Terapia

Terapia

przeciwzapalna

przeciwzapalna

Przygotowały:
Katarzyna Gawron,
Kamila Simon,
Lidia Wiercigroch

Definicja zapalenia

Zapalenie

– miejscowa odpowiedź

ustroju na bodziec zapaleniotwórczy
( fizyczny, chemiczny, biologiczny).

Odczyn zapalny jest próbą obrony ustroju

przed czynnikami szkodliwymi. Jego
celem jest szybkie i selektywne
zgromadzenie komórek zdolnych do
usunięcia danego czynnika szkodliwego
i rozpoczęcia naprawy powstałego
uszkodzenia.

Przyczyny zapalenia

 Zewnątrzpochodn

e:

 biologiczne (wirusy,

grzyby, bakterie)

 toksyczne(metale

ciężkie)

 fizyczne (promienie

jonizujące, UV)

 chemiczne (kwasy, ługi)
 mechaniczne ( ciała

obce, ucisk, tarcie)

 Wewnątrzpocho

dne:

 toksyny i substancje

chemiczne
powstające w
przebiegu procesów
zapalnych
(mocznica,
martwica trzustki).

Objawy zapalenia

 Miejscowe:

 zaczerwienienie,
 obrzęk, wysięk,
 podwyższona

temperatura,

 ból,
 upośledzenie

funkcji narządu
objętego
zapaleniem.

 Ogólne:

 gorączka,
 obniżona odporność,
 leukocytoza.

Bakteria

|

Egzopirogren

|

Rozpad neutrofili

|

Endopirogren

Endopirogren

zwiększa stężenie
jonów Na

+

(pobudzają ośrodek
termoregulacji w
podwzgórzu).

Nadmiar jonów Na

+

→

odczyn gorączkowy

Nadmiar jonów Ca

+

→ obniżenie
temperatury

Wraz z potem

wydzielane są jony
Na

+

i zwiększa się

stężenie jonów Ca

+

Podstawowe pojęcia:



Obrzęk

– gromadzenie się płynu w

przestrzeni pozanaczyniowej. Może być on
spowodowany przesiękiem lub wysiękem.



Wysięk

– przerwanie ciągłości naczynia,

płyn z naczynia wędruje do przestrzeni
pozanaczyniowej (migracja białek – 4-5%)



Przesięk

– naczynie nie jest uszkodzone,

zaburzony jest gradient ciśnienia
hydrostatycznego i osmotycznego.

Przebieg zapalenia

W ognisku zapalnym dochodzi do:
 zaburzeń w krążeniu → pojawia się obrzęk
 zmian wstecznych – wynik niedotlenienia

tkanek, martwica

 zmian rozplemowych – głównie w

zapaleniach przewlekłych; zmiany te
polegają na rozroście komórek tkani
łącznej (ziarnina zapalna).

Rozwój zapalenia

Czynnik zapaleniotwórczy –

uszkodzenie

|

Zaburzenia w krążeniu – wysięk

|

Wyrównany proces rozplemowy

komórek mezenchymatycznych i

naczyń

Zmiany w krążeniu

– wstępna reakcja

tkanki na działanie czynnika uszkadzającego
polega na lokalnym rozszerzeniu naczyń i
obrzęku tkanki. Główną rolę przypisuję się tu

histaminie

, uwalnianej podczas uszkodzenia

tkanki z komórek tucznych. Histamina silnie
rozszerza wszystkie naczynia mikrokrążenia i
zwiększa przepuszczalność ściany naczyń
włosowatych dla białka. Przedostające się do
tkanek białka osocza prowadzą do
zmniejszenia różnicy ciśnienia osmotycznego
pomiędzy osoczem i tkankami oraz ściągają
płyn do tkanki, warunkując powstanie
obrzęku.

Zmiany naczyniowe

towarzyszące
zapaleniu mają
znaczenie
adaptacyjne, gdyż
zapewniają zwiększony
przepływ krwi przez
uszkodzone tkanki i
zaopatrzenie ich w
niezbędne do
zwalczania czynnika
szkodliwego

leukocyty

,

przeciwciała

,

czynniki krzepnięcia

i inne

czynniki

osoczowe

.

Mediatory

zapalenia

–

substancje wyzwolone

z uszkodzonych tkanek

lub tworzące się we

krwi w wyniku

aktywacji pewnych

enzymów. Powodują

one rozszerzenie

naczyń włosowatych i

nasilają

przepuszczalność

śródbłonka.



histamina,



serotonina,



bradykinina,



niektóre

prostaglandyny

.

Już w kilka minut od

początku zapalenia
rozpoczyna się
migracja komórek
do miejsca
uszkodzenia.
Najpierw
uaktywniają się
miejscowe

histiocyty

tkanki łącznej, które
dzielą się
mitotycznie i po
zamianie na

makrofagi

wędrują

do ogniska
uszkodzenia.

W późniejszych godzinach

granulocyty

krwi

przyklejają się do śródbłonka kapilar
(marginacja) i ruchem pełzakowatym
przechodzą przez niego do uszkodzonej tkanki,
stanowiąc drugą (po makrofagach) linię obrony
przeciw czynnikowi zapalnemu. Szczytowe
nasilenie migracji granulocytów do tkanek
występuje po upływie ok.. 6-10 godz. Od
początku zapalenia.

W późniejszym okresie do tkanek przechodzą

agranulocyty

, gromadzące się zwykle w ognisku

zapalnym po upływie 10-12 godz.

Zgromadzone w ognisku ciałka białe i makrofagi

rozpoczynają

proces fagocytozy

bakterii lub

obcego czynnika. Wchłonięte drobnoustroje, ciała
obce i własne obumarłe komórki są trawione do
produktów niskocząsteczkowych i bezpiecznie
uwalniane przez fagocyty do otoczenia lub
wykorzystywane do ich własnych celów
metabolicznych. Część fagocytów ulega przy tym
uszkodzeniu i ginie.

Z tkanki zniszczonej przez czynnik szkodliwy i

proces zapalny oraz z obumarłych fagocytów
tworzy się ropa, otorbiona wałem tkanki
zmienionej zapalnie. Może ona zostać wchłonięta,
otorbiona przez tkankę łączną lub przebita na
zewnątrz albo do jam ciała. W ten sposób zostaje
ostatecznie zlikwidowany proces zapalny.

Podział zapalenia ze

względu na czas trwania:

 Ostry stan

zapalny

 przeważają

granulocyty
obojętnochłonne
(neutrofile),

 do 3 tygodni,
 Zwiększa się

przepuszczalność
naczyń, wysięk.

 Przewlekły stan

zapalny

 Przeważają

makrofagi,

 Powyżej 6 tygodni,
 Poliferacja

fibroblastów i kom.
śródbłonka.

Podział zapaleń w zależności od

przewagi zmian patologicznych:

Zapalenia

wysiękow

e

–

dominacja
zaburzeń w
krążeniu. W
zależności od
składu
wysięku
wyróżniamy:

Zapalenia
surowicze –
płyn
bogatobiałko
wy
(albuminy).

Zapalenia
włóknikowe –
gdy są
znacznie
uszkodzone
bariery
naczynia,
fibrynogen
dostaje się
poza naczynia,
obecność
włóknika,
wynikiem
mogą być
zrosty
łącznotkankow
e.

Zapalenia ropne –
wysięk z licznymi
neutrofilami (ropa),
brak włóknika,
wywołane głównie
przez gronkowce,
paciorkowce,
pałeczki okrężnicy.

Zapalenia
krwotoczne
– gdy
przerwanie
ciągłości
drobnych
naczyń,
obecność
erytrocytó
w w
wysięku.

Zapalenia
mieszane
–
najczęście
j
włókniko
wo -
surowiczy

Zapalenia uszkadzające:

-

dominacja zmian wstecznych,

-

głównie występują w m. sercowym i wątrobie,

-

wywołane głównie przez bakterie, wirusy, toksyny,

-

przebieg i zejście zależy od stopnia uszkodzenia, rozległości i lokalizacji,

-

przykłady: wirusowe zapalenie wątroby, choroba Heinego-Medina, zapalenie wirusowe mózgu,

zapalenie m. sercowego.

Zapalenia wytwórcze

–

przewaga zmian
rozplemowych, rozrost
głównie tkanki łącznej

Zapalenia wytwórcze zwykłe –
bez tworzenia ziarniny

Zapalenia wytwórcze
ziarninując – dochodzi do
powstania ziarniny



Ziarnina swoista

– posiada

charakterystyczne cechy
morfologiczne, które umożliwiają
rozpoznanie choroby wyłącznie
na podstawie obrazu
mikroskopowego.



Ziarnina nieswoista

– nie różni się

morfologicznie od ziarniny
tworzącej się w procesie naprawy.

Choroby o charakterze

zapalnym



aseptyczne

– wywołane

czynnikami fizycznymi i
chemicznymi,



septyczne

– wywołane czynnikami

biologicznymi.

Fizykalne leczenie

zapaleń

(choroby reumatyczne:

RZS, ZZSK, choroby zwyrodnieniowe,

stany pourazowe)

Przeciwzapalne działanie elektroterapii:
- przekrwienie stymulowanego obszaru (bezpośredni

wpływ na naczynia krwionośne, pobudzenie

wydzielania histaminy),

- ułatwienie odprowadzenia mediatorów zapalenia,
- dostarczenie tlenu i substancji odżywczych do

miejsca zapalenia,

- pobudzenie aktywności leukocytów,
- wspomaganie procesów gojenia się tkanek (aktywacja

fibroblastów, pobudzenie proliferacji komórek

naskórka, śródbłonka naczyń krwionośnych).

Stymulacji przeciwbólowej nie da się ściśle

rozgraniczyć od stymulacji przeciwzapalnej. W

zabiegach na ogół oddziałuję się równocześnie

przeciwbólowo i przeciwzapalnie (głównie

przekrwiennie).

Do stymulacji przeciwzapalnej

wykorzystujemy:

 TENS (przezskórna stymulacja elektryczna),
 HV (elektrostymulacja wysokonapięciowa),
 IF (modulowane prądy średniej częstotliwości).

Ewentualnie:

 prądy diadynamiczne (DD) – CP, LP
 prąd neofaradyczny,
 prąd Träberta (ewentualnie).

TENS / HV

 okres ostry:

częstotliwość: 100Hz

czas trwania impulsu: 80/100μs
natężenie: do efektów

czuciowych

 okres przewlekły:

częstotliwość: 1-10Hz (p/bólowe

działanie w okresie
przewlekłym)

25-50Hz
czas trwania impulsu:

150/250μs

natężenie: do efektów

ruchowych

Przebieg prądu:

 monofaza – małe

zlokalizowane miejsce
zapalenia (katoda w
miejscu bólu),

 bifaza symetryczna,

asymetryczna – duże
obszary bólowe
(elektrody ułożone tak,
żeby prąd przepływał
przez obszary bólowe).

Ułożenie elektrod:

 stymulujemy głównie w

miejscu bólu i zapalenia
(bóle zlokalizowane,
występowanie stanu
zapalnego)

Modulowane prądy

średniej częstotliwości

Częstotliwość podstawowa (nośna) w terapii

przeciwzapalnej (jak również p/bólowej)

wynosi zwykle 4000Hz.

Modulacja do prądów małej częstotliwości

wg zasad stymulacji p/bólowej i p/zapalnej

50-100Hz – działanie przekrwienne

25-50Hz działanie przeciwzapalne

Dalsze postępowanie jak przy prądach małej

częstotliwości.

Zimnolecznictwo

obkurczenie naczyń krwionośnych,
zmniejszenie przepuszczalności

naczyń krwionośnych,

zmniejszenie przepływu krwi,
zmniejszenie wydzielania mediatorów

bólu i procesu zapalnego.

OKRES OSTRY

Ciepłolecznictwo



Usprawnienie krążenia

w naczyniach

włosowatych (dopływ

tlenu i substancji

odżywczych do

komórek),



Wzmożenie procesów

utlenienia,



Uaktywnienie resorpcji

i wydalania z tkanki

toksycznych

produktów procesu

zapalnego

Rodzaje zabiegów:
 diatermia,
 UD,
 IR (filtr niebieski

– działanie
p/bólowe, filtr
czerwony –
działanie
p/zapalne).

Diatermia

Ostry stan zapalny:

 Dawka atermiczna → poniżej 38W
 Czas trwania zabiegu → 1-3 min.
 Częstość zabiegów → codziennie przez 1-2tyg.

Podostry stan zapalny:

 Dawka oligotermiczna → poniżej 38-80W
 Czas trwania zabiegu → 3-5 min.
 Częstość zabiegów → codziennie przez 1-2tyg.

Diatermia cd.

Przewlekły stan zapalny:

 Dawka:
• termiczna → 80-300W (późne stany zapalne – faza

odbudowy)

• hipertermiczna → 300-665W (nawracające późne

zapalenia w okresie remisji)

 Czas trwania zabiegu → 5-7 min.
 Częstość zabiegów → codziennie przez 1-2 tyg. (w

przypadku dawki termicznej) lub codziennie, lub dwa
razy w tyg., przez okres od 1 tygodnia do 1 miesiąca.

Ultradźwięki

Częstotliwość: 1MHz – w przypadku tkanek położonych głęboko
( ok. 7 cm głębokości)

3MHz – w przypadku tkanek powierzchownych
(ok. 2 cm głębokości).
Emisja UD: ciągła → umożliwia uzyskanie odczynu termicznego
impulsowa → ogranicza uzyskanie efektu termicznego
W obu przypadkach uzyskujemy działanie

mechaniczne.

WAŻNE:

Odczynu termicznego

nie wolno wywoływać w przypadku ostrych

stanów zapalnych!!!Odczyn termiczny najłatwiej jest uzyskać
podczas ciągłej emisji UD, stosując dawki powyżej 0,4 W/cm

2.

Ultradźwięki cd.

Podczas stosowania impulsowej emisji UD, wytwarzane

ciepło jest odprowadzane z tkanek w czasie przerwy.

Czas zabiegu: 1-3 min/cm

2

powierzchni zabiegowej

Natężenie: dawki słabe: 0,05-0,5 W/cm

2

dawki średnie: 0,5-1,5 W/cm

2

dawki mocne: 1,5-2,0 W/cm

2

Im większe natężenie tym większe odczyny termiczne w

tkankach.

Przykład terapii przeciwzapalnej

przy zastosowaniu UD

Rodzaj schorzenia: RZS od 2

lat, zapalenie stawów
śródręczno- paliczkowych
(okres remisji)

Pow.głowicy: 2cm

2

Pow. zabiegowa: 10cm

2

Częstotliwość: 3MHz
Rodzaj emisji:
1-5dzień–emisja

przerywana(50%)

6-10dzień–emisja

przerywana(75%)

11-15dzień–emisja ciągła
Natężenie: 0,4 – 0,5 W/cm

2

Czas: 5-15min.

Częstość zabiegów:

codziennie

Liczba zabiegów: 15

Zabieg ten najlepiej wykonać

w wodzie ze względu na
nierówną powierzchnię
palców ( temp.wody – 34

o

-

37

o

, woda odgazowana)

Uwaga:

W okresie ostrym stosujemy

krioterapię – np.okłady
żelowe

(od –12 do -15

o

C)

Laser

Działanie lasera:
 wywołuje efekty

przekrwienne

(neoangiogeneza,

degranulacja

mastocytów i

uwalnianie histaminy),

 zwiększa wydzielanie

prostaglandyn i

bradykinin – efekt

przeciwzapalny,

 nasila proces

fagocytozy,

 zwiększa syntezę

białek.

Dawkowanie:
 stan ostry: 1 – 4 J/cm

2

 stan podostry: 5 – 8

J/cm

2

 stan przewlekły: 9–12

J/cm

2

Używa się promieniowania

laserowego z zakresu

podczerwieni i czerwieni

oraz mocy od 1 do

500mW. Moc ta jest za

słaba, aby wywołać

efekt termiczny.

Dziękujemy

za

uwagę 