Schorzenia

Schorzenia

trawieńca

trawieńca

Związane z intensywnym energetycznym żywieniem.

Związane z intensywnym energetycznym żywieniem.

Występują najczęściej u krów wysokoprodukcyjnych.

Występują najczęściej u krów wysokoprodukcyjnych.

Trawieniec leży na dnie jamy brzusznej (ok. 10-15 1;

Trawieniec leży na dnie jamy brzusznej (ok. 10-15 1;

pH 2-4).

pH 2-4).

Część środkowa i koniec posiadają luźną krezkę

Część środkowa i koniec posiadają luźną krezkę

(jedynie część wpustowa jest ustalona).

(jedynie część wpustowa jest ustalona).

Podział

Podział

A. Choroby związane ze zmianą położenia

A. Choroby związane ze zmianą położenia

trawieńca:

trawieńca:

1.

1.

Rozszerzenie trawieńca

Rozszerzenie trawieńca -jest punktem wyjścia

-jest punktem wyjścia

do innego rodzaju zmian położenia,

do innego rodzaju zmian położenia,

2.

Przemieszczenie

trawieńca

2.

Przemieszczenie

trawieńca

-

-

zawsze

zawsze

połączone z rozszerzeniem ,

połączone z rozszerzeniem ,

a) Przemieszczenie trawieńca na lewo

a) Przemieszczenie trawieńca na lewo

b) Przemieszczenie trawieńca na prawo

b) Przemieszczenie trawieńca na prawo

3. Rozszerzenie i przemieszczenie trawieńca

3. Rozszerzenie i przemieszczenie trawieńca

ze skrętem

ze skrętem

-

-

uważane jest za powikłanie

uważane jest za powikłanie

skrętem przemieszczenia trawieńca.

skrętem przemieszczenia trawieńca.

B. Choroby spowodowane zaburzeniem

B. Choroby spowodowane zaburzeniem

czynności wydzielniczej i ruchowej

czynności wydzielniczej i ruchowej

trawieńca:

trawieńca:

1. Syndrom Hoflunda

1. Syndrom Hoflunda

2. Wymioty u cieląt

2. Wymioty u cieląt

3. Niedobór soków trawieńca

3. Niedobór soków trawieńca

4. Zwężenie odźwiernika

4. Zwężenie odźwiernika

5. Zaburzenie odruchu rynienki przełykowej

5. Zaburzenie odruchu rynienki przełykowej

C. Schorzenia zapalne błony śluzowej

C. Schorzenia zapalne błony śluzowej

trawieńca

trawieńca

(abomasitis)

(abomasitis)

-

-

przebieg ostry,

przebieg ostry,

podostry, przewlekły:

podostry, przewlekły:

1. Choroby tła alimentarnego:

1. Choroby tła alimentarnego:

a) Zapalenie wrzodziejące

a) Zapalenie wrzodziejące

b) Zapalenie na tle urazów mechanicznych

b) Zapalenie na tle urazów mechanicznych

c) Zapalenie na tle zapiaszczenia

c) Zapalenie na tle zapiaszczenia

2. Choroby tła zakaźnego (wtórne lub pierwotne):

2. Choroby tła zakaźnego (wtórne lub pierwotne):

a) Brodawczyca,

a) Brodawczyca,

b) Aktinobacilloza,

b) Aktinobacilloza,

c) Białaczka,

c) Białaczka,

3. Nowotwory trawieńca:

3. Nowotwory trawieńca:

a) Ziarniniak złośliwy,

a) Ziarniniak złośliwy,

b) Białaczka (w czasie sekcji najczęściej zmiany

b) Białaczka (w czasie sekcji najczęściej zmiany

białaczkowe dotyczą trawieńca).

białaczkowe dotyczą trawieńca).

Rozszerzenie trawieńca

Rozszerzenie trawieńca

(dilatatio abomasi

(dilatatio abomasi

simplex)

simplex)

Przyczyny:

Przyczyny:



Pierwotne

Pierwotne

nagromadzenie nadmiernej ilości płynnej treści i gazów

nagromadzenie nadmiernej ilości płynnej treści i gazów

zaburzenie wzajemnej proporcji lotnych kwasów tłuszczowych

zaburzenie wzajemnej proporcji lotnych kwasów tłuszczowych

(przewaga kwasu mlekowego i propionowego przy małej ilości

(przewaga kwasu mlekowego i propionowego przy małej ilości

kwasu octowego) zahamowanie motoryki trawieńca

kwasu octowego) zahamowanie motoryki trawieńca

zaleganie treści,

zaleganie treści,

podaż dużej ilości pasz treściwych i małej objętościowych

podaż dużej ilości pasz treściwych i małej objętościowych

(głównie u cieląt opasów w celu przyrostu masy ciała)

(głównie u cieląt opasów w celu przyrostu masy ciała)
tympania ruminis et tympania abomasi

,

,



Wtórne

Wtórne

upośledzenie czynności ujścia czepcowo-księgowego,

upośledzenie czynności ujścia czepcowo-księgowego,

zahamowanie pasażu treści przez fitobezoary, zwężenie

zahamowanie pasażu treści przez fitobezoary, zwężenie

odźwiernika,

syndrom

Hoflunda,

nagromadzenie

piasku,

odźwiernika,

syndrom

Hoflunda,

nagromadzenie

piasku,

owrzodzenie u młodszych zwierząt.

owrzodzenie u młodszych zwierząt.

Postacie i obraz kliniczny.

Postacie i obraz kliniczny.

stan lekki:

stan lekki:

zaburzenia trawienne - niestrawność - wyleczenie po

zaburzenia trawienne - niestrawność - wyleczenie po

5-7 dniach,

5-7 dniach,

stan ciężki:

stan ciężki:

niestrawność,

niestrawność,

stękanie

towarzyszące

stękanie

towarzyszące

wydechowi

wydechowi

,

powiększenie

objętości

powłok

,

powiększenie

objętości

powłok

brzusznych,

brzusznych,

wzmożone

odbijanie

gazów

wzmożone

odbijanie

gazów

,

,

ślinienie się, wymioty,

ślinienie się, wymioty,

ustanie defekacji

ustanie defekacji

, bolesna

, bolesna

okolica trawieńca, szybkie pogorszenie stanu

okolica trawieńca, szybkie pogorszenie stanu

ogólnego, zaleganie, śmierć na skutek pęknięcia

ogólnego, zaleganie, śmierć na skutek pęknięcia

trawieńca.

trawieńca.

Rozpoznanie różnicowe:

Rozpoznanie różnicowe:

urazowe zapalenie czepca i

urazowe zapalenie czepca i

otrzewnej,

otrzewnej,

zapalenie trawieńca,

zapalenie trawieńca,

skręt trawieńca,

skręt trawieńca,

zatkanie ksiąg,

zatkanie ksiąg,

syndrom Hoflunda,

syndrom Hoflunda,

mechaniczne zaburzenia pasażu

mechaniczne zaburzenia pasażu

treści.

treści.

Leczenie

Leczenie

dieta: mniej paszy treściwej, dobre siano,

dieta: mniej paszy treściwej, dobre siano,

świeże zielonki, odwar z siemienia lnianego,

świeże zielonki, odwar z siemienia lnianego,

minerały,

minerały,

probiotyki,

probiotyki,

środki przeczyszczające: sól glauberska (ok.

środki przeczyszczające: sól glauberska (ok.

500g na zwierzę) z butelki (odruch rynienki

500g na zwierzę) z butelki (odruch rynienki

przełykowej),

przełykowej),

środki pobudzające trawienie: np.: menbuton,

środki pobudzające trawienie: np.: menbuton,

drożdże,

drożdże,

nawadnianie (iv, per os): rehydrat, nisko %

nawadnianie (iv, per os): rehydrat, nisko %

glukoza, płyn fizjologiczny.

glukoza, płyn fizjologiczny.

Przemieszczenie

Przemieszczenie

trawieńca

trawieńca

(dislocatio abomasi)

(dislocatio abomasi)

Przyczyny przemieszczeń:

Przyczyny przemieszczeń:



Uwarunkowania fizjologiczne

Uwarunkowania fizjologiczne

(położenie,

(położenie,

zawieszenie)

zawieszenie)



Predyspozycje

Predyspozycje

(ciąża i okres okołoporodowy: od 4

(ciąża i okres okołoporodowy: od 4

tygodnia przed do 2 – 4 tygodnia po porodzie; wysoka

tygodnia przed do 2 – 4 tygodnia po porodzie; wysoka

mleczność >30 – 40 litrów/dzień; rasy wysokomleczne – HF,

mleczność >30 – 40 litrów/dzień; rasy wysokomleczne – HF,

Jersey; wiek: od 4 do 7 lat najczęściej; chów alkierzowy –

Jersey; wiek: od 4 do 7 lat najczęściej; chów alkierzowy –

mało ruchu; płeć – samice; choroby współistniejące:

mało ruchu; płeć – samice; choroby współistniejące:

wrzody, nadżerki, ketoza, znmt; choroby okresu

wrzody, nadżerki, ketoza, znmt; choroby okresu

poporodowego; porażenie poporodowe, hipomagnezemia,

poporodowego; porażenie poporodowe, hipomagnezemia,

schorzenia układu rozrodczego.

schorzenia układu rozrodczego.



Czynniki niedoborowe

Czynniki niedoborowe



Czynniki żywieniowe

Czynniki żywieniowe

Intensywne żywienie zwierząt gotowymi

Intensywne żywienie zwierząt gotowymi

mieszankami (granulat) przy jednoczesnym

mieszankami (granulat) przy jednoczesnym

niedoborze

pasz

włóknistych,

dużo

niedoborze

pasz

włóknistych,

dużo

łatwostrawnych węglowodanów (kwasica

łatwostrawnych węglowodanów (kwasica

żwacza) - nadmiar produkcji lotnych

żwacza) - nadmiar produkcji lotnych

kwasów tłuszczowych (propionowego i

kwasów tłuszczowych (propionowego i

masłowego) doprowadza do hypotoni i

masłowego) doprowadza do hypotoni i

atoni trawieńca, błędy żywieniowe: pasze

atoni trawieńca, błędy żywieniowe: pasze

zmarznięte, zepsute, zdrewniałe, u cieląt

zmarznięte, zepsute, zdrewniałe, u cieląt

zimne mleko i preparaty mlekozastępcze

zimne mleko i preparaty mlekozastępcze

(zjełczały tłuszcz).

(zjełczały tłuszcz).

Rodzaje przemieszczeń trawieńca

Rodzaje przemieszczeń trawieńca

oraz charakterystyczne objawy

oraz charakterystyczne objawy

kliniczne

kliniczne

Przemieszczenie trawieńca

Przemieszczenie trawieńca

na lewo (

na lewo (

dislocatio

dislocatio

abomasi sinistra)

abomasi sinistra)

Najczęściej u krów wysokoprodukcyjnych na początku

Najczęściej u krów wysokoprodukcyjnych na początku

laktacji lub cielnych – na 4 tygodnie przed porodem.

laktacji lub cielnych – na 4 tygodnie przed porodem.

Rozwijająca się

Rozwijająca się

hypotonia lub atonia doprowadza do

hypotonia lub atonia doprowadza do

kształtowania się tzw. luźnej krezki trawieńca, przy

kształtowania się tzw. luźnej krezki trawieńca, przy

jednoczesnym jego rozszerzeniu oraz podwyższeniu

jednoczesnym jego rozszerzeniu oraz podwyższeniu

ciśnienia w jamie brzusznej łatwo dochodzi do

ciśnienia w jamie brzusznej łatwo dochodzi do

przemieszczenia. Trawieniec przemieszcza się w

przemieszczenia. Trawieniec przemieszcza się w

kierunku regio ksyfoidea, a następnie dalej się w

kierunku regio ksyfoidea, a następnie dalej się w

kierunku lewego guza biodrowego, odsuwa żwacz od

kierunku lewego guza biodrowego, odsuwa żwacz od

powłok brzusznych i wnika pod przedsionek żwacza.

powłok brzusznych i wnika pod przedsionek żwacza.

Wypełniony

Wypełniony

gazem

gazem

trawieniec osiąga niekiedy lewy dół

trawieniec osiąga niekiedy lewy dół

głodowy – przednio dolną część (można go wykryć

głodowy – przednio dolną część (można go wykryć

przez opukiwanie, osłuchiwanie).

przez opukiwanie, osłuchiwanie).

Schorzenie pojawia się najczęściej w czasie żywienia

Schorzenie pojawia się najczęściej w czasie żywienia

alkierzowego, późną zimą i wczesną wiosną, przy

alkierzowego, późną zimą i wczesną wiosną, przy

małej ilości pasz objętościowych, dużej treściwych,

małej ilości pasz objętościowych, dużej treściwych,

małej ilości ruchu, nieżytach przewodu pokarmowego.

małej ilości ruchu, nieżytach przewodu pokarmowego.

Usposabiająco

działają

schorzenia

powodujących

Usposabiająco

działają

schorzenia

powodujących

wyniszczenie (białaczka, wrzody trawieńca) oraz

wyniszczenie (białaczka, wrzody trawieńca) oraz

prowadzące do zmniejszenia motoryki trawieńca.

prowadzące do zmniejszenia motoryki trawieńca.

Objawy rozwijają się w ciągu 1-3 dni

Objawy rozwijają się w ciągu 1-3 dni

(zahamowanie pasażu treści, może dochodzić do

(zahamowanie pasażu treści, może dochodzić do

jej gnicia):

jej gnicia):

początkowo objawy niespecyficzne - objawy

początkowo objawy niespecyficzne - objawy

niestrawności, objawy kolkowe (niewielkiego

niestrawności, objawy kolkowe (niewielkiego

stopnia), zmienny apetyt, posmutnienie, zgarbiona

stopnia), zmienny apetyt, posmutnienie, zgarbiona

postawa; podwójny szmer nad żwaczem

postawa; podwójny szmer nad żwaczem

(trawieńcowy i żwaczowy), zmiana wypuku lewego

(trawieńcowy i żwaczowy), zmiana wypuku lewego

dołu głodowego, rozszerzenie przedniej części

dołu głodowego, rozszerzenie przedniej części

lewego dołu głodowego, spadek mleczności, spadek

lewego dołu głodowego, spadek mleczności, spadek

zawartości tłuszczu w mleku, bradykardia, alkaloza

zawartości tłuszczu w mleku, bradykardia, alkaloza

metaboliczna we krwi (pH krwi powyżej 7,5);

metaboliczna we krwi (pH krwi powyżej 7,5);

zmiany hematologiczne, gdy proces trwa długo -

zmiany hematologiczne, gdy proces trwa długo -

odwodnienie, zaburzenia gospodarki wodno-

odwodnienie, zaburzenia gospodarki wodno-

elektrolitowej, wtórna ketoza - klasyczne leczenie

elektrolitowej, wtórna ketoza - klasyczne leczenie

ketozy przynosi chwilową poprawę, po 2-3 dniach

ketozy przynosi chwilową poprawę, po 2-3 dniach

nawrót choroby, zaleganie, ciemny plackowaty kał z

nawrót choroby, zaleganie, ciemny plackowaty kał z

domieszką śluzu, czasami biegunka na przemian z

domieszką śluzu, czasami biegunka na przemian z

zaparciem, postępująca utrata kondycji, zwierzęta

zaparciem, postępująca utrata kondycji, zwierzęta

gwałtownie tracą na wadze.

gwałtownie tracą na wadze.

Rozpoznanie:

Rozpoznanie:

u krów hodowlanych po lub przed porodem,

u krów hodowlanych po lub przed porodem,

zmienny apetyt, ciemny kał,

zmienny apetyt, ciemny kał,

podwójny szmer nad żwaczem,

podwójny szmer nad żwaczem,

hyperketonemia,

hyperketonemia,

diagnostyczna laparotomia lub punkcja po

diagnostyczna laparotomia lub punkcja po

lewej stronie w ostatniej przestrzeni

lewej stronie w ostatniej przestrzeni

międzyżebrowej na linii gdzie osłuchujemy

międzyżebrowej na linii gdzie osłuchujemy

(pH punktatu: 1-3 trawieniec; ok. 7 żwacz),

(pH punktatu: 1-3 trawieniec; ok. 7 żwacz),

badanie

badanie

per rectum

per rectum

negatywne, niekiedy

negatywne, niekiedy

stwierdzamy odsunięcie żwacza od lewej

stwierdzamy odsunięcie żwacza od lewej

ściany brzucha i przesunięcie na stronę prawą.

ściany brzucha i przesunięcie na stronę prawą.

Leczenie:

Leczenie:

chirurgiczne,

chirurgiczne,

zachowawcze: ułożenie na prawym

zachowawcze: ułożenie na prawym

boku, kilkukrotne przekręcanie

boku, kilkukrotne przekręcanie

przez grzbiet, z uciskiem w okolicy

przez grzbiet, z uciskiem w okolicy

mostka;

mostka;

płynoterapia.

płynoterapia.

Przemieszczenie trawieńca

na prawo (dislocatio abomasi

dextra)

Występuje rzadko, głównie u krów

Występuje rzadko, głównie u krów

wysokomlecznych (rasa), dość często po

wysokomlecznych (rasa), dość często po

porodzie (4-6 tygodni po). Trawieniec ulega

porodzie (4-6 tygodni po). Trawieniec ulega

przemieszczeniu między dysk okrężnicy a

przemieszczeniu między dysk okrężnicy a

ścianę jamy brzusznej (wypełniony płynem

ścianę jamy brzusznej (wypełniony płynem

trawieniec jest w okolicy prawego dołu

trawieniec jest w okolicy prawego dołu

głodowego), może sięgać aż do jamy

głodowego), może sięgać aż do jamy

miednicznej. Występuje nieraz stłumienie

miednicznej. Występuje nieraz stłumienie

horyzontalne (mało gazu, dużo płynu).

horyzontalne (mało gazu, dużo płynu).

Przebieg zazwyczaj jest podostry. Może być

Przebieg zazwyczaj jest podostry. Może być

wikłane skrętem prawo lub lewostronnym.

wikłane skrętem prawo lub lewostronnym.

Etiologia:

Etiologia:

błędy żywieniowe, brak

błędy żywieniowe, brak

aktywności ruchowej, stres poporodowy.

aktywności ruchowej, stres poporodowy.

Objawy:

Objawy:

niestrawność, obniżenie wydajności mlecznej,

niestrawność, obniżenie wydajności mlecznej,

depresja, odwodnienie (gdy proces trwa dłużej),

depresja, odwodnienie (gdy proces trwa dłużej),

poszerzenie powłok w okolicy przedniej części

poszerzenie powłok w okolicy przedniej części

prawego dołu głodowego, a w tylnej części

prawego dołu głodowego, a w tylnej części

zagłębienie, nagromadzenie gazu (przy opukiwaniu

zagłębienie, nagromadzenie gazu (przy opukiwaniu

odgłos bębenkowy, w dolnej części uwypuklenia

odgłos bębenkowy, w dolnej części uwypuklenia

stłumienie horyzontalne – tylko czasem).

stłumienie horyzontalne – tylko czasem).

Przy osłuchiwaniu prawej strony początkowo szmery

Przy osłuchiwaniu prawej strony początkowo szmery

perystaltyczne są głośne, dźwięczne, później słabną.

perystaltyczne są głośne, dźwięczne, później słabną.

Można je wywołać przez balotowanie okolicy

Można je wywołać przez balotowanie okolicy

uwypuklenia.

uwypuklenia.

Przy przemieszczeniu ze skrętem przebieg jest szybszy,

Przy przemieszczeniu ze skrętem przebieg jest szybszy,

tętno sięga 100/min lub więcej, błony śluzowe są

tętno sięga 100/min lub więcej, błony śluzowe są

brudnoczerwone. Występują zmiany w zakresie

brudnoczerwone. Występują zmiany w zakresie

stłumienia wątrobowego, objawy morzyskowe i

stłumienia wątrobowego, objawy morzyskowe i

bolesność powłok brzusznych z prawej strony,

bolesność powłok brzusznych z prawej strony,

stękanie, zaleganie, kał półkleisty z domieszką śluzu i

stękanie, zaleganie, kał półkleisty z domieszką śluzu i

krwi, a czasem objawy autointoksykacji.

krwi, a czasem objawy autointoksykacji.

Przy opukiwaniu pola stłumienia

Przy opukiwaniu pola stłumienia

wątrobowego są trzy rodzaje zmian:

wątrobowego są trzy rodzaje zmian:

nieznaczne zmniejszenie pola stłumienia

nieznaczne zmniejszenie pola stłumienia

wątrobowego - łączy się z prostym

wątrobowego - łączy się z prostym

przemieszczeniem,

przemieszczeniem,

zmniejszenie pola stłumienia

zmniejszenie pola stłumienia

wątrobowego z przesunięciem do przodu

wątrobowego z przesunięciem do przodu

świadczy o niewielkim skręcie

świadczy o niewielkim skręcie

trawieńca,

trawieńca,

całkowity brak pola stłumienia

całkowity brak pola stłumienia

wątrobowego - świadczy o całkowity

wątrobowego - świadczy o całkowity

skręcie trawieńca.

skręcie trawieńca.

Badaniem

Badaniem

per rectum

per rectum

-

przemieszczony

prawostronnie

i

-

przemieszczony

prawostronnie

i

znacznie

rozszerzony

trawieniec

znacznie

rozszerzony

trawieniec

stwierdzamy jako duży elastyczny balon

stwierdzamy jako duży elastyczny balon

leżący po prawej stronie i sięgający

leżący po prawej stronie i sięgający

niekiedy do miednicy. W lżejszych

niekiedy do miednicy. W lżejszych

przypadkach trawieniec można dotknąć

przypadkach trawieniec można dotknąć

tylko palcami. Wyjątkowo można robić

tylko palcami. Wyjątkowo można robić

punkcję do trawieńca w sposób

punkcję do trawieńca w sposób

podobny jak przy przemieszczeniu

podobny jak przy przemieszczeniu

lewostronnym i laparotomię.

lewostronnym i laparotomię.

Leczenie:

Leczenie:



Zachowawcze

Zachowawcze



Chirurgiczne

Chirurgiczne

Rozpoznanie różnicowe :

Rozpoznanie różnicowe :

a) urazowe zapalenie czepca

a) urazowe zapalenie czepca

b) ketoza: spontaniczna

b) ketoza: spontaniczna

- 4 - 8 tygodni po porodzie,

- 4 - 8 tygodni po porodzie,

wtórna

wtórna

- każdy okres u

- każdy okres u

krów z brakiem apetytu (badanie moczu),

krów z brakiem apetytu (badanie moczu),

c) choroby wątroby: stłuszczenie

c) choroby wątroby: stłuszczenie

- 1-2 tygodnie po porodzie u krów

- 1-2 tygodnie po porodzie u krów

nadmiernie otłuszczonych i nadmiernie produkcyjnych (wzrost

nadmiernie otłuszczonych i nadmiernie produkcyjnych (wzrost

bilirubiny powyżej 0,5 mg/dL, ASP - 80 u/l, GLDH powyżej 8 u/l, GGT

bilirubiny powyżej 0,5 mg/dL, ASP - 80 u/l, GLDH powyżej 8 u/l, GGT

powyżej 23 u/l),

powyżej 23 u/l),

d) choroby okresu poporodowego:

d) choroby okresu poporodowego:

porażenie poporodowe, śpiączka,

porażenie poporodowe, śpiączka,

niedobory mineralne (hypokalcemia, hipofosfatemia), odmiedniczkowe

niedobory mineralne (hypokalcemia, hipofosfatemia), odmiedniczkowe

zapalenie nerek (bakteriuria, leukocyturia, zmiana kształtu i

zapalenie nerek (bakteriuria, leukocyturia, zmiana kształtu i

konsystencji nerek), białaczka, schorzenia układu rozrodczego

konsystencji nerek), białaczka, schorzenia układu rozrodczego

(zapalenie, skręt macicy, zatrzymanie łożyska - błon płodowych,

(zapalenie, skręt macicy, zatrzymanie łożyska - błon płodowych,

wodnica błon płodowych),

wodnica błon płodowych),

rozlane zapalenie otrzewnej,

rozlane zapalenie otrzewnej,

e) niedrożności mechaniczne

e) niedrożności mechaniczne

(ileus) -

(ileus) -

fitobezoary,

fitobezoary,

f) niedrożność jelit

f) niedrożność jelit

(wpochwienie, skręt jelita ślepego, dysku okrężnicy).

(wpochwienie, skręt jelita ślepego, dysku okrężnicy).

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ !!!

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ !!!