Szkoła Radiologii – Kielce

2005

Diagnostyka radioizotopowa

układu moczowego

Badania radioizotopowe układu
moczowego



scyntygrafia statyczna nerek (DMSA)



dynamiczna scyntygrafia nerek
(renoscyntygrafia)



badanie refluksu pęcherzowo-
moczowodowego



radioklirensy nerkowe



ocena nerki przeszczepionej



ocena zalegania moczu

Podstawy fizjologiczne i

patofizjolgiczne



Parametrami funkcji nerki są:

-

filtracja kłebkowa (GFR -
Glomerular Filtration Rate) - 80 –
120 ml/min.

-

efektywny przepływ osocza przez
nerki (ERPF – Effective Renal
Plasma Flow) – 300 – 500 ml/min.

Obrazowanie funkcji/morfologii
nerek



99m-Tc-DTPA – obrazowanie filtracji
kłębkowej



99m-Tc-MAG3/EC; 131-J
ortojodohipuran – obrazowanie
efektywnego przepływu prze nerki



99m-Tc-DMSA – wychwyt
kanalikowy – obrazowanie
morfologii nerek

Gammakamera jednoglowicowa

Gammakamera trójgłowicowa

Statyczna scyntygrafia nerek



Wskazania;

-

hipoplazja, aplazja, atrofia nerki

-

obrazowanie blizn nerek

-

nerka ruchoma

-

wady rozwojowe nerek

-

ocena nerki przeszczepionej

Statyczna scyntygrafia nerek
c.d.



wykonanie:

- 3 – 4 h. po iniekcji iv. 99m-Tc-

DMSA

Renoscyntygrafia - dynamiczna
scyntygrafia nerek



zasada badania – obrazowanie napływu,
wydzielania i wydalania

-

99mTc-DTPA – drogą filtracji kłębkowej
(GFR)

-

99m-Tc-MAG3/EC; 131-J ortojodohipuranu
drogą filtracji cewkowej (ERPF)

-

obraz filtracji, funkcji wydzielania i
wydalania, liczbowa ocena GFR lub ERPF
dla każdej nerki z osobna

Renoscyntygrafia - wskazania



Wskazanie szerokie:

-

jednostronna patologia nerkowa:

-

następstwa infekcji dróg moczowych

-

nadciśnienie tętnicze (p. dalej); zwł.
zwężenie t. nerkowej

-

następstwa interwencji
urologicznych/urazy nerek

-

ocena nerki przeszczepionej

Renoscyntygrafia – wskazania –
nadciśnienie tętnicze



zwężenie tętnicy nerkowej jako część etiologii HA

-

dysplasia fibromuscularis u osób młodych

-

miażdżyca w wieku późniejszym

Przygotowanie do interwencji chirurgicznej/

radiologicznej

-

do 50% zwężenia w USG – hemodynamicznie bez
znaczenia

-

pow. 70% zwężenia – hemodynamicznie
znamienne (?)

-

50 – 70% - szara strefa

Renoscyntygrafia –nadciśnienie
tętnicze c.d.



asymetria filtracji lewo/prawo pow.
10%- podejrzenie etiologii
nerkopochodnej/naczyniowo-nerkowej

-

wątpliwości wyjaśnia test kaproprilowy
i.e. powtórzenie badania po doustnym
obciążeniem 50 mg kaptoprilu

-

pogłębienie asymetrii filtracji
przemawia za naczyniowonerkowym
tłem nadciśnienia tętniczego

Renoscyntygrafia – wykonanie i
wynik



dwudziestominutowy film z życia nerek

-

pod gammakamerą wstrzyknięcie i.v.

znacznika

-

rejestracja serii obrazów napływu,

wydzielania i odpływu moczu

Wynik:

-

obraz nerek w fazie wydzielniczej i

wydalniczej

-

krzywe renograficzne

- indywidualne wartości filtracji kłębkowej i

cewkowej dla każdej nerki z osobna

Renoscyntygrafia –wynik



obraz fazy wydzielniczej (2 – 4 min. p.i) –
położenie kształt, wielkość, symetria
obrazu nerek, zniekształcenia kory nerek



obraz fazy wydalniczej – (10 – 15 min.
p.i)



krzywe renograficzne



filtracja kłębkowa lub ERPF całkowita i
indywidualnie dla każdej nerki w % lub
ml/min. – tzw. radioklirensy

Renoscyntygrafia –wynik – krzywe
renograficzne



typy krzywej renograficznej

-

norma: nieco podobna do załamku T
elektrokardiogramu – napływ,
filtracja odpływ

-

miąższowe uszkodzenie nerek –
spłaszczone lub plaski

-

blok odpływu

Renoscyntygrafia – test
furosemidowy



Uropatie i nefropatie zaporowe
niewielkiego stopnia mogą być
słabo widoczne w badaniu
spoczynkowym; wówczas

- stosujemy test furosemidowy, czyli

powtórzenie badania po obciążeniu
80 mg furosemidu, który



ujawnia ukryte bloki odpływu moczu

Badania RI nerki przeszczepionej
- patologia



w nerce przeszczepionej może wystąpić

-

ostra martwica kanalików nerkowych

-

ostry, podostry lub przewlekły proces

odrzutu nerki

-

przedawkowanie leków

immunosupresyjnych (cyklosporyna)

-

zawał nerki

-

zwężenie t. nerkowej lub zakrzepica żyły

odprowadzającej

-

zagięcie moczowodu i zaburzenia w

odpływie moczu

Badania RI nerki przeszczepionej
– badania RI



ostra martwica kanalikowa –
DTPA – prawidłowe ukrwienia,
brak odpływania moczu

- tak samo w przedawkowaniu

cyklosporyny – reakcja późna –
po miesiącu



niedrożność tętniczo/żylna –
„puste” pole nerkowe

Badania RI nerki przeszczepionej
c.d.



Odrzut nerki

-

wczesny – brak

napływu/wydzielania/wydalania

-

ostry/podostry – śladowy N/W/W

-

przewlekły – początkowo

dobre/względnie dobry – progresywne

pogorszenie N/W/W

-

plus:

różne warianty niewspółnomierności

(mismatch) GFR/ERPF i wychwytu DMSA

Ocena refluksu pęcherzowo-
moczowodowego



metod bezpośrednia – zacewnikować
pęcherz moczowy i albo podać
znacznik do moczowego z zewnątrz,
albo po badaniu renoscyntygraficznym
unieść butelkę z płynem na końcu
cewnika o 1 metr nad stołem



metoda pośrednia – po
renoscyntygrafii wykonać próbę
Valsalvy lub ucisnąć ręcznie pęcherz

Ocena objętości moczu
zalegającego w pęcherzu



po renoscyntygrafii mikcja i
porównanie liczby zliczeń w
pęcherzu moczowy przed i po

Uwagi konkludujące



badania radioizotopowe (poza
pewnymi zastosowaniami scyntygrafii
statycznej) nie mają większego
zastosowania w ocenie morfologii
nerek (USG; MRI); odgrywają
natomiast podstawową rolę w
obrazowaniu ich funkcji stanowiąc
pomost współpracy między medykiem
nuklearnym, a radiologiem.