału danego kraju lub grupy

krajów w celu wypracowania maksymalnego

poparcia dla przyjętej polityki podczas pokoju

lub wojny
Taktyka - metoda postępowania, umiejętność

używania sił i środków pozostających w

dyspozycji dla osiągnięcia zamierzonych celów

Strategia



strategia - wypracowanie reguł i zasad przygotowania oraz

skutecznego rozstrzygnięcia wojny; zmuszenia przeciwnika

środkami militarnymi do spełnienia naszej woli.



Po II wojnie światowej obszar pojęciowy strategii wykroczył

dalece poza sferę wojenną. Pojęcie strategii zaczęto

wyprowadzać z relacji polityka - środki polityczne, obejmując

pozamilitarne dziedziny aktywności państwa w kontekście

jego bezpieczeństwa.



"Strategia to nauka i sztuka wykorzystania politycznego,
ekonomicznego, psychologicznego i militarnego
potencjału danego kraju lub grupy krajów w celu
wypracowania maksymalnego poparcia dla przyjętej
polityki podczas pokoju lub wojny” (Webster's Third New
International Dictionary)

Strategia

Strategia



Strategia to sztuka wykorzystania siły dla osiągnięcia

celów nakreślonych przez politykę (Beaufre)



Strategia to całokształt planów wykorzystania potencjału

przymusu zbrojnego – w połączeniu z instrumentami

gospodarczymi, dyplomatycznymi i psychologicznymi – w

celu wsparcia polityki zagranicznej państwa (Osgood).



Strategia - według Skibińskiego - jest najwyższym działem

teorii i praktyki sztuki wojennej. Strategią można nazwać

konkretny sposób postępowania w przygotowaniu i

przeprowadzeniu danej wojny, kampanii lub bitwy, obrany

i zastosowany przez najwyższe ogniwa władzy

państwowej, naczelne dowództwo sił zbrojnych lub

naczelne dowództwo danego teatru działań wojennych.

Strategia



Strategia w dwóch rozumieniach:
1) węższe, ograniczone do kwestii wojskowych
2) szersze, jako uniwersalna wizja
długofalowych działań państwa; określana
jako wielka strategia (Liddell Hart, Luttwak),
strategia narodowa (USA), strategia ogólna
(Ruge), polistrategia (Kukułka), strategia
totalna (Beaufre), strategia państwowa
(Kuźniar)

Strategia



Podział strategii:
1) totalna - podporządkowana bezpośrednio polityce,

mająca za zadanie opracowanie zasad prowadzenia

wojny totalnej; określenie właściwego zadania i

łączenie różnych strategii ogólnych - politycznej,

ekonomicznej, dyplomatycznej i wojskowej.
2) ogólna (polityczna, ekonomiczna, dyplomatyczna,

wojskowa) ma za zadanie rozdzielać i łączyć zadania

dotyczące przedsięwzięć podejmowanych na różnych

odcinkach działalności rozważanej dziedziny
3) szczegółowa (np. operacyjna, logistyczna,

genetyczna) - nie tylko uzgadnianie celów

wybranych przez strategię ogólną z możliwościami

określonymi przez taktykę i technikę, ale także

nadawanie kierunku rozwojowi taktyki i techniki w

celu przystosowania ich do potrzeb.

Poziomy strategii



Wg Andre Beaufre’a:

1.

pokój całkowity, który istnieje już tylko między
sojusznikami i między państwami neutralnymi

2.

zimna wojna, forma niemilitarnej walki między
przeciwstawnymi państwami, która stała się bardziej
gwałtowna wskutek odstraszania jądrowego i napięcia
ideologicznego

3.

poziom klasyczny, będący dawną formą walki zbrojnej,
bardziej wyjątkowy i bardziej ograniczony niż poprzednio

4.

poziom jądrowy, nowy i dominujący czynnik równowagi
międzynarodowej i forma walki zbrojnej, możliwej, lecz
równocześnie nie do przyjęcia z moralnego punktu widzenia

Poziomy strategii



Wg Edwarda Luttwaka:

1.

poziom techniczny - poszczególne rodzaje broni, typy
uzbrojenia; zaplecze techniczno-konstrukcyjne

2.

poziom taktyczny - umiejętności i morale żołnierzy; jakość
dowództwa, zwartość jednostek bojowych; także szczęście,
korzystny zbieg okoliczności

3.

poziom operacyjny - sztuka operacyjna, "styl wojny„

4.

poziom teatru wojny - związek między siłą militarną a
terytorium (aspekt przestrzenny strategii); odnosi się także do
wojny partyzanckiej

5.

poziom wielkiej strategii - dążenie do przewagi, rywalizacja,
walka o panowanie, realizacja narodowych interesów; kontrola
zbrojeń; geopolityka

Zadania strategii



analiza strategiczna:

a)

regularna analiza otoczenia międzynarodowego,
wykrywanie i diagnozowanie trendów, zmian,
które mogą stanowić szanse lub zagrożenia dla
polityki państwa i jego podstawowych interesów

b)

analiza silnych i słabych stron państwa z punktu
widzenia długofalowych celów polityki. Powinna
ujawnić rzeczywisty potencjał państwa

Zadania strategii



opracowanie i realizacja planu działań
strategicznych

a)

konkretyzacja celów strategicznych polityki

b)

określenie priorytetów

c)

indywidualny charakter planu

d)

uwzględnienie uwarunkowań i ograniczeń

e)

świadomość ścisłej zależności między wewnętrznymi
i zewnętrznymi aspektami strategii państwowej

f)

określenie etapów (celów) pośrednich

g)

ciągłość realizacji planu działania

Podsumowanie – modele strategiczne



Sun Tzu – strategia pośrednia, strategia pozasiłowych rozstrzygnięć,
strategia informacji i dezinformacji



Tukidydes – polityka wojny, strategia państwowa



Gajusz Juliusz Cezar – odstraszanie, wojna błyskawiczna, manewrowa



Clausewitz – fizyka i gramatyka wojny, strategia masy i energii,
przesuwanie punktu ciężkości poza obszar osnuty mgłą wojny



Jomini – matematyka wojny



Von Moltke (starszy) – strategia walki, koncentracja sił i środków



Ludendorf – strategia wojny totalnej



Lawrence – strategia podjazdowa



Mao – wojna rewolucyjna (insurekcyjna), strategia długiego marszu



Beaufre, Brodie – odstraszanie nuklearne, strategia totalna



Liddell Hart – neo-Sun Tzu, wytrącenie z równowagi, działania
pośrednie