FOBIE

FOBIE

Fobie

Fobie

fobie specyficzne i fobia społeczna

fobie specyficzne i fobia społeczna



Lęk i unikanie obiektów lub sytuacji, które nie prezentują

Lęk i unikanie obiektów lub sytuacji, które nie prezentują

żadnego realnego zagrożenia.

żadnego realnego zagrożenia.



Fobie specyficzne: wysokości, widoku krwi, zamkniętych i

Fobie specyficzne: wysokości, widoku krwi, zamkniętych i

otwartych przestrzeni (7% mężczyzn i 16 %kobiet).

otwartych przestrzeni (7% mężczyzn i 16 %kobiet).



Fobia społeczna polega na unikaniu wykonywania czynności w

Fobia społeczna polega na unikaniu wykonywania czynności w

obecności ludzi, aby uniknąć oceny z ich strony (11%mężczyzn i

obecności ludzi, aby uniknąć oceny z ich strony (11%mężczyzn i

15% kobiet).

15% kobiet).



Najczęściej ma początek w okresie adolescencji.

Najczęściej ma początek w okresie adolescencji.



Może współwystępować z innymi zaburzeniami, jak depresja i

Może współwystępować z innymi zaburzeniami, jak depresja i

używanie alkoholu, zaburzenie osobowości unikającej, lęk

używanie alkoholu, zaburzenie osobowości unikającej, lęk

zgeneralizowany (Witchen i in., 1999).

zgeneralizowany (Witchen i in., 1999).

Fobia specyficzna –kryteria diagnostyczne

Fobia specyficzna –kryteria diagnostyczne

A. Wyraźny i stały strach, wyolbrzymiony lub nieuzasadniony

A. Wyraźny i stały strach, wyolbrzymiony lub nieuzasadniony

wywołany przez obecność lub przewidywanie obecności

wywołany przez obecność lub przewidywanie obecności

określonego przedmiotu lub sytuacji.

określonego przedmiotu lub sytuacji.

(Lot samolotem, wysokość np. góry, burza, zwierzęta –koty,

(Lot samolotem, wysokość np. góry, burza, zwierzęta –koty,

pająki węże, zastrzyk, widok krwi, udławienie się,

pająki węże, zastrzyk, widok krwi, udławienie się,

zwymiotowanie, zarażenie się jakąś chorobą.

zwymiotowanie, zarażenie się jakąś chorobą.

B. Kontakt z bodźcem lękotwórczym wywołuje natychmiastową

B. Kontakt z bodźcem lękotwórczym wywołuje natychmiastową

reakcję strachu, która może przybrać formę paniki.

reakcję strachu, która może przybrać formę paniki.

C. Osoba rozpoznaje, że strach jest nadmierny.

C. Osoba rozpoznaje, że strach jest nadmierny.

D. Osoba unika sytuacji wywołujących lęk a jeśli w nich się

D. Osoba unika sytuacji wywołujących lęk a jeśli w nich się

znajdzie przeżywa lęk lub przykrość.

znajdzie przeżywa lęk lub przykrość.

E. Unikanie tych sytuacji przeszkadza w normalnym

E. Unikanie tych sytuacji przeszkadza w normalnym

funkcjonowaniu.

funkcjonowaniu.

F. Lęk i unikanie nie znajduje lepszego wyjaśnienia w innych

F. Lęk i unikanie nie znajduje lepszego wyjaśnienia w innych

zaburzeniach lękowych.

zaburzeniach lękowych.

Fobia społeczna –kryteria diagnostyczne

Fobia społeczna –kryteria diagnostyczne

A. Intensywny, stały strach przed jedną lub wieloma sytuacjami

A. Intensywny, stały strach przed jedną lub wieloma sytuacjami

społecznymi, w których ma miejsce kontakt z ludźmi. Występuje

społecznymi, w których ma miejsce kontakt z ludźmi. Występuje

obawa, że własne zachowanie wywoła negatywną ocenę a co za

obawa, że własne zachowanie wywoła negatywną ocenę a co za

tym idzie upokorzenie lub zażenowanie.

tym idzie upokorzenie lub zażenowanie.

B. W tych sytuacjach społecznych powstaje lęk, który może przybierać

B. W tych sytuacjach społecznych powstaje lęk, który może przybierać

postać paniki.

postać paniki.

C. Osoba rozpoznaje, ze lęk jest nadmierny lub nieuzasadniony.

C. Osoba rozpoznaje, ze lęk jest nadmierny lub nieuzasadniony.

D. Osoba unika tych sytuacji, ponieważ reaguje w nich lękiem lub

D. Osoba unika tych sytuacji, ponieważ reaguje w nich lękiem lub

przykrością.

przykrością.

E. Unikanie tych sytuacji przeszkadza w normalnym funkcjonowaniu.

E. Unikanie tych sytuacji przeszkadza w normalnym funkcjonowaniu.

F. Lęk nie jest spowodowany zażyciem jakiejś substancji, chorobą

F. Lęk nie jest spowodowany zażyciem jakiejś substancji, chorobą

somatyczną, i nie znajduje lepszego wyjaśnienia w innych

somatyczną, i nie znajduje lepszego wyjaśnienia w innych

zaburzeniach lękowych.

zaburzeniach lękowych.

G. Nie zalicza się tu lęku związanego z chorobami somatycznymi lub

G. Nie zalicza się tu lęku związanego z chorobami somatycznymi lub

zaburzeniami psychicznymi, jak lek przed jąkaniem i drżeniem w

zaburzeniami psychicznymi, jak lek przed jąkaniem i drżeniem w

chorobie Parkinsona lub zachowaniem związanym z jedzeniem w

chorobie Parkinsona lub zachowaniem związanym z jedzeniem w

anoreksji.

anoreksji.

Etiologia fobii-wyjaśnienie psychoanalityczne

Etiologia fobii-wyjaśnienie psychoanalityczne

obrona wobec lęku związanego z wypartymi

obrona wobec lęku związanego z wypartymi

impulsami id.

impulsami id.



Psychoanaliza –fobia jest obroną wobec lęku

Psychoanaliza –fobia jest obroną wobec lęku

związanego z wypartymi impulsami id.

związanego z wypartymi impulsami id.



Ten lęk jest przemieszczony z impulsów id na obiekt

Ten lęk jest przemieszczony z impulsów id na obiekt

lub sytuację, które mają symboliczny związek z

lub sytuację, które mają symboliczny związek z

impulsami.

impulsami.



Te obiekty lub sytuacje stają się fobicznymi bodźcami,

Te obiekty lub sytuacje stają się fobicznymi bodźcami,

np. winda lub zamknięta przestrzeń.

np. winda lub zamknięta przestrzeń.



Przez unikanie tych bodźców osoba unika zajmowania

Przez unikanie tych bodźców osoba unika zajmowania

się wypartymi konfliktami.

się wypartymi konfliktami.



Fobia jest sposobem ego chronienia przed

Fobia jest sposobem ego chronienia przed

konfrontacją z dziecięcym wypartym konfliktem. Np.

konfrontacją z dziecięcym wypartym konfliktem. Np.

przemieszczenie lęku z osoby ojca na konie i lęk przed

przemieszczenie lęku z osoby ojca na konie i lęk przed

wyjściem z domu w obawie spotkania konia.

wyjściem z domu w obawie spotkania konia.

Etiologia fobii - wyjaśnienie behawioralne

Etiologia fobii - wyjaśnienie behawioralne

warunkowanie klasyczne + warunkowanie

warunkowanie klasyczne + warunkowanie

sprawcze

sprawcze



Fobia jest wyuczona jako reakcja unikania

Fobia jest wyuczona jako reakcja unikania

drogą warunkowania klasycznego - osoba uczy

drogą warunkowania klasycznego - osoba uczy

się bać neutralnych bodźców , jeśli jest to

się bać neutralnych bodźców , jeśli jest to

skojarzone z bólem lub lękiem.

skojarzone z bólem lub lękiem.



Następnie uczy się redukować uwarunkowany

Następnie uczy się redukować uwarunkowany

lęk przez ucieczkę lub unikanie (neutralnych

lęk przez ucieczkę lub unikanie (neutralnych

bodźców).

bodźców).



Redukowanie lęku jest wzmocnieniem

Redukowanie lęku jest wzmocnieniem

negatywnym reakcji lęku i reakcja lęku jest

negatywnym reakcji lęku i reakcja lęku jest

utrzymywana przez to wzmocnienie (uczenie

utrzymywana przez to wzmocnienie (uczenie

się przez warunkowanie sprawcze)

się przez warunkowanie sprawcze)

Etiologia fobii - wyjaśnienie

Etiologia fobii - wyjaśnienie

behawioralne

behawioralne

warunkowanie klasyczne

warunkowanie klasyczne



Występowanie niepożądanego lęku może

Występowanie niepożądanego lęku może

zapoczątkować jedno intensywne doznanie lękowe

zapoczątkować jedno intensywne doznanie lękowe

powstałe podczas tragicznego wydarzenia lub

powstałe podczas tragicznego wydarzenia lub

wielokrotnie powtarzające się doznanie lęku o mniejszej

wielokrotnie powtarzające się doznanie lęku o mniejszej

intensywności, wywoływane przez szereg podobnych

intensywności, wywoływane przez szereg podobnych

zdarzeń. Doznanie lęku w jednej sytuacji czyni osobę

zdarzeń. Doznanie lęku w jednej sytuacji czyni osobę

bardziej wrażliwą na kolejne podobne doznania.

bardziej wrażliwą na kolejne podobne doznania.



Na przykład lęk przed wystąpieniem publicznym lub

Na przykład lęk przed wystąpieniem publicznym lub

koncentrowaniem na sobie uwagi może być

koncentrowaniem na sobie uwagi może być

zapoczątkowany sytuacją szkolną, gdy dziecko czyta,

zapoczątkowany sytuacją szkolną, gdy dziecko czyta,

myli się, uczniowie lub nauczyciel się śmieją, a po niej

myli się, uczniowie lub nauczyciel się śmieją, a po niej

następują kolejne podobne sytuacje, które wzmagają

następują kolejne podobne sytuacje, które wzmagają

lęk.

lęk.

Etiologia fobii –wyjaśnienie behawioralne

Etiologia fobii –wyjaśnienie behawioralne

uczenie się zastępcze

uczenie się zastępcze



Pewne lęki mogą być warunkowane drogą modelowania przez

Pewne lęki mogą być warunkowane drogą modelowania przez

naśladowanie reakcji innych.

naśladowanie reakcji innych.



Lęk powstały na podstawie błędnych informacji może być

Lęk powstały na podstawie błędnych informacji może być

przekazywany w sposób niewerbalny, na przykład dziecko widzi, że

przekazywany w sposób niewerbalny, na przykład dziecko widzi, że

matka reaguje przerażeniem na widok owadów, i wnioskuje, że owady

matka reaguje przerażeniem na widok owadów, i wnioskuje, że owady

są niebezpieczne.

są niebezpieczne.



Eksperyment (Bandura i Rosental 1966) osoby obserwujące kogoś ,

Eksperyment (Bandura i Rosental 1966) osoby obserwujące kogoś ,

kto był podłączony do aparatury elektrycznej i reagował po dzwonku

kto był podłączony do aparatury elektrycznej i reagował po dzwonku

cofaniem reki z poręczy fotela i wyrazem twarzy wyrażającym ból. Po

cofaniem reki z poręczy fotela i wyrazem twarzy wyrażającym ból. Po

kilku razach, obserwatorzy reagowali lękiem (pomiary reakcji

kilku razach, obserwatorzy reagowali lękiem (pomiary reakcji

fizjologicznych) na dźwięk dzwonka.

fizjologicznych) na dźwięk dzwonka.



Eksperyment (Mineka i in. 1984) młode małpy , które obserwowały

Eksperyment (Mineka i in. 1984) młode małpy , które obserwowały

rodziców okazujących lęk przed wężami, nabywały trwałą reakcję

rodziców okazujących lęk przed wężami, nabywały trwałą reakcję

lękową.

lękową.



Etiologia fobii społecznej –wyjaśnienie

Etiologia fobii społecznej –wyjaśnienie

behawioralne

behawioralne

brak umiejętności społecznych

brak umiejętności społecznych



Teoria behawioralna wyjaśnia, że w przypadku

Teoria behawioralna wyjaśnia, że w przypadku

fobii społecznej osoba nie wie jak się zachować i

fobii społecznej osoba nie wie jak się zachować i

i czuje się niekomfortowo w towarzystwie. I jest

i czuje się niekomfortowo w towarzystwie. I jest

krytykowana za to (Twentyman i McFall 1975).

krytykowana za to (Twentyman i McFall 1975).

Etiologia fobii - wyjaśnienie poznawcze

Etiologia fobii - wyjaśnienie poznawcze

warunkowanie klasyczne + komponent

warunkowanie klasyczne + komponent

poznawczy

poznawczy

■

■

Teoria poznawcza wyjaśnia dlaczego fobie się utrzymują. Kluczem do

Teoria poznawcza wyjaśnia dlaczego fobie się utrzymują. Kluczem do

warunkowania lęku jest bodziec bezwarunkowy awersyjny w postaci pobudzenia

warunkowania lęku jest bodziec bezwarunkowy awersyjny w postaci pobudzenia

organizmu (nieprzyjemne doznania i lęk) i błędna konkluzja, że dana sytuacja jest

organizmu (nieprzyjemne doznania i lęk) i błędna konkluzja, że dana sytuacja jest

zagrażająca (np.widok węża, lub grupy ludzi). Ponieważ pierwsza ocena bodźca

zagrażająca (np.widok węża, lub grupy ludzi). Ponieważ pierwsza ocena bodźca

jako zagrażający jest wyparta i nie została z tego powodu przepracowana

jako zagrażający jest wyparta i nie została z tego powodu przepracowana

intelektualnie, lęk jest wywoływany przez poznawcze procesy niedostępne

intelektualnie, lęk jest wywoływany przez poznawcze procesy niedostępne

świadomości. A osoba przejawiająca fobię uważa, że jest lęk jest nieracjonalny

świadomości. A osoba przejawiająca fobię uważa, że jest lęk jest nieracjonalny

(Amir , i in 1998).

(Amir , i in 1998).

■

■

W utrzymaniu fobii pośredniczy wynikająca z doświadczenia sytuacji wywołującej

W utrzymaniu fobii pośredniczy wynikająca z doświadczenia sytuacji wywołującej

lęk, konkluzja, że się

lęk, konkluzja, że się

nie było w stanie kontrolować

nie było w stanie kontrolować

otoczenia (Mineka i Zinbarg

otoczenia (Mineka i Zinbarg

1996) i przekonanie, że wydarzenie będzie miało miejsce w przyszłości (DiNardo i

1996) i przekonanie, że wydarzenie będzie miało miejsce w przyszłości (DiNardo i

in. 1988; Mathews i MacLeod1994). Na podstawie tych przekonań powstaje

in. 1988; Mathews i MacLeod1994). Na podstawie tych przekonań powstaje

oczekiwanie, że wydarzenie się powtórzy i nie będzie się w stanie wtedy

oczekiwanie, że wydarzenie się powtórzy i nie będzie się w stanie wtedy

kontrolować otoczenia.

kontrolować otoczenia.

■

■

Badanie potwierdzające, że osoby z fobią społeczną utrzymują bardziej negatywne

Badanie potwierdzające, że osoby z fobią społeczną utrzymują bardziej negatywne

przekonania na własny temat niż osoby z bez fobii.

przekonania na własny temat niż osoby z bez fobii.

W tym badaniu porównano myśli osób z lękiem społecznym i przeciętnych w sytuacji

W tym badaniu porównano myśli osób z lękiem społecznym i przeciętnych w sytuacji

neutralnej i w sytuacji gdy obie grupy były krytykowane pokazuje, że osoby z

neutralnej i w sytuacji gdy obie grupy były krytykowane pokazuje, że osoby z

lękiem społecznym tworzyły bardziej negatywne myśli na własny temat . Np. W

lękiem społecznym tworzyły bardziej negatywne myśli na własny temat . Np. W

reakcji na krytykę myślały: „Jestem odrzucony „ I „Nie mam gdzie się udać”. Lub

reakcji na krytykę myślały: „Jestem odrzucony „ I „Nie mam gdzie się udać”. Lub

„Jestem nudny, więc nie powinienem rozmawiać” (Davidson i Zighelboim 1987).

„Jestem nudny, więc nie powinienem rozmawiać” (Davidson i Zighelboim 1987).

Etiologia fobii – wyjaśnienie biologiczne

Etiologia fobii – wyjaśnienie biologiczne

Czynniki genetyczne - funkcjonowanie

Czynniki genetyczne - funkcjonowanie

autonomicznego układu nerwowego

autonomicznego układu nerwowego



Dziedziczenie odgrywa ważną rolę w rozwoju fobii.

Dziedziczenie odgrywa ważną rolę w rozwoju fobii.



Autonomiczny układ nerwowy jest zaangażowany w dużym zakresie w reakcje

Autonomiczny układ nerwowy jest zaangażowany w dużym zakresie w reakcje

lęku. Dlatego jego funkcjonowanie ma znaczenie dla występowania reakcji

lęku. Dlatego jego funkcjonowanie ma znaczenie dla występowania reakcji

lękowych.

lękowych.



Istnieją różnice osobnicze w łatwości pobudzenia autonomicznego układu

Istnieją różnice osobnicze w łatwości pobudzenia autonomicznego układu

nerwowego przez bodźce z otoczenia.

nerwowego przez bodźce z otoczenia.



Ten wymiar aktywności autonomicznego układu nerwowego został nazwany

Ten wymiar aktywności autonomicznego układu nerwowego został nazwany

stabilność –labilność (Lacey 1967). Osoby, których układ autonomiczny łatwo ulega

stabilność –labilność (Lacey 1967). Osoby, których układ autonomiczny łatwo ulega

pobudzeniu przez szeroką skalę bodźców, łatwo reagują lękiem.

pobudzeniu przez szeroką skalę bodźców, łatwo reagują lękiem.



Z kolei, uważa się, że labilność autonomicznego układu nerwowego jest do

Z kolei, uważa się, że labilność autonomicznego układu nerwowego jest do

pewnego stopnia genetycznie zdeterminowana (Gobbay1992).

pewnego stopnia genetycznie zdeterminowana (Gobbay1992).



Potwierdzenie w badaniach

Potwierdzenie w badaniach



■

■

Wśród niemowląt czteromiesięcznych jest podgrupa, która reaguje pobudzeniem

Wśród niemowląt czteromiesięcznych jest podgrupa, która reaguje pobudzeniem

i płaczem na zabawki, rośliny lub tym podobne neutralne bodźce. Ten

i płaczem na zabawki, rośliny lub tym podobne neutralne bodźce. Ten

odziedziczony schemat zachowania stanowi podłoże dla powstania fobii w

odziedziczony schemat zachowania stanowi podłoże dla powstania fobii w

późniejszym okresie życia (Kagan i Snidman 1997).

późniejszym okresie życia (Kagan i Snidman 1997).



Te dzieci łatwo reagujące pobudzeniem i płaczem pięć razy częściej rozwijały fobię

Te dzieci łatwo reagujące pobudzeniem i płaczem pięć razy częściej rozwijały fobię

niż dzieci nie reagujące w ten sposób (Biderman i in. 1990).

niż dzieci nie reagujące w ten sposób (Biderman i in. 1990).



Etiologia fobii – wyjaśnienie biologiczne

Etiologia fobii – wyjaśnienie biologiczne

Czynniki genetyczne - funkcjonowanie

Czynniki genetyczne - funkcjonowanie

autonomicznego układu nerwowego

autonomicznego układu nerwowego



Badania wskazują, że

Badania wskazują, że



■

■

fobia przed widokiem krwi i zastrzykiem - u 61%

fobia przed widokiem krwi i zastrzykiem - u 61%

krewnych pierwszego stopnia występuje (Ost 1992).

krewnych pierwszego stopnia występuje (Ost 1992).



■

■

inny rodzaj fobii specyficznych i fobia społeczną

inny rodzaj fobii specyficznych i fobia społeczną

występują w podobnych proporcjach u krewnych (Fryer i

występują w podobnych proporcjach u krewnych (Fryer i

in. 1995;Stein i in. 1998).

in. 1995;Stein i in. 1998).



■

■

Bliźniaki częściej mają te samą fobię niż rodzeństwo

Bliźniaki częściej mają te samą fobię niż rodzeństwo

niebliźniacze (Kendler i in 1999).

niebliźniacze (Kendler i in 1999).



Uwaga

Uwaga



■

■

Bliscy krewni dzielą geny, ale też obserwują siebie i

Bliscy krewni dzielą geny, ale też obserwują siebie i

wpływają na siebie Nie widomo, czy decydują wspólne

wpływają na siebie Nie widomo, czy decydują wspólne

geny, czy obserwowanie zachowania czy jedno drugie.

geny, czy obserwowanie zachowania czy jedno drugie.

Zaburzenia paniki

Zaburzenia paniki

Zaburzenie paniki –kryteria diagnostyczne

Zaburzenie paniki –kryteria diagnostyczne

A. Nawracające, niespodziewanie ataki paniki bez uchwytnego bodźca

wyzwalającego.

Nagle pojawiają fizjologiczne symptomy, zawroty głowy, oddychanie

jest utrudnione, palpitacja serca, ból w klatce piersiowej, poczucie

dławienia i duszenia w gardle, poty i drżenie, nudności, bicie serca,

drżenie ciała, przerażenie.

Towarzyszy mu depersonalizacja - poczucie przebywania na zewnątrz

ciała i derealizacja-poczucie , że świat nie jest realny; poczucie utraty

kontroli nad własnym zachowaniem, poczucie, że się oszaleje, lub że

się umiera.

Pojawia się często - raz na tydzień lub częściej; trwa kilka minut, rzadko

godzinami.

B. Martwienie się, że atak nastąpi w przyszłości i jego skutkiem będzie

brak kontroli, zawał lub obłęd.

C. Napady paniki nie są skutkiem zażycia jakiejś substancji lub choroby.
D. Nie da się ich wyjaśnić lepiej innymi zaburzeniami lękowymi. Np.

jeśli ataki lęku dają się powiązać z bodźcem, to odzwierciadla to

obecność fobii.

Zaburzenia paniki z agorafobią –

Zaburzenia paniki z agorafobią –

kryteria diagnostyczne

kryteria diagnostyczne

A. Lęk przed przebywaniem w miejscach publicznych i

A. Lęk przed przebywaniem w miejscach publicznych i

niemożnością ucieczki lub znalezienia pomocy w wypadku

niemożnością ucieczki lub znalezienia pomocy w wypadku

napadu paniki.

napadu paniki.

(Lęk przed wystąpieniem ataku paniki w miejscu publicznym).

(Lęk przed wystąpieniem ataku paniki w miejscu publicznym).

B. Unikanie miejsc publicznych, w których wystąpienie ataku

B. Unikanie miejsc publicznych, w których wystąpienie ataku

paniki byłoby zawstydzające lub groźne w skutkach.

paniki byłoby zawstydzające lub groźne w skutkach.

Unikanie przebywania poza domem, jazdy samochodem,

Unikanie przebywania poza domem, jazdy samochodem,

przebywania w tłumie, podróżowania i przebywanie w tych

przebywania w tłumie, podróżowania i przebywanie w tych

sytuacjach z inną osobą.

sytuacjach z inną osobą.

Częstość występowania zaburzenia paniki i

Częstość występowania zaburzenia paniki i

współwystępowanie z innymi zaburzeniami

współwystępowanie z innymi zaburzeniami



2% mężczyzn i 5% kobiet przejawia zaburzenie paniki

2% mężczyzn i 5% kobiet przejawia zaburzenie paniki

(Kessler i in. 1994).

(Kessler i in. 1994).



Zaczyna się ono w okresie adolescencji i ma związek

Zaczyna się ono w okresie adolescencji i ma związek

ze stresującymi wydarzeniami

ze stresującymi wydarzeniami



(Polard i in 1989).

(Polard i in 1989).



Może współwystępować z innymi zaburzeniami

Może współwystępować z innymi zaburzeniami

lękowymi, jak fobie, lęk zgeneralizowany; ponadto z

lękowymi, jak fobie, lęk zgeneralizowany; ponadto z

depresją, alkoholizmem, i z zaburzeniami osobowości.

depresją, alkoholizmem, i z zaburzeniami osobowości.

Etiologia – wyjaśnienie poznawcze

Etiologia – wyjaśnienie poznawcze



Interpretacja objawów chorób fizycznych powodujących palpitację

Interpretacja objawów chorób fizycznych powodujących palpitację

serca lub zawroty głowy jako groźne w skutkach powoduje

serca lub zawroty głowy jako groźne w skutkach powoduje

przerażenie i prowadzi do powstania zaburzenia paniki (Asmundson i

przerażenie i prowadzi do powstania zaburzenia paniki (Asmundson i

in. 1998; Hamada i in 1998).

in. 1998; Hamada i in 1998).



Podstawą biologiczną zaburzenia paniki jest nadmierna aktywność

Podstawą biologiczną zaburzenia paniki jest nadmierna aktywność

autonomicznego układu nerwowego (Barlow 1988) i tendencja do

autonomicznego układu nerwowego (Barlow 1988) i tendencja do

martwienia się fizjologicznymi sensacjami, jak kołatanie serca,

martwienia się fizjologicznymi sensacjami, jak kołatanie serca,

zawroty głowy, brak tchu, duszności. Gdy pojawia się stan pobudzenia

zawroty głowy, brak tchu, duszności. Gdy pojawia się stan pobudzenia

fizjologicznego tego typu w ciele, pojawia się także

fizjologicznego tego typu w ciele, pojawia się także

interpretacja w

interpretacja w

umyśle, że sensacje te są groźne

umyśle, że sensacje te są groźne

w skutkach np. że się umrze.

w skutkach np. że się umrze.



Powstaje błędne koło: lęk prowadzi do zwiększonej aktywności

Powstaje błędne koło: lęk prowadzi do zwiększonej aktywności

autonomicznego układu nerwowego; ta aktywność jest

autonomicznego układu nerwowego; ta aktywność jest

interpretowana w katastroficzny sposób, co podnosi poziom lęku. I w

interpretowana w katastroficzny sposób, co podnosi poziom lęku. I w

końcu doznania cielesne nasilają się do rozmiarów pełnego ataku

końcu doznania cielesne nasilają się do rozmiarów pełnego ataku

paniki (Craske i Barlow 1993).

paniki (Craske i Barlow 1993).



Następnie oczekiwanie kolejnego ataku paniki powoduje, że gdy

Następnie oczekiwanie kolejnego ataku paniki powoduje, że gdy

występują sensacje fizjologiczne, wzrasta poziom lęku i na zasadzie

występują sensacje fizjologiczne, wzrasta poziom lęku i na zasadzie

błędnego koła prowadzi do ataku paniki.

błędnego koła prowadzi do ataku paniki.

Etiologia – wyjaśnienie biologiczne

Etiologia – wyjaśnienie biologiczne

czynniki genetyczne

czynniki genetyczne



Istnieją genetyczne czynniki predysponujące do

Istnieją genetyczne czynniki predysponujące do

wystąpienia zaburzenia. Badania wskazują, że

wystąpienia zaburzenia. Badania wskazują, że



■

■

K

K

rewni chorego przejawiają zaburzenie ( Goldstein

rewni chorego przejawiają zaburzenie ( Goldstein

1997).

1997).



■

■

B

B

liźniaki jednojajowe częściej przejawiają

liźniaki jednojajowe częściej przejawiają

zaburzenie niż bliźniaki dwujajowe. Jeśli jedno z

zaburzenie niż bliźniaki dwujajowe. Jeśli jedno z

jednojajowych cierpi na ataki paniki, to

jednojajowych cierpi na ataki paniki, to

prawdopodobieństwo, że drugie także na nie cierpi

prawdopodobieństwo, że drugie także na nie cierpi

wynosi 25-30%. Jeśli jedno z bliźniąt dwujajowych

wynosi 25-30%. Jeśli jedno z bliźniąt dwujajowych

cierpi na to zaburzenie, to prawdopodobieństwo , że

cierpi na to zaburzenie, to prawdopodobieństwo , że

drugie także na nie cierpi wynosi 10-15% (Torgersen

drugie także na nie cierpi wynosi 10-15% (Torgersen

1983).

1983).



■

■

Lęk związany z sensacjami fizjologicznymi w ciele

Lęk związany z sensacjami fizjologicznymi w ciele

występuje w rodzinie (Stein i in 1999).

występuje w rodzinie (Stein i in 1999).

Etiologia – wyjaśnienie biologiczne

Etiologia – wyjaśnienie biologiczne

czynniki genetyczne

czynniki genetyczne



Hipoteza - Osoby z atakami paniki mają

Hipoteza - Osoby z atakami paniki mają

rozregulowany system w mózgu odpowiedzialny

rozregulowany system w mózgu odpowiedzialny

za walkę i ucieczkę. Skutkiem braku hamowania

za walkę i ucieczkę. Skutkiem braku hamowania

tego systemu (i skutkiem braku łagodzenia

tego systemu (i skutkiem braku łagodzenia

wzbudzonej już reakcji alarmowej) jest wybuch

wzbudzonej już reakcji alarmowej) jest wybuch

paniki.

paniki.



Na skutek niedoboru serotoniny proces

Na skutek niedoboru serotoniny proces

hamowania reakcji walki i ucieczki jest

hamowania reakcji walki i ucieczki jest

niedostateczny i niewystarczające jest

niedostateczny i niewystarczające jest

łagodzenie wzbudzonej reakcji alarmowej.

łagodzenie wzbudzonej reakcji alarmowej.

(Normalnie neurony zawierające noropinefrynę

(Normalnie neurony zawierające noropinefrynę

w systemie walki i ucieczki są kontrolowane

w systemie walki i ucieczki są kontrolowane

przez neurony serotoniny).

przez neurony serotoniny).

Etiologia – wyjaśnienie biologiczne

Etiologia – wyjaśnienie biologiczne

czynniki genetyczne

czynniki genetyczne



Podstawy powyższej hipotezy w wynikach badań

Podstawy powyższej hipotezy w wynikach badań



■

■

Podając osobom cierpiącym na zaburzenie paniki

Podając osobom cierpiącym na zaburzenie paniki

mleczan sodu , który wywołuje szybki i płytki oddech i

mleczan sodu , który wywołuje szybki i płytki oddech i

kołatanie serca wywołuje się u nich atak paniki. Podczas

kołatanie serca wywołuje się u nich atak paniki. Podczas

gdy osoby bez zaburzenia nie doświadczają po podaniu go

gdy osoby bez zaburzenia nie doświadczają po podaniu go

ataku paniki (Charney i in. 1987).

ataku paniki (Charney i in. 1987).



■

■

Mózg osób z paniką po wlaniu mleczanu sodu inaczej

Mózg osób z paniką po wlaniu mleczanu sodu inaczej

reaguje niż mózg osób bez paniki. Cechuje się

reaguje niż mózg osób bez paniki. Cechuje się

nienormalnie nasilonym przepływem krwi i zużyciem tlenu

nienormalnie nasilonym przepływem krwi i zużyciem tlenu

w obszarach mózgu związanych z lękiem. Dotyczy to

w obszarach mózgu związanych z lękiem. Dotyczy to

miejsca sinawego, które jest częścią systemu

miejsca sinawego, które jest częścią systemu

odpowiedzialnego za walkę i ucieczkę (Reiman i in. 1986).

odpowiedzialnego za walkę i ucieczkę (Reiman i in. 1986).



■

■

Więcej jest receptorów GABA = neuronów serotoniny) w

Więcej jest receptorów GABA = neuronów serotoniny) w

mózgach osób bez zaburzenia paniki i mniej w mózgach

mózgach osób bez zaburzenia paniki i mniej w mózgach

osób z zaburzeniem paniki (Malizia 1998).

osób z zaburzeniem paniki (Malizia 1998).