Szkoła Radiologii – Kielce
2005
Diagnostyka radioizotopowa
układu moczowego
Badania radioizotopowe układu
moczowego
scyntygrafia statyczna nerek (DMSA)
dynamiczna scyntygrafia nerek
(renoscyntygrafia)
badanie refluksu pęcherzowo-
moczowodowego
radioklirensy nerkowe
ocena nerki przeszczepionej
ocena zalegania moczu
Podstawy fizjologiczne i
patofizjolgiczne
Parametrami funkcji nerki są:
-
filtracja kłebkowa (GFR -
Glomerular Filtration Rate) - 80 –
120 ml/min.
-
efektywny przepływ osocza przez
nerki (ERPF – Effective Renal
Plasma Flow) – 300 – 500 ml/min.
Obrazowanie funkcji/morfologii
nerek
99m-Tc-DTPA – obrazowanie filtracji
kłębkowej
99m-Tc-MAG3/EC; 131-J
ortojodohipuran – obrazowanie
efektywnego przepływu prze nerki
99m-Tc-DMSA – wychwyt
kanalikowy – obrazowanie
morfologii nerek
Gammakamera jednoglowicowa
Gammakamera trójgłowicowa
Statyczna scyntygrafia nerek
Wskazania;
-
hipoplazja, aplazja, atrofia nerki
-
obrazowanie blizn nerek
-
nerka ruchoma
-
wady rozwojowe nerek
-
ocena nerki przeszczepionej
Statyczna scyntygrafia nerek
c.d.
wykonanie:
- 3 – 4 h. po iniekcji iv. 99m-Tc-
DMSA
Renoscyntygrafia - dynamiczna
scyntygrafia nerek
zasada badania – obrazowanie napływu,
wydzielania i wydalania
-
99mTc-DTPA – drogą filtracji kłębkowej
(GFR)
-
99m-Tc-MAG3/EC; 131-J ortojodohipuranu
drogą filtracji cewkowej (ERPF)
-
obraz filtracji, funkcji wydzielania i
wydalania, liczbowa ocena GFR lub ERPF
dla każdej nerki z osobna
Renoscyntygrafia - wskazania
Wskazanie szerokie:
-
jednostronna patologia nerkowa:
-
następstwa infekcji dróg moczowych
-
nadciśnienie tętnicze (p. dalej); zwł.
zwężenie t. nerkowej
-
następstwa interwencji
urologicznych/urazy nerek
-
ocena nerki przeszczepionej
Renoscyntygrafia – wskazania –
nadciśnienie tętnicze
zwężenie tętnicy nerkowej jako część etiologii HA
-
dysplasia fibromuscularis u osób młodych
-
miażdżyca w wieku późniejszym
Przygotowanie do interwencji chirurgicznej/
radiologicznej
-
do 50% zwężenia w USG – hemodynamicznie bez
znaczenia
-
pow. 70% zwężenia – hemodynamicznie
znamienne (?)
-
50 – 70% - szara strefa
Renoscyntygrafia –nadciśnienie
tętnicze c.d.
asymetria filtracji lewo/prawo pow.
10%- podejrzenie etiologii
nerkopochodnej/naczyniowo-nerkowej
-
wątpliwości wyjaśnia test kaproprilowy
i.e. powtórzenie badania po doustnym
obciążeniem 50 mg kaptoprilu
-
pogłębienie asymetrii filtracji
przemawia za naczyniowonerkowym
tłem nadciśnienia tętniczego
Renoscyntygrafia – wykonanie i
wynik
dwudziestominutowy film z życia nerek
-
pod gammakamerą wstrzyknięcie i.v.
znacznika
-
rejestracja serii obrazów napływu,
wydzielania i odpływu moczu
Wynik:
-
obraz nerek w fazie wydzielniczej i
wydalniczej
-
krzywe renograficzne
- indywidualne wartości filtracji kłębkowej i
cewkowej dla każdej nerki z osobna
Renoscyntygrafia –wynik
obraz fazy wydzielniczej (2 – 4 min. p.i) –
położenie kształt, wielkość, symetria
obrazu nerek, zniekształcenia kory nerek
obraz fazy wydalniczej – (10 – 15 min.
p.i)
krzywe renograficzne
filtracja kłębkowa lub ERPF całkowita i
indywidualnie dla każdej nerki w % lub
ml/min. – tzw. radioklirensy
Renoscyntygrafia –wynik – krzywe
renograficzne
typy krzywej renograficznej
-
norma: nieco podobna do załamku T
elektrokardiogramu – napływ,
filtracja odpływ
-
miąższowe uszkodzenie nerek –
spłaszczone lub plaski
-
blok odpływu
Renoscyntygrafia – test
furosemidowy
Uropatie i nefropatie zaporowe
niewielkiego stopnia mogą być
słabo widoczne w badaniu
spoczynkowym; wówczas
- stosujemy test furosemidowy, czyli
powtórzenie badania po obciążeniu
80 mg furosemidu, który
ujawnia ukryte bloki odpływu moczu
Badania RI nerki przeszczepionej
- patologia
w nerce przeszczepionej może wystąpić
-
ostra martwica kanalików nerkowych
-
ostry, podostry lub przewlekły proces
odrzutu nerki
-
przedawkowanie leków
immunosupresyjnych (cyklosporyna)
-
zawał nerki
-
zwężenie t. nerkowej lub zakrzepica żyły
odprowadzającej
-
zagięcie moczowodu i zaburzenia w
odpływie moczu
Badania RI nerki przeszczepionej
– badania RI
ostra martwica kanalikowa –
DTPA – prawidłowe ukrwienia,
brak odpływania moczu
- tak samo w przedawkowaniu
cyklosporyny – reakcja późna –
po miesiącu
niedrożność tętniczo/żylna –
„puste” pole nerkowe
Badania RI nerki przeszczepionej
c.d.
Odrzut nerki
-
wczesny – brak
napływu/wydzielania/wydalania
-
ostry/podostry – śladowy N/W/W
-
przewlekły – początkowo
dobre/względnie dobry – progresywne
pogorszenie N/W/W
-
plus:
różne warianty niewspółnomierności
(mismatch) GFR/ERPF i wychwytu DMSA
Ocena refluksu pęcherzowo-
moczowodowego
metod bezpośrednia – zacewnikować
pęcherz moczowy i albo podać
znacznik do moczowego z zewnątrz,
albo po badaniu renoscyntygraficznym
unieść butelkę z płynem na końcu
cewnika o 1 metr nad stołem
metoda pośrednia – po
renoscyntygrafii wykonać próbę
Valsalvy lub ucisnąć ręcznie pęcherz
Ocena objętości moczu
zalegającego w pęcherzu
po renoscyntygrafii mikcja i
porównanie liczby zliczeń w
pęcherzu moczowy przed i po
Uwagi konkludujące
badania radioizotopowe (poza
pewnymi zastosowaniami scyntygrafii
statycznej) nie mają większego
zastosowania w ocenie morfologii
nerek (USG; MRI); odgrywają
natomiast podstawową rolę w
obrazowaniu ich funkcji stanowiąc
pomost współpracy między medykiem
nuklearnym, a radiologiem.