STATUS PRAWNY KOMENDANTA

GŁÓWNEGO STRAŻY GRANICZNEJ

JAKO CENTRALNEGO ORGANU

ADMINISTRACJI RZĄDOWEJ

dr Mirosław KARPIUK

Akademia Obrony Narodowej

Status prawny Komendanta Głównego Straży Granicznej (dalej jako Komendant Główny) określa przede wszystkim ustawa o Straży Granicznej. Według niej jest on centralnym organem administracji rządowej właściwym w sprawach ochrony granicy państwowej oraz kontroli ruchu granicznego, który podlega ministrowi właściwemu do spraw wewnętrznych (art. 3 ust. 1 u.S.G). Tym samym w sposób ogólny wyznaczono zakres zadań przysługujących Komendantowi Głównemu, zakres ten nie upoważnia jednak do podejmowania przez niego rozstrzygnięć
w drodze decyzji administracyjnych, czy aktów normatywnych, jest to przyporządkowanie pewnej sfery administracji publicznej centralnemu organowi administracji rządowej. Podległość ministrowi właściwemu do spraw wewnętrznych oznacza hierarchiczne podporządkowanie organowi, który może wydawać wiążące polecenia.

Ochrona granicy Państwa oraz kontroli ruchu granicznego należy do działu sprawy wewnętrzne, którym kieruje minister właściwy do spraw wewnętrznych
i który jednocześnie sprawuje nadzór nad działalnością Straży Granicznej. Ustawodawca posługuje się pojęciem nadzoru, który zasadniczo jest związany z ingerencją w zakres swobody struktur samodzielnych, a administracja rządowa ma charakter podporządkowany, gdzie obowiązuje system nakazowy oparty o wiążące wytyczne i polecenia, które to podmioty niższego szczebla są zobowiązane wykonywać, jedynym ograniczeniem w tym zakresie jest zgodność z prawem tychże wytycznych i poleceń.

Minister, w celu dostosowania do polityki ustalonej przez Radę Ministrów zasad oraz kierunków działania podległych lub nadzorowanych centralnych organów administracji rządowej, innych urzędów lub jednostek organizacyjnych, które nie posiadają osobowości prawnej, może wydawać kierownikom urzędów centralnych, a także kierownikom innych urzędów i jednostek organizacyjnych wiążące ich wytyczne i polecenia, które jednak nie mogą dotyczyć rozstrzygnięć co do istoty sprawy załatwianej w drodze decyzji administracyjnej. Jest to kontrola instancyjna wykonywana przez właściwego ministra (w tym przypadku przez ministra właściwego do spraw wewnętrznych), aczkolwiek jest ona efektywna, ze względu na hierarchiczne podporządkowanie, to jednak jej podstawowym kryterium nie będzie obiektywizm.

Komendant Główny jest powoływany i odwoływany przez Prezesa Rady Ministrów na wniosek ministra właściwego do spraw wewnętrznych. Uczestniczy on
w procedurze powoływania i odwoływania komendantów oddziałów Straży Granicznej oraz komendantów placówek i dywizjonów Straży Granicznej - terenowych organów rządowej administracji niezespolonej.

Do zadań Komendanta Głównego należy:

• kierowanie Strażą Graniczną;

• wykonywanie zadań określonych ustawami, umowami międzynarodowymi
  i przepisami wykonawczymi do ustaw;

• reprezentowanie Straży Granicznej w kontaktach z organami władzy, administracji rządowej i samorządu terytorialnego, uczestniczenie w posiedzeniach komisji sejmowych i senackich oraz komitetów, rad, zespołów i komisji Rady Ministrów, współpraca z organami kontroli państwowej i ochrony prawa;

• nadzorowanie doradców Komendanta Głównego Straży Granicznej;

• bezpośrednie nadzorowanie następujących komórek organizacyjnych Komendy Głównej Straży Granicznej: Zarządu Spraw Wewnętrznych Straży Granicznej, Biura Kadr i Szkolenia, Biura Prawnego, Biura Ochrony Informacji Niejawnych, Inspektoratu Nadzoru i Kontroli Komendanta Głównego Straży Granicznej, Zespołu Audytu Wewnętrznego.

Do zakresu działania Komendanta Głównego Straży należy ponadto w szczególności (art. 3a u.S.G.):

• kierowanie prowadzonymi przez Straż Graniczną działaniami w zakresie ochrony granicy państwowej, a także kontroli ruchu granicznego;

• analizowanie zagrożeń związanych z bezpieczeństwem granicy państwowej;

• nadawanie regulaminów organizacyjnych komendom oddziałów Straży Granicznej i komórkom organizacyjnym Komendy Głównej Straży Granicznej oraz nadawanie statutów ośrodkom szkolenia Straży Granicznej;

• organizowanie i określanie zasad szkolenia zawodowego funkcjonariuszy oraz pracowników Straży Granicznej;

• sprawowanie nadzoru nad terenowymi organami Straży Granicznej oraz nad ośrodkami szkolenia Straży Granicznej;

• udział w przygotowaniu projektu budżetu państwa w zakresie odnoszącym się do Straży Granicznej;

• współdziałanie w zakresie realizowanych zadań z właściwymi organami państwowymi, jednostkami samorządu terytorialnego i organizacjami społecznymi;

• prowadzenie działań w zakresie współpracy międzynarodowej z organami
  i instytucjami właściwymi w sprawach ochrony granic państwowych.

Komendant Główny wykonuje zadania ministra właściwego do spraw wewnętrznych w zakresie ochrony granicy państwowej na lądzie i na morzu oraz kontroli ruchu granicznego.

Aparatem pomocniczym, obsługującym Komendanta Głównego, w tym wspomagającym go w realizacji powierzonych zadań, jest Komenda Główna Straży Granicznej. Zadania dyrektora generalnego urzędu w stosunku do pracowników zatrudnionych w Komendzie Głównej Straży Granicznej (dalej jako Komenda Główna) wykonuje Komendant Główny. Nie mniej jednak w Komendzie Głównej Straży Granicznej nie wyodrębnia się stanowiska dyrektora generalnego urzędu. Jest to generalne wyłączenie, w zakresie, w którym ustawodawca wprost wskazuje, że nie tworzy się stanowiska generalnego urzędu. Wyłączenie to jest usprawiedliwiane szczególnym rodzajem działalności jaką zajmuje się Komenda Główna Straży Granicznej, Komenda Główna Policji, czy Komenda Główna Państwowej Straży Pożarnej. Wydaje się jednak, że powyższe wyłączenie nie jest do końca zasadne, gdyż struktury te i tak muszą (a przynajmniej powinny) działać w oparciu o standardy przewidziane dla służby cywilnej, a zadania dyrektora generalnego i tak wykonuje kierownik urzędu (poszczególnych komend głównych). Powołanie stanowiska dyrektora generalnego nie tworzyłoby również konfliktów na linii kierownik urzędu dyrektor generalny, gdyż jest to administracja rządowa cechująca się strukturą hierarchiczną, gdzie poszczególne organy działają w systemie podległości lub nadrzędności, nie zagrażałoby to bezpieczeństwu państwa, czy specyfice realizowanych zadań.

Komendant Główny dokonuje czynności z zakresu prawa pracy wobec osób zatrudnionych w urzędzie oraz realizuje politykę personalną, m.in. poprzez: przygotowywanie programu zarządzania zasobami ludzkimi w Komendzie Głównej; dokonywanie czynności wynikających z nawiązania i trwania stosunku pracy
z członkami korpusu służby cywilnej oraz czynności związanych z ustaniem stosunku pracy; organizowanie naboru na wolne stanowiska urzędnicze, w tym na wyższe stanowiska w służbie cywilnej; administrowanie środkami zakładowego funduszu świadczeń socjalnych w Komendzie Głównej (art. 5a ust. 3 pkt 1 u.S.G. w zw. z art. 25 ust. 4 pkt 2 u.s.c.).

W drodze zarządzenia Komendant Główny reguluje strukturę organizacyjną administracji granicznej, w tym własnego aparatu pomocniczego. Zarządzenia centralnego organu administracji granicznej mają charakter aktów prawa wewnętrznego. Akty prawa o charakterze wewnętrznym, to takie, które mogą być podstawą normatywną kierownictwa wewnętrznego w jednostkach podległych organizacyjnie organowi wydającemu te akty. System aktów prawa wewnętrznego ma charakter otwarty, mogą je wydawać organy wskazane w przepisach ustawowych, gdy przepisy te respektują ogólną zasadę podległości organizacyjnej adresata aktu
w systemie organów państwowych. Konstytucja RP odnosi się jedynie do pewnych rodzajów aktów prawa wewnętrznego wskazując na organy je wydające, według jej postanowień uchwały Rady Ministrów oraz zarządzenia Prezesa Rady Ministrów i ministrów mają charakter wewnętrzny i obowiązują tylko jednostki organizacyjnie podległe organowi wydającemu te akty. Ustrojodawca jednak nie wymienia enumeratywnie organów, które mogą rozstrzygać za pośrednictwem aktów wewnętrznych. Regulacja konstytucyjna dotycząca aktów prawa wewnętrznego ogranicza się do zasady stanowiącej o ich zgodności z prawem powszechnie obowiązującym, nie odnosząc się do ich hierarchii. Zarządzenia wydawane przez Komendanta Głównego mają charakter normatywny, lecz o wewnętrznym zakresie obowiązywania.

Komendant Główny jest więc uprawniony do wydawania aktów normatywnych. Podjęcie prac nad przygotowaniem projektu aktu normatywnego o podstawowym znaczeniu dla organizacji i funkcjonowania Straży Granicznej należy poprzedzić opracowaniem założeń projektu wraz z uzasadnieniem. Założenia tegoż projektu przedstawia Komendantowi Głównemu do zaakceptowania kierownik komórki przygotowującej projekt albo przewodniczący zespołu powołanego w celu opracowania aktu normatywnego. Oryginały aktów normatywnych Komendanta Głównego opatrzone okrągłą pieczęcią Komendanta Głównego Straży Granicznej są rejestrowane i gromadzone w Biurze Prawnym (§ 16 ust. 1 dec.akt.praw.). Akty normatywne tego organu centralnego ogłasza się w Dzienniku Urzędowym Komendy Głównej Straży Granicznej, o skierowaniu aktu do ogłoszenia w Dzienniku Urzędowym postanawia dyrektor Biura Prawnego, na podstawie pisemnego upoważnienia Komendanta Głównego Straży Granicznej. W powyższym publikatorze nie zamieszcza się aktów prawnych zawierających informacje niejawne (§ 17 dec.akt.praw.). Dziennik urzędowy wydaje kierownik urzędu centralnego.

Komendant Główny jest właściwy w przedmiocie podejmowania decyzji
w sprawach szkód wyrządzonych przez funkcjonariuszy Straży Granicznej w mieniu będącym w dyspozycji Komendy Głównej Straży Granicznej, które to decyzje podejmuje po zapoznaniu się ze sprawozdaniem z postępowania wyjaśniającego
i całością zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego.

Komendant Główny, jeżeli ustawy szczególne nie stanowią inaczej, jest organem wyższego stopnia w stosunku do komendanta oddziału Straży Granicznej,
w postępowaniu administracyjnym, w zakresie spraw związanych z wykonywaniem zadań i kompetencji Straży Granicznej (art. 6a pkt 3 u.S.G.). Jest więc organem odwoławczym od decyzji administracyjnych komendanta oddziału Straży Granicznej, czy organem właściwym w sprawie rozpatrywania zażaleń na postanowienia administracyjne w zakresie, w jakim komendant oddziału Straży Granicznej realizuje funkcje organu administracji granicznej.

Organy administracji granicznej, w tym m.in. centralny, rządowy organ administracji granicznej, muszą z urzędu przestrzegać swojej właściwości rzeczowej,
a jeżeli chodzi o organy terenowe również miejscowej. Poprzez właściwość należy rozumieć zdolność prawną organu do rozpatrywania określonego rodzaju spraw
w ramach postępowania administracyjnego. Naruszenie przepisów o właściwość stanowi przesłankę stwierdzenia jej nieważności. Stwierdzenie nieważności części decyzji administracyjnej organu może nastąpić, gdy tylko ta część zawiera wady wynikające z art. 156 § 1 k.p.a., które jednak nie wywierają wpływu na treść pozostałych rozstrzygnięć, mogących samodzielnie funkcjonować w obrocie prawnym. Należy przy tym pamiętać, że celem postępowania administracyjnego
w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji ostatecznej jest wyjaśnienie jej kwalifikowanej niezgodności z prawem, a nie ponowne rozpoznanie zakończonej sprawy, organ może wydać decyzję o charakterze wyłącznie kasatoryjnym, niezależnie od tego w której instancji jest rozpatrywana sprawa. W postępowaniu odwoławczym, które nie ma charakteru nadzwyczajnego, Komendant Główny może uchylić zaskarżoną decyzję w całości albo w części i w tym zakresie orzec co do istoty sprawy bądź uchylając tę decyzję, umorzyć postępowanie pierwszej instancji. Kontrola organu odwoławczego będzie miała charakter kontroli pełnej, polegającej na ponownym merytorycznym rozstrzygnięciu sprawy.

Komendant Główny Straży Granicznej w zakresie funduszu centralnego, który stanowi część Funduszu Wsparcia Straży Granicznej, jako państwowego funduszu celowego, jest dysponentem jego środków. Podstawą gospodarki finansowej funduszu centralnego jest roczny plan finansowy funduszu, który zawiera: stan danego funduszu na początek roku, obejmujący środki finansowe, należności i zobowiązania; planowane przychody danego funduszu; planowane wydatki danego funduszu, w tym wydatki bieżące i majątkowe; planowany stan danego funduszu na koniec roku, obejmujący środki finansowe, należności i zobowiązania. Przychody państwowego funduszu celowego pochodzą ze środków publicznych, a koszty są ponoszone na wykonywanie wyodrębnionych zadań państwowych.

Komendant Główny, jako centralny, rządowy organ administracji granicznej określa: metody oraz formy wykonywania zadań związanych z ochroną granicy państwowej w zakresie nieobjętym przepisami wydanymi na podstawie u.S.G; sposób pełnienia służby granicznej i prowadzenia działań granicznych; szczegółowy tryb wydawania zezwoleń na przekraczanie granicy państwowej, w tym wiz, przez poszczególnych komendantów placówek Straży Granicznej; szczegółowy sposób wykonywania przez placówki Straży Granicznej czynności zleconych, na polecenie sądu i prokuratury oraz innych właściwych organów państwowych; sposób i tryb gromadzenia i przetwarzania informacji z zakresu ochrony granicy państwowej oraz kontroli ruchu granicznego; sposób gospodarowania mieniem będącym w zarządzie Straży Granicznej; zakres, a także szczegółowe zasady szkolenia funkcjonariuszy i pracowników Straży Granicznej; szczegółowe zasady szkolenia przewodników zwierząt, które wykorzystywane są do realizacji zadań Straży Granicznej, szkolenia tych zwierząt, a także normy wyżywienia zwierząt; szczegółowe warunki bezpieczeństwa i higieny służby (art. 9 ust. 7 u.S.G.).

Na pisemny wniosek Komendanta Głównego, w celu zapobiegania lub wykrywania przestępstw Straż Graniczna może mieć udostępniane oraz przetwarzać dane niezbędne do ustalenia zakończenia sieci, telekomunikacyjnego urządzenia końcowego, użytkownika końcowego: inicjującego połączenie, do którego kierowane jest połączenie, czy niezbędne do określenia: daty i godziny połączenia oraz czasu jego trwania, rodzaju połączenia, lokalizacji telekomunikacyjnego urządzenia końcowego. Jest to nałożony na operatorów publicznej sieci telekomunikacyjnej oraz dostawców ogólnie dostępnych usług telekomunikacyjnych, obowiązek udostępniania, tzn. wyszukiwania, tworzenia stosownych zestawień i przesyłania za pomocą sieci telekomunikacyjnej uprawnionym podmiotom wyżej wskazanych danych.

Komendant Główny jest właściwy w zakresie wymierzania funkcjonariuszom Straży Granicznej kar dyscyplinarnych. Od orzeczenia dyscyplinarnego, które jest wydane w pierwszej instancji przez Komendanta Głównego Straży Granicznej odwołanie przysługuje do ministra właściwego do spraw wewnętrznych, a na orzeczenie kończące postępowanie dyscyplinarne funkcjonariuszom przysługuje skarga do sądu administracyjnego (art. 136b u.S.G.). W myśl procedury sądowoadministracyjnej sądy administracyjne orzekają także w sprawach, w których przepisy ustaw szczególnych przewidują sądową kontrolę, z czym mamy do czynienia
w tym przypadku. Postępowania w sprawach dyscyplinarnych podlegają kognicji sądu administracyjnego jedynie wówczas, gdy przepisy szczególne na to pozwalają, jak to czyni art. 136b ust. 5 u.S.G.

S U M M A R Y

Legal Status of the Border Guard's Commander as
a Central Body of Government Administration

The article presents problems connected with the scope of the Border Guard Commander's activity, who deals with a particular aspect of the government administration's functioning. He is a central body, managing an essential area of public security administration. A very important aspect of his duties is to secure the border of the state that is executed by subordinated to him auxiliary apparatus and border governmental administration.

 Ustawa z dnia 12 października 1990 r. o Straży Granicznej (tj. Dz.U. z 2005 r. Nr 234, poz. 1997 ze zm.), dalej jako u.S.G.

 Art. 29 ust. 1 pkt 2 i ust. 4 Ustawy z dnia 4 września 1997 r. o działach administracji rządowej (tj. Dz.U. z 2007 r. Nr 65, poz. 437 ze zm.).

 Art. 34a ust. 1-2 Ustawy z dnia 8 sierpnia 1996 r. o Radzie Ministrów (tj. Dz.U. z 2003 r. Nr 24, poz. 199 ze zm.).

 K. Wilkołaska, Kontrola wewnątrzadministracyjna - rządowa oraz resortowa, (w:) M. Czuryk, M. Karpiuk (red.), Nadzór i kontrola w systemie wykonywania administracji publicznej, Warszawa 2010, s. 118.

 Por. art. 56 ust. 1 pkt 12 Ustawy z dnia 23 stycznia 2009 r. o wojewodzie i administracji rządowej w województwie (Dz.U. Nr 31, poz. 206 ze zm.).

 § 2 Decyzji Nr 53 Komendanta Głównego Straży Granicznej z dnia 17 marca 2008 r. w sprawie podziału zakresu obowiązków pomiędzy Komendanta Głównego Straży Granicznej i jego zastępców (Dz.Urz.KGSG Nr 2, poz. 18).

 Art. 7 ust. 3 Ustawy z dnia 12 października 1990 r. o ochronie granicy państwowej (tj. Dz.U.
z 2005 r. Nr 226, poz. 1944 ze zm.).

 Art. 25 ust. 2 Ustawy z dnia 21 listopada 2008 r. o służbie cywilnej (Dz.U. Nr 227, poz. 1505 ze zm.), dalej jako u.s.c.

 W. Drobny, (w:) W. Drobny, M. Mazuryk, P. Zuzankiewicz, Ustawa o służbie cywilnej. Komentarz, Warszawa 2010, s. 158.

 Zarządzenie Nr 17 Komendanta Głównego Straży Granicznej z dnia 21 lutego 2008 r. w sprawie regulaminu organizacyjnego Zespołu do spraw Lecznictwa i Orzecznictwa Komendy Głównej Straży Granicznej (Dz.Urz.KGSG. Nr 2, poz. 12), Zarządzenie Nr 11 Komendanta Głównego Straży Granicznej z dnia 15 listopada 2007 r. w sprawie regulaminu organizacyjnego Biura Techniki i Zaopatrzenia Komendy Głównej Straży Granicznej (Dz.Urz.KGSG. Nr 12, poz. 106), Zarządzenie Nr 110 Komendanta Głównego Straży Granicznej z dnia 15 listopada 2007 r. w sprawie regulaminu organizacyjnego Biura Lotnictwa Straży Granicznej (Dz.Urz.KGSG. Nr 12, poz. 105), Zarządzenie Nr 100 Komendanta Głównego Straży Granicznej z dnia 24 października 2007 r. w sprawie regulaminu organizacyjnego Zarządu Granicznego Komendy Głównej Straży Granicznej (Dz.Urz.KGSG. Nr 10, poz. 92), Zarządzenie Nr 79 Komendanta Głównego Straży Granicznej z dnia 28 sierpnia 2007 r. w sprawie regulaminu organizacyjnego Biura Analiz Strategicznych Komendy Głównej Straży Granicznej (Dz.Urz.KGSG. Nr 8, poz. 76), Zarządzenie Nr 76 Komendanta Głównego Straży Granicznej z dnia 22 sierpnia 2007 r. w sprawie regulaminu organizacyjnego Zarządu Spraw Wewnętrznych Straży Granicznej (Dz.Urz.KGSG. Nr 8, poz. 75 ze zm.), Zarządzenie Nr 75 Komendanta Głównego Straży Granicznej z dnia 21 sierpnia 2007 r. w sprawie organizacji Komendy Głównej Straży Granicznej (Dz.Urz.KGSG. nr 8, poz. 74 ze zm.), Zarządzenie Nr 70 Komendanta Głównego Straży Granicznej z dnia 10 lipca 2007 r. w sprawie regulaminu organizacyjnego Gabinetu Komendanta Głównego Straży Granicznej (Dz.Urz.KGSG.
Nr 7, poz. 69), Zarządzenie Nr 66 Komendanta Głównego Straży Granicznej z dnia 14 czerwca 2007 r. w sprawie regulaminu organizacyjnego Biura Łączności i Informatyki Komendy Głównej Straży Granicznej (Dz.Urz.KGSG. Nr 7, poz. 67 ze zm.), Zarządzenie Nr 63 Komendanta Głównego Straży Granicznej z dnia 5 czerwca 2007 r. w sprawie regulaminu organizacyjnego Laboratorium Kryminalistycznego Straży Granicznej (Dz.Urz.KGSG. Nr 6, poz. 620, Zarządzenie Nr 57 Komendanta Głównego Straży Granicznej z dnia 18 maja 2007 r. w sprawie regulaminu organizacyjnego Zespołu Audytu Wewnętrznego Komendy Głównej Straży Granicznej (Dz.Urz.KGSG. Nr 6, poz. 57), Zarządzenie Nr 50 Komendanta Głównego Straży Granicznej z dnia 9 maja 2007 r. w sprawie regulaminu organizacyjnego Zarządu Zabezpieczenia Działań Straży Granicznej (Dz.Urz.KGSG. Nr 5, poz. 46 ze zm.), Zarządzenie Nr 73 Komendanta Głównego Straży Granicznej z dnia 18 grudnia 2006 r. w sprawie określenia zadań dla jednostek organizacyjnych Straży Granicznej w razie ogłoszenia mobilizacji
i w czasie wojny (Dz.Urz.KGSG. Nr 11, poz. 101), Zarządzenie Nr 72 Komendanta Głównego Straży Granicznej z dnia 18 grudnia 2006 r. w sprawie regulaminu organizacyjnego Centrum Koordynacji Działań Straży Granicznej (Dz.Urz.KGSG. Nr 11, poz. 100), Zarządzenie Nr 54 Komendanta Głównego Straży Granicznej z dnia 28 września 2006 r. w sprawie regulaminu organizacyjnego Biura Ochrony Informacji Niejawnych Komendy Głównej Straży Granicznej (Dz.Urz.KGSG. Nr 8, poz. 60), Zarządzenie Nr 43 Komendanta Głównego Straży Granicznej z dnia 1 sierpnia 2006 r. w sprawie regulaminu organizacyjnego Zarządu Operacyjno-Śledczego Komendy Głównej Straży Granicznej (Dz.Urz.KGSG. Nr 6, poz. 47), Zarządzenie Nr 18 Komendanta Głównego Straży Granicznej z dnia 28 kwietnia 2006 r. w sprawie nadania regulaminu organizacyjnego Zespołowi do Spraw Zamówień Publicznych Komendy Głównej Straży Granicznej (Dz.Urz.KGSG. Nr 3, poz. 17 ze zm.), Zarządzenie Nr 17 Komendanta Głównego Straży Granicznej z dnia 28 kwietnia 2006 r. w sprawie regulaminu organizacyjnego Biura Finansów Komendy Głównej Straży Granicznej (Dz.Urz.KGSG. Nr 3, poz. 16 ze zm.), Zarządzenie Nr 14 Komendanta Głównego Straży Granicznej z dnia 27 kwietnia 2006 r. w sprawie regulaminu organizacyjnego Zarządu do Spraw Cudzoziemców Komendy Głównej Straży Granicznej (Dz.Urz.KGSG. nr 3, poz. 13 ze zm.), Zarządzenie Nr 61 Komendanta Głównego Straży Granicznej
z dnia 28 października 2005 r. w sprawie nadania regulaminu organizacyjnego Komendzie Nadwiślańskiego Oddziału Straży Granicznej w Warszawie (Dz.Urz.KGSG. Nr 10, poz. 67 ze zm.), Zarządzenie Nr 22 Komendanta Głównego Straży Granicznej z dnia 18 czerwca 2004 r. w sprawie utworzenia, organizacji
i zakresu działania Centrum Szkolenia Straży Granicznej w Kętrzynie (Dz.Urz.KGSG. Nr 6, poz. 28), Zarządzenie Nr 19 Komendanta Głównego Straży Granicznej z dnia 15 czerwca 2004 r. w sprawie regulaminu organizacyjnego Biura Współpracy Międzynarodowej Komendy Głównej Straży Granicznej (Dz.Urz.KGSG. nr 5, poz. 22 ze zm.), Zarządzenie Nr 13 Komendanta Głównego Straży Granicznej z dnia 28 kwietnia 2004 r. w sprawie utworzenia, organizacji i zakresu działania Ośrodka Tresury Psów Służbowych Straży Granicznej w Lubaniu (Dz.Urz.KGSG. Nr 4, poz. 14) Zarządzenie Nr 45 Komendanta Głównego Straży Granicznej z dnia 21 października 2003 r. w sprawie nadania regulaminu organizacyjnego Komendzie Łużyckiego Oddziału Straży Granicznej w Lubaniu (Dz.Urz.KGSG. nr 8, poz. 51 ze zm.), Zarządzenie Nr 41 Komendanta Głównego Straży Granicznej
z dnia 17 października 2003 r. w sprawie nadania regulaminu organizacyjnego Komendzie Bieszczadzkiego Oddziału Straży Granicznej im. gen. bryg. Jana Tomasza Gorzechowskiego w Przemyślu (Dz.Urz.KGSG. Nr 8, poz. 48 ze zm.), Zarządzenie Nr 40 Komendanta Głównego Straży Granicznej z dnia 15 października 2003 r. w sprawie nadania regulaminu organizacyjnego Komendzie Warmińsko-Mazurskiego Oddziału Straży Granicznej w Kętrzynie (Dz.Urz.KGSG. Nr 7, poz. 47 ze zm.), Zarządzenie Nr 39 Komendanta Głównego Straży Granicznej z dnia 14 października 2003 r. w sprawie nadania regulaminu organizacyjnego Komendzie Pomorskiego Oddziału Straży Granicznej
w Szczecinie (Dz.Urz.KGSG. Nr 7, poz. 46 ze zm.), Zarządzenie Nr 38 Komendanta Głównego Straży Granicznej z dnia 13 października 2003 r. w sprawie nadania regulaminu organizacyjnego Komendzie Sudeckiego Oddziału Straży Granicznej im. Ziemi Kłodzkiej w Kłodzku (Dz.Urz.KGSG. Nr 7, poz. 45 ze zm.), Zarządzenie Nr 35 Komendanta Głównego Straży Granicznej z dnia 24 września 2003 r. w sprawie nadania regulaminu organizacyjnego Komendzie Podlaskiego Oddziału Straży Granicznej im. gen. dyw. Henryka Minkiewicza w Białymstoku (Dz.Urz.KGSG. nr 6, poz. 42 ze zm.), Zarządzenie Nr 34 Komendanta Głównego Straży Granicznej z dnia 24 września 2003 r.
w sprawie nadania regulaminu organizacyjnego Komendzie Karpackiego Oddziału Straży Granicznej im. 1 Pułku Strzelców Podhalańskich w Nowym Sączu (Dz.Urz.KGSG. Nr 6, poz. 41 ze zm.), Zarządzenie Nr 33 Komendanta Głównego Straży Granicznej z dnia 17 września 2003 r. w sprawie nadania regulaminu organizacyjnego Komendzie Lubuskiego Oddziału Straży Granicznej w Krośnie Odrzańskim (Dz.Urz.KGSG. Nr 5, poz. 39 ze zm.), Zarządzenie Nr 32 Komendanta Głównego Straży Granicznej z dnia 17 września 2003 r. w sprawie nadania regulaminu organizacyjnego Komendzie Morskiego Oddziału Straży Granicznej im. płk Karola Bacza w Gdańsku (Dz.Urz.KGSG. Nr 5, poz. 38 ze zm.), Zarządzenie Nr 31 Komendanta Głównego Straży Granicznej z dnia 16 września 2003 r.
w sprawie nadania regulaminu organizacyjnego Komendzie Nadbużańskiego Oddziału Straży Granicznej im. 27 Wołyńskiej Dywizji Armii Krajowej w Chełmie (Dz.Urz.KGSG. Nr 4, poz. 37 ze zm.) Zarządzenie Nr 30 Komendanta Głównego Straży Granicznej z dnia 16 września 2003 r. w sprawie nadania regulaminu organizacyjnego Komendzie Śląskiego Oddziału Straży Granicznej im. Powstańców Śląskich w Raciborzu (Dz.Urz.KGSG. Nr 4, poz. 36 ze zm.), Zarządzenie Nr 9 Komendanta Głównego Straży Granicznej z dnia 21 lutego 2003 r. w sprawie regulaminu organizacyjnego Inspektoratu Nadzoru i Kontroli Komendanta Głównego Straży Granicznej (Dz.Urz.KGSG. Nr 1, poz. 6 ze zm.), Zarządzenie Nr 24 Komendanta Głównego Straży Granicznej z dnia 29 maja 2002 r. w sprawie regulaminu organizacyjnego Biura Kadr i Szkolenia Komendy Głównej Straży Granicznej (Dz.Urz.KGSG. Nr 4, poz. 35 ze zm.), Zarządzenie Nr 28 Komendanta Głównego Straży Granicznej z dnia 18 września 2001 r. w sprawie utworzenia, organizacji i zakresu działania Centralnego Ośrodka Szkolenia Straży Granicznej w Koszalinie (Dz.Urz.KGSG. Nr 6, poz. 20 ze zm.), Zarządzenie Nr 19 Komendanta Głównego Straży Granicznej z dnia 3 lipca 2001 r. w sprawie regulaminu organizacyjnego Biura Prawnego Komendy Głównej Straży Granicznej (Dz.Urz.KGSG. Nr 4, poz. 7 ze zm.).

 P. Winczorek, Komentarz do Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 roku, Warszawa 2008, s. 217.

 Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 20 października 1998 r., K 7/98, OTK 1998, Nr 6, poz. 96.

 Art. 93 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz.U. Nr 78, poz. 483 ze zm.)

B. Banaszak, Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, Warszawa 2009, s. 469.

 Akt normatywny będzie miał charakter generalno-abstrakcyjny, w związku z czym w sensie podmiotowym będzie on dotyczył niezindywidualizowanych adresatów, a w aspekcie przedmiotowym zawierał będzie nakaz określonego, powtarzalnego zachowania się, M. Karpiuk, Wstęp, (w:)
M. Karpiuk (red.), Akty normatywne i administracyjne, Warszawa 2009, s. 15.

 § 2 ust. 5 Decyzji Nr 1 Komendanta Głównego Straży Granicznej z dnia 3 stycznia 2005 r. sprawie opracowywania, uzgadniania i ogłaszania aktów prawnych w Straży Granicznej (Dz.Urz.KGSG. Nr 1, poz. 4 ze zm.), dalej jako dec.akt.praw. W myśl § 6 dec.akt.praw. aktem normatywnym o podstawowym znaczeniu dla organizacji i funkcjonowania Straży Granicznej jest akt zawierający przepisy powszechnie obowiązujące, które w szczególności dotyczą: zadań i kompetencji Straży Granicznej, struktury organizacyjnej Straży Granicznej, praw i obowiązków funkcjonariuszy Straży Granicznej, rozwiązań prawnych pociągających za sobą znaczne obciążenie budżetu państwa - którego to aktu obowiązek wydania nie wynika z innych przepisów oraz nie stanowi realizacji przyjętych programów albo zaleceń pokontrolnych.

 Art. 22 ust. 1 Ustawy z dnia 20 lipca 2000 r. o ogłaszaniu aktów normatywnych i niektórych innych aktów prawnych (tj. Dz.U. z 2007 r., Nr 68, poz. 449 ze zm.).

 § 7 ust. 3 Wytycznych Nr 143 Komendanta Głównego Straży Granicznej z dnia 2 listopada 2005 r. w sprawie postępowania w przypadkach szkód wyrządzonych przez funkcjonariuszy Straży Granicznej w mieniu będącym w dyspozycji Komendy Głównej Straży Granicznej (Dz.Urz.KGSG. Nr 10, poz. 76).

 Istota administracyjnego toku instancji polega na dwukrotnym rozstrzygnięciu tej samej sprawy, a nie na kontroli zasadności argumentów podniesionych w stosunku do rozstrzygnięcia organu
I instancji, Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 22 marca 1996 r., SA/Wr 1996/95, ONSA 1997, Nr 1, poz. 35.

 B. Adamiak, (w:) B. Adamiak, J. Borkowski, Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, Warszawa 2008, s. 126.

 Art. 156 § 1 pkt 1 Ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (t.j. Dz.U. z 2000 r. Nr 98, poz. 1071 ze zm.), dalej jako k.p.a.

Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 23 stycznia 2003 r., III RN 3/02, OSNP 2004, Nr 4, poz. 56.

 Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 marca 1996 r., III ARN 70/95, OSNP 1996, Nr 18, poz. 258.

 Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 23 listopada 1992 r., IV SA 721/92, ONSA 1993, Nr 3, poz. 72.

 Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 24 czerwca 1998 r., III SA 1379/97, ONSA 1999, Nr 3, poz. 85.

 § 5 Rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 28 października 2008 r. w sprawie szczegółowych zasad gospodarki finansowej Funduszu Wsparcia Straży Granicznej (Dz.U. Nr 203, poz. 1272).

 Art. 29 ust. 2 Ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz.U. Nr 157, poz. 1240 ze zm.).

 Por. m.in.: Decyzję Nr 246 Komendanta Głównego Straży Granicznej z dnia 22 października 2007 r. w sprawie prowadzenia szkolenia w zakresie rozpoznania pirotechnicznego i neutralizacji urządzeń wybuchowych oraz uzyskiwania przez funkcjonariuszy Straży Granicznej uprawnień w tym zakresie (Dz.Urz.KGSG. Nr 10, poz. 94), Zarządzenie Nr 68 Komendanta Głównego Straży Granicznej z dnia 4 grudnia 2006 r. w sprawie elektronicznego systemu rejestracji treści informacji przekazywanej za pośrednictwem środków łączności przewodowej i bezprzewodowej w Straży Granicznej (Dz.Urz.KGSG. nr 10, poz. 91 ze zm.), Zarządzenie Nr 7 Komendanta Głównego Straży Granicznej
z dnia 23 marca 2006 r. w sprawie szczegółowego trybu wydawania zezwoleń na przekroczenie granicy państwowej, w tym wiz, przez komendantów placówek Straży Granicznej (Dz.Urz.KGSG. Nr 2, poz. 7), Zarządzenie Nr 57 Komendanta Głównego Straży Granicznej z dnia 29 września 2005 r.
w sprawie szczegółowego sposobu wykonywania przez placówki Straży Granicznej czynności zleconych przez właściwe organy państwowe (Dz.Urz.KGSG. Nr 9, poz. 58 ze zm.), Zarządzenie Nr 22 Komendanta Głównego Straży Granicznej z dnia 7 kwietnia 2005 r. w sprawie sposobu i trybu gromadzenia i przetwarzania informacji z zakresu ochrony granicy państwowej i kontroli ruchu granicznego (Dz.Urz.KGSG. nr 4, poz. 21 ze zm.), Zarządzenie Nr 65 Komendanta Głównego Straży Granicznej z dnia 24 grudnia 2004 r. w sprawie zakresu oraz szczegółowych zasad szkolenia funkcjonariuszy i pracowników Straży Granicznej (Dz.Urz.KGSG. Nr 12, poz. 76 ze zm.), Zarządzenie Nr 12 Komendanta Głównego Straży Granicznej z dnia 13 kwietnia 2004 r. w sprawie szczegółowych zasad szkolenia przewodników zwierząt, które wykorzystywane są do realizacji zadań Straży Granicznej, szkolenia tych zwierząt, a także norm wyżywienia zwierząt (Dz.Urz.KGSG. Nr 4, poz. 13), Zarządzenie Nr 22 Komendanta Głównego Straży Granicznej z dnia 27 czerwca 2003 r. w sprawie określenia zasad nadzoru służbowego nad prowadzeniem postępowań przygotowawczych przez Straż Graniczną oraz wprowadzenia Instrukcji w sprawie prowadzenia postępowań przygotowawczych przez Straż Graniczną (Dz.Urz.KGSG. Nr 2, poz. 21 ze zm.).

 Art. 10b ust. 1 u.S.G. w zw. z art. 180c Ustawy z dnia 16 lipca 2004 Prawo telekomunikacyjne (Dz.U. Nr 171, poz. 1800 ze zm.)

 Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 25 marca 2010 r., I KZP 37/09, OSNKW 2010, Nr 5, poz. 43.

 Por. także Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 14 listopada 2002 r., III RN 47/02, OSNP 2003, Nr 22, poz. 532.

 Art. 3 § 3 Ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.). Przepis ten nie zawiera treści normatywnej, jest to wyrażenie przez ustawodawcę chęci rozszerzenia zakresu właściwości sądów administracyjnych. Spełnia on funkcje informacyjne, stanowiąc, iż obowiązujące prawo przewiduje skargi nietypowe i rzadziej występujące, T. Woś, (w:) T. Woś, H. Knysiak-Molczyk, M. Romańska, Prawo o postępowaniu przed sądami admi nistracyjnymi. Komentarz, s. 101-102.

Postanowienie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Białymstoku z dnia 30 listopada 2004 r., II SAB/Bk 25/04, ONSAiWSA 2005, Nr 6, poz. 113.

MIROSŁAW KARPIUK

STATUS PRAWNY KOMENDANTA GŁÓWNEGO STRAŻY GRANICZNEJ JAKO CENTRALNEGO…

204

205

Zeszyty Naukowe AON nr 2(59) 2005

ISSN 0867-2245

Zeszyty Naukowe AON nr 3(80) 2010

ISSN 0867-2245

---