w zakładce WIDOK wybierz POKAZ SLAJDÓW

-następnie użyj strzałek -

uwaga

wersja bez korekty błędów literowych

Lucack (WPiA UKSW 2011)

1

Lucack (WPiA UKSW 2011)

2

sensu stricto

Lucack (WPiA UKSW 2011)

3

w znaczeniu wąskim

Lucack (WPiA UKSW 2011)

4

sensu largo

Lucack (WPiA UKSW 2011)

5

w znaczeniu szerokim

Lucack (WPiA UKSW 2011)

6

lex

Lucack (WPiA UKSW 2011)

7

ustawa

Lucack (WPiA UKSW 2011)

8

lex sensu largo

Lucack (WPiA UKSW 2011)

9

akt prawny uchwalony na jakimkolwiek zgromadzeniu

• także podczas plebiscytu

Lucack (WPiA UKSW 2011)

10

lex sensu stricto

Lucack (WPiA UKSW 2011)

11

wyłącznie ustawa uchwalona na zgromadzeniu

Lucack (WPiA UKSW 2011)

12

stricte (-e)

Lucack (WPiA UKSW 2011)

13

dokładnie

Lucack (WPiA UKSW 2011)

14

ex definitione

Lucack (WPiA UKSW 2011)

15

z definicji (koło jest z definicji okrągłe)

Lucack (WPiA UKSW 2011)

16

prima facie

Lucack (WPiA UKSW 2011)

17

na pierwszy rzut oka

Lucack (WPiA UKSW 2011)

18

numerus clausus

Lucack (WPiA UKSW 2011)

19

katalog zamknięty czegoś

Lucack (WPiA UKSW 2011)

20

superfluum

Lucack (WPiA UKSW 2011)

21

nadwyżka, potocznie czegoś jest już za dużo, nadwyżka z

sprzedaży zastawu

Lucack (WPiA UKSW 2011)

22

ipso facto

Lucack (WPiA UKSW 2011)

23

w samej rzeczy (A. Tarwacka)

Lucack (WPiA UKSW 2011)

24

nullo modo

Lucack (WPiA UKSW 2011)

25

w żadnym wypadku

Lucack (WPiA UKSW 2011)

26

ius

Lucack (WPiA UKSW 2011)

27

prawo

Lucack (WPiA UKSW 2011)

28

ius naturale

Lucack (WPiA UKSW 2011)

29

prawo naturalne

Lucack (WPiA UKSW 2011)

30

ius gentium

Lucack (WPiA UKSW 2011)

31

prawo narodów

Lucack (WPiA UKSW 2011)

32

ius civile

Lucack (WPiA UKSW 2011)

33

prawo obywatelskie, prawo danego społeczeństwa

Lucack (WPiA UKSW 2011)

34

ius honorarium

Lucack (WPiA UKSW 2011)

35

prawo wywodzące się z edyktów pretorskich

Lucack (WPiA UKSW 2011)

36

iustitia

Lucack (WPiA UKSW 2011)

37

sprawiedliwość

Lucack (WPiA UKSW 2011)

38

iuris precepta

Lucack (WPiA UKSW 2011)

39

reguły prawa (Ulpian)

Lucack (WPiA UKSW 2011)

40

honeste vivere

Lucack (WPiA UKSW 2011)

41

żyć szlachetnie

Lucack (WPiA UKSW 2011)

42

alterum non laedere

Lucack (WPiA UKSW 2011)

43

nie szkodzić drugiemu

Lucack (WPiA UKSW 2011)

44

suum quique tribuere

Lucack (WPiA UKSW 2011)

45

oddać każdemu co mu się należy

Lucack (WPiA UKSW 2011)

46

iura non in singulas personas, sed generaliter constituuntur

Lucack (WPiA UKSW 2011)

47

praw nie stanowi się ze względu na pojedyncze osoby, ale

ogólnie

Lucack (WPiA UKSW 2011)

48

privilegium

Lucack (WPiA UKSW 2011)

49

przywilej

Lucack (WPiA UKSW 2011)

50

lex est quod populus iubet adque constituit

Lucack (WPiA UKSW 2011)

51

ustawą jest to co lud nakazuje i postanawia

Lucack (WPiA UKSW 2011)

52

lex retro non agit

Lucack (WPiA UKSW 2011)

53

ustawa nie działa wstecz

Lucack (WPiA UKSW 2011)

54

lex posterior derogat legi priori

Lucack (WPiA UKSW 2011)

55

ustawa późniejsza uchyla ustawę wcześniejszą

Lucack (WPiA UKSW 2011)

56

lex specialis derogat legi generali

Lucack (WPiA UKSW 2011)

57

ustawa szczególna uchyla ustawę ogólną

Lucack (WPiA UKSW 2011)

58

lex posterior generalis non derogat legi priori speciali

Lucack (WPiA UKSW 2011)

59

późniejsza ustawa ogólna nie uchyla wcześniejszej ustawy

szczególnej

Lucack (WPiA UKSW 2011)

60

ratio legis

Lucack (WPiA UKSW 2011)

61

racja ustawy

• to co stoi u podstaw danej ustawy, co spowodowało jej

uchwalenie

Lucack (WPiA UKSW 2011)

62

contra lege

Lucack (WPiA UKSW 2011)

63

wbrew ustawie

Lucack (WPiA UKSW 2011)

64

infraudem legis

Lucack (WPiA UKSW 2011)

65

w celu obejścia ustawy, wbrew ratio legis ale nie wbrew

samemu sformułowaniu ustawy

Lucack (WPiA UKSW 2011)

66

summa summarum

Lucack (WPiA UKSW 2011)

67

ogólnie rzecz biorąc

Lucack (WPiA UKSW 2011)

68

consuetudines loci

Lucack (WPiA UKSW 2011)

69

zwyczaje miejscowe

• prawo stosowane na danym terenie, zwyczaj danego

miejsca, Rzym podbijał różne terytoria pozostawiając tym
terenom autonomię prawną

Lucack (WPiA UKSW 2011)

70

constuetudines approbatae

Lucack (WPiA UKSW 2011)

71

zwyczaje zaakceptowane przez władzę i otrzymujące sankcję

państwową

Lucack (WPiA UKSW 2011)

72

consuetudines in scriptis redactae

Lucack (WPiA UKSW 2011)

73

zwyczaje spisane, np. Ustawa XII Tablic

• zadaniem decemwirów było właśnie spisanie prawa

zwyczajowego, co w Polsce było problematyczne, hohoho
jeszcze wiele lat później.

Lucack (WPiA UKSW 2011)

74

summum ius summa iniuria

Lucack (WPiA UKSW 2011)

75

Cyceron: najwyższe prawo najwyższym bezprawiem

Lucack (WPiA UKSW 2011)

76

in summa

Lucack (WPiA UKSW 2011)

77

w ogólności, podsumowując

Lucack (WPiA UKSW 2011)

78

adiuvandi iuris civilis gratia

Lucack (WPiA UKSW 2011)

79

wspierać ius civile

Lucack (WPiA UKSW 2011)

80

suplendi iuris civilis gratia

Lucack (WPiA UKSW 2011)

81

uzupełniać ius civile

Lucack (WPiA UKSW 2011)

82

corrigendi iuris civile gratia

Lucack (WPiA UKSW 2011)

83

poprawianie ius civile przez pretora

Lucack (WPiA UKSW 2011)

84

ius publicum

Lucack (WPiA UKSW 2011)

85

prawo publiczne

Lucack (WPiA UKSW 2011)

86

publicum ius es quod ad statum rei Romanae spectat

Lucack (WPiA UKSW 2011)

87

prawem publicznym jest to co dotyczy pomyślności państwa

rzymskiego

Lucack (WPiA UKSW 2011)

88

privatum ius – quod ad singulorum utilitatem spectat

Lucack (WPiA UKSW 2011)

89

prawem prywatnym jest to prawo które dotyczy interesów

poszczególnych osób

• kryterium odróżnienia na podstawie interesu

Lucack (WPiA UKSW 2011)

90

ius canonicum

Lucack (WPiA UKSW 2011)

91

Lucack (WPiA UKSW 2011)

92

prawo kanoniczne od słowa kanon - przepis

Lucack (WPiA UKSW 2011)

93

utrisque iuris

Lucack (WPiA UKSW 2011)

94

ktoś wykształcony w prawie cywilnym i kanonicznym, obojga

praw, podobnie wydziały prawa gdzie wykładano oba prawa

Lucack (WPiA UKSW 2011)

95

ius cogens

Lucack (WPiA UKSW 2011)

96

prawo bezwzględnie obowiązujące, nie może być zmieniane

Lucack (WPiA UKSW 2011)

97

ius dispositivum

Lucack (WPiA UKSW 2011)

98

prawo które może być zmieniane wolą stron

Lucack (WPiA UKSW 2011)

99

ius particulare

Lucack (WPiA UKSW 2011)

100

prawo partykularne, charakter terytorialny

Lucack (WPiA UKSW 2011)

101

ius uniwersale

Lucack (WPiA UKSW 2011)

102

prawo obowiązujące wszędzie

Lucack (WPiA UKSW 2011)

103

glossa

Lucack (WPiA UKSW 2011)

104

komentarz

Lucack (WPiA UKSW 2011)

105

glossa marginalis

Lucack (WPiA UKSW 2011)

106

komentarz na marginesie

Lucack (WPiA UKSW 2011)

107

glossa interlinnearis

Lucack (WPiA UKSW 2011)

108

komentarz między linijkami

Lucack (WPiA UKSW 2011)

109

glossa ordinaria

Lucack (WPiA UKSW 2011)

110

glosa do biblii, lub glossa Akucjusza

Lucack (WPiA UKSW 2011)

111

ius ducale

Lucack (WPiA UKSW 2011)

112

prawo książęce

Lucack (WPiA UKSW 2011)

113

forum

Lucack (WPiA UKSW 2011)

114

miejsce w którym Rzymianie się zbierali (forum romanum),

zarówno targ jak i sąd

Lucack (WPiA UKSW 2011)

115

loca forensia

Lucack (WPiA UKSW 2011)

116

miejsce targowe

Lucack (WPiA UKSW 2011)

117

forum liberum

Lucack (WPiA UKSW 2011)

118

uprawnienie targowe, trzeba było je mieć żeby wystawiać

swoje towary/rzeczy na targu

Lucack (WPiA UKSW 2011)

119

census fori

Lucack (WPiA UKSW 2011)

120

opłata targowa, podatek który trzeba było wnosić aby móc

handlować

Lucack (WPiA UKSW 2011)

121

privilegium fori

Lucack (WPiA UKSW 2011)

122

przywilej sądowy polegający na tym, że dana kategoria osób

jest wyłączona spod jurysdykcji i podlega jurysdykcji

szczególnej. Np. duchowieństwo.

Lucack (WPiA UKSW 2011)

123

praescriptio fori

Lucack (WPiA UKSW 2011)

124

kogoś zaczyna sądzić jakiś sąd ale pada zarzut niewłaściwego

sądu

Lucack (WPiA UKSW 2011)

125

actor sequitur forum rei

Lucack (WPiA UKSW 2011)

126

powód podąża za sądem pozwanego, sądem właściwym dla

rozstrzygnięcia sprawy jest sąd właściwy dla pozwanego

Lucack (WPiA UKSW 2011)

127

formulla processus

Lucack (WPiA UKSW 2011)

128

formuła sądowa, dwa stadia: preto przekazuje sprawę

sędziemu w ustalony sposób

Lucack (WPiA UKSW 2011)

129

causae spirituales

Lucack (WPiA UKSW 2011)

130

sprawy dotyczące kościoła, podlegające wewnętrznej

jurysdykcji kościoła

Lucack (WPiA UKSW 2011)

131

causae seculare

Lucack (WPiA UKSW 2011)

132

sprawy świeckie ale podlegające jurysdykcji kościelnej, np.

sprawy małżeństwa

Lucack (WPiA UKSW 2011)

133

Eclesia vivit lege Romanae

Lucack (WPiA UKSW 2011)

134

Kościół żyje prawem rzymskim, jego prawo zbudowane jest na

prawie rzymskim i gdy zabraknie regulacji kanonicznej to

należy opierać się na prawie rzymskim bo to prawo jest

podstawą, subsydiarność.

Lucack (WPiA UKSW 2011)

135

Neminem captivabimus nisi iure victum

Lucack (WPiA UKSW 2011)

136

Nie uwięzimy nikogo kto nie zostanie zwyciężony prawem

• można było uwięzić tylko kogoś kto został skazany ale nie

było możliwe uwięzienie prewencyjne

Lucack (WPiA UKSW 2011)

137

ignorantia iuris nocet

Lucack (WPiA UKSW 2011)

138

nieznajomość prawa szkodzi

Lucack (WPiA UKSW 2011)

139

ignorantia iuris non exculpat

Lucack (WPiA UKSW 2011)

140

nieznajomość prawa nie usprawiedliwia, sprawdza się czy

czyjś błąd wynika z nieznajomości prawa

• wyjątki, małoletność, żołnierze i kobiety ze względu na

płochość umysłu

Lucack (WPiA UKSW 2011)

141

ignorantia facti non nocet

Lucack (WPiA UKSW 2011)

142

nieznajomość faktów nie szkodzi

• jeżeli ktoś zrobił coś dla siebie niekorzystnego bo nie znał

faktów to mógł wykazać, że nie znał faktów i dlatego np.
utracił termin. Np.nie wiedział że przysługuje mu spadek i
dla tego się nie zgłosił we właściwym czasie.

Lucack (WPiA UKSW 2011)

143

preter legem

Lucack (WPiA UKSW 2011)

144

infraudem legis – w celu ominięcia przepisów ustawy

• szuka sobie jakiejś luki tak żeby to było zgodne z

brzmieniem ustawy ale żeby ją ominąć, niezgodne tylko z
ratio legis

Lucack (WPiA UKSW 2011)

145

contra legem

Lucack (WPiA UKSW 2011)

146

działanie wbrew ustawie

• sprzecznie wobec przepisów ustawy

Lucack (WPiA UKSW 2011)

147

iuxta legem

Lucack (WPiA UKSW 2011)

148

zgodnie z ustawą

Lucack (WPiA UKSW 2011)

149

ubi eadem legis ratio / legis dispositi

Lucack (WPiA UKSW 2011)

150

tam gdzie taki sam cel ustawy tam takie samo sformułowanie

ustawy

• kiedy ustawodawca chce powiedzieć to samo to stosuje ten

sam termin.

• I odwrotnie gdy chce powiedzieć różne rzeczy to używa

różnych sfornułowań

Lucack (WPiA UKSW 2011)

151

per analogiam

Lucack (WPiA UKSW 2011)

152

wnioskowanie z analogii, z podobieństwa,

• zauważamy podobieństwo i stosujemy regulację

Lucack (WPiA UKSW 2011)

153

analogia legis

Lucack (WPiA UKSW 2011)

154

analogia z ustawy, wnioskujemy tylko w obrębie jednego aktu

prawnego

Lucack (WPiA UKSW 2011)

155

analogia iuris

Lucack (WPiA UKSW 2011)

156

wnioskowanie z całego systemu prawnego

• w zasadzie niedopuszczalne obecnie z uwagi na

różnorodność zastosowań i gałęzi prawa

Lucack (WPiA UKSW 2011)

157

a contrario

Lucack (WPiA UKSW 2011)

158

wnioskowanie z przeciwieństwa

• gdy ustawodawca podał jakiś zakres stosowania danego

prawa to nie można stosować tego prawa w jakichkolwiek
innych sytuacjach

Lucack (WPiA UKSW 2011)

159

praesumptio

Lucack (WPiA UKSW 2011)

160

domniemania

Lucack (WPiA UKSW 2011)

161

praesumptio facti

Lucack (WPiA UKSW 2011)

162

domniemanie faktu

• mając określoną wiedzę i określone przesłanki mogę

wysnuć wniosek, że coś jest tak a nie inaczej

Lucack (WPiA UKSW 2011)

163

praesumptio iuris tantum

Lucack (WPiA UKSW 2011)

164

domniemanie prawne wzruszalne

• można je obalić, np. domniemanie ojcowstwa, można obalić

przeciwdowodem

Lucack (WPiA UKSW 2011)

165

praesumptio iuris ad de iure

Lucack (WPiA UKSW 2011)

166

domniemanie prawne niewzruszalne

• domniemanie z dokumentów,

Lucack (WPiA UKSW 2011)

167

lex retro non agit

Lucack (WPiA UKSW 2011)

168

ustawa nie działa wstecz

Lucack (WPiA UKSW 2011)

169

desuetudo / consuetudo

Lucack (WPiA UKSW 2011)

170

coś przestaje być prawem przez zaniechanie, odzwyczajenie

Lucack (WPiA UKSW 2011)

171

lex posterior derogat legi priori

Lucack (WPiA UKSW 2011)

172

ustawa późniejsza uchyla ustawę wcześniejszą

Lucack (WPiA UKSW 2011)

173

lex speciali derogat legi generali

Lucack (WPiA UKSW 2011)

174

ustawa szczególna uchyla ustawę ogólną

Lucack (WPiA UKSW 2011)

175

lex posterior generalis non derogat priori legi speciali

Lucack (WPiA UKSW 2011)

176

późniejsza ustawa ogólna nie uchyla wcześniejszej ustawy

szczegółowej

Lucack (WPiA UKSW 2011)

177

de lege lata / ferrenda

• lege ferre – uchwalić ustawę

Lucack (WPiA UKSW 2011)

178

lata – przeszłość, ferrenda -przyszłość

• wniosek że na leżałoby dokonać zmian w ustawie już

uchwalonej – de lege lata,

• natomiast jeżeli ustawy jeszcze nie ma to stawia wniosek

de lege ferrenda – ustawa ma być ustanowiona.

Lucack (WPiA UKSW 2011)

179

actiones in rem

Lucack (WPiA UKSW 2011)

180

chronią prawa władcze takie jak własność

Lucack (WPiA UKSW 2011)

181

erga omnes

Lucack (WPiA UKSW 2011)

182

przeciwko każdemu

• kto narusza moje prawo własności, prawo władcze

Lucack (WPiA UKSW 2011)

183

inter partes

Lucack (WPiA UKSW 2011)

184

między stronami (kontraktu)

Lucack (WPiA UKSW 2011)

185

da mihi factum, da tibi ius

Lucack (WPiA UKSW 2011)

186

daj mi fakty, ja dam ci prawo

• zadanie jurysty, jaka norma prawna ma zastosowanie

Lucack (WPiA UKSW 2011)

187

iura novit curia

Lucack (WPiA UKSW 2011)

188

sąd zna prawo

• strona przedstawia fakty a sąd interpretuje

Lucack (WPiA UKSW 2011)

189

clara non sunt interpretanda

Lucack (WPiA UKSW 2011)

190

tego co jest jasne nie trzeba interpretować

Lucack (WPiA UKSW 2011)

191

qui suo iureutitur neminen laedit

Lucack (WPiA UKSW 2011)

192

kto korzysta ze swojego prawa nikomu nie szkodzi

Lucack (WPiA UKSW 2011)

193

priori tempore potior iure

Lucack (WPiA UKSW 2011)

194

pierwszy w czasie lepszy w prawie

• ten który wcześniej się zgłosi ma lepiej

Lucack (WPiA UKSW 2011)

195

species / genus

Lucack (WPiA UKSW 2011)

196

genus - gatunek, species - cechy indywidualne

• species – wyróżniają się indywidualnie, obraz to ktoś go

namalował, jak masz kupić obraz to raczej nie byle jaki

• pożyczyć można tylko rzecz określoną co do gatunku,

Lucack (WPiA UKSW 2011)

197

genus perire non censetur

Lucack (WPiA UKSW 2011)

198

uważa się, że gatunek nie ginie

Lucack (WPiA UKSW 2011)

199

species aei pei cui debetur

Lucack (WPiA UKSW 2011)

200

rzecz oznaczona indywidualnie ginie na szkodę temu, któremu

się należy

Lucack (WPiA UKSW 2011)

201

inter vivos

Lucack (WPiA UKSW 2011)

202

między żywymi

Lucack (WPiA UKSW 2011)

203

mortis causa

Lucack (WPiA UKSW 2011)

204

na wypadek śmierci

Lucack (WPiA UKSW 2011)

205

causa solvendi

Lucack (WPiA UKSW 2011)

206

ktoś robi coś w celu zwolnienia się z zobowiązania

Lucack (WPiA UKSW 2011)

207

causa donandi

Lucack (WPiA UKSW 2011)

208

ktoś coś komuś daruje, w celu podarowania , pod tytułem

darmym

Lucack (WPiA UKSW 2011)

209

causa obligandi vel acquirendi

Lucack (WPiA UKSW 2011)

210

w celu zobowiązania się albo nabycia jakiegoś prawa

Lucack (WPiA UKSW 2011)

211

ad solemnitatem

Lucack (WPiA UKSW 2011)

212

czynność prawna przewidziana w określonej formie, pod

rygorem nieważności

Lucack (WPiA UKSW 2011)

213

ad probationem

Lucack (WPiA UKSW 2011)

214

• przewidziana dla celów dowodowych, czynność prawna jest

ważna mimo formy ale jeśli została ona dochowana to może
stanowić dowód.

• tak też cokolwiek można sprzedać w formie aktu

notarialnego i wtedy sama forma jest dowodem zawarcia
transakcji.

Lucack (WPiA UKSW 2011)

215

ad eventum

Lucack (WPiA UKSW 2011)

216

forma dzięki której umowa wywołuje dodatkowe skutki prawne

• dla wywołania dodatkowych skutków prawnych

Lucack (WPiA UKSW 2011)

217

esentialia negotii

Lucack (WPiA UKSW 2011)

218

sedno danej czynności prawnej

• to co powoduje że to jest właśnie ta a nie inna umowa

Lucack (WPiA UKSW 2011)

219

naturalia negoti

Lucack (WPiA UKSW 2011)

220

• to co jest wpisane w daną czynność z samej mocy prawa,

strony nie muszą się umawiać bo dane normy wynikają ex
lege

Lucack (WPiA UKSW 2011)

221

accidentalia negotti

Lucack (WPiA UKSW 2011)

222

warunek, termin (dies), polecenie

• termin – dies – zdarzenie przyszłe pewne od którego zależy

skuteczność danej czynności prawnej. dies ad quo – termn
zawieszający, dies ad quem – termin rozwiązujący albo
końcowy.

Lucack (WPiA UKSW 2011)

223

computatio civilis

Lucack (WPiA UKSW 2011)

224

w obliczenie danego czasu wlicza się pierwszy dzień a nie

wlicza się ostatniego

• dzień w którym wyrok się uprawomocnił wliczamy a

ostatniego dnia już nie.

Lucack (WPiA UKSW 2011)

225

computatio ad momento ad momentum

Lucack (WPiA UKSW 2011)

226

liczenie czasu od momentu od godziny i minuty do momentu,

godziny i minuty.

Lucack (WPiA UKSW 2011)

227

ex tunc

Lucack (WPiA UKSW 2011)

228

obliczanie czasu – ważność czynności prawnej od momentu jej

dokonania

Lucack (WPiA UKSW 2011)

229

ex nunc

Lucack (WPiA UKSW 2011)

230

ważność czynności prawnej od momentu kiedy nastąpiła

przesłanka od teraz

Lucack (WPiA UKSW 2011)

231

per facta conludentia

Lucack (WPiA UKSW 2011)

232

wniosek wyciągnięty z samych widocznych przesłanek, faktów

Lucack (WPiA UKSW 2011)

233

negotium claudicans

Lucack (WPiA UKSW 2011)

234

czynność prawna kulejąca

• gdy ktoś nie mając pełnej zdolności do czynności prawnej

dokonuje takiej czynności – czasem czynność nie jest do
końca nieważna lecz kuleje dokąd nie zostanie
konwalidowana, np. przez zatwierdzenie przez osobę
upoważnioną.

Lucack (WPiA UKSW 2011)

235

ex contractu

Lucack (WPiA UKSW 2011)

236

z kontraktu (zobowiązanie)

Lucack (WPiA UKSW 2011)

237

ex delictu

Lucack (WPiA UKSW 2011)

238

z czynu niedozwolonego

Lucack (WPiA UKSW 2011)

239

res omnium communes

Lucack (WPiA UKSW 2011)

240

rzeczy wspólne wszystkim ludziom, woda, powietrze

Lucack (WPiA UKSW 2011)

241

superficies solo sedit

Lucack (WPiA UKSW 2011)

242

to co jest trwale związane z gruntem, przypada gruntowi tzn.

stanowi własność właściciela gruntu

• gdy na naszym gruncie ktoś coś umieścił, to gdy to coś

trwale zwiąże się z gruntem staje się własnością właściciel
gruntu

• ziarno dopóki nie wykiełkuje jest własnością siejącego, gdy

wykiełkuje staje się własnością właściciela gruntu

• moment powiązania z gruntem jest momentem kiedy

własność przechodzi

Lucack (WPiA UKSW 2011)

243

iura in re aliena

Lucack (WPiA UKSW 2011)

244

prawa na rzeczy cudzej ograniczające prawa właściciela tej

rzeczy

• służebność – ktoś ma prawo wylegiwania się na moim

gruncie – tzn. moje prawo do tego gruntu jest troszeczkę
ograniczone

• zastaw
• superficies – uprawnienie do mieszkania w budynku

wybudowanym na cudzym gruncie

• emfiteuza – dzierżawa wieczysta ( dziś jest to użytkowanie

wieczyste – najpełniejsze po prawie własności prawo do
władania)

Lucack (WPiA UKSW 2011)

245

actio in rem – erga omnes

Lucack (WPiA UKSW 2011)

246

skarga wobec każdej osoby która zakłóca prawo władania

rzeczą

Lucack (WPiA UKSW 2011)

247

in personam – inter partes

Lucack (WPiA UKSW 2011)

248

skarga z kontraktów skuteczna między stronami umowy

Lucack (WPiA UKSW 2011)

249

ius possidendi

Lucack (WPiA UKSW 2011)

250

prawo władania

Lucack (WPiA UKSW 2011)

251

ius utendi

Lucack (WPiA UKSW 2011)

252

prawo używania

Lucack (WPiA UKSW 2011)

253

ius abutendi

Lucack (WPiA UKSW 2011)

254

prawo zużycia rzeczy

Lucack (WPiA UKSW 2011)

255

ius fruendi

Lucack (WPiA UKSW 2011)

256

prawo pobierania pożytków

• fructus – pożytki - wszystko co rzecz przynosi w drodze jej

normalnej eksploatacji a co podzieleniu staje się nową
rzeczą, np. owoce

Lucack (WPiA UKSW 2011)

257

ius disponendi

Lucack (WPiA UKSW 2011)

258

prawo dysponowania rzeczą np. użyczenia

Lucack (WPiA UKSW 2011)

259

ius infinitum

Lucack (WPiA UKSW 2011)

260

prawo nieograniczone

• w przypadku prawa własności to jest bzdura, jeśli myślisz że

jako właściciel danej rzeczy możesz z nią zrobić wszystko -
to się mylisz.

• nie ma praw nieograniczonych – są tylko mniej lub bardziej

pełne

Lucack (WPiA UKSW 2011)

261

nemo plus iuris ad (in) alium transfere potest fam ipse habet

Lucack (WPiA UKSW 2011)

262

nikt nie może przenieść na drugiego więcej praw niż sam

posiada

• jeżeli moja własność jest obciążona czyimś prawem na

rzeczy cudzej to przenoszę ją razem z tym obciążeniem

Lucack (WPiA UKSW 2011)

263

usucapio

Lucack (WPiA UKSW 2011)

264

zasiedzenie

• np. tzw. spadek leżący
• polega na tym, że przez długi czas zajmujemy się jakąś

rzeczą lub posiadamy ją i stajemy się jej właścicielem

Lucack (WPiA UKSW 2011)

265

in statu usucapiendi

Lucack (WPiA UKSW 2011)

266

gdy ktoś jest w trakcie okresu zasiedzenia

Lucack (WPiA UKSW 2011)

267

accessio temporis / possesionis

Lucack (WPiA UKSW 2011)

268

doliczenie sobie czasu / posiadania poprzednika w przypadku

przenoszenia rzeczy z niego na siebie

nabywca kontynuuje zasiedzenie zbywcy
doliczenie sobie – druga osoba dolicza sobie czas jaki wypełnił

zbywca

Lucack (WPiA UKSW 2011)

269

lege non distinguente

Lucack (WPiA UKSW 2011)

270

zasada że skoro ustawa nie odróżnia my też nie powinniśmy

odróżniać

• jeżeli ustawodawca nie wprowadził żadnych bardziej

szczegółowych przesłanek to ma to nam wystarczyć

Lucack (WPiA UKSW 2011)

271

dominium directum

Lucack (WPiA UKSW 2011)

272

własność pana feudalnego

• sprawuje niespecjalnie angażując się w to co się dzieje z

daną rzeczą

Lucack (WPiA UKSW 2011)

273

dominium utile

Lucack (WPiA UKSW 2011)

274

własność wasala

Lucack (WPiA UKSW 2011)

275

rzeczą dysponuje wasal mający directum utile

Lucack (WPiA UKSW 2011)

276

condominium pro indiviso

Lucack (WPiA UKSW 2011)

277

współwłasność w częściach niepodzielnych

• współwłaściciele po połowie ale nie wiadomo która połowa

jest czyja do czasu ewentualnego podziału

Lucack (WPiA UKSW 2011)

278

rei vindicatio

Lucack (WPiA UKSW 2011)

279

skarga stosowana przez właściciela który utracił posiadanie

rzeczy – skarga wydobywcza

Lucack (WPiA UKSW 2011)

280

cum omni causa

Lucack (WPiA UKSW 2011)

281

wraz z pożytkami

• skarga że ktoś ma moją rzecz i ma mi ją oddać wraz z

wszelkimi pożytkami jakie uzyskał z tej rzeczy w tym czasie

Lucack (WPiA UKSW 2011)

282

actio negatoria

Lucack (WPiA UKSW 2011)

283

powództwo negatoryjne

• powództwo gdy prawo własności jest naruszane – nie

utraciłem własności ale moje prawo jest naruszane – np.

codziennie na moim gruncie wyleguje się na słońcu pewien

typ twierdząc, iż ma jakieś tam prawo do tego

odziedziczone po swoim prapradziadku.

• neguję to, że na mojej rzeczy ktoś ma jakiekolwiek prawo

Lucack (WPiA UKSW 2011)

284

servitus in faciendo consistere nequit

Lucack (WPiA UKSW 2011)

285

służebność nie powinna polegać na działaniu

• jestem zobowiązany do nie czynienia, znoszenia
• jak spadnie deszcz to nie spodziewaj się że rzucę kobierzec

abyś przeszedł suchą stopą

Lucack (WPiA UKSW 2011)

286

usus fructus

Lucack (WPiA UKSW 2011)

287

użytkowanie – służebność osobista

uprawniony może użytkować i pobierać wszelkie pożytki
można korzystać ale bez naruszenia substancji
a co z rzeczami zużywalnymi – nie można korzystać

Lucack (WPiA UKSW 2011)

288

quasi ususfructus

Lucack (WPiA UKSW 2011)

289

dotyczy rzeczy zużywalnych

• uprawniony zobowiązuje się do tego że w momencie gdy

dana rzecz się skończy odda tyle samo rzeczy tego samego
gatunku

Lucack (WPiA UKSW 2011)

290

confussio

Lucack (WPiA UKSW 2011)

291

gdy uprawniony do służebności kupi grunt obciążony

służebnością na jego rzecz

• zlanie się własności w jednym ręku co powoduje

wygaśnięcie służebności

Lucack (WPiA UKSW 2011)

292

possesio

Lucack (WPiA UKSW 2011)

293

posiadanie

Lucack (WPiA UKSW 2011)

294

corpus

Lucack (WPiA UKSW 2011)

295

fizyczne posiadanie rzeczy, faktyczne

Lucack (WPiA UKSW 2011)

296

animus possidendi

Lucack (WPiA UKSW 2011)

297

wola zatrzymania rzeczy dla siebie

Lucack (WPiA UKSW 2011)

298

animus posidendi pro alieno

Lucack (WPiA UKSW 2011)

299

chęć posiadania w czyimś imieniu

• detencja – mamy rzecz ale mamy ją w cudzym imieniu
• wynajmujący - detentor

Lucack (WPiA UKSW 2011)

300

nemo sibi ipse causam possessionis mutare potest

Lucack (WPiA UKSW 2011)

301

nikt nie może sam dla siebie zmienić przyczyny posiadania

• jeżeli ktoś jest detentorem czyli posiadaczem naturalnym

( a zatem ma animus posidendi pro alieno) to nie może
nagle mocą swojej własnej decyzji stać się posiadaczem
cywilnym tzn. nabyć animus rem sibi habendi – chyba że
ukradnie.

Lucack (WPiA UKSW 2011)

302

constitutum possesorium

Lucack (WPiA UKSW 2011)

303

sytuacja w której strona która jest posiadaczem, na mocy

umowy staje się detentorem a posiadanie nabywa ta druga

osoba mimo że nie dostaje rzeczy do ręki

• przykład, Marek i Tytus zawierają kontrakt nabycia

zaprzęgu, Marek sprzedaje Tytusowi zaprzęg – Marek

zobowiązał się że wyda zaprzęg, ale Marek zatrzyma

zaprzęg jako najemca. Tytus nie dostaje do ręki zaprzęgu

ale staje się jego właścicielem.

• Tytus nabył rzecz jedynie zmieniając swoje nastawienie

Lucack (WPiA UKSW 2011)

304

traditio brevi manu

Lucack (WPiA UKSW 2011)

305

dotychczasowy detentor stanie się posiadaczem solo animum

• Tytus ma wazę Marka tytułem depozytu, teraz umawiają się

że Marek tę wazę Tytusowi sprzedaje

• sama zmiana nastawienia Tytusa wystarczy, żeby nabył

wazę

Lucack (WPiA UKSW 2011)

306

traditio longa manu

Lucack (WPiA UKSW 2011)

307

posiadanie przechodzi mimo że nie dochodzi do fizycznego

przekazania rzeczy

• w ten sposób że zbywca z daleka pokazuje : o tamten grunt

chodzi, ten ci sprzedaję

• albo: kupujesz tamte oto działki w Warszawie przy ul.

Wóycickiego ¼

Lucack (WPiA UKSW 2011)

308

traditio corporalis

Lucack (WPiA UKSW 2011)

309

fizyczne przekazanie z ręki do ręki

• jednocześnie przechodzi i corpus i animus

Lucack (WPiA UKSW 2011)

310

possessio vitiosa

Lucack (WPiA UKSW 2011)

311

posiadanie wadliwe

• nabył rzecz od innej osoby :
• vi - siłą
• clam – potajemnie
• precario – prekaryjnie tzn dostał w prekario i nie oddał dziad

jeden...

• stan względny bo odnosi się tylko do tej osoby która nabyła

wadliwie, jeśli Marek kupił wadliwie od Tytusa to nabył
wadliwie tylko względem Tytusa, a nie względem innych
osób.

Lucack (WPiA UKSW 2011)

312

beneficium possesionis

Lucack (WPiA UKSW 2011)

313

dobrodziejstwo posiadania

• dwie osoby się spierają i lepszą pozycję ma ten kto

aktualnie rzecz posiada

Lucack (WPiA UKSW 2011)

314

cautio damni infecti

Lucack (WPiA UKSW 2011)

315

zabezpieczenie przed szkodą która może zostać wyrządzona

• sąsiad ma budynek który może się zawalić i spaść na mój

grunt i żądam u pretora aby on dał zabezpieczenie na
wypadek szkody – zwykle w formie stypulacji : czy
przyrzekasz dać odszkodowanie? - przyrzekam.

Lucack (WPiA UKSW 2011)

316

ius retentionic

Lucack (WPiA UKSW 2011)

317

prawo retencji – zatrzymania rzeczy

• gdy druga osoba ma wobec mnie zobowiązania to

zatrzymuję posiadaną jej rzecz dokąd wszystko nie zostanie
uregulowane

Lucack (WPiA UKSW 2011)

318

ius tollendi

Lucack (WPiA UKSW 2011)

319

prawo zabrania czegoś

• nakłady konieczne – trzeba ponieść aby zachować w

dobrym stanie

• nakłady użyteczne – poprawiają rzecz
• nakłady zbytkowne – niepotrzebne
• ---- przy rozliczeniu trzeba zwrócić nakłady konieczne i

użyteczne ale zbyteczne nie, można je zabrać o ile uda się
je odłączyć bez uszkodzenia rzeczy

Lucack (WPiA UKSW 2011)

320

nemini deneganda

Lucack (WPiA UKSW 2011)

321

nikomu nie należy odmawiać

Lucack (WPiA UKSW 2011)

322

conditio sine qua non

Lucack (WPiA UKSW 2011)

323

warunek konieczny, niezbędny, bez którego nie da się czegoś

zrobić

Lucack (WPiA UKSW 2011)

324

ex lege

Lucack (WPiA UKSW 2011)

325

z mocy ustawy

Lucack (WPiA UKSW 2011)

326

successio in universitatem

Lucack (WPiA UKSW 2011)

327

sukcesja uniwersalna - ktoś wchodzi w ogół praw i obowiązków

poprzednika

• np. w dziedziczeniu
• w adrogacji
• gdy kobieta wchodziła pod manus męża

Lucack (WPiA UKSW 2011)

328

nasciturus pro iam nato habetur

Lucack (WPiA UKSW 2011)

329

dziecko poczęte a jeszcze nie narodzone uważa się za już

narodzone

• jeżeli chodzi o jego korzyści

Lucack (WPiA UKSW 2011)

330

in capita

Lucack (WPiA UKSW 2011)

331

dziedziczenie ustawowe wg głów

• jak trzech synów to każdy dziedziczy po 1/3

Lucack (WPiA UKSW 2011)

332

in stirpes

Lucack (WPiA UKSW 2011)

333

dziedziczenie wg szczepów

• gdy jeden z trzech synów nie żyje ale żyją jego dzieci to

dzieci dziedziczą jego udział

Lucack (WPiA UKSW 2011)

334

mortis causa

Lucack (WPiA UKSW 2011)

335

na wypadek śmierci

Lucack (WPiA UKSW 2011)

336

cum animo testandi

Lucack (WPiA UKSW 2011)

337

mając wolę sporządzenia testamentu

• tylko taki testament jest ważny – nie dla żartu

Lucack (WPiA UKSW 2011)

338

favor testamenti

Lucack (WPiA UKSW 2011)

339

zasada zgodnie z którą testament należy utrzymać w mocy za

wszelką cenę

• nawet jak są jakieś usterki to najważniejsza jest wola

spadkodawcy

Lucack (WPiA UKSW 2011)

340

lucidum intervallum

Lucack (WPiA UKSW 2011)

341

przerwa w chorobie , przebłyski świadomości

• chory umysłowo odzyskuje świadomość by sporządzić

testament

Lucack (WPiA UKSW 2011)

342

legatum per vindicationem

Lucack (WPiA UKSW 2011)

343

zapis prawa własności rzeczy

• stanie się właścicielem rzeczy po mojej śmierci

Lucack (WPiA UKSW 2011)

344

legatum damnationem

Lucack (WPiA UKSW 2011)

345

spadkobierca ma coś wydać komuś po objęciu spadku,

powstaje zobowiązanie – a osobie uprawnionej pozostaje

roszczenie

Lucack (WPiA UKSW 2011)

346

legatum nominis

Lucack (WPiA UKSW 2011)

347

zapis długu, uprawnienia do wyegzekwowania długu wobec

mnie, wydobycia

Lucack (WPiA UKSW 2011)

348

legatum liberationis

Lucack (WPiA UKSW 2011)

349

zapis zwalniający np z długu wobec mnie

Lucack (WPiA UKSW 2011)

350

transmisio hereditatis

Lucack (WPiA UKSW 2011)

351

przeniesienie spadku

• spadkobierca przenosi spadek na kogoś innego
• spadkobierca umiera i pytanie czy jego spadkobiercy mają

prawo do tego spadku

• zwykle mają to prawo

Lucack (WPiA UKSW 2011)

352

cum viribus hereditatis

Lucack (WPiA UKSW 2011)

353

odpowiedzialność w ramach majątku spadkowego

• tylko tym co jest w spadku, tylko tymi rzeczami

Lucack (WPiA UKSW 2011)

354

pro viribus hereditatis

Lucack (WPiA UKSW 2011)

355

do wysokości majątku

Lucack (WPiA UKSW 2011)

356

successio anticipata

Lucack (WPiA UKSW 2011)

357

dziedziczenie wcześniejsze, antycypowane

• brat chce kupić mieszkanie a ja umieram – to daję mu 100

tysięcy ale on już po mnie tych pieniędzy nie będzie
dziedziczył, bęą mu odliczone

Lucack (WPiA UKSW 2011)

358

hereditatis petitio

Lucack (WPiA UKSW 2011)

359

skarga przysługująca spadkobiercy o wydanie majątku

spadkowego

Lucack (WPiA UKSW 2011)

360

separatio bonorum

Lucack (WPiA UKSW 2011)

361

prawo oddzielenia swojego majątku od majątku spadkowego w

sytuacji gdy spadek jest obciążony.

Lucack (WPiA UKSW 2011)

362

compensatio

Lucack (WPiA UKSW 2011)

363

wzajemne potrącenie roszczeń

Lucack (WPiA UKSW 2011)

364

nowatio

Lucack (WPiA UKSW 2011)

365

nowacja

• dane zobowiązanie zostaje przekształcone w nowe, między

tymi samymi osobami lecz zmienia się zobowiązanie, np.
kilka długów przekształcimy w jeden dług

• może też dojść do nowacji między nowymi osobami gdy

zmieni się osoba dłużnika lub wierzyciela

Lucack (WPiA UKSW 2011)

366

confusio

Lucack (WPiA UKSW 2011)

367

zlanie się

• chodzi o sytuację gdy zobowiązanie wygasa bo osoba

dłużnika i wierzyciela zlewa się w jedną

• np. wierzyciel spadkobiercą dłużnika, lub kwestie

służebności gruntowej w podobnej sytuacji

Lucack (WPiA UKSW 2011)

368

cessio

Lucack (WPiA UKSW 2011)

369

cesja

• cesja wierzytelności ale nie tylko
• cessio in iure to w prawie rzymskim przeniesienie jakiegoś

prawa, zwykle prawa własności przed pretorem, np. przy
adopcji patria potestas przechodzi (cedit) z jednego patra
na drugiego

Lucack (WPiA UKSW 2011)

370

cessio legi

Lucack (WPiA UKSW 2011)

371

przeniesienie prawa

• na mocy ustawy

Lucack (WPiA UKSW 2011)

372

pactum de non cedendo vel non alienando

Lucack (WPiA UKSW 2011)

373

umowa o nie zbywaniu rzeczy, zawarta w celu dołączenia do

umowy

• strona zastrzega że rzecz będąca przedmiotem kontraktu

nie może być zbyta

• w darowiźnie podobnie

Lucack (WPiA UKSW 2011)

374

actio pauliana

Lucack (WPiA UKSW 2011)

375

skarga dotycząca nieuczciwego zachowania dłużnika

• dłużnik dokonuje czynności prawnych które szkodzą

wierzycielowi, wyzbywa się majątku lub świadomie go nie
nabywa (SPADEK)

• pokrzywdzenie wierzyciela
• skarga wytaczana p-ko nabywcy

Lucack (WPiA UKSW 2011)

376

emptio

Lucack (WPiA UKSW 2011)

377

kupno

• emptio venditio – kupno sprzedaż

Lucack (WPiA UKSW 2011)

378

emptio rei speratae

Lucack (WPiA UKSW 2011)

379

kupno rzeczy przyszłej

• umowa dotyczy rzeczy która powstanie w przyszłości np.

przyszłoroczne plony

• zawarta pod warunkiem zawieszającym, że dana rzecz

powstanie

• jak nie powstanie to umowa jest nie ważna

Lucack (WPiA UKSW 2011)

380

emptio spei

Lucack (WPiA UKSW 2011)

381

kupno nadziei, szansy

• zawarta bezwarunkowo
• płacę za samą szansę
• np. płacę z góry za połów rybaka nie wiedząc czy wogóle

coś złowi

Lucack (WPiA UKSW 2011)

382

res extra commercium

Lucack (WPiA UKSW 2011)

383

rzeczy znajdujące się poza obrotem

Lucack (WPiA UKSW 2011)

384

cuius commodum eius periculum

Lucack (WPiA UKSW 2011)

385

czyja korzyść tego ryzyko

• ryzyko ponosi ten kto ma ponosić korzyści

Lucack (WPiA UKSW 2011)

386

periculum est emptoris

Lucack (WPiA UKSW 2011)

387

ryzyko spoczywa na nabywającym

• umowa kupna sprzedaży w prawie rzymskim polega na

zobowiązaniu do wydania rzeczy

• od momentu zawarcia umowy nabywca ponosi ryzyko

utraty rzeczy, w wyniku siły wyższej ofkors

• od momentu nabycia nabywca otrzymuje też korzyści z

rzeczy

• stąd poprzednia paremia

Lucack (WPiA UKSW 2011)

388

dicta et promissa

Lucack (WPiA UKSW 2011)

389

powiedziane i obiecane

• chodzi o to że sprzedawca odpowiada też za to co obiecuje

o na temat sprzedawanej rzeczy

Lucack (WPiA UKSW 2011)

390

pactum reservati domini

Lucack (WPiA UKSW 2011)

391

porozumienie o zastrzeżenie prawa własności

• sprzedawca zastrzega, że jest jeszcze właścicielem rzeczy

Lucack (WPiA UKSW 2011)

392

pactum displicentiae emptio ad gustum

Lucack (WPiA UKSW 2011)

393

kupno na próbę - nabywca może na podstawie takiego pactum

zwrócić rzecz jeśli mu się nie spodoba

• displicentiae – „niespodobanie”
• emptio ad gustum – kupno według upodobania

Lucack (WPiA UKSW 2011)

394

pactum de retroemendo

Lucack (WPiA UKSW 2011)

395

umowa o możliwość odkupienia rzeczy po jej sprzedaży

Lucack (WPiA UKSW 2011)

396

locatio conductio

Lucack (WPiA UKSW 2011)

397

najem

• najem rzeczy – locatio conductio rei
• najem pracy – locatio conductio operari
• najem dzieła – locatio conductio operis, płaci się po

wykonaniu dzieła, czyli dr Wykładalski otrzyma
wynagrodzenie gdy zdoła mnie nauczyć przedmiotu
wykładu

Lucack (WPiA UKSW 2011)

398

depositum

Lucack (WPiA UKSW 2011)

399

kontrakt przechowania, depozyt

• dajemy rzecz oznaczoną indywidualnie a ktoś nie korzysta z

tej rzeczy

Lucack (WPiA UKSW 2011)

400

depositum irregulare

Lucack (WPiA UKSW 2011)

401

depozyt nieprawidłowy

• przedmiotem jest rzecz oznaczona co do gatunku, osoba

może z tego korzystać

• od pożyczki różni się tym że interes jest obopólny i depozyt

zwracany jest na wezwanie

Lucack (WPiA UKSW 2011)

402

negotiorum gestio

Lucack (WPiA UKSW 2011)

403

zobowiązanie wynikające z prowadzenia cudzych spraw bez

zlecenia

• kontrakt tylko bez porozumienia pomiędzy stronami –

ciekawe, ale wiele wyjaśnia że zobowiązanie jest po stronie
osoby której interesy były prowadzone

Lucack (WPiA UKSW 2011)

404

indebitum

Lucack (WPiA UKSW 2011)

405

nienależne świadczenie

Lucack (WPiA UKSW 2011)

406

condictio indebiti

Lucack (WPiA UKSW 2011)

407

skarga z tytułu nienależnego świadczenia

Lucack (WPiA UKSW 2011)

408

societas

Lucack (WPiA UKSW 2011)

409

spółka

Lucack (WPiA UKSW 2011)

410

animus

Lucack (WPiA UKSW 2011)

411

wola

Lucack (WPiA UKSW 2011)

412

animus societatus

Lucack (WPiA UKSW 2011)

413

wola pozostawania w spółce

• trzeba chcieć z kimś zawrzeć spółkę by to zrobić – nie

można kogoś zmusić

Lucack (WPiA UKSW 2011)

414

tempus deliberandi

Lucack (WPiA UKSW 2011)

415

czas do namysłu

Lucack (WPiA UKSW 2011)

416

pro viribus patrimoni

Lucack (WPiA UKSW 2011)

417

w granicach majątku (zakres odpowiedzialności)

Lucack (WPiA UKSW 2011)

418

delicta iuris gentium

Lucack (WPiA UKSW 2011)

419

przestępstwa prawa międzynarodowego

• ścigane przez wszystkie państwa
• piractwo, ludobójstwo, terroryzm
• delicta nie crimina - to wynika z przemieszania

historycznego i nie jest terminologicznie ścisłe – ale przyjęło
się

Lucack (WPiA UKSW 2011)

420

victima

Lucack (WPiA UKSW 2011)

421

ofiara

• tak na ołtarzu
• jak i ofiara przestępstwa

Lucack (WPiA UKSW 2011)

422

nullum crime sine lege

Lucack (WPiA UKSW 2011)

423

żadne przestępstwo bez ustawy

• karać można tylko za czyn który w danym momencie

uznany był za czyn karalny

Lucack (WPiA UKSW 2011)

424

nulla poena

Lucack (WPiA UKSW 2011)

425

nie ma kary

Lucack (WPiA UKSW 2011)

426

sine lege poenali anteriori

Lucack (WPiA UKSW 2011)

427

bez ustawy karnej wcześniejszej

• aby uniknąć retroakcji, dana ustawa musi wejść w życie

zanim czyn popełniono

Lucack (WPiA UKSW 2011)

428

sine lege scripta

Lucack (WPiA UKSW 2011)

429

bez ustawy pisanej

Lucack (WPiA UKSW 2011)

430

sine lege certa

Lucack (WPiA UKSW 2011)

431

bez ustawy pewnej

• konkretnie określającej dany czyn jako karalny
• chodzi np. o zakaz stosowania analogii

Lucack (WPiA UKSW 2011)

432

sine lege praevia

Lucack (WPiA UKSW 2011)

433

bez wcześniejszej ustawy

• to samo co anterior

Lucack (WPiA UKSW 2011)

434

res iudicata

Lucack (WPiA UKSW 2011)

435

sprawa osądzona

Lucack (WPiA UKSW 2011)

436

res iudicata pro veritate habetur

Lucack (WPiA UKSW 2011)

437

sprawę osądzoną uznaje się za prawdę

Lucack (WPiA UKSW 2011)

438

ne bis in idem

Lucack (WPiA UKSW 2011)

439

nigdy dwa razy w tej samej sprawie ( nie można się

procesować – crimen iudicetur) – karać za to samo

przestępstwo)

Lucack (WPiA UKSW 2011)

440

vis

Lucack (WPiA UKSW 2011)

441

siła

Lucack (WPiA UKSW 2011)

442

vis maior

Lucack (WPiA UKSW 2011)

443

siła wyższa

Lucack (WPiA UKSW 2011)

444

vis absoluta

Lucack (WPiA UKSW 2011)

445

taki przymus, że człowiek nie może zrobić nic innego

• np. odruch bezwarunkowy

Lucack (WPiA UKSW 2011)

446

vis compulsiva

Lucack (WPiA UKSW 2011)

447

przymus bezpośredni taki, że człowiek nie chce się inaczej

zachować bo może to się źle skończyć dla niego

Lucack (WPiA UKSW 2011)

448

dolus

Lucack (WPiA UKSW 2011)

449

zamiar

Lucack (WPiA UKSW 2011)

450

dolus directus

Lucack (WPiA UKSW 2011)

451

zamiar bezpośredni

• idę z bronią w ręku żeby zabić i chcę tego

Lucack (WPiA UKSW 2011)

452

dolus eventualis

Lucack (WPiA UKSW 2011)

453

zamiar ewentualny

• zakładam, że może dojść do tego i wtedy zgadzam się na

to, ale niekoniecznie to zrobię

Lucack (WPiA UKSW 2011)

454

dolus directus repentinus

Lucack (WPiA UKSW 2011)

455

zamiar bezpośredni nagły

Lucack (WPiA UKSW 2011)

456

dolus directus praemeditatus

Lucack (WPiA UKSW 2011)

457

zamiar bezpośredni przemyślany

Lucack (WPiA UKSW 2011)

458

culpa dolo exorta

Lucack (WPiA UKSW 2011)

459

wina kombinowana

• z mojego czynu zawinionego wynika skutek który zaszedł

już z winy nieumyślnej np. pijany kierowca wsiadł za
kierownicę umyślnie ale rozjechał pieszego nieumyślnie,
choć w konsekwencji

Lucack (WPiA UKSW 2011)

460

inter delicti

Lucack (WPiA UKSW 2011)

461

ścieżka przestępstwa, poszczególne stadia

• pomysł, przygotowanie i dokonanie lub usiłowanie
• wszystkie formy stadialne przestępstwa

Lucack (WPiA UKSW 2011)

462

delictum putativum

Lucack (WPiA UKSW 2011)

463

przestępstwo mniemane

• sytuacja w której ktoś dokonuje czynu będącego w jego

mniemaniu przestępstwem, a tak naprawdę przestępstwem
niebędącym

Lucack (WPiA UKSW 2011)

464

nemo prudens punit aquia peccatum est sed ne peccetur

Lucack (WPiA UKSW 2011)

465

nikt rozsądny nie kara za to że popełniono przestępstwo ale po

to by go nie popełniano

Lucack (WPiA UKSW 2011)

466

in dubio pro reo

Lucack (WPiA UKSW 2011)

467

w razie wątpliwości rozstrzyga się na korzyść oskarżonego

Lucack (WPiA UKSW 2011)

468

dolus non praesumitur

Lucack (WPiA UKSW 2011)

469

nie domniemuje się zamiaru, gdy ktoś dopuścił się

przestępstwa to nie domniemuje się że zrobił to umyślnie

Lucack (WPiA UKSW 2011)

470

reformatio in peius iudici appellato non licet

Lucack (WPiA UKSW 2011)

471

sędziemu apelacyjnemu nie wolno pogorszyć sytuacji

oskarżonego

Lucack (WPiA UKSW 2011)

472

delicta parentum liberis non nocent

Lucack (WPiA UKSW 2011)

473

przestępstwa rodziców nie szkodzą dzieciom

Lucack (WPiA UKSW 2011)

474

reus in exceptione actor est

Lucack (WPiA UKSW 2011)

475

w zarzucie procesowym pozwany staje się powodem

• odwrócenie zasady obciążenia powoda ciężarem dowodu

Lucack (WPiA UKSW 2011)

476

ei incumbit probatio qui dicit non qui negat

Lucack (WPiA UKSW 2011)

477

ciężar dowodu spoczywa na tym kto coś twierdzi a nie na tym

kto zaprzecza

Lucack (WPiA UKSW 2011)

478

quod non est in actis non est in mundo

Lucack (WPiA UKSW 2011)

479

czego nie ma w dokumentach nie istnieje wogóle

Lucack (WPiA UKSW 2011)

480

verba volant, scripta manent

Lucack (WPiA UKSW 2011)

481

słowa ulatują – napisy pozostają

Lucack (WPiA UKSW 2011)

482

testis ex auditu

Lucack (WPiA UKSW 2011)

483

świadek ze słyszenia

Lucack (WPiA UKSW 2011)

484

nemo iudex in propia sua/causa

Lucack (WPiA UKSW 2011)

485

nikt nie może być sędzią we własnej sprawie

Lucack (WPiA UKSW 2011)

486

forum delicti commissi

Lucack (WPiA UKSW 2011)

487

sąd miejsca w którym popełniono przestępstwo

Lucack (WPiA UKSW 2011)

488

forum praeventionis

Lucack (WPiA UKSW 2011)

489

sąd miejsca w którym udaremniono przestępstwo

Lucack (WPiA UKSW 2011)

490

forum connexitatis causarum

Lucack (WPiA UKSW 2011)

491

sąd właściwy dla spraw powiązanych, dla sprawy głównej

Lucack (WPiA UKSW 2011)

492

perpetuatio fori

Lucack (WPiA UKSW 2011)

493

uwiecznienie sądu, właściwy do końca jest ten który był

właściwy na początku

Lucack (WPiA UKSW 2011)

494

causa principalis

Lucack (WPiA UKSW 2011)

495

sprawa główna

Lucack (WPiA UKSW 2011)

496

causa accesoria

Lucack (WPiA UKSW 2011)

497

sprawa poboczna

Lucack (WPiA UKSW 2011)

498

confessio est regina probationum

przyznanie się do winy jest

królową dowodów

Lucack (WPiA UKSW 2011)

499

propter falsa

Lucack (WPiA UKSW 2011)

500

wznowienie procesu ze względu na fałszywe dowody

Lucack (WPiA UKSW 2011)

501

propter nova

Lucack (WPiA UKSW 2011)

502

wznowienie procesu ze względu na nowe okoliczności

Lucack (WPiA UKSW 2011)

503

iurisdictio voluntaria

Lucack (WPiA UKSW 2011)

504

postępowanie pozaprocesowe

Lucack (WPiA UKSW 2011)

505

lex fori proccessualis

Lucack (WPiA UKSW 2011)

506

ustawa obowiązująca w miejscu w którym znajduje się sąd

sądzący daną sprawę

Lucack (WPiA UKSW 2011)

507

iudicium – actus trium personarum

Lucack (WPiA UKSW 2011)

508

postępowanie procesowe trzech osób

• działanie sędziego, pozwanego i powoda

Lucack (WPiA UKSW 2011)

509

domini litis

Lucack (WPiA UKSW 2011)

510

panowie sporu, strony w sporze, powód i pozwany

Lucack (WPiA UKSW 2011)

511

audiatur et altera pars

Lucack (WPiA UKSW 2011)

512

niech zostanie wysłuchana druga strona

Lucack (WPiA UKSW 2011)

513

nemo iudex sine actore

Lucack (WPiA UKSW 2011)

514

nie może być sędziego bez powoda, - ktoś musi wnieść sprawę

Lucack (WPiA UKSW 2011)

515

vigilantibus iura sunt scripta

Lucack (WPiA UKSW 2011)

516

prawa spisano dla osób czujnych

Lucack (WPiA UKSW 2011)

517

ne eat iudex ultra petita partium

Lucack (WPiA UKSW 2011)

518

sędziemu nie można wykroczyć poza roszczenia stron, np.

zasądzić więcej

Lucack (WPiA UKSW 2011)

519

ante litem natam

Lucack (WPiA UKSW 2011)

520

przed narodzeniem sporu

Lucack (WPiA UKSW 2011)

521

post litem natam

Lucack (WPiA UKSW 2011)

522

po narodzeniu sporu

Lucack (WPiA UKSW 2011)

523

iudex inhabilis

Lucack (WPiA UKSW 2011)

524

sędzia wyłączony z prowadzenia ustawy z mocy ustawy, np.

rodzina

Lucack (WPiA UKSW 2011)

525

iudex suspectus

Lucack (WPiA UKSW 2011)

526

sędzia wyłączony od prowadzenia sprawy na wniosek stron, z

powodów nie objętych ustawą acz istotnych

Lucack (WPiA UKSW 2011)

527

ei incumbit probatio qui dicit nonqui negat

Lucack (WPiA UKSW 2011)

528

ciężar dowodu ciąży na tym kto twierdzi a nie zaprzecza

Lucack (WPiA UKSW 2011)

529

onus probandi

Lucack (WPiA UKSW 2011)

530

ciężar dowodu

Lucack (WPiA UKSW 2011)

531

onus proferendi

Lucack (WPiA UKSW 2011)

532

ciężar przedstawienia dowodu

Lucack (WPiA UKSW 2011)

533

ne bis in idem

Lucack (WPiA UKSW 2011)

534

nie można dwa razy (sądzić tej samej sprawy)

Lucack (WPiA UKSW 2011)

535

sententia facit ius inter partes

Lucack (WPiA UKSW 2011)

536

wyrok tworzy prawo między stronami

• czasami nie działa tylko między stronami

Lucack (WPiA UKSW 2011)

537

reformatio in peius

Lucack (WPiA UKSW 2011)

538

pogorszenie (sytuacji strony)

Lucack (WPiA UKSW 2011)

539

de minimis non curat praetor

Lucack (WPiA UKSW 2011)

540

pretor nie zajmuje się drobiazgami

Lucack (WPiA UKSW 2011)

541

error in iudicando

Lucack (WPiA UKSW 2011)

542

błąd dotyczący wyroku

Lucack (WPiA UKSW 2011)

543

error in procedendo

Lucack (WPiA UKSW 2011)

544

błąd dotyczący samego postępowania

Lucack (WPiA UKSW 2011)

545

absolutio ab instantia

Lucack (WPiA UKSW 2011)

546

zatrzymanie procesu z powodu braku dowodów

Lucack (WPiA UKSW 2011)

547

professio iuris

Lucack (WPiA UKSW 2011)

548

zasada personalności prawa – zanim się osądzi pada

deklaracja jakim prawem ktoś się posługuje

Lucack (WPiA UKSW 2011)

549

ad litis ordinationem

Lucack (WPiA UKSW 2011)

550

zarządzenia związane z prowadzeniem sprawy

Lucack (WPiA UKSW 2011)

551

ad litem decidendam

Lucack (WPiA UKSW 2011)

552

zarządzenia związane z rozstrzygnięciem sprawy

Lucack (WPiA UKSW 2011)

553

lex fori – lex loci processus

Lucack (WPiA UKSW 2011)

554

prawo miejsca w którym toczy się proces

Lucack (WPiA UKSW 2011)

555

locus regit formam actus

Lucack (WPiA UKSW 2011)

556

miejsce rządzi formą czynności prawnej

• czynność powinna zostać dokonana w takiej formie jakiej

wymaga prawo danego terytorium

Lucack (WPiA UKSW 2011)

557

ius commune

Lucack (WPiA UKSW 2011)

558

prawo powszechne

Lucack (WPiA UKSW 2011)

559

comitas gentium

Lucack (WPiA UKSW 2011)

560

kurtuazja międzynarodowa

• np. gdy nie ma na miejscu ambasadora to na zasadzie

takiej kurtuazji jego obowiązki wykonuje inny ambasador

Lucack (WPiA UKSW 2011)

561

lex domicili

Lucack (WPiA UKSW 2011)

562

ustawa miejsca zamieszkania

Lucack (WPiA UKSW 2011)

563

mobilia personam sequuntur

Lucack (WPiA UKSW 2011)

564

rzeczy ruchome podążają za osobą

• stosuje się do nich takie prawo jak do osoby będącej ich

właścicielem

Lucack (WPiA UKSW 2011)

565

lex loci solutionis

Lucack (WPiA UKSW 2011)

566

ustawa miejsca w którym doszło do spełnienia świadczenia

Lucack (WPiA UKSW 2011)

567

lex patrie

Lucack (WPiA UKSW 2011)

568

prawo ojczyste

Lucack (WPiA UKSW 2011)

569

animus manendi

Lucack (WPiA UKSW 2011)

570

wola pozostania

• możemy uznać domicilium jeśli ktoś ma wolę pozostania w

tym miejscu

Lucack (WPiA UKSW 2011)

571

lex adoptionis

Lucack (WPiA UKSW 2011)

572

ustawa miejsca w którym dokonano adopcji

Lucack (WPiA UKSW 2011)

573

lex loci actus

Lucack (WPiA UKSW 2011)

574

ustawa miejsca w którym dokonano czynności prawnej

Lucack (WPiA UKSW 2011)

575

pactum de lege utenda

Lucack (WPiA UKSW 2011)

576

umowa stron dotycząca wyboru stosowanego prawa

Lucack (WPiA UKSW 2011)

577

ultimum refugium

Lucack (WPiA UKSW 2011)

578

ostatnia ucieczka

• dotyczy sytuacji gdy nie wiadomo jakie prawo zastosować –

stosujemy wtedy prawo danego kraju

Lucack (WPiA UKSW 2011)

579

lex loci contractum

Lucack (WPiA UKSW 2011)

580

ustawa miejsca zawarcia kontraktu

Lucack (WPiA UKSW 2011)

581

lex loci celebrationis matrimonii

Lucack (WPiA UKSW 2011)

582

ustawa miejsca zawarcia małżeństwa

Lucack (WPiA UKSW 2011)

583

lex loci delicti commissi

Lucack (WPiA UKSW 2011)

584

ustawa miejsca popełnienia przestępstwa

Lucack (WPiA UKSW 2011)

585

lex rei sitae

Lucack (WPiA UKSW 2011)

586

ustawa miejsca położenia rzeczy (zwykle dot. nieruchomości)

Lucack (WPiA UKSW 2011)

587

lex valutae - pecuniae

Lucack (WPiA UKSW 2011)

588

ustawa miejsca gdzie używa się danej waluty

Lucack (WPiA UKSW 2011)

589

locus gestionis

Lucack (WPiA UKSW 2011)

590

miejsce dokonania danej czynności prawnej

Lucack (WPiA UKSW 2011)

591

lex loci laboris

Lucack (WPiA UKSW 2011)

592

ustawa miejsca w którym się wykonuje pracę

Lucack (WPiA UKSW 2011)

593

lex libri sitae

Lucack (WPiA UKSW 2011)

594

ustawa miejsca znajdowania się księgi wieczystej

Lucack (WPiA UKSW 2011)

595

lex in transitu

Lucack (WPiA UKSW 2011)

596

ustawa miejsc przez które coś jest przewożone

Lucack (WPiA UKSW 2011)

597

lex loci expeditionis / destinationis

Lucack (WPiA UKSW 2011)

598

ustawa miejsca z / do którego rzecz została wysłana

Lucack (WPiA UKSW 2011)

599

pacta sunt servanda

Lucack (WPiA UKSW 2011)

600

umów należy dotrzymywać

Lucack (WPiA UKSW 2011)

601

pacta tertiis non nocent non prosunt

Lucack (WPiA UKSW 2011)

602

umowy ani nie szkodzą ani nie pomagają osobom trzecim

Lucack (WPiA UKSW 2011)

603

res iter alios acta

Lucack (WPiA UKSW 2011)

604

umowa zawarta między osobami trzecimi

Lucack (WPiA UKSW 2011)

605

in favorem tertii

Lucack (WPiA UKSW 2011)

606

na korzyść osoby trzeciej

Lucack (WPiA UKSW 2011)

607

longa consuetudo

Lucack (WPiA UKSW 2011)

608

długie stosowanie, przyzwyczajenie

Lucack (WPiA UKSW 2011)

609

opinio iuris sive necessitatis

Lucack (WPiA UKSW 2011)

610

ogólne przekonanie, że to powinno być prawem (consuetudo)

Lucack (WPiA UKSW 2011)

611

pro foro interno / externo

Lucack (WPiA UKSW 2011)

612

na forum wewnętrznym / zewnętrznym

• np. ktoś spowiada się z przestępstwa i pro foro interno jest

już ok ale pro foro externo nie jest ok ...

Lucack (WPiA UKSW 2011)

613

dismembratio

Lucack (WPiA UKSW 2011)

614

rozbiory

Lucack (WPiA UKSW 2011)

615

ius postlimini

Lucack (WPiA UKSW 2011)

616

prawo powrotu

Lucack (WPiA UKSW 2011)

617

tabula rasa

Lucack (WPiA UKSW 2011)

618

czysta tabliczka – człowiek w chwili urodzenia

Lucack (WPiA UKSW 2011)

619

ius representationis omnimode

Lucack (WPiA UKSW 2011)

620

prawo reprezentacji ogólnej, w każdej sytuacji

Lucack (WPiA UKSW 2011)

621

qui in territorio meo est, etiam meus subditus est

Lucack (WPiA UKSW 2011)

622

kto jest na moim terytorium jest moim poddanym

Lucack (WPiA UKSW 2011)

623

quidquid est in territorio, est etiam de territorio

Lucack (WPiA UKSW 2011)

624

cokolwiek znajduje się na terytorium do tego terytorium

należy do niego

Lucack (WPiA UKSW 2011)

625

delictum iuris gentium

Lucack (WPiA UKSW 2011)

626

przestępstwo prawa międzynarodowego

Lucack (WPiA UKSW 2011)

627

ius sanguinis

Lucack (WPiA UKSW 2011)

628

prawo krwi – dziecko nabywa obywatelstwo matki

Lucack (WPiA UKSW 2011)

629

ius soli

Lucack (WPiA UKSW 2011)

630

prawo ziemi – dziecko nabywa obywatelstwo miejsca w którym

się urodziło

Lucack (WPiA UKSW 2011)

631

persona non grata

Lucack (WPiA UKSW 2011)

632

osoba niewdzięczna, niepożądana

Lucack (WPiA UKSW 2011)

633

res

Lucack (WPiA UKSW 2011)

634

rzecz, sprawa, (wiele znaczeń)

Lucack (WPiA UKSW 2011)

635

res divini iuris

Lucack (WPiA UKSW 2011)

636

rzeczy prawa boskiego

Lucack (WPiA UKSW 2011)

637

mamtrimonium non existens

Lucack (WPiA UKSW 2011)

638

małżeństwo nie istniejące

Lucack (WPiA UKSW 2011)

639

impedimentum dirimens

Lucack (WPiA UKSW 2011)

640

przeszkoda zrywająca

• czyni osobę niezdolną do skutecznego zawarcia małżeństwa

Lucack (WPiA UKSW 2011)

641

matrimoniale foedus

Lucack (WPiA UKSW 2011)

642

przymierze małżeńskie

• przez które kobieta i mężczyzna tworzą wspólnotę całego

życia skierowaną do dobra małżonków oraz do zrodzenia i
wychowania potomstwa

Lucack (WPiA UKSW 2011)

643

consensus matrimonialis

Lucack (WPiA UKSW 2011)

644

zgoda małżeńska

• współcześnie tylko i wyłącznie początkowa zgoda

Lucack (WPiA UKSW 2011)

645

matrimonia libera esse debent

Lucack (WPiA UKSW 2011)

646

małżeństwo powinno być wolne

• nikt nie może nikogo zmusić do zawarcia małżeństwa

Lucack (WPiA UKSW 2011)

647

sponsalia / matrimoni promissio

Lucack (WPiA UKSW 2011)

648

zaręczyny / przyrzeczenie zawarcia małżeństwa w przyszłości

Lucack (WPiA UKSW 2011)

649

ad reparationem damnorum

Lucack (WPiA UKSW 2011)

650

dla naprawienia szkody

Lucack (WPiA UKSW 2011)

651

nemo turpitudinem suam allegans audiatur

Lucack (WPiA UKSW 2011)

652

nie zostanie wysłuchany nikt kto przyznaje swoją hańbę

• gdy ktoś usiłuje udowodnić coś wywodząc to z tego, że sam

zachował się źle

• np. mąż namawia kolegę aby nakłonił jego żonę do

cudzołóstwa i zarzuca jej, że uległa

Lucack (WPiA UKSW 2011)

653

matrimonium ratum et consummatum

Lucack (WPiA UKSW 2011)

654

małżeństwo ważne i skonsumowane

Lucack (WPiA UKSW 2011)

655

nulla humana potestas

Lucack (WPiA UKSW 2011)

656

małżeństwo stwarza zgoda stron między osobami prawnie do
tego zgodnymi, wyrażona zgodnie z prawem, której nie może

uzupełnić żadna ludzka władza

• nawiązanie ( nulla humana potestas – żadna ludzka władza)

do tego, że nie można nikogo zmusić do zawarcia
małżeństwa, zgoda musi być z własnej woli

Lucack (WPiA UKSW 2011)

657

separatio

Lucack (WPiA UKSW 2011)

658

rozdzielenie, separacja

Lucack (WPiA UKSW 2011)

659

separatio quoad torum et mensam

Lucack (WPiA UKSW 2011)

660

separacja od stołu i łoża

• wspólnota tych dwu miejsc oznacza, że małżeństwo istnieje

Lucack (WPiA UKSW 2011)

661

separatio perpetua / temporanea

Lucack (WPiA UKSW 2011)

662

separacja wieczna / czasowa

Lucack (WPiA UKSW 2011)

663

separatio manente vinculo

Lucack (WPiA UKSW 2011)

664

separacja przy zachowaniu węzła, więzi (vinculum)

Lucack (WPiA UKSW 2011)

665

matrimonium non consumatum

Lucack (WPiA UKSW 2011)

666

małżeństwo nieskonsumowane

Lucack (WPiA UKSW 2011)

667

pater est quem nuptiae demonstrant

Lucack (WPiA UKSW 2011)

668

ojcem jest ten na kogo wskazuje małżeństwo

Lucack (WPiA UKSW 2011)

669

mater semper cesta est

Lucack (WPiA UKSW 2011)

670

matka jest zawsze pewna

Lucack (WPiA UKSW 2011)

671

impotentia generandi / coeundi

Lucack (WPiA UKSW 2011)

672

niezdolność do płodzenia potomstwa / odbycia stosunku

Lucack (WPiA UKSW 2011)

673

coitus

Lucack (WPiA UKSW 2011)

674

stosunek płciowy

Lucack (WPiA UKSW 2011)

675

filii legitimi

Lucack (WPiA UKSW 2011)

676

dzieci pochodzące z małżeństwa

Lucack (WPiA UKSW 2011)

677

filii illegitimi

Lucack (WPiA UKSW 2011)

678

dzieci pozamałżeńskie

Lucack (WPiA UKSW 2011)

679

filii illegitimi legitimantur per subsesquens matrimonium

parentum

Lucack (WPiA UKSW 2011)

680

dzieci pozamałżeńskie zostają uznane przez późniejsze

małżeństwo rodziców

Lucack (WPiA UKSW 2011)

681

exceptio plurium concubentium

Lucack (WPiA UKSW 2011)

682

zarzut wielu partnerów

• w procesie, w którym kobieta chce udowodnić ojcostwo

danego mężczyzny, może on podnieść taki zarzut

Lucack (WPiA UKSW 2011)

683

matrimonium putativum

Lucack (WPiA UKSW 2011)

684

małżeństwo mniemane

• jeśli zostało zawarte w dobrej wierze przynajmniej przez

jedną ze stron, trwa dopóki obie strony nie upewnią się o
jego nieważności

• kiedy małżeństwo jest nieważne ale jedna ze stron o tym

nie wie

Lucack (WPiA UKSW 2011)

685

adoptio plena

Lucack (WPiA UKSW 2011)

686

przysposobienie pełne, przez osobę spokrewnioną

Lucack (WPiA UKSW 2011)

687

adoptio minus plena

Lucack (WPiA UKSW 2011)

688

adopcja mniej pełna, przez osobę niespokrewnioną

Lucack (WPiA UKSW 2011)

689

adoptio plenissima

Lucack (WPiA UKSW 2011)

690

Lucack (WPiA UKSW 2011)

691

adopcja najpełniejsza

• dokonana w taki sposób aby zatrzeć wszelki ślad, stworzyć

pozory naturalności

Lucack (WPiA UKSW 2011)

692

adoptio naturam imitatur

Lucack (WPiA UKSW 2011)

693

adopcja w taki sposób aby mogło to być możliwe w naturze

• np. różnica w wieku, 18 lat minimum
• bo zasada, że adopcja naśladuje naturę

Lucack (WPiA UKSW 2011)

694

in vivo / in vitro

Lucack (WPiA UKSW 2011)

695

zapłodnienie w sposób naturalny / z probówki (szkło – vitrum)

Lucack (WPiA UKSW 2011)

696

vinculum iuris

Lucack (WPiA UKSW 2011)

697

węzeł prawny

Lucack (WPiA UKSW 2011)

698

obligare

Lucack (WPiA UKSW 2011)

699

zobowiązywać

Lucack (WPiA UKSW 2011)

700

obligatio

Lucack (WPiA UKSW 2011)

701

zobowiązanie

Lucack (WPiA UKSW 2011)

702

in natura

Lucack (WPiA UKSW 2011)

703

w naturze

Lucack (WPiA UKSW 2011)

704

inter partes

Lucack (WPiA UKSW 2011)

705

pomiędzy stronami, przy zobowiązaniu, prawo zobowiązań

• nieznajomość tych spraw na egzaminie = ocena ndst-

Lucack (WPiA UKSW 2011)

706

obligatio naturalis

Lucack (WPiA UKSW 2011)

707

zobowiązanie naturalne

• nie jest wymagalne
• istnieje ale nie można skutecznie domagać się wypełnienia
• np. zobowiązanie zawarte przez osobę niedojrzałą
• albo wg. mnie – zobowiązanie przedawnione niestety ...

istnieje ale nie da się go wyegzekwować

Lucack (WPiA UKSW 2011)

708

negotium claudicans

Lucack (WPiA UKSW 2011)

709

czynność prawna kulejąca

• zawarta przez osobę nie mającą pełni zdolności prawnej

Lucack (WPiA UKSW 2011)

710

dare

Lucack (WPiA UKSW 2011)

711

świadczenie polegające na wydaniu czegoś

Lucack (WPiA UKSW 2011)

712

facere

Lucack (WPiA UKSW 2011)

713

świadczenie polegające na wykonaniu jakieś czynności

prawnej lub faktycznej

• np. przy zleceniu

Lucack (WPiA UKSW 2011)

714

non facere

Lucack (WPiA UKSW 2011)

715

zobowiązanie polegające na nie czynieniu czegoś

Lucack (WPiA UKSW 2011)

716

pati

Lucack (WPiA UKSW 2011)

717

znosić

Lucack (WPiA UKSW 2011)

718

im possibilium nulla obligatio est

Lucack (WPiA UKSW 2011)

719

nie można się zobowiązać do czegoś co jest niemożliwe –

ewentualne zobowiązanie tego typu jest nieważne

• gdy coś jest niewykonalne w sensie faktycznym, np.

sprzedaż hipocentaura (Gaius)

• lub gdy coś jest niewykonalne w sensie prawnym –

niemożliwym jest sprzedanie mi Pałacu Kultury przez Panią
Doktor

Lucack (WPiA UKSW 2011)

720

ius variandi

Lucack (WPiA UKSW 2011)

721

prawo wyboru świadczenia

Lucack (WPiA UKSW 2011)

722

damnum emergens

Lucack (WPiA UKSW 2011)

723

szkoda rzeczywista

Lucack (WPiA UKSW 2011)

724

lucrum cessans

Lucack (WPiA UKSW 2011)

725

utracony zysk

• np. przy zabiciu niewolnika bliźniaka

Lucack (WPiA UKSW 2011)

726

pretium commune

Lucack (WPiA UKSW 2011)

727

cena powszechna przy obliczaniu szkody

Lucack (WPiA UKSW 2011)

728

pretium singulare

Lucack (WPiA UKSW 2011)

729

cena jednostkowa, jak ktoś tą daną rzecz wycenił

Lucack (WPiA UKSW 2011)

730

pretium affectionis

Lucack (WPiA UKSW 2011)

731

cena jaką ktoś ustala ze względu na swój stosunek do danej

rzeczy

• dla kogoś dana rzecz jest wyjątkowo cenna i nie ma to nic

wspólnego z jej wartością rynkową

• „wartość sentymentalna”

Lucack (WPiA UKSW 2011)

732

compensatio lucri cum damno

Lucack (WPiA UKSW 2011)

733

przy wycenie – kompensacja zysku i straty

• wyważenie co straciliśmy a co zyskaliśmy
• w ten sposób obliczamy odszkodowanie

Lucack (WPiA UKSW 2011)

734

ius moderandi

Lucack (WPiA UKSW 2011)

735

miarkowanie odszkodowania

• bierze się pod uwagę różne okoliczności dodatkowe jak np.

majątek pokrzywdzonego

Lucack (WPiA UKSW 2011)

736

obligatio alternativa

Lucack (WPiA UKSW 2011)

737

zobowiązanie przemienne

• dłużnik może się zwolnić z zobowiązania spełniając jedno z

dwóch świadczeń, które ma do wyboru

• „sprzedam ci niewolnika Lucacka lub niewolnika Litvina”
• świadczenie jest spełnione jeżeli jeden z tych niewolników

zostaje wydany

• jeżeli jeden z tych niewolników wcześniej umrze to nie ma

już wyboru

Lucack (WPiA UKSW 2011)

738

due res in obligatione una in solution

Lucack (WPiA UKSW 2011)

739

dwie rzeczy w zobowiązaniu, jedna w spełnieniu świadczenia

Lucack (WPiA UKSW 2011)

740

facultas alternativa

Lucack (WPiA UKSW 2011)

741

upoważnienie przemienne

• dłużnik ma do spełnienia jedno świadczenie ale może się

zwolnić z tego zobowiązania przez świadczenie zamienne

• np. odpowiedzialność noksalna -świadczenie polega na

wydaniu sprawcy ale dłużnik może się wywiązać także
płacąc karę

Lucack (WPiA UKSW 2011)

742

una res in obligatione, due in solution

Lucack (WPiA UKSW 2011)

743

jedno zobowiązanie, dwie możliwości jego spełnienia

Lucack (WPiA UKSW 2011)

744

datio in solutum

Lucack (WPiA UKSW 2011)

745

świadczenie w miejsce wykonania

• zamiast wywiązywać się ze zobowiązania wykonuję jakieś

inne świadczenie, a druga strona w tej sytuacji zwalnia
mnie z z obowiązania

Lucack (WPiA UKSW 2011)

746

negotium mixtum cum donatione

Lucack (WPiA UKSW 2011)

747

czynność mieszana

• czynność prawna częściowo odpłatna a częściowo

nieodpłatna

• np. mieszamy darowiznę ze sprzedażą

Lucack (WPiA UKSW 2011)

748

pactum in vavore terti

Lucack (WPiA UKSW 2011)

749

czynność na korzyść osoby trzeciej

Lucack (WPiA UKSW 2011)

750

lex commissoria

Lucack (WPiA UKSW 2011)

751

klauzula przepadku

• przy zastawie, w Rzymie był zastaw ręczny dla

zabezpieczenia jakiejś wierzytelności

• przedmiot zastawu, w momencie niespłacenia długu,

przepadał na rzecz zastawnika

Lucack (WPiA UKSW 2011)

752

contractus innominatus

Lucack (WPiA UKSW 2011)

753

umowa – kontrakt nienazwany

• swoboda umów – są umowy niesklasyfikowane chronione

prawem

Lucack (WPiA UKSW 2011)

754

pactum de contrahendo

Lucack (WPiA UKSW 2011)

755

umowa przedwstępna – umowa o tym, że zawrzemy kontrakt

Lucack (WPiA UKSW 2011)

756

culpa in contrahendo

Lucack (WPiA UKSW 2011)

757

wina w momencie zawierania kontraktu

Lucack (WPiA UKSW 2011)

758

pacta sunt servanta

Lucack (WPiA UKSW 2011)

759

umów należy dotrzymywać

• pretor zapowiadał, że udzieli ochrony prawnej wszelkim

zawartym paktom

• dzisiaj: w prawie międzynarodowym jest to podstawowa

zasada

Lucack (WPiA UKSW 2011)

760

rebus sic stantibus

Lucack (WPiA UKSW 2011)

761

klauzula nadzwyczajnej zmiany stosunków prawnych

• dosłownie : „skoro sprawy tak się mają”
• jeżeli stosunki prawne zmieniają się diametralne od czasu

zawarcia umowy klauzula ta pozwala na odstąpienie od
warunków zawartej umowy

• w umowach międzynarodowych konieczny jest zapis

klauzuli rebus sic stantibus

Lucack (WPiA UKSW 2011)

762

exceptio non adimpleti contractus

Lucack (WPiA UKSW 2011)

763

zarzut niedopełnienia umowy

• ktoś wytacza skargę ale pozwany zarzuca mu, że sam się

do końca nie wywiązał z postanowień umowy

Lucack (WPiA UKSW 2011)

764

dolus

Lucack (WPiA UKSW 2011)

765

wina umyślna

Lucack (WPiA UKSW 2011)

766

culpa

Lucack (WPiA UKSW 2011)

767

wina nieumyślna

Lucack (WPiA UKSW 2011)

768

culpa in eligendo

Lucack (WPiA UKSW 2011)

769

wina w wyborze

• np. pracodawca odpowiada za swoich pracowników

Lucack (WPiA UKSW 2011)

770

casus

Lucack (WPiA UKSW 2011)

771

przypadek

Lucack (WPiA UKSW 2011)

772

vis maior

Lucack (WPiA UKSW 2011)

773

siła wyższa

• siła której ludzka słabość nie jest w stanie się oprzeć