Testy

równowagi

Aleksandra

Gajec i

Karolina

Majchrzak

Zaburzenia stanu równowagi ciała są
częstym zjawiskiem w codziennej
aktywności każdego człowieka. Są one
jedną z częściej zgłaszanych dolegliwości
w gabinetach lekarzy rodzinnych.

Specjalistyczna diagnostyka tych
dolegliwości przeprowadzana jest w
wyspecjalizowanych ośrodkach, które
dysponują odpowiednim sprzętem i
wykształconą kadrą lekarzy i laborantów.

Podobnie leczenie pacjenta, rehabilitacja i
ocena procesów kompensacji wymaga
odpowiednio przygotowanego zaplecza.

Ograniczona dostępność centrów
diagnostycznych powoduje, że pacjent
jest często niewłaściwie leczony, leczony
z opóźnieniem bądź bezzasadnie poddany
skomplikowanemu i drogiemu procesowi
diagnostycznemu.

Z tego względu nie maleje
zainteresowanie i ciągłe wykorzystywanie
w diagnostyce otoneurologicznej prostych
i powtarzalnych prób oceniających
równowagę statyczną i dynamiczną, które
charakteryzują w sposób ilościowy
zaburzenia równowagi

Najprostszymi metodami oceny
równowagi posturalnej są klasyczne
próby na sprawność postawy i chodu.

Pierwszą odnotowaną w piśmiennictwie
metodą był wprowadzony przez Romberga w
1853 roku test oceniający równowag ę
podczas spokojnego stania przy oczach
otwartych i zamkniętych Według założeń
Romberga test ten, stosowany do dnia
dzisiejszego w praktyce klinicznej, ma na celu
identyfikację obwodowego uszkodzenia
somatosensorycznego, w tym
przedsionkowego

Wprowadzane w kolejnych latach
modyfikacje testu, np. przy ustawieniu
kończyn stopa przed stopą lub przy
równoczesnym skręcie głowy, zwiększyły
wartość kliniczną próby.

Badania przeprowadzone z
zastosowaniem różnych modyfikacji
próby Romberga nad ich użytecznością w
różnicowaniu patologii przedsionkowej od
normy, wskazały na szczególną wartość
próby stania na dwóch nogach z oczami
otwartymi na miękkim podłożu.

Dlatego istotne jest, aby przy
opracowaniu miarodajnego protokołu
badania czynności układu równowagi
uwzględnić próby, które wykluczają lub
wskazują na działanie poszczególnych
narządów zmysłu, a szczególnie
obwodowego narządu przedsionkowego.

Jak bada się

narząd

równowagi?

PRÓBA

ROMBERGA

Próba Romberga poza diagnostyką
uszkodzeń receptorowych może być
wykorzystywana również w innym
aspekcie. Wykonanie próby Romberga w
różnych jej modyfikacjach (z oczami
otwartymi i zamkniętymi, na twardym i
na miękkim podłożu) może być użyteczne
w wykrywaniu przypadków symulacji
zaburzeń równowagi.

W takich przypadkach można
zaobserwować charakterystyczne,
nadmierne wychylenia ciała podczas
łatwiejszych testów (przy otwartych
oczach, na stabilnym, twardym
podłożu). Natomiast w próbach o
zwiększonym stopniu trudności
obecne są prawidłowe reakcje
posturalne.

Mamy do dyspozycji 3

metody:

1.obrotowa

2.termiczna

3.mechaniczna

PROBA OBROTOWA

-pacjent siedzi na

krześle obrotowym

z głową pochyloną

nieznacznie do

przodu

- w ciągu 20

sekund lekarz 10-

krotnie obraca

pacjenta w

jednym kierunku

- na skutek

obrotów pojawia

się tzw. oczopląs,

czyli mimowolne

ruchy gałek

ocznych

- czas trwania

oczopląsu zostaje

zapisany, następnie

pacjent w ten sam

sposób jest

obracany w

przeciwną stronę

- zazwyczaj

ruchy gałek

ocznych trwają

20-50 sekund

- jeżeli różnica czasu

pomiędzy czasem

ruchu gałek w obu

oczach wynosi więcej

niż ¼ świadczy to o

zaburzeniach reakcji

narządu równowagi

PRÓBA

MECHANICZNA

- podczas tej próby do

przewodu słuchowego

zewnętrznego wkłada

się tzw balon Politzera

– jest to mała gumowa

piłeczka o kształcie

oliwki

- wkłada się ją w ten

sposób, że

szczelnie przylega

do ścian przewodu

- następnie poprzez

naciśnięcie zwiększa

się ciśnienie

powietrza w uchu,

potem uchwyt zostaje

zmniejszony i

ciśnienie zmniejsza

się

- w ten sposób

można sprawdzić

czy została

uszkodzona kostna

część błędnika

- jeśli część kostna jest

uszkodzona, to podczas

naciskania piłeczki u

chorego pojawia się

oczopląs po chorej

stronie, a podczas

puszczania po zdrowej

PRÓBA

TERMICZNA

- pacjent siedzi z

odchyloną do tyłu

głową lub leży, a

głowa przygięta

jest w stronę klatki

piersiowej

- każdy kanał

słuchowy płukany

jest na zmianę

ciepłą i zimną wodą

przez 30 sekund

- podczas płukania

kanału zimną wodą

wodą pojawia się

oczopląs po przeciwnej

stronie ucha,

natomiast w trakcie

płukania ciepłą wodą - 

po tej samej

- na podstawie tego

testu można

sprawdzić

wrażliwość aparatu

przedsionkowego

KONTROLA

KOORDYNACJI

RUCHÓW

- na podstawie

nieskomplikowanych

prób można

stwierdzić ewentualne

problemy związane ze

zdolnością

koordynacji ruchów

-  powszechnie znane

są metody

chodzenia wzdłuż

linii prostej lub z

zamkniętymi oczami,

stosowane m.in. w

kontroli trzeźwości

- inna próba polega na

dotknięciu czubka

nosa końcem palca.

W trakcie tego testu

pacjent na przemian

otwiera i zamyka

oczy.

- Jeżeli występuje

brak koordynacji

osoba testowana

nie trafia palcem do

celu

PRÓBA

BARANY'EGO

- pacjent ma

otwarte oczy, a

jedno jego ramię

uniesione jest do

góry

- powoli opuszcza

rękę do pozycji

poziomej, a palec

wskazujący

powinien trafić na
wysokość lekarza

- w przypadku

zaburzeń

koordynacji palec

pacjenta minie się z

palcem lekarza

- podczas tego testu

pacjent z zamkniętymi

oczami stoi na dwóch

nogach

przy braku

koordynacji osoba

badania zaczyna się

chwiać

Próba

Unterbergera

(ang.

Unterberger's

test)

– próba, stosowana w

otolaryngologii i

neurologii do oceny w

badaniu przedmiotowym

sprawności postawy i

chodu pacjenta.

Określana jest jako

dynamiczna próba

Romberga.

Podczas testu pacjent zamyka

oczy i maszeruje w miejscu,

podnosząc wysoko kolana i

trzymając ręce prosto

wyciągnięte przed siebie. Jeśli

pacjent ma jednostronne

wypadnięcie czynności błędnika,

chodząc będzie obracał się wokół

własnej osi.

O patologii świadczy zwrot ciała w

marszu powyżej 10°. Test był

określany jako nieprzydatny do

oceny zaburzeń równowagi

pochodzenia móżdżkowego[1].

Próbę opisał austriacki

otorynolaryngolog Siegfried

Unterberger (1893-1978) w 1940

roku[2] i popularna jest ona dziś

zwłaszcza w krajach

niemieckojęzycznych (niem.

Unterberger-Versuch, Unterberger

Tretversuch).

W piśmiennictwie pojawiło się

wiele sugestii o możliwości

wykorzystania testów

klinicznych do oceny

równowagi statycznej i

dynamicznej . Istnieje jednak

niewiele badań, które

selekcjonują testy spełniające

warunki prób przesiewowych

w ocenie zaburzeń

równowagi.

Dlatego istotne jest, aby przy

opracowaniu miarodajnego

protokołu badania czynności

układu równowagi

uwzględnić próby, które

wykluczają lub wskazują na

działanie poszczególnych

narządów zmysłu, a

szczególnie obwodowego

narządu przedsionkowego.

Próby statyczne i

półstatyczne

Pacjenci z zaburzeniami w

obrębie obwodowej

części narządu

przedsionkowego często

prezentują zaburzenia

równowagi podczas prób

klinicznych, szczególnie

w okresie braku pełnej

kompensacji uszkodzenia.

Aby je zróżnicować, stosuje się

modyfikacje prób statycznych,

utrudniając je przez redukcję

bądź zaburzenie bodźców

płynących z narządu wzroku oraz

z proprioreceptorów kończyn

dolnych. Jednym z takich

zestawów jest test opracowany

przez Horak (1987) oraz

Shumway-Cook i Horak (1986) –

kliniczny test zależności

zmysłowych i równowagi

Jest on odpowiednikiem

testu organizacji

zmysłowej stosowanego

w badaniu posturografii

dynamicznej.

Składa się z sześciu prób

statycznych, z których trzy

pierwsze wykonywane są

podczas spokojnego stania na

twardej powierzchni, kolejno

przy oczach otwartych, oczach

zamkniętych oraz po założeniu

na głowę papierowej kuli z

zaznaczonymi poziomymi liniami

imitującymi horyzont

(oryginalnie papierowego

lampionu japońskiego).

Jej zadaniem jest

ograniczenie widzenia

rzeczywistego otoczenia

bez potrzeby zamykania

oczu. Trzy kolejne próby są

powtórzeniem poprzednich

w odniesieniu do bodźców

wzrokowych oraz

przedsionkowych.

Różnią się tym, że pacjent,

zamiast na twardym

podłożu, stoi na miękkim

piankowym materacu.

Podczas próby wykonywanej

przy zamkniętych oczach

oceniana jest zdolność

utrzymania równowagi bez

dopływu bodźców

wzrokowych.

Konflikt pomiędzy

informacjami dopływającymi

z narządu wzroku i narządu

przedsionkowego 

wywoływany jest dzięki

zastosowaniu papierowej

kuli, papierowego lampionu

japońskiego zakładanego

pacjentowi na głowę.

Poziome bambusowe

pasma, stanowiące

szkielet lampionu,

stwarzają złudzenie

widzenia horyzontu jako

punktu odniesienia w

przestrzeni.

Podobnie jak przy

zastosowaniu ruchomego

otoczenia wzrokowego w

komputerowej posturografii

dynamicznej, przy ruchach

głowy otoczenie wzrokowe,

stanowiące wnętrze

lampionu, pozostaje stabilne.

Zaburzenie bodźców

płynących z proprioreceptrów

kończyn dolnych osiągane

jest poprzez zastosowanie

miękkiego gąbkowego

materaca. Podczas każdej z

prób, trwających 30 s, oblicza

się ilość i kierunek wychyleń

ciała oraz ocenia

przyjmowaną strategię

ruchową.