Rodzaje grup

rówieśniczych

Grupy dzielimy według

różnych kryteriów, z których

najczęściej brane są pod

uwagę wielkość i więzi

emocjonalne.

Podział grup ze względu na liczebność
członków: grupy małe i grupy duże.

Grupy małe to takie, w których członkowie
kontaktują się ze sobą bezpośrednio. Są one
najczęściej, częścią grupy większej. Do grup
małych zaliczamy "paczki", niewielkie
zespoły osób mające wspólne
zainteresowania, kółka towarzyskie.

Grupy duże mające większą liczbę
członków nazywane są niekiedy
społecznościami i do nich należą zrzeszenia,
związki, towarzystwa. Do grupy dużej
zaliczamy również zespół uczniów danej
klasy, organizacji młodzieżowej czy nawet
całej szkoły.

Podział grup ze względu na więzi
emocjonalne między członkami: grupy
formalne i grupy nieformalne.

Grupami formalnymi nazywa się takie
grupy, które są odgórnie i planowo
organizowane, spełniają określone zadania i
cele, maja stałą strukturę organizacyjną i są
kontrolowane przez jednostki nadrzędne.
Takimi grupami są m. in. klasy szkolne. Grupy
formalne mają znacznie szersze cele i zadania
niż grupy nieformalne. Do grup formalnych
należą również grupy wychowawcze
organizowane celowo, kształcące określone
cechy osobowości lub pożądane wartości
społeczne.

Będą to zespoły wychowawcze, drużyny harcerskie i
temu podobne. Ważnym czynnikiem spajającym grupę
jest jej atrakcyjność. Członkowie grupy łączą się ze
sobą w spoisty zespół, jeżeli czują się w grupie dobrze,
a grupa zaspakaja ich określone potrzeby społeczne.
Pozycje w grupie powinny być wyrównane, gdyż duża
rozpiętość pozycji może wywołać niezadowolenie
członków grupy i spowodować jej rozwarstwienie.
Drugim czynnikiem warunkującym spoistość grupy są
obowiązujące w niej normy, przyjęte i przestrzegane
przez wszystkich członków. Poważniejsze odchylenie od
norm grupowych powoduje nie tylko osłabienie
przynależności do grupy, ale również zachwianie
równowagi psychicznej jednostki. Normy społeczne w
grupie prowadza do kształtowania dyscypliny,
formowanie świadomości moralnej, ułatwiają realizację
zadań i wprowadzają ład i porządek do działalności
grupy. Przestrzeganie ich prowadzi do zwartości grupy,
jednomyślności w kwestiach ważnych dla grupy,
zgodność w ustalaniu jej zadań i celów.

Klasa szkolna jest zespołem składającym się z
uczniów wzajemnie na siebie oddziaływujących ,
którzy różnią się zajmowanymi w nim pozycjami i
rolami oraz mają wspólny system wartości i norm
regulujących ich zachowanie w istotnych dla klasy
sprawach. Klasy szkolne są konkurencją dla rodziny i
mogą stać się dla dziecka ważniejszą grupą, której
wzory i wartości przeciwstawne rodzinie stanowią
naturalną formę życia dzieci i młodzieży, wyrażają ich
dążenia do działania i samodzielności. Dziecko
nieakceptowane przez klasę, wyśmiewane, nie może
już panować nad swym postępowaniem, życie wydaje
mu się serią zasadzek, przestaje brać udział w
kształtowaniu swojej osobowości, staje się również
nieznośne, zaczyna wszystkich nienawidzić co w
późniejszym okresie odbija się w jego zachowaniu
wobec innych ludzi.

Zespół wychowawczy zajmuje się
rozwiązywaniem najtrudniejszych problemów
wychowawczych. Szczególna pozycja, jaką
zajmuje wśród pedagogów wychowawca
klasy, zobowiązuje go do zainteresowania się
problemami podopiecznych. Uczniowie
oczekują od niego nie tylko przekazywania im
wiedzy merytorycznej, ale przede wszystkim
pomocy w rozwiązywaniu ich problemów, w
znalezieniu swego miejsca w grupie, w szkole
i w życiu. Oczekują od wychowawcy wsparcia
i zrozumienia ich potrzeb.

Drużyna harcerska to w największym
uogólnieniu grupa członków Związku
Harcerstwa Polskiego licząca przynajmniej 16
członków, posiadająca swój numer i nazwę. Na
czele drużyny stoi drużynowy w wieku min. 16
lat, który jest jej reprezentantem, a także
odpowiada za bezpieczeństwo członków,
opracowanie i realizację planu pracy,
prowadzenie dokumentacji działalności oraz
koordynowanie współpracy z rodzicami i
środowiskiem lokalnym. Swoje decyzje
dotyczące drużyny  wydaje w formie
pisemnych rozkazów. W przypadku
niepełnoletniego drużynowego drużyna musi
posiadać pełnoletniego opiekuna
odpowiadającego za bezpieczeństwo finanse i
gospodarkę w drużynie oraz działania
wychowawcze drużynowego.

Grupa nieformalna to taka, w której
podstawowym czynnikiem jest więź
emocjonalna łącząca poszczególnych
członków i zaspokajająca ich potrzeby
psychiczne. Grupy nieformalne nie są
odgórnie organizowane, powstają
spontanicznie i nie zawsze można mieć nad
nimi kontrolę wychowawczą. Powstawanie
zespołów wśród młodzieży w wieku
dorastania jest zjawiskiem powszechnym,
łatwo to zaobserwować zarówno na terenie
klas szkolnych jak i w życiu pozaszkolnym.
Najczęściej wyróżnianymi typami małych
nieformalnych grup rówieśniczych są:
najbliżsi przyjaciele, paczki, grupy
koleżeńskie, bandy.

Najbliżsi przyjaciele. Przyjaźń jako typ stosunków
międzyludzkich pojawia się dopiero w okresie dorastania.
Początkowo o wyborze przyjaciela czy przyjaciółki decydują cechy
zewnętrzne np. miły wygląd, schludność, uprzejmy sposób bycia -
u dziewcząt, a siła, zręczność, odwaga - u chłopców. Stopniowo
jednak młodzież coraz bardziej zaczyna zwracać uwagę na walory
wewnętrzne: poziom intelektualny, zalety charakteru, wartości
moralne i społeczne. W późniejszych fazach , a także w okresie
młodzieńczym, przyjaźń staje się bardziej "życiowa". Przyjaciela
czy przyjaciółkę lubi się ze wszystkimi zaletami i wadami. Wzrasta
tolerancja w stosunku do wzajemnych błędów i wykroczeń.
Przestaje też obowiązywać bezwzględna wyłączność. Poza ogólną
potrzebą obcowania z rówieśnikami, uzasadniają to zjawisko
momenty natury społecznej, jak i psychicznej. Na skutek
rozluźnienia więzów rodzinnych i nasilenia konfliktów z
otoczeniem młodociani szukają oparcia w swojej grupie
rówieśniczej. Obcowanie z grupą nie może jednak zaspokoić
potrzeby głębszej więzi uczuciowej i bardziej intymnego kontaktu
osobistego. Poczucie osamotnienia, liczne problemy i rozterki tego
wieku, często nawiedzające stany depresyjne, nowe zaskakujące
przeżycia w sferze seksualnej - wszystko to skłania młodocianych
do szukania wśród rówieśników osoby godnej zaufania, całkowicie
oddanej i posiadającej takie same potrzeby i kłopoty.

Paczki. Są to drobne grupki młodzieży ściślej ze sobą zaprzyjaźnione,
liczące przeciętnie od 3 do 6 osób. Panuje między nimi zgodność
poglądów, więzy wzajemnej sympatii i podziwu. Trwałość paczek jest
bardzo rożna i zależy od wielu okoliczności. Niekiedy więzy
zadzierzgnięte w młodości trwają aż do dorosłości a nieraz i przez cale
życie. Podstawą doboru członków paczki stanowi akceptacja osobowości
jednej osoby przez drugą, lubienie się, wspólne wykonywanie jakiś
czynności, zbliżone upodobania, ideały, uzdolnienia, sytuacja
ekonomiczno - społeczna, a przede wszystkim ogólny poziom dojrzałości.
Od członka paczki oczekuje się dostosowania się do norm przyjętych w
grupie i zainteresowań akceptowanych przez grupę. Każda paczka
rozwija sobie właściwa aktywność. Wspólna wszystkim jest tendencja do
unikania nadzoru dorosłych. Członkowie paczki starają się jak najwięcej
czasu spędzać razem, planują wspólne akcje, odwiedzają się wzajemnie,
szukają wspólnych rozrywek (kino, tańce, przyjęcia), odrabiają wspólnie
lekcje, pomagają sobie wzajemnie w trudnościach,. Działalność paczki
otoczona bywa zazwyczaj przez jej członków tajemniczością. Do skutków
dodatnich przynależności do paczki zalicza się poczucie pewności,
bezpieczeństwa i ważności osobistej każdego członka, wynikające z
pełnej akceptacji grupy, a także rozładowanie emocjonalne, wypływające
ze zrozumienia ze strony współczłonków. Ponadto paczka sprzyja
wytwarzaniu się umiejętności współżycia społecznego, poszanowania
wspólnych interesów. Ujemne skutki paczki rozwijają snobizm u swoich
członków, ekskluzywna lojalność wobec niech, a uczucie wrogości do
osób spoza paczki. Zwiększają napięcie miedzy rodzicami i dziećmi w
wyniku rozbieżności miedzy wymaganiami rodziców i paczki.

Grupy koleżeńskie. Tak nazywa się grupy
nieformalne, bardziej liczne niż paczki i mniej od nich
ekskluzywne. Ich członkowie dobierają się ze względu
na jakieś pokrewieństwo kulturowe, podobne poglądy i
zainteresowania, ale nie wszyscy są w jednakowym
stopniu ze sobą zaprzyjaźnieni. Grupa ta tworzy się
zazwyczaj z paczki dzięki przyjmowaniu do niej coraz
nowych członków. W przeciwieństwie do dobrze
zorganizowanych grup dziecięcych, koleżeńskie grupy
młodzieżowe posiadają bardziej luźną strukturę
organizacyjną. Nie ma w nich przywódcy ani
zaplanowanej działalności. Atrakcyjność ich polega na
wspólnym spędzaniu wolnego czasu, wykonywaniu
wielu zwykłych czynności, głównie o charakterze
towarzyskim.

Bandy. Potocznie bandą nazywamy każdą nieco większą grupę
dzieci w wieku szkolnym. W psychologii nazwa ta obejmuje
bardziej zwarte i zorganizowane zabawowe grupy dzieci w
młodszym wieku szkolnym (do 12 lat). W znaczeniu drugim,
bardziej specyficznym, nazwa "banda" odnosi się już do zjawiska
o charakterze negatywnym: dotyczy tych grup młodzieżowych,
które zrzeszają osobników zaniedbywanych i odrzucanych w złym
środowisku domowym, nie akceptowanych przez rówieśników w
szkole. Szukają oni zaspokojenia swych potrzeb społecznych,
głownie przynależności i uznania, a także współuczestnictwa w
grupie rówieśniczej wśród podobnych sobie nieletnich, źle
przystosowanych, wykolejonych, wkraczających stopniowo na
drogę przestępstwa. Bandy młodocianych są podobne pod
wieloma względami do paczek, ale kładą większy nacisk na
osiąganie specyficznych dla każdej bandy celów (seksualnych,
sportowych, przestępczych, agresywnych), wymagają większej
solidarności i lojalności od swych członków, utrzymują bardziej
wrogą, buntowniczą i konspiracyjną postawę wobec dorosłych.
Rola przywódców w bandach jest silnie zaznaczona, posiadają oni
duży autorytet i wymagają od członków bezwzględnego
posłuszeństwa i uległości.

W społeczeństwach istnieją również grupy
młodzieży, które kwestionują wartości zastanej
kultury, grupy zbuntowane przeciwko
zwyczajom lub stylowi życia starszego
pokolenia. Tworzą one subkultury
młodzieżowe takie jak: hipisi, gitowcy,
skinheadzi, punki. Młodzież odrzucająca
wartości dorosłych dąży do stworzenia
własnych wzorów zachowań, własnej kultury,
podkreśla swoja odrębność. Subkultura
młodzieżowa przejawia się w różnych formach,
jednakże wspólną cechą grup jest
zanegowanie kultury dominującej w
społeczeństwie. Subkultury młodzieżowe są
elementem polskiej rzeczywistości kulturowej.
Nie znajdują jednak szerszej akceptacji i
oparcia w społeczeństwie.

Hipisi młodzieżowy ruch społeczno-kulturowy o
charakterze masowym, jeden z najbardziej
spektakularnych przejawów kontrkultury. Wyrastał z
tradycji ruchu beatników. Ukształtował się około połowy
lat 60. XX w. w USA. Jego centrum stanowiło początkowo
Zachodnie Wybrzeże (głównie San Francisco), szybko
rozprzestrzenił się na cały kraj, około 1966 dotarł do
Europy, nieco później do Australii. Pod koniec lat 60.
trafił też do Polski. Hipisi odrzucali konsumpcyjny model
życia, zasadzający się na dominacji dóbr materialnych,
kwestionowali tradycyjne instytucje społeczne, takie jak
małżeństwo i rodzina, Kościół, szkoła, podważali też
legitymizm władzy politycznej. Byli pacyfistami, co
powodowało liczne wystąpienia szczególnie przeciw
wojnie w Wietnamie. Wyróżniały ich luźne, kolorowe
stroje i długie włosy. Jedną z charakterystycznych ozdób
stanowiły kwiaty, wręczane też różnym ludziom jako
symbol życzliwości - stąd alternatywne anglojęzyczne
określenia ruchu: flower power ("władza kwiatów") i
flower children ("dzieci kwiaty"). Istotną składową stylu
życia hipisów było używanie narkotyków.

Gitowcy, git-ludzie – kontrkultura młodzieżowa,
istniejąca w latach 70. w Polsce. Grupy gitowców
powstawały na osiedlach budowanych masowo w
okresie PRL. Pochodzenie jest więc podobne do
blokersów, ale gitowców odróżniała większa
solidarność i silne przywiązanie do miejsca
zamieszkania. Były to niewielkie grupy społeczne
dzielące ludzi na tych, którzy są "git" i "frajerów" (czyli
resztę, niezrzeszoną). "Frajerzy" to obcy ludzie,
których należało wykorzystywać w każdy możliwy
sposób. Gitowcy często uchylali się od pracy,
obowiązkowej w PRL dla wszystkich mężczyzn - nie
wolno było być bezrobotnym dłużej niż przez 3
miesiące. Posługiwali się grypserą wywodzącą się z
gwary przestępczej. Byli wrogo nastawieni do hipisów,
a potem także do punków i innych podobnych
subkultur. Występował wśród nich kult siły fizycznej i
twardego charakteru. Gitowcy ubierali się często, choć
nie zawsze, w ortalionowe kurtki, spodnie "w kant",
buty z czubem lub inne tego typu stroje. Szacunek
wzbudzali gitowcy, którzy mieli złoty ząb, lub nawet
kilka.

Skinheadzi, po polsku skini, mają najgorszą markę. Lęk budzą
ich wygolone głowy (skin head – łysa czaszka), solidne, ciężkie
buty (glany), skórzane kurtki i wojskowe spodnie. Przemoc jest
ich drugim imieniem. Pierwszym – rasizm. Głoszą nienawiść do
większości nacji europejskich i a szczególnie do Żydów. Skini
mają na swoim koncie największą liczbę zbrodni mrożących
krew w żyłach. Policja traktuje ich jako grupę specjalnego
ryzyka, uważając, że stanowią szkołę dla młodocianych
przestępców. Przedstawicieli tej grupy młodzieży można
odróżnić w tłumie, podczas np. demonstracji po ich okrzykach
"Polska dla Polaków", "Żydzi do piachu" i innych (często
antysemickich). Muzykę ich – o tematyce narodowej i
nacjonalistycznej prezentują takie zespoły jak : Legion, Honor.
Informacje o skinowskiej muzyce znajdują się w gazetkach
takich jak : Szczerbiec, Skinhead Polski. Skini dzielą się na kilka
odłamów – od łagodnych i gardzących przemocą po
neofaszystów wspieranych przez towarzyszy niemieckich,
często członków ponadnarodowej organizacji "Krew i Honor"
znanych z brutalności. Skini często powtarzają hasło "Polak –
katolik", lecz w ich postępowaniu chrześcijaństwo zajmuje
śladowe miejsce. 

Punki. Ruch punkowski prawdopodobnie powstał w
Londynie, skąd przybył do Warszawy w końcu lat 70-
tych i na początku lat 80-tych. W tych latach w Polsce
występowały rewolty społeczne i strajki, co stwarzało
sprzyjający grunt do rozwoju tego ruchu. Punków
można poznać po niechlujnym wyglądzie oraz
wymyślnych, kolorowych, nastroszonych fryzurach.
Wypisują na płotach "Punk is not death". Miłują
podobno pokój i nie uznają, a nawet pokpiwają z
obowiązku obrony Ojczyzny. "Nie ma przyszłości" –
głosi ich hasło. Jeżeli nie ma jutra, bo cywilizacja
zmierz ku nieuniknionej katastrofie, ważne jest tylko
to, co tu i teraz. Bawią się z narkotykami, alkoholem i
muzyką opartą na jednym tępo wybijanym rytmie z
bardzo wulgarnym tekstem. W życiu codziennym
mogą wyglądać grzecznie i niewinnie, natomiast w
piątek wieczorem przeistaczają się w inne istoty i
"idą w miasto". Są przeciwnikami skinów i zachowują
się wobec nich agresywnie. Nie wierzą w Boga i sens
istnienia. 

Metalowcy. Na początku lat 70 takie kapele jak Deep Purple czy Black
Sabbath zaczęli tworzyć coś mocniejszego niż rock, zaczęli grać hard
rock, z którego wywodzi się heavy metal. Pierwsze zespoły
heavymetalowe pojawiły się w latach 80. Nikt wcześniej nie próbował
dawać prawdziwego czadu. Moda na tą muzykę do Polski doszła w latach
80.
Początek ruchu sięga lat 70-tych, ale największą popularność w wielu
krajach osiągnął w następnej dekadzie, kiedy to koncerty rockowe
zaczęły przybierać charakter coraz większej widowiskowości i
teatralizacji. Metalowcy nie głoszą specjalnej ideologii czy filozofii. Teksty
piosenek podkreślają kult szatana, zła, apoteozę tych negatywnych sił.
Zainteresowanie okultyzmem i czarną magią powoduje, że utożsamia się
ich często z satanistami.
Ideologia tej kontrkultury opiera się głównie na buncie przeciwko
wszelkim naciskom z zewnątrz i na osobistej niezależności oraz zakłada
tolerancyjność wobec innych subkultur. W Polsce metalowcy są często
również kojarzeni i oskarżani o satanizm, gdyż istnieje wśród nich
niewielki margines satanistów. Postrzeganie przez ten pryzmat całej
subkultury jest jednak krzywdzące dla większości osób, które się z nią
identyfikują. Fani heavy- metalu ubierają się na wzór dawnych
rockersów. Ich styl to: obcisłe skórzane lub jeansowe spodnie, skórzane
kurtki, pasy nabijane ćwiekami (pieszczochy), koszulki na których
dominują kościotrupy i inne przerażające postacie. Noszą długie włosy
sprawiające potarganych. Wizerunku polskiego metalowca dopełnia
nieodłączna kostka (stary model plecaka wojskowego). W Polsce
przeglądem idei, stylu bycia i obrzędowości muzyki heavy- metalu są
festiwale "Metalomaniaków" w Katowicach. Trzeba również powiedzieć,
że dla metalowców koncerty ulubionych zespołów nie są w żadnym
przypadku miejscem do którego przyjeżdżają oni aby szukać zaczepki.
Koncerty są dla nich wielkim świętem. Każdy chce się dobrze pobawić i
jak najlepiej zapamiętać czas spędzony z zespołem.