EKONOMIA ROZWOJU

Świat pełen głodu i

nędzy…

824 000 000 chronicznie

głodowało (2003)

20%

w krajach „rozwijających się”

1 100 000 000

wegetuje za mniej niż 1 $

dziennie

2 700 000 000

CO NAM DO TEGO ?

„Nasza chata skraja?”

18 % poniżej ustawowej

granicy ubóstwa (450 PLN)

12% poniżej minimum

egzystencji (390 PLN)

minimum egzystencji 2008:

413 – 380 – 1400

30% dzieci niedożywionych

Eksplozja – oraz implozja -

demograficzna

2010

2025

2025

Afryka

Sub.

Afryka Płn

Azja Płd

Azja Zach

863
213

1700

233

1200

263

2140

293

(2010=100

)

139
123
126
126

Chiny

Świat

Europa

Polska

1350
6900

733

38

1450
8000

729

37

107
116

99

97

„Demographic Transition”

Migracje

Maga-miasta

Środowisko naturalne i

surowce

Konflikty zbrojne

Eksport terroryzmu

Nędza z bronią masowej

zagłady?

Polityka

„pomocy”

Kraje „rozwinęte”

Światowa Organizacja

Handlu (WTO), Bank

Światowy

Międzynarodowy Fundusz

Walutowy (IMF)

ONZ (UNO):

UNDP, UNCTAD, UNIDO,

UNICEF, FAO...UN... UN..itd

Ekonomia Rozwoju:

Zrozumieć

Jeśli nie pomóc – to

przynajmniej nie szkodzi

PKB to podstawa

• WZROST GOSPODARCZY

= ROZWÓJ ?

Produkt Krajowy Brutto

(PKB)

Produkt Krajowy Brutto =

Gross Domestic Product (GDP)

Suma „dóbr” (towarów i usług)

NOWO wytworzonych i sprzedanych

CO OKREŚLA POZIOM

PKB ?

A: PODAŻ oraz B: POPYT

A: PODAŻ = Produkcja

Czynniki produkcji: praca i kapitał

(a także ziemia)

Kapitał:

maszyny i urządzenia, narzędzia,

budynki, środki transportu,

infrastruktura

CO OKREŚLA POZIOM

PKB ? B: POPYT

Produkcja „na skład” ? Na sprzedaż!!!

PKB =

SPOŻYCIE plus INWESTYCJE plus

EKSPORT (netto)

(EXPORT NETTO = Eksport minus

Import)

PKB = SUMA DOCHODÓW

Suma wartości „dóbr” (towarów i

usług) NOWO wytworzonych i

sprzedanych

Czynniki produkcji: praca i kapitał (a

także ziemia) są

opłacane

PKB = Płace (brutto) plus Nie-płace

(w tym zyski) plus VAT

•Wzrost wydajności pracy i

kapitału

•Realokacja: z...do...

•Substytucja

•Wyrównywanie się wydajności

 Efekty skali

Prawo Engla: przemiany

struktury

kurs: PLN/€ ~ 4,3 PLN za 1 € (w „kantorze”)

PPP PLN/€ ~ 2,5 PLN za 1 €

w Polsce za 2,5 PLN dostajemy tyle towarów co

za 1€

średnio w EU27

Kurs PLN, parytet i poziom cen (EU27=1)

0

1

2

3

4

5

PLN/€

PPP

poziom cen

2008
2005

Polski PKB na 1 m-ca,w euro

0

5000

10000

15000

20000

2005

2008

PKB wg PPP
PKB wg kursu

PKB na 1 m-ca, 2006 w $

 

po kursie

wg

Poziom

 

wymienny

m

PPP

Cen

Burundi

114

794

14.4

DR
Konga

118

716

16.5

 

 

 

 

Irlandia

53091

42082

126.2

Norwegia

62332

43481

143.4

Teorie rozwoju: rekapitulacja 

PKB na 1-ca jako % poziomu USA w 1960 i 1990

0

20

40

60

80

100

Korea

Singapur

Hong Kong

J aponia

Portugalia

Francja

Niemcy

Meksyk

Reihe2
Reihe1

PKB na 1-ca jako % poziomu USA w 1960 i 1990

0

10

20

30

40

50

Algeria

Indie

Chile

Wenezuela

Argentyna

Madagaskar

Reihe2
Reihe1

Smith 1723-1790

„niewidzialna ręka rynku” – i nie tylko

 

Ricardo 1772-1823 i Malthus 1776-1834

„straszna nauka ekonomii”: w dłuższej

perspektywie stagnacja

 

Marx 1818-1883: akumulacja kapitalu

pogoń za zyskiem + walka klas

 

Keynes 1883-1946: rewolucja w ekonomii

1.

     Opisowe teorie rozwoju

~ 1945 ~ 1980

2.     Teorie wzrostu (przed-neoklasyczne)

~ 1940 ~ 1955

 

3.     Neoklasyczna teoria wzrostu

~ 1956 ~ 1990

4. „Nowe Teorie Wzrostu”

~ 1990 ~ ?

Rosenstein-Rodan (1943)

„potrzeba skoordynowanego uprzemysłowienia”

 

Prebisch (1950)

„centrum przeciwko peryferiom”

 

Kuznets* (1966)

„sukces krajów wysokorozwniętych

raczej trudny do powtórzenia”

 

Schultz* (1972)

„nie(d)oceniona wartość kapitału ludzkiego”

 

Adelman i Morris (1979)

Instytucje ↔ Faza Rozwoju

Rosenstein-Rodan (1943)

niskie zasoby kapitału, niskie inwestycje

„rynek nie działa”

brak infrastruktury

Centralny Urzad Koordynacji Inwestycji

wspomaga, subsydiuje, sam inwestuje

praktyka: gospodarka (po)mieszana

Indie 1950-90

krytyka: neoklasyczna teoria handlu

Prebisch (1950)

• post-kolonialna zależność

• dywergencja

• chroniczne bezrobocie (gosp. dualna)

• chroniczny deficyt płatniczy (import netto)

• stałe pogarszanie się „terms-of-trade”

• peryferia rozwięte – ale ŹLE

• przemysły „niemowlęce” (infant industries)

• „import-substitution”

• dywersyfikacja eksportu

• Państwo jako inwestor i producent

Kuznets

• nowoczesny rozwój świata „białego człowieka”

•

początki: XVIII w

• nauka → wynalazki → 200 lat stopniowych

zmian

• próg rewolucji przemysłowej...

•

...w rolnictwie

• niezależnie od form instytucjonalnych

•

masowa produkcja, nauka

•

próg rozwoju nieosiągniety

• Maltuzjański wzrost ludności

•

opór struktury społecznej

Schultz

•

rolnictwo może wyżywić wszystkich

• ludzie→ inwestycje→ kultywacja→urodzajność

• biedny nie znaczy ciemny, rolnik=przedsiębiorca

• ino dać mu kierować się cenami wolnego rynku

• rynek przytłoczony regulacjami, interwencjami

•

industrializacja = wyzysk wsi

•

forsowanie industrializacji błędne

•

Anty-Malthus

• perspektywy krajów ubogich jak najlepsze!

Adelman i Morris

• Instytucje - dostosowane (lub nie) do fazy

rozwoju

• Rozwój: fazowy, nieliniowy, wieloraki

• Instytucje mają znaczenie „kluczowe”

• Różnorodne drogi do awansu

• Przykłady kluczowej roli instytucji

• Różnorodność impulsów zewnętrznych

• Różnice w polityce: dostosować do

okolicznosci

Model Kanoniczny: Harrod i

Domar

 

• potencjalne PKB ...

 

• ....proporcjonalne do zasobów

kapitału

• (tylko i wyłącznie)

 

• Potencjalne PKB = A * K

 

PKB i Srodki trwale, PL 200-07

0

200

400

600

800

1000

1200

1400

0

500

1000

1500

2000

2500

St. Trwale

P

K

B

Reihe1

A ~ 0,5 

PKB = K/2

wzrost kapitału → wzrost potencjalnego

PKB

 

ΔPKB = A*ΔK....../:PKB

 

ΔPKB/PKB = A*(Δ*K)/PKB

 

Przy założeniu trwałosci kapitału 

ΔK =

INWESTYCJE

 

Stopa wzrostu pot. PKB =

= A* (udział inwestycji w PKB)

czym większe inwestycje tym szybszy

wzrost PKB

(inspiracja dla gospodarki planowej...)

Problem 1

deprecjacja? No problem

 

d = 0,05 (średnio środki trwałe „żyją” 20

lat)

d=0,10 (10 lat)

itp

 

stopa wzrostu potenc. PKB ~ 0,5*0,18 –

0.05= 0.04 = 4% rocznie

 

∆PKB/PKB = A*(INW/PKB) – d

P.2

założenie: pracochłonność PKB jest

stała

stopa inwestycji też

 

pytanie:

czy zasoby pracy odpowiadają

rosnącemu PKB?

>, =, <

Dygresja: Model Lewis*’a

 

zasoby siły roboczej nieograniczone

L >

niedobór kapitału („oszczędności”)

financing gap

 

gospodarka „dualna”, zyski i płace

 

zyski → inwestycje

 

pomoc zagraniczna? inwestycje zagraniczne?

 

Rostow

stadium „take-off”

inwestycje i oszczędności wzrastają z 5% do 10%

PKB

Problem 3

założenie: pracochłonność PKB jest stała

zatrudnienie proporcjonalne do PKB

 

co jeśli zasoby pracy nie wystarczają

do wykorzystania rosnącego kapitału?

L <

 

chroniczny niedobór siły roboczej

P.4

INWESTYCJE = OSZCZĘDNOŚCI

(+

export netto

)

 

wzrost zbilansowany:

pełne zatrudnienie – ale bez niedoborów

siły roboczej

eksport netto = 0 → inwestycje =

oszczędności

czy w modelu H-D możliwy jest wzrost

ZBILANSOWANY?

Tak,

pod warunkiem, że:

s*A = n + d

n = stopa wzrostu siły roboczej

d = stopa deprecjacji kapitału

s= S/PKB

 

A=0,5, n=0, d = 0,05

 

s= (0+0,05)/0,5

=

0,10

s> 0,10 → kumulacja niewykorzystanego

kapitału

s < 0,10 → kumulacja niewykorzystanych

zasobów pracy

 

„na ostrzu noża”

 

założenia H-D zbyt restrykcyjne

 

A, s, n, d

oraz

pracochłonność L/PKB

 

nie mogą być jednocześnie stałe

Gospodarka Planowa

• peryferia / anty-Marx ? 

• wielki kryzys kapitalizmu / wojna

•  

• interwencjonizm / Keynes

•  

• Gospłan – przemysł !(Rosenstein-Rodan?)

•  

• niegraniczone zasoby siły roboczej (Lewis?)

•  

• mobilizacja inwestycji (Harrod-Domar ?)

ZMIANA

INSTYTUCJONALNA

• dyrektywy, nie rynek

(z góry lepiej widać)

•  

• rozdzielnictwo i racjonowanie

autarkia 

• upaństwowienie banków, przemysłu,

usług...

 

• ceny? zysk?

Fazy

• ‘wielki skok, no.1’

•  

• spowolnienie no.1

•  

• duży skok, no. 2

•  

• spowolnienie, no. 2

• .

• spowolnienie – stagnacja – recesja

kryzys

Polska 1938: na peryferiach

• Analfabetyzm: 33% (38% wieś, 19% miasto)

• Długość życia < 50 (Niemcy: >60) 

• Ludność wiejska > 70%

• 16% - bezrolni

• 2% - służba domowa

• ‘Dochód społeczny’

• PL: 610, Niemcy: 1760, Hiszpania: 750

• Japonia: 550, Argentyna 1550 

• Udział rolnictwa w ‘DS’

• PL: 74%, Niemcy: 34%

 

okres heroiczny: wielkie pchniecie 

mobilizacja zasobów + rezerw

 

PKB 1948 > PKB 1938 !

 

PKB PL = PKB Hiszpanii 1950 !

 

Zapowiedź problemów

0.0

5.0

10.0

15.0

20.0

25.0

30.0

35.0

40.0

1949

1955

PKB/M
INW/M
K/M

Inwestycje: nagłe ‘szarpnięcia’

Nagłe ‘hamowania’

INW/M

-30.0

-20.0

-10.0

0.0

10.0

20.0

30.0

40.0

1

9

4

9

1

9

5

5

1

9

7

0

1

9

8

5

INW/M

Inwestycje: nagłe ‘szarpnięcia’

Nagłe ‘hamowania’

‘Nie dało się przwidzieć trudności’

 

‘

NIEDOBORY

’

 

koordynacja? Inicjatywy resortowe/regionalne?

Planowanie Fikcją?

 

Bariera H.Z.

 

„Opór społeczny”?

Inwestycje → Kapitał

Kapitał + Pełne Zatrudnienie →PKB ?

 

PKB/M

-25.0

-20.0

-15.0

-10.0

-5.0

0.0

5.0

10.0

15.0

20.0

1

9

4

9

1

9

5

5

1

9

7

0

1

9

8

5

PKB/M

Inwestycje → Kapitał

Kapitał + Pełne Zatrudnienie

→PKB ?

A Produktywność? A Efektywność?

 

Jakość? Dostosowanie do potrzeb? Innowacyjność?

Różnorodność?

 

Nie ma ‘bodźca’, znikąd sygnałów ...

 

Bezwład strukturalny i technologiczny

Gospodarka Planowa

mobilizacja niewykorzystanych rezerw

 

stosunkowo krótkotrwała

 

z niskiego poziomu rozwoju

 
 

nie zastąpi wolnego rynku i własnosci prywatnej

 

Niech spoczywa w spokoju !!!