PowerPoint Presentation

Zalecane piśmiennictwo



Janiszewski M. Rekreacja ruchowa dla osob

niepełnosprawnych. Łódź 1989



Łobożewicz T. Turystyka i rekreacja ludzi

niepełnosprawnych. WSE, Warszawa 2000



Ślężyński J, Pertyński W. Postęp w turystyce na

rzecz osób specjalnych potrzeb. PSON, Kraków,

1995



Skalska T. Turystyka osób niepełnosprawnych,

ograniczenia i możliwości rozwoju. WSHGiT,

Warszawa 2004

Turystyka i rekreacja osób niepełnosprawnych

Rehabilitacja



Zorganizowany, kompleksowy zespół

działań mających na celu maksymalizację

wydolności funkcjonalnej osoby

niepełnosprawnej.

Turystyka i rekreacja osób niepełnosprawnych

Zespół

rehabilitacyjny

Lekarz

Fizjoterapeuta

Personel pielęgniarski

Psycholog

Pracownik socjalny
Pedagog

Technik zaopatrzenia ortopedycznego

Rehabilitacja



Zorganizowany, kompleksowy zespół

działań mających na celu maksymalizację

wydolności funkcjonalnej osoby

niepełnosprawnej.

Turystyka i rekreacja osób niepełnosprawnych

Niepełnosprawność

pojęcie złożone dotyczące głównie

ograniczeń funkcjonalnych

Ma wymiar medyczny, socjalny, prawny, socjologiczny,
polityczny, ekonomiczny, statystyczny, a także ustawodawczy.
Najczęściej używa się tego określenia w stosunku do osób,
które mają różnie nasilone dysfunkcje fizyczne bądź
umysłowe.

Definicje

niepełnosprawności



Uszkodzenie

(

impairment

)

oznacza

utratę lub odstępstwo od normy w

obrębie struktury lub funkcji

anatomicznej, fizjologicznej lub

psychologicznej człowieka

Turystyka i rekreacja osób niepełnosprawnych

WHO, 1980

Definicje

niepełnosprawności



Upośledzenie

(

handicap

)

oznacza utratę

lub ograniczenie możliwości

uczestniczenia w życiu społeczeństwa w

tym samym stopniu, co inni obywatele.

Termin ten raczej uwidacznia konflikt

pomiędzy osobą niepełnosprawną a jej

środowiskiem, a także zwraca uwagę na

braki w środowisku i działaniach

społecznych, dotyczących głównie

informacji, komunikacji czy edukacji, które

uniemożliwiają osobom niepełnosprawnym

uczestnictwo na równych zasadach.

Turystyka i rekreacja osób niepełnosprawnych

WHO, 1980

Definicje

niepełnosprawności



Niepełnosprawność

(

disability

)

należy rozumieć jako ograniczenie

lub brak zdolności wykonywania

jakiejś czynności w sposób lub w

zakresie uważanym za normalny dla

człowieka, a wynikający z

jakichkolwiek okresowych lub

trwałych uszkodzeń.

Turystyka i rekreacja osób niepełnosprawnych

WHO, 1980

Osoba niepełnosprawna



Osoba, której stan fizyczny, psychiczny lub

umysłowy trwale lub okresowo utrudnia,

ogranicza bądź uniemożliwia wypełnianie

ról

społecznych

, a w szczególności zdolności do

wykonywania pracy zawodowej, ogranicza funkcje

rodzinne, uniemożliwia korzystanie ze wszystkich

dóbr społecznych.

Turystyka i rekreacja osób niepełnosprawnych

Dz.U. Nr 123, poz. 776 z 1997 r.

Aspekty niepełnosprawności



Upośledzone możliwości lokomocyjne



Pogorszenie funkcji narządów zmysłów



Mniejsza tolerancja wysiłku



Upośledzenie zdolności intelektualnych



Upośledzenie emocjonalne



Gorsze szanse zatrudnienia



Gorsze szanse realizacji potencjału twórczego



Utrudnienie realizacji ról rodzinnych, patologia rodzinna



Uzależnienia



Utrudniony udział w życiu społecznym

• Gorszy dostęp do dóbr kultury, sportu, rekreacji

• Utrudnienia administracyjne, polityczne i prawne

• Bariery urbanistyczne i architektoniczne

Turystyka i rekreacja osób niepełnosprawnych

Aspekty niepełnosprawności



Światowy Program Działania na

Rzecz Osób Niepełnosprawnych

Turystyka i rekreacja osób niepełnosprawnych

WHO, 1982

Podstawowe zadanie: dążenie do zapewnienia

ełnego uczestnictwa i równości

osób

niepełnosprawnych w życiu społecznym.

Czas wolny



Czas, który pozostaje człowiekowi do jego osobistej

dyspozycji po wykonaniu czynności związanych z

zaspokojeniem potrzeb biologicznych i higienicznych oraz

czynności obowiązkowych.



Czas, w którym człowiek ma znacznie większą niż kiedy

indziej możliwość wyboru czynności, którymi pragnie się

zajmować.



Poświęcony na zajęcia, którym jednostka może się oddawać

z własnej chęci bądź

dla odpoczynku, rozrywki, rozwoju

swych wiadomości lub swego kształcenia

(bezinteresownego), swego

dobrowolnego udziału w życiu

społecznym

po uwolnieniu się z obowiązków zawodowych,

rodzinnych, społecznych

Joffre Dumazedier, 1960

Turystyka i rekreacja osób niepełnosprawnych

Czas wolny



Nieodzowny element organizacji i funkcjonowania

życia społecznego współczesnej cywilizacji

przemysłowej.



Współczesne metody, technologia i intensywność

pracy są źródłem stresów i zmęczenia, których

usunięcie wymaga dłuższego niż niegdyś

wypoczynku, dobrego i przemyślanego jego

zorganizowania.

Turystyka i rekreacja osób niepełnosprawnych

Rozszerzenie sfery czasu wolnego jest więc

warunkiem wzrostu wydajności pracy i lepszej

nauki.

Rekreacja



Odnawianie sił fizycznych i psychicznych

człowieka za pomocą rozmaitych form aktywności

umysłowej lub fizycznej



Jest to więc rozwijanie

aktywności nie wynikającej

z obowiązków

edukacyjnych, zawodowych,

rodzinnych, społecznych oraz potrzeb bytowych.

Turystyka i rekreacja osób niepełnosprawnych

George Bulter



Forma

aktywności

dostarczająca człowiekowi ujście

dla jego sił fizycznych, umysłowych twórczych,

podejmowana nie dla nagrody, a dla samego siebie

Rodzaje rekreacji



Bierna



Czynna:

•

Fizyczna (ruchowa)

•

Kulturalno-oświatowa



Obejmuje sfery poznawczą,

emocjonalną i motoryczną



Bierny wypoczynek jest mniej

skuteczny od czynnego

I.M. Sieczenow

Turystyka i rekreacja osób niepełnosprawnych

Turystyka



ogół czynności osób, które podróżują

i przebywają

w celach

wypoczynkowych, zawodowych

lub

innych

nie dłużej niż rok

bez przerwy

poza swoim codziennym otoczeniem,

z wyłączeniem wyjazdów, w których

głównym celem jest aktywność

zarobkowa,

WTO

Turystyka i rekreacja osób niepełnosprawnych

Turystyka



Dobrowolność



Zmiana miejsca pobytu, rytmu życia



Wejście w styczność osobistą z

odwiedzanym środowiskiem

(przyrodniczym, kulturowym,

społecznym).

K. Przecławski, 1973

Turystyka i rekreacja osób niepełnosprawnych

Walory turystyki w aspekcie

przywracania sprawności



Zwiększenie aktywności ruchowej:

•

Hipokinezja jest składową wielu typów

niepełnosprawności

•

Aktywność ruchowa jest naturalnym bodźcem

procesów

odnowy, regeneracji

kompensacji

utraconych funkcji

Turystyka i rekreacja osób niepełnosprawnych

Turystyka powinna być postrzegana nie tylko jako rozrywka i

relaks, ale również jako środek terapeutyczno-wychowawczy

Walory turystyki w aspekcie

przywracania sprawności



Działanie integracyjne:

•

Interakcja między osobami

niepełnosprawnymi a społecznością

osób sprawnych

Turystyka i rekreacja osób niepełnosprawnych

Łagodzi lęki społeczne osób niepełnosprawnych

(zwłaszcza dzieci)

Zwiększa odporność na negatywne reakcje

otoczenia

Walory turystyki w aspekcie

przywracania sprawności



Turystyka złączona z ruchem

krajoznawczym (model typowy dla Polski)

jest formą aktywizacji intelektualnej



Budzenie i rozwijanie zainteresowań

poznawczych

Turystyka i rekreacja osób niepełnosprawnych

Działanie psychoterapeutyczne i

psychoprofilaktyczne:

Hartowanie przeciwko niepowodzeniom i

przeciwieństwom życiowym

Przezwyciężanie lęków i kompleksów

Walory turystyki w aspekcie

przywracania sprawności



Efekty uczestnictwa w aktywności

turystycznej:

•

Lepsza samoobsługa

•

Szybsze odzyskiwanie gotowości do

podejmowania kolejnych obciążeń wysiłkowych

•

Mniejsza podatność na sytuacje stresowe

•

Zmniejszenie podatności na zachorowania

Turystyka i rekreacja osób niepełnosprawnych

Zdrowie



Nie tylko nieobecność choroby i

niedołęstwa, ale stan dobrego fizycznego,

psychicznego i społecznego samopoczucia



Zdolność do rozwoju w kierunku

wszechstronnego rozumienia, przeżywania,

odkrywania i tworzenia coraz wyższej

hierarchii rzeczywistości i wartości, aż do

konkretnego ideału indywidualnego i

społecznego

Kazimierz Dąbrowski

Turystyka i rekreacja osób niepełnosprawnych

WHO

Rekreacja terapeutyczna



Rekreacja osób niepełnosprawnych jest

profesjonalnie kierowaną działalnością

ukierunkowana na spełnianie potrzeb

osoby mającej ograniczoną zdolność

korzystania z zajęć w wolnym czasie

wynikającą z niesprawności fizycznej lub

umysłowej.

Turystyka i rekreacja osób niepełnosprawnych

Physical Education for Lifelong Fitness. Human Kinetics. Champaign, 1999

Rekreacja fizyczna

niepełnosprawnych



Ćwiczenia fizyczne, zabawy, gry

ruchowe

•

Poprawa wydolności fizycznej

•

Efekt przeciwbólowy

•

Aktywizacja psychospołeczna

•

Efekt przeciwlękowy



„

Sport dla wszystkich”

•

Sport wyczynowy

•

Programy ćwiczeń fizycznych

Turystyka i rekreacja osób niepełnosprawnych

European Charter for Sport for All Disabled Persons. Council of Europe.
Strassbourg, 1999

European Council, 1966

Formy rekreacji

ze względu na miejsce:



rekreacja w jednostce oświatowej lub

leczniczej (dom kultury ,szkoła, zakład

opieki zdrowotnej)



miejsce pracy



w ośrodku rekreacyjnym



w naturalnym środowisku

Turystyka i rekreacja osób niepełnosprawnych

Formy rekreacji

ze względu na liczbę uczestników:



forma indywidualna (1 osoba)



z partnerem



grupowe



masowe

ze względu na treść



turystyka



ćwiczenia gimnastyczne, sprawnościowe,

kondycyjne



gry ruchowe, sportowe, rekreacyjne, zabawy

ruchowe, zajęcia kulturalne, taneczne



sport

Turystyka i rekreacja osób niepełnosprawnych

Formy rekreacji

ze względu na intensywność wysiłku:



relaksowe – mały wysiłek



średnio intensywne



Intensywne

ze względu na stopień trudności:



łatwe (zabawy i gry ruchowe, biegi, turystyka piesza)



średnio trudne (tańce, tenis stołowy, badminton)



o zaawansowanym stopniu trudności (sport)

Turystyka i rekreacja osób niepełnosprawnych

Europejska Karta Sportu



Europejska Karta Sportu dla Wszystkich

Osób Niepełnosprawnych

Dublin, 1986



Rekomendacja dla władz publicznych

spełniania potrzeb osób

niepełnosprawnych w zakresie ułatwienia

ich udziału w sporcie



1986: udział w sporcie:

•

Osoby sprawne: 30%

•

Osoby niepełnosprawne: 3%

Turystyka i rekreacja osób niepełnosprawnych

Sport niepełnosprawnych



Funkcja:

•

Terapia psychiczna i fizyczna

•

środek wychowawczy

•

Funkcja wypoczynkowa

•

Funkcja integrująca

Turystyka i rekreacja osób niepełnosprawnych

Klasyfikacja

niepełnosprawnych w sporcie



1. INWALIDZI NARZĄDU WZROKU



2. INWALIDZI NARZĄDU SŁUCHU



3. INWALIDZI Z AMPUTACJAMI KOŃCZYN



4. INWALIDZI Z USZKODZENIEM RDZENIA

KRĘGOWEGO



5. INNE USZKODZENIA NARZĄDU RUCHU



6. PORAŻENIE MÓZGOWE



7. NIESKLASYFIKOWANE

Turystyka i rekreacja osób niepełnosprawnych

Sport inwalidów po URK



LEKKA ATLETYKA:

Najpopularniejsza i jedna z

najstarszych dyscyplin sportowych

uprawianych przez osoby

niepełnosprawne. Na zawodach

odbywają się praktycznie wszystkie

konkurencje lekkoatletyczne z

wyjątkiem biegów przez płotki i z

przeszkodami, skoku o tyczce i

rzutu młotem.

Turystyka i rekreacja osób niepełnosprawnych

Sport inwalidów po URK



Niektórzy zawodnicy mają możliwość wyboru

pozycji startowej (tj. stojącej lub siedzącej). W

konkurencjach, w których startują zawodnicy na

wózkach specjalne przepisy określają warunki jakie

powinien spełniać wózek aby został dopuszczony

użytku w trakcie zawodów. Obecnie w

konkurencjach rzutowych zawodnicy korzystają ze

specjalnie zrobionych do tego celu siedzisk, które

umożliwiają szybkie i pewne przymocowanie na

rzutni oraz zapewniają zawodnikowi maksymalną

stabilność przy pełnej swobodzie ruchów.

Turystyka i rekreacja osób niepełnosprawnych

Sport inwalidów po URK



PŁYWANIE:

Pływanie jest dyscypliną

sportową bardzo popularną wśród osób

niepełnosprawnych. Jest również bardzo

wartościową ze względów zdrowotnych,

Turystyka i rekreacja osób niepełnosprawnych

rehabilitacyjnych czy utylitarnych formą

rekreacji ruchowej.

Sport inwalidów po URK



Rywalizacja odbywa się w zależności od

stylu na dystansach od 50m do 400m

oraz w sztafecie 4x50m i 4x100m.



Start może odbywać się ze słupka lub z wody. Zawodnicy, którzy

wymagają pomocy przy zajęciu pozycji startowej lub przy starcie

ze słupka lub z wody mogą korzystać z pomocy asystentów.

Turystyka i rekreacja osób niepełnosprawnych

Sport inwalidów po URK



TENIS STOŁOWY:

jest grą często uprawianą rekreacyjnie

przez osoby niepełnosprawne z bardzo poważnymi

dysfunkcjami.



Na zawodach rozgrywane są gry pojedyncze i podwójne. W

grze podwójnej pomiędzy zawodnikami na wózkach

namalowana jest linia stanowiąca przedłużenie osi

podwójnej stołu, której zawodnikom nie wolno przekroczyć.



Na zawodach sportowych zawodnicy wysoko porażeni

(startują na wózkach) mają rakietkę przywiązaną bandażem

do dłoni (w przypadku amputacji dłoni do przedramienia),

zawodnik może opierać się ręką na stole, dozwolone jest

również serwowanie z ręki oraz odpychanie się od stołu.

Zawodnicy startujący w pozycji stojącej nie mogą się

opierać o stół.

Turystyka i rekreacja osób niepełnosprawnych

Sport inwalidów po URK



Zawodnicy mogą strzelać w pozycji stojącej lub

siedzącej, ale w raz wybranej pozycji strzeleckiej

muszą pozostać do końca zawodów.

Wprowadzanie zmian w konstrukcji wózka,

stosowanie pasków do przymocowania zawodnika

do wózka, itd. musi być zgodne z obowiązującymi

w tym względzie przepisami



ŁUCZNICTWO:

jedna z niewielu dyscyplin dopuszczających

wspólne starty pełnosprawnych i niepełnosprawnych

zawodników. W łucznictwie niepełnosprawnych obowiązują

przepisy Międzynarodowej Federacji Łucznictwa (FITA)

uzupełnione przez Międzynarodową Organizację Sportu

Niepełnosprawnych (ISOD) oraz Międzynarodową Federację

Igrzysk w Stoke Mandeville (ISMGF).

Turystyka i rekreacja osób niepełnosprawnych

Sport inwalidów po URK



PODNOSZENIE CIĘŻARÓW:

rozgrywane jest w

wyciskaniu sztangi leżąc tyłem na ławeczce

ciężkoatletycznej.



W przypadku spastyczności, za potwierdzeniem

lekarza, zawodnik może przywiązać nogi do ławy

(ponad kolanami).



Turystyka i rekreacja osób niepełnosprawnych

W kolejnych bojach ciężar może być zwiększony

o wielokrotność 2,5 kg, a przy próbie bicia

rekordu świata o 0,5 kg

Sport inwalidów po URK



KOSZYKÓWKA NA WÓZKACH

: należy do

najbardziej widowiskowych dyscyplin

sportowych uprawianych przez osoby

niepełnosprawne. Mecze rozgrywane są na

zwykłych boiskach do koszykówki (rozmiar

boiska i wysokość koszy są takie same jak

w koszykówce pełnosprawnych).

Turystyka i rekreacja osób niepełnosprawnych

Nieco inaczej wygląda kozłowanie. Zawodnik przemieszczając

się z piłką leżącą na kolanach może tylko dwukrotnie poruszyć

kołami wózka po czym musi wykonać kozioł. Zawodnik może

również jedną ręką stale napędzać wózek, drugą ręką

jednocześnie stale kozłując.

Sport inwalidów po URK

Turystyka i rekreacja osób niepełnosprawnych

Każdy z zawodników jest klasyfikowany wg punktacji

oceniającej jego sprawność i stopień dysfunkcji narządu

ruchu. Najbardziej sprawny zawodnik może uzyskać 4,5

pkt., a najmniej sprawny 1 pkt., zaś suma punktów

zawodników całej drużyny grającej w danej chwili na

boisku (w zależności od kraju lub rangi zawodów) nie

może wynosić więcej niż 13,5 -14,5 pkt.

Sport inwalidów po URK



RUGBY NA WÓZKACH:

Mecz

rozgrywany jest w czasie 4 x 8 minut

na boisku wielkości boiska do

koszykówki



Zawodnicy siedzą na specjalnie

zabezpieczonych przed zderzeniami

(częstymi w tej dyscyplinie) wózkach.



Zawodnicy są klasyfikowani ze względu

na sprawność uzyskując 0,5-3,5

punktu. Suma punktów zawodników

grających jednocześnie w drużynie nie

może przekraczać 8

Turystyka i rekreacja osób niepełnosprawnych

Sport inwalidów po URK



SZERMIERKA

: jest dyscypliną dynamiczną i widowiskową.

Zawodnicy walczą w pozycji siedzącej na wózku.



Zawody odbywają się w konkurencjach: szpadzie, florecie i

szabli.



W szermierce na wózkach oprócz podziału ze względu na

płeć zawodnicy podzieleni są na trzy kategorie:

•

A - osoby z amputacjami kończyn dolnych lub ich częściowym

niedowładem, posiadają swobodę ruchów tułowia i rąk,

•

B - osoby po urazie rdzenia kręgowego, z porażonymi

kończynami dolnymi lub z minimalnym niedowładem rąk

•

C - osoby z całkowitym porażeniem kończyn dolnych i

niedowładem kończyn górnych.

Turystyka i rekreacja osób niepełnosprawnych

Sport inwalidów po URK



STRZELECTWO

: Zawodnicy niepełnosprawni

mogą trenować strzelanie z dwóch rodzajów

broni: pistoletu i karabinka. Podstawową różnicą

jest możliwość w razie potrzeby wspomagania

ramienia podczas oddawania strzałów.

Turystyka i rekreacja osób niepełnosprawnych

Sport inwalidów po URK



PIŁKA SIATKOWA NA SIEDZĄCO:

rozgrywana jest na boisku o

wymiarach 10m x 6m, siatka jest na wysokości 1,15m dla

mężczyzn i 1,05m dla kobiet.



Drużyna składa się z 6 zawodników grających na boisku i 6

zawodników rezerwowych. Wg klasyfikacji funkcjonalnej wyróżnia

się kat. A (bardziej sprawni) i kat. B (mniejsze możliwości

funkcjonalne). W składzie zespołu może być dwóch zawodników z

kategorii A, ale na boisku grać może w danej chwili tylko jeden z

nich.

Turystyka i rekreacja osób niepełnosprawnych

Przy atakowaniu i blokowaniu piłki zawodnikowi nie wolno

oderwać od parkietu pośladków. W trakcie zagrywki pośladki

zawodnika zagrywającego powinny znajdować się za linią

końcową.

Sport inwalidów po URK



NARCIARSTWO:

zjazdowe i biegowe.



W narciarstwie zjazdowym zawodnicy

zjeżdżający w pozycji siedzącej korzystają

z tzw. "mono-ski-bobów" - jest specjalnie

skonstruowana narta jednośladowa z

siedziskiem, której budowa umożliwia

siedzenie w nim zawodnika, przypięcie

kończyn dolnych itd., a także wpięcie go w

normalną nartę z wiązaniem. Jeżdżąc w

ten sposób zawodnik korzysta z tzw.

kulonartek, które umożliwiają mu

podparcie się w trakcie zjazdu.

Turystyka i rekreacja osób niepełnosprawnych

Sport inwalidów po URK

Turystyka i rekreacja osób niepełnosprawnych



W narciarstwie biegowym zawodnicy

startujący w pozycji siedzącej korzystają

ze specjalnych "saneczek" (sledge), do

których przymocowane są narty biegowe.

Zawodnik przemieszcza się odpychając

się odpowiedniej długości kijkami.

Sport inwalidów po URK



TENIS NA WÓZKACH

: najważniejszą

różnicą w stosunku do tenisa

pełnosprawnych jest możliwość odbicia

piłki po jej drugim odbiciu się od ziemi

(tylko za pierwszym odbiciem piłka musi

trafić w kort).

Turystyka i rekreacja osób niepełnosprawnych

Sport inwalidów po URK



BOCCIA

: atrakcyjna gra indywidualna lub zespołowa, a

dzięki możliwościom modyfikowania jej zasad mogą ją

uprawiać rekreacyjnie w różnych warunkach (terenowych,

lokalowych) osoby o bardzo nawet małej sprawności

fizycznej (tetraplegia). Jest ona również atrakcyjna dla osób

o większej sprawności (inne schorzenia, osoby starsze,

pełnosprawni) co widać m.in. po ogromnej popularności gier

o podobnych zasadach w całej południowej Europie.



Gra toczy się na boisku (w hali lub na trawie) o wymiarach 6

m x 10 m. Nie stosuje się podziału na płeć. W grze

wykorzystuje się 12 kul kolorowych (po 6 w dwóch kolorach)

i 1 kulę białą oraz cyrkiel lub miarę do pomiaru odległości

między kulami. Każda drużyna (lub zawodnik) ma kule

jednego koloru. Celem drużyny jest umieszczenie (rzucając,

turlając, kopiąc) własnych kul jak najbliżej białej kuli

("jack'a") znajdującej się na boisku.

Turystyka i rekreacja osób niepełnosprawnych

Sport osób z amputacjami

kończyn



LEKKA ATLETYKA



KOSZYKÓWKA NA WÓZKACH



PODNOSZENIE CIĘŻARÓW



SIATKÓWKA NA SIEDZĄCO



PŁYWANIE



TENIS STOŁOWY



ŁUCZNICTWO



SZERMIERKA



STRZELECTWO



NARCIARSTWO



TENIS NA WÓZKACH



ŻEGLARSTWO



BOCCIA

Turystyka i rekreacja osób niepełnosprawnych

Wnioski



Regularna aktywność fizyczna ma podstawowe

znaczenie dla utrzymania sprawności i wtórnej

prewencji zaburzeń sprawności, poprawy jakości

życia, stanowią klucz do właściwej adaptacji

społecznej



Osoby niepełnosprawne znamiennie rzadziej

uczestniczą w aktywnościach rekreacyjnych i

sportowych niż osoby sprawne



Istnieją liczne dyscypliny ruchowe i dziedziny

sportu, które można zaadaptować do potrzeb

osób z z różnymi rodzajami niepełnosprawności

Turystyka i rekreacja osób niepełnosprawnych

Turystyka



ogół czynności osób, które podróżują i

przebywają w celach wypoczynkowych,

zawodowych lub innych nie dłużej niż rok

bez przerwy poza swoim codziennym

otoczeniem, z wyłączeniem wyjazdów, w

których głównym celem jest aktywność

zarobkowa,



forma czynnego wypoczynku poza

miejscem stałego zamieszkania

WTO

Turystyka i rekreacja osób niepełnosprawnych

Turystyka - historia



VIII w. p.n.e. - greckie pielgrzymki do Olimpii



VII i VIII w. - rozwój turystyki religijnej



XIII w. - okres wędrówek do uniwersytetów

włoskich

Turystyka i rekreacja osób niepełnosprawnych

Turystyka - historia



1271 r. - wyprawa Marco Polo do Chin

Turystyka i rekreacja osób niepełnosprawnych



1336 r. - wyprawa Francesco Petrarki w

Alpy Prowansalskie



1492 r. - wyprawa Krzysztofa Kolumba i

odkrycie Ameryki



1550 r. - pierwszy przewodnik po Włoszech "Opis

całych Włoch"

Turystyka - historia



1604 r. - w Krakowie ukazuje się

przewodnik Adama Jarzębskiego

"Pielgrzym Polski albo krótkie Rzymu i

miast pomniejszych opisanie"



1805 r. - Stanisław Staszic opisuje swoje

przeżycia z wędrówek po Tatrach w książce

pt. "

O ziemiorództwie gór dawnej Sarmacji

a później Polski

Turystyka i rekreacja osób niepełnosprawnych



1827 r. - Karl Bedecker napisał przewodnik po

Renie



1841 r. - otwarto pierwsze biuro turystyczne

"Thomas Cook"

Turystyka - historia



1873 r. - powstaje Galicyjskie Towarzystwo

Tatrzańskie z inicjatywy Feliksa Pławickiego,

Tytusa Chałubińskiego, Adolfa Tetmajera i Józefa

Stolarczyka



1874 r. - Towarzystwo Tatrzańskie zbudowało

pierwsze schronisko im. Stanisława Staszica nad

Morskim Okiem



1882 r. - powstają pierwsze zrzeszenia hotelarzy

w Szwajcarii



1904 r. - otwarcie pierwszej trasy narciarskiej



1906 r. - powstaje pierwsze polskie schronisko w

Beskidach Zachodnich im. Hugona Zapałowicza

na Markowych Szczawinach pod Babią Górą

Turystyka i rekreacja osób niepełnosprawnych

Turystyka masowa Turystyka

aktywna



Sztywny program



W izolacji od miejscowego

środowiska i ludności



Sprzyja degradacji

środowiska



Bierne uczestnictwo



Spontaniczność,

kreatywność,

autentyczność



Kontakt z miejscową

ludnością



Poszanowanie środowiska



Większy stopień trudności

Turystyka i rekreacja osób niepełnosprawnych

Typy turystyki



turystyka kwalifikowana

- najwyższa forma

specjalizacji turystycznej.



Wymaga specjalnego przygotowania

psychofizycznego, zahartowania na trudy,

umiejętności zachowania się w środowisku

naturalnym i w obiektach turystycznych, a w

niektórych przypadkach potwierdzonej przez

właściwe organizacje umiejętności posługiwania się

Turystyka i rekreacja osób niepełnosprawnych

sprzętem turystycznym, głównie lokomocyjnym (rowerem,

żaglówką, nartami, sprzętem do nurkowania itp.).

Typy turystyki



turystyka górska

: wędrówki górskie, wspinaczka,



turystyka kolejowa

(wąskotorówki, kolej

drezynowa,



turystyka konna



turystyka motorowa

: autostop,



turystyka rowerowa



turystyka piesza

Turystyka i rekreacja osób niepełnosprawnych

Typy turystyki



Turystyka wodna

•

Żeglarstwo

•

Kajakoarstwo

•

Barging



Turystyka nurkowa

Turystyka i rekreacja osób niepełnosprawnych

Typy turystyki



Agroturystyka



Etnoturystyka



Ekoturystyka

•

turystyka z minimalnym wpływem na

środowisko naturalne

Turystyka i rekreacja osób niepełnosprawnych

Typy turystyki



turystyka biznesowa

: wyjazdy na

seminaria, szkolenia, itd.,



turystyka edukacyjna

: wyjazdy do

szkół za granicą, instytucji

edukacyjnych, itp.

Turystyka i rekreacja osób niepełnosprawnych

Typy turystyki



turystyka kulturowa:

odwiedzanie miejsc,

miast ważnych kulturowo; często w

połączeniu z wycieczkami po muzeach,

wystawach, teatrach, itp. także

odwiedzanie miejsc związanych z

postaciami fikcyjnymi z literatury, filmu



turystyka 'religijna‘

•

turystyka 'pielgrzymkowa‘

Turystyka i rekreacja osób niepełnosprawnych

Typy turystyki



turystyka medyczna

, także

turystyka aborcyjna,



turystyka 'uzależnień‘

•

podróże do krajów, gdzie legalne

jest posiadanie narkotyków.

Turystyka i rekreacja osób niepełnosprawnych

Typy turystyki



turystyka erotyczna



turystyka 'śmierci'

- wyjazdy do

krajów, w których dozwolona jest

eutanazja

Turystyka i rekreacja osób niepełnosprawnych

Typy turystyki



turystyka 'zniszczeń':

wyjazdy mające na celu

poznanie terenu zniszczonego przez kataklizm - nie

w celu pomocy poszkodowanym lecz w celu

odnalezienia rzeczy wartościowych (czasami jest to

istotny problem dla służb ratunkowych,

porządkowych).



turystyka 'handlowa'

- wyjazdy, najczęściej

krótkoterminowe, w celu dokonania zakupów po

niższych cenach w innym kraju lub strefie

bezcłowej,

Turystyka i rekreacja osób niepełnosprawnych

Cele uprawiania turystyki przez osoby

niepełnosprawne



Leczniczy

: kontynuacja leczenia i usprawniania,



Profilaktyczny, higieniczny



Aktywizacja fizyczna i intelektualna



Kinezyterapeutyczny:

poprawa funkcji układu

ruchu i wydolności krążeniowo-oddechowej



Wychowawczo-psychologiczny

: kształtowanie

pozytywnych cech charakterologicznych,

postaw społecznych, redukcja agresji, lęku



Poznawczy



Hedonistyczny

: radość, zadowolenie,

nawiązanie kontaktów towarzyskich

H. Lorenzen

Turystyka i rekreacja osób niepełnosprawnych



Społeczny

: integracja osób

niepełnosprawnych ze społeczeństwem

Turysta niepełnosprawny



Wiek:

•

30% poniżej 49 roku życia

•

70% ma 50 i więcej lat



70% mieszkańców miast



44% osoby z niepełnosprawnością

wynikająca z niewydolności krążenia



Zazwyczaj niezbyt zamożni

Turystyka i rekreacja osób niepełnosprawnych

Wycieczka

Dla spełnienia oczekiwań osoby niepełnosprawnej ważne jest:



Precyzyjne zaplanowanie



Zapewnienie odpowiedniego ekwipunku (z

uwzględnieniem warunków pogodowych)



Przygotowanie uczestnika

•

Ćwiczenia kondycyjne

•

Nauka pokonywania przeszkód terenowych

•

Posługiwanie się sprzętem turystycznym



Przygotowanie programu poznawczego

•

Dostosowanie do zainteresowań uczestników



Zapoznanie uczestników z celem i planem

wycieczki

Turystyka i rekreacja osób niepełnosprawnych

Wycieczka

Warunki powodzenia wycieczki:



Właściwy dobór wielkości grupy



Uniknięcie przeładowania treściami poznawczymi



Zwiedzanie – maks. 4-5 godzin dziennie



Rozplanowanie wypoczynków i nasilenia wysiłku



Umiejętne zdysycyplinowanie uczestników

•

Przydzielenie każdemu indywidualnych zadań



Zapewnienie bezpieczeństwa, opieki lekarskiej i

pielęgniarskiej



Wyciąganie wniosków z trudności i niepowodzeń



Zaplanowanie następnej wycieczki

Turystyka i rekreacja osób niepełnosprawnych

Wycieczka autokarowa



Należy unikać braku ruchu na świeżym powietrzu,



Zapewnienie komfortu i bezpieczeństwa podróży



Sprawny autokar z udogodnieniami dla niepełnosprawnych



Zabezpieczenie przed chorobą lokomocyjną



Trasa z udogodnieniami dla niepełnosprawnych



Rozlokowanie uczestników powinno umożliwić każdemu

Turystyka i rekreacja osób niepełnosprawnych

szybkie opuszczenie autokaru w przypadku zaistnienia

potrzeby



Należy zadbać o odpowiednie żywienie

Biwak



Chwilowy postój pod gołym niebem

zorganizowany dla wypoczynku



Wyprawa turystyczna z nocowaniem

(pod gołym niebem lub w obiekcie

trwałym)

Turystyka i rekreacja osób niepełnosprawnych

Biwak



Pozwala wykorzystać walory przyrodnicze



Stwarza okazję do zorganizowania gier i

zabaw



Wspólne ognisko – impreza towarzyska



Ochrona środowiska (ustęp, latryna,

śmietnik)

Turystyka i rekreacja osób niepełnosprawnych

Obozy wędrowne



Piesze lub z użyciem środków

komunikacji takich jak rower, kajak,

łódź żaglowa, narty



Noclegi w namiotach, pod gołym

niebem lub w schroniskach

(

wycieczka wielodniowa

)

Turystyka i rekreacja osób niepełnosprawnych

Działanie wychowawcze



Uodpornienie niepełnosprawnych na

niekorzystne reakcje otoczenia:

•

Nadopiekuńczość

•

Niechęć

•

litość

Turystyka i rekreacja osób niepełnosprawnych

Wczasy



Forma turystyki dostępna szerszym

grupom niepełnosprawnych



Istotne elementy:

•

Żywienie uwzględniające wymogi dietetyczne

•

Realizacja programu rehabilitacyjnego

•

Zapewnienie możliwości wypoczynku, najlepiej

aktywnego

•

Zaspokojenie potrzeb intelektualnych i

kulturalnych

•

Wykorzystanie atrakcji lokanych -

krajoznawstwo

Turystyka i rekreacja osób niepełnosprawnych

Wypoczynek na wczasach



Dostosowany do charakteru zmęcznia codzienną

aktywnością (specyfika pracy i

niepełnosprawności)



Dobór intensywności wysiłków fizycznych i

charakteru imprez terenowych do wymagań

poszczególnych uczestników



Właściwe zaplanowanie programu z

uwzględnieniem elementów obligatoryjnych i

dowolnych

Turystyka i rekreacja osób niepełnosprawnych

Obóz stacjonarny



Walory:



Kontakt ze środowiskiem naturalnym



Możliwość silnego oddziaływania

wychowawczego w w niecodziennych

warunkach życia



Nauka zaradności, samodzielności

Turystyka i rekreacja osób niepełnosprawnych

Obóz rehabilitacyjny



Opieka lekarska



Zapewnienie elementów diagnostyki

czynnościowej (ocena parametrów

antropometrycznych i funkcjonalnych)



Zapewnienie realizacji zadań leczniczych

(fizykoterapia, kinezyterapia zbiorowa)



Podstawowa różnica od sanatorium: aktywizacja

uczestników w kierunku spełniania

elementarnych potrzeb grupy: przygotowywania

posiłków, utrzymania czystości



Przeciętnie: 28 dni

Turystyka i rekreacja osób niepełnosprawnych

Turnus rehabilitacyjny



Zorganizowana forma wczasów aktywnych z

elementami rehabilitacji leczniczej i

psychospołecznej z uwzględnieniem rodzaju i

stopnia niepełnosprawności fizycznej i

psychicznej uczestników



Udział osób, które wcześniej uczestniczyły w

turnusach



Wymiana doświadczeń z innymi

niepełnosprawnymi

Turystyka i rekreacja osób niepełnosprawnych



Tworzenie pozytywnego wizerunku osoby

niepełnosprawnej



Poprawa samodzielności, zaradności i

świadomości zdrowotnej

Wnioski



Celem turystyki jest redukcja skutków niedoboru

ruchu osoby niepełnosprawnej w sposób dla niej

atrakcyjny, poprawa adaptacji psychospołecznej,

spełnienie funkcji rewalidacyjnej, poprawa

wizerunku osoby niepełnosprawnej w

społeczeństwie



Turystyka powinna stanowić przedłużenie procesu

leczniczego, pomoc w wytworzeniu postawy

akceptacji własnej niepełnosprawności



Turystyka aktywna w większym stopniu spełnia

potrzeby osób niepełnosprawnych niż turystyka

masowa

Turystyka i rekreacja osób niepełnosprawnych

Brak konieczności wysiłku



Utrudnia racjonalne

wykorzystanie spożytych

pokarmów



Upośledza stan krążenia

obwodowego



Osłabia ścięgna i mięśnie



Zmniejsza siłę mięśniową



Zmniejsza wydolność krążenia



Zmniejsza uwapnienie kości



Zmniejsza odporność na stres



Zmniejsza zdolności

adaptacyjne

Otyłość

Choroba wieńcowa

Miażdżyca tętnic

Urazy i przeciążenia

Spadek wydolności fizycznej

Osteoporoza

Depresja

Turystyka i rekreacja osób niepełnosprawnych

Minimalny wysiłek fizyczny



Minimalny wysiłek fizyczny rekomendowany

osobie w średnim wieku o średniej budowie ciała,

bez obciążeń w celu utrzymania wydolności

fizycznej na poziomie uwarunkowanym wiekiem

Bieg z szybkością 13-14 km/godz./1,5 godz./tydz.

lub równoważnik

Turystyka i rekreacja osób niepełnosprawnych

Codzienny wysiłek



W trakcie trwania wysiłku należy powstrzymać się od

ambicji bicia rekord ów i dokonywania wysiłków

przekraczających możliwości psychofizyczne



Codzienny wysiłek powinien zawierać elementy gimnastyki

profilaktycznej/leczniczej

•

Ćwiczenia korygujące postawę ciała

•

Wzmacnianie izometryczne mięśni posturalnych



Osoby w starszym wieku

: ćwiczenia powinny być

podejmowane stopniowo z uwzględnieniem ryzyka

wynikającego z nadciśnienia i choroby wieńcowej

Turystyka i rekreacja osób niepełnosprawnych

Aktywność ruchowa a choroby układu

krążenia



Ćwiczenia fizyczne chronią serce:

•

Zwolnienie spoczynkowej i wysiłkowej

czynności serca

•

Obniżenie spoczynkowego i wysiłkowego

ciśnienia krwi

Turystyka i rekreacja osób niepełnosprawnych

•

Wzrost maksymalnej pojemności minutowej o

objętości wyrzutowej serca

•

Zwiększenie średnicy naczyń wieńcowych i

gęstości kapilar w mięśniu sercowym

•

Niższe stężenie katecholamin w trakcie

wysiłku

Aktywność ruchowa a choroby układu

krążenia



Ćwiczenia fizyczne chronią serce:

•

Wzrost długości i jakości życia

•

Mniejsza częstość nagłych zgonów sercowych

•

Modyfikacja gospodarki lipidowej

Turystyka i rekreacja osób niepełnosprawnych

•

Normalizacja masy ciała

•

Wzmożona aktywność fibrynolityczna osocza

•

Wzrost aktywności układu antyoksydacyjnego

•

Poprawa samopoczucia, efekt antydepresyjny

Zalecenia aktywności

ruchowej

•

wydatek energetyczny ponad

2000 kcal/tydzień

•

Trening:

• o umiarkowanej intensywności (60% tętna

maksymalnego)

• 30-60 minut
• minimum 3 razy w tygodniu

•

85-90% - wysiłki wytrzymałościowe

•

10-15% trening oporowy

Turystyka i rekreacja osób niepełnosprawnych

Średni treningowy wydatek

energii

Marsz 5 km/godz
Tenis stołowy
Siatkówka
Gimnastyka

Tenis ziemny
Badminton
Taniec

Koszykówka

Piłka nożna
Pływanie 40m/min
Narciarstwo śladowe
Jazda na rowerze 20km/godz

Bieg 10 km/godz.

5 kcal/min

300 kcal/godz

7 kcal/min

420 kcal/godz

9 kcal/min

540 kcal/godz

10 kcal/min

600 kcal/godz

>11 kcal/min

>660kcal/godz

Turystyka i rekreacja osób niepełnosprawnych

Źródło: Kwolek A. 2003

Koszt tlenowy wysiłku

•

1 MET

zużycie 3,5 ml tlenu na kg masy ciała na minutę

•

1 MET: spoczynkowa konsumpcja tlenu

•

Równoważnik 14,3 W



2-3 METy

: marsz po równym terenie 3-4 km/h; jazda konna stępem,

gra na fortepianie



3-4 METy

: marsz 4 km/h; jazda rowerem 10 km/h, łucznictwo,

badminton – gra podwójna



4-5 METów

: marsz 5 km/h; ćwiczenia gimnastyczne



5-6 METów

: jazda rowerem 16 km/h; jazda na łyżwach lub wrotkach

15 km/h



6-7 METów

: marsz 8 km/h; tenis – gra pojedyncza; narciarstwo

śladowe – sypki śnieg



7-8 METów

: bieg 8 km/h; jazda rowerem 19 km/h; wspinaczka górska,

hokej na lodzie

Źródło: Kwolek A. 2003

Turystyka i rekreacja osób niepełnosprawnych

Efektywność wysiłku



Jakość sprzętu ortopedycznego –

ortezy, protezy



Dostosowanie sprzętu turystycznego do potrzeb osoby

niepełnosprawnej, a nie na odwrót

Turystyka i rekreacja osób niepełnosprawnych



Urazy, przeciążenia – większe ryzyko niż w

turystyce osób sprawnych



Zaostrzenia stanów przewlekłych



Wymagana jest kwalifikacja lekarska do

uprawiania poszczególnych dyscyplin turystyki

Efekty uboczne

Leczenie uzdrowiskowe



Klikutygodniowe kompleksowe

postępowanie lecznicze i profilaktyczne

wykorzystujące:

•

Kinezyterapię

•

Własności lecznicze naturalnych tworzyw:



Wody lecznicze



Gazy lecznicze



Peloidy

•

Psychoterapię

•

Dietę

•

Edukację zdrowotną

Turystyka i rekreacja osób niepełnosprawnych

Przykłady oddziaływań



Kąpiele kwasowęglowe

: poprawa sprawności

naczyń obwodowych



Gimnastyka w wodach mineralnych

: poprawa

sprawności układu ruchu



Inhalacje, klimatoterapia, gimnastyka

: poprawa

wydolności oddechowej



Kuracja pitna

: usprawnienie narządów

pokarmowych, wydalnicznych i mechanizmów

regulujących gospodarkę wodno-elektrolitową

Turystyka i rekreacja osób niepełnosprawnych

Leczenie uzdrowiskowe



Element turystyki zdrowotnej



Okazja do przebywania z osobami z

podobnym zaburzeniem sprawności



Spodziewane efekty:

•

Zwiększenie sprawności mechanizmów

regulacyjnych i kompensacyjnych organizmu

•

Wypoczynek, wyizolowanie od środowiska

patogennego



Leczenie uzupełniające schorzeń

przewlekłych

Turystyka i rekreacja osób niepełnosprawnych

Okresy terapii



Wstępna

, przed wyjazdem: „okres

przygotowania się”



Dni 1-3:

adaptacj

a do nowego trybu życia



Dni 4-8:

aklimatyzacja

: dostosowanie do

nowego środowiska i bodźców



Szczyt

: dni: 18-22: występowanie

odczynu

uzdrowiskowego

Turystyka i rekreacja osób niepełnosprawnych



Końcowa

: pojawianie się właściwego efektu

zdrowotnego (może być po zakończeniu pobytu)

Okresy krytyczne terapii



8-12 dzień



18-23 dzień



Mogą pojawić się zaburzenia układu

autonomicznego, osłabienie odporności

oraz inne objawy zmniejszonych zdolności

adaptacyjnych do bodźców

terapeutycznych i środowiskowych

Turystyka i rekreacja osób niepełnosprawnych

Odczyn uzdrowiskowy



Nasilenie reakcji na bodźce lecznicze



Objawy:

•

Niepokój

•

Bóle mięśniowo-stawowe, neuralgiczne

•

Zaburzenia ciśnienia krwi

•

Obniżenie wydolności fizycznej



Wynik nadmiernej sekrecji histaminy oraz

hormonów nadnerczy

Turystyka i rekreacja osób niepełnosprawnych



Jeśli jest o małej intensywności, rokuje dobry

wynik terapii



Nasilony bywa niebezpieczny

Metoda Kneippa



Hydroterapia

•

ponad 120 różnych zabiegów o

zróżnicowanej intensywności

•

od kompresów do biczów wodnych



Kinezyterapia

•

Spacery, gimnastyka po zabiegach

wodoleczniczych



Fitoterapia



Dieta



Edukacja zdrowotna

Turystyka i rekreacja osób niepełnosprawnych

Wskazania



Względnie dobry stan ogólny



Odpowiednia wydolność organizmu

gwarantująca adaptację do leczenia

bodźcowego



Turystyka i rekreacja osób niepełnosprawnych



Motywacja do leczenia

uzdrowiskowego



Brak przeciwwskazań

Przeciwwskazania



Ciężki stan ogólny



Zaburzenia psychiczne



Choroba nowotworowa



Żółtaczka



Choroby zakaźne



Niewydolność krążenia, wątroby, oddechowa



Niekontrolowana padaczka



Alkoholizm, narkomania



Ciąża i okres karmienia



Niestabilna choroba wieńcowa



Zaburzenia zakrzepowo-zatorowe



Tętniak serca lub aorty



Wiek powyżej 65 lat

Turystyka i rekreacja osób niepełnosprawnych

Busko Zdrój



Klimat

nizinny, elementy kontynentalnego



Wskazania

: schorzenia narządów ruchu, reumatyczne,

skórne, układu krążenia



Atrybuty

: wody chlorkowo-sodowe, jodkowe, bromkowe,

borowe, siarczkowe, borowina

Turystyka i rekreacja osób niepełnosprawnych

Ciechocinek



Klimat

nizinny



Wskazania

: schorzenia narządów ruchu, oddechowego,

dzieci – reumatyczne i układu krążenia



Atrybuty

: wody chlorkowo-sodowe, jodkowe, bromkowe,

żelaziste, siarczkowe, termalne, ług, szlam leczniczy

Połczyn



Klimat

nizinny



Wskazania

: choroby narządów ruchu, reumatyczne,

ginekologiczne



Atrybuty

: wody chlorkowo-sodowe, bromkowe, jodkowe,

borowina

Turystyka i rekreacja osób niepełnosprawnych

Inowrocław



Klimat

nizinny



Wskazania

: choroby narządów ruchu, reumatyczne,

układów krążenia, pokarmowego



Atrybuty

: wody chlorkowo-sodowo-magnezowe, borowina

Nałęczów



Klimat

nizinny



Wskazania

: choroby układu krążenia



Atrybuty

: wody słabo zmineralizowane, żelaziste,

wodorowęglanowe

Kołobrzeg



Klimat

nadmorski



Wskazania

: schorzenia układu krążenia, oddechowego,

zaburzenia endokrynne, dzieci - skórne, oddechowe



Atrybuty

: wody chlorkowo-sodowe, jodkowe, bromkowe,

borowe, borowina

Turystyka i rekreacja osób niepełnosprawnych

Świnoujście



Klimat

morski



Wskazania

: choroby układu krążenia, oddechowego,

endokrynne, skóry



Atrybuty

: wody chlorkowo-sodowe, jodkowe, bromkowe,

borowe, borowina

Wysowa



Klimat

górski



Wskazania

: choroby układu pokarmowego, oddechowego,



Atrybuty

: szczawy wodoro-węglanowo-chlorkowo-sodowe,

wapniowe, jodkowe, bromkowe, żelaziste, borowina

Turystyka i rekreacja osób niepełnosprawnych

Iwonicz



Klimat

górski



Wskazania

: schorzenia narządów ruchu, reumatyczne,

układów pokarmowego, oddechowego



Atrybuty

: wody wodorowęglanowe, chlorkowo-sodowe,

jodkowe, bromkowe, borowe, kwasowęglowe, borowina

Polanica



Klimat

górski



Wskazania

: choroby układów krążenia, pokarmowego



Atrybuty

: szczawy wodorowęglanowo-wapienne

Lądek



Klimat

górski



Wskazania

: choroby narządów ruchu, reumatyczne, układu

krążenia obwodowego, skóry



Atrybuty

: wody słabo zmineralizowane, radoczynne,

siarczkowe, fluorkowe, borowina

Turystyka i rekreacja osób niepełnosprawnych

Rabka



Klimat

kotlin śródgórkich



Wskazania

: choroby układu krążenia, oddechowego,

endokrynne, dziecięce: reumatyczne, układu krążenia



Atrybuty

: wody chlorkowo-sodowe, jodkowe, bromkowe,

borowina

Wnioski



Propagowanie turystyki i aktywnej rekreacji osób

niepełnosprawnych przyczynia się do zwiększenia

ich wydolności fizycznej i poprawia integrację

społeczną



Wysiłki podejmowane przez osoby

niepełnosprawne w ramach wymienionych wyżej

aktywności mogą spowodować dekompensację

ich mechanizmów adaptacyjnych. Z tego względu

w kwalifikacji do szczególnych form turystyki i

rekreacji niepełnosprawnych powinien brac udział

lekarz

Turystyka i rekreacja osób niepełnosprawnych

Czynniki wpływające na udział

osób niepełnosprawnych w życiu

społecznym



Stopień

uszkodzenia

•

Zaburzenia motoryczne



Trudności w przemieszczaniu się



Upośledzenie zdolności manipulacyjnych



Niewydolność krążeniowa i oddechowa



Ból

•

Zaburzenia sfery psychicznej i

emocjonalnej



Ból



Depresja



Lęk

•

Zaburzenia intelektualne

Turystyka i rekreacja osób niepełnosprawnych

Czynniki wpływające na udział

osób niepełnosprawnych w życiu

społecznym



Stopień

upośledzenia

•

Bariery

•

Uprawnienie niepełnosprawności

•

Wykształcenie

•

Zatrudnienie

•

Infrastruktura rehabilitacji

Turystyka i rekreacja osób niepełnosprawnych

Orzeczenie

niepełnosprawności



O stopniu niepełnosprawności orzekają

•

Powiatowe i Wojewódzkie Zespoły do

Spraw Orzekania o Stopniu

Niepełnosprawności

. (działające zwykle przy

Urzędach Pracy).

•

Krajowy Zespół do Spraw Orzekania o

Stopniu Niepełnosprawności

(instancja

odwoławcza)



Stopnie niepełnosprawności:

•

Znaczny

•

Umiarkowany

•

Lekki



U dzieci orzeka się niepełno-sprawność

bez określenia stopnia

Turystyka i rekreacja osób niepełnosprawnych

Stopnie niepełnosprawności



Znaczny:

naruszenie

sprawności

stopniu

naruszenie

sprawności

stopniu

uniemożliwiającym zaspokajanie, bez pomocy innych osób,

podstawowych

potrzeb

życiowych

(samoobsługa,

podstawowych

potrzeb

życiowych

(samoobsługa,

poruszanie się, komunikowanie się, pełnienie samodzielne

ról społecznych.

Niezdolna do podjęcia zatrudnienia

lub

zdolna do realizowania zatrudnienia w zakładzie pracy

chronionej albo w zakładzie aktywizacji zawodowej



Umiarkowany:

naruszenie

sprawności

naruszenie

sprawności

zdolna

wykonywania

zatrudnienia

stanowisku

pracy

wykonywania

zatrudnienia

stanowisku

pracy

przystosowanym

odpowiednio do potrzeb i możliwości

wynikających z niepełnosprawności, wymagającą w celu

pełnienia ról społecznych częściowej lub okresowej pomocy

innej osoby.



Lekki:

naruszenie sprawności w stopniu

nie uniemożliwia-

jącym wykonywania zatru-dnienia

, nie wymagającym

pomocy innej osoby w celu pełnienia ról społecznych.

Turystyka i rekreacja osób niepełnosprawnych

Uprawnienie

niepełnosprawności



Niepełnosprawni z orzeczeniem w Polsce:

•

5.456.711

•

W tym ponad 135.094 poniżej 15 r.ż.

NSP, 20 maja 2002



Szacunkowo: 80%

wszystkich

niepełnosprawnych

Turystyka i rekreacja osób niepełnosprawnych

Bariery uprawiania turystyki

przez osoby niepełnosprawne



Urbanistyczne

– na ulicach, poza budynkami



Architektoniczne

– we wnętrzu obiektów



Psychiczne i kulturowe

•

Nieprzychylność środowiska

•

Nadopiekuńczość

•

Brak wiedzy na temat potrzeb osób niepełnosprawnych



Finansowe, organizacyjne, prawne

•

Brak bazy i sprzętu turystycznego

•

Brak fachowych kadr

•

Nieodpowiednie przepisy

Turystyka i rekreacja osób niepełnosprawnych

Najczęstsze bariery

urbanistyczne



Strome schody



Strome pochylnie i spadki terenu



Nieutwardzone i nierówne

nawierzchnie

Turystyka i rekreacja osób niepełnosprawnych



Brak wydzielonych parkingów



Krawężniki, kanały odpływowe

Najczęstsze bariery

architektoniczne



Wąskie drzwi, korytarze



Drzwi wahadłowe i obrotowe



Małe powierzchnie pomieszczeń



Wysokie progi



Zbyt wysoko zainstalowane gniazdka wtykowe,

wyłączniki, klamki



Materiały, instalacje wywołujące alergie



Zbyt silne sztuczne światło



Hałasy



Brak przejrzystej informacji wizualnej



Brak przystosowanej szatni w obiektach

użyteczności publicznej

Turystyka i rekreacja osób niepełnosprawnych

Potrzeby osób

niepełnosprawnych



Niedosłyszący

: sygnalizacja świetlno-

akustyczna, słuchawki wzmacniające

dźwięk do radia lub telefonu

Turystyka i rekreacja osób niepełnosprawnych



Słabowidzący

: sygnalizacja świetlno-

akustyczna, gładkie nawierzchnie bez

rucho-mych wykładzin, progów

Potrzeby osób

niepełnosprawnych



Osoby na wózkach



przystosowane parkingi, drogi dojazdowe,

pochylnie maksymalnie 5



niżej ustawione okienka recepcyjne



Pokoje o powierzchni min. 22 m



drzwi o szerokości powyżej 85 cm (teleskopowe,

rozsuwane)



Nisko usytuowane klamki okienne i drzwiowe (do

105 cm)

Turystyka i rekreacja osób niepełnosprawnych



Osłony ścian przed uderzeniem wózka



Wycieraczki pod drzwiami w zagłębieniach



Poręcze w WC, łazienkach



Szyny podsufitowe w łazienkach, garażach i

pokojach



Komunikacja pionowa: windy, dźwigi dla wózków

Potrzeby osób

niepełnosprawnych



Ułatwienia terenowe

•

Równa, ale nie śliska szeroka

nawierzchnia traktów pieszych

• Różnice między jezdnią a krawężnikiem

do 3 cm

Turystyka i rekreacja osób niepełnosprawnych

• Dostęp do wagonów kolejowych lub

autobusów przy użyciu ruchomych

platform

• Przejścia podziemne zaopatrzone w

pochylnie i dźwigi

Minimalne wymagania w zakresie

dostosowania obiektów hotelarskich do

potrzeb osób niepełnosprawnych



W obiektach powyżej 50 jednostek mieszkalnych co

najmniej jedna powinna być dostosowana do potrzeb osób

niepełnosprawnych, wyposażone w poręcze i uchwyty

ułatwiające korzystanie z urządzeń higieniczno-sanitarnych



Ogólnodostępne elementy wyposażenia obiektu, takie jak

urządzenia komunikacji wewnętrznej, przyciski i wyłączniki i

co najmniej 1 telefon powinny być umieszczane na

wysokości 90-110 cm



Co najmniej jedno stanowisko recepcyjne powinno

dysponować ladą o wysokości do 90 cm lub powinno być

wydzielone osobne stanowisko obsługi osób poruszających

się na wózkach



W salach gastronomicznych i wielofunkcyjnych należy

przystosować miejsca umożliwiające korzystanie osobom na

wózkach



Przyciski sterujące windami powinny być opisane w sposób

czytelny dla niewidzących, a windy wyposażone w

sygnalizację dźwiękową

Turystyka i rekreacja osób niepełnosprawnych

Rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z 19.08.2004 r.

Minimalne wymagania w zakresie

dostosowania kempingów do potrzeb osób

niepełnosprawnych



Należy zapewnić co najmniej 2 stanowiska

obozowania dla osób niepełnosprawnych

dysponujące dojazdem dla samochodów położone

w najbliższej odległości od urządzeń

ogólnodostępnych



Parking przy recepcji powinien posiadać

stanowisko postojowe dostosowane do potrzeb

osób niepełnosprawnych



Ciągi komunikacyjne powinny być utwardzone, o

szerokości co najmniej 180 cm i umożliwiać

dostęp ze stanowisk dla osób niepełnosprawnych

do wszystkich urządzeń ogólnodostępnych



Co najmniej jeden ustęp powinien być dostępny

dla osoby na wózku

Turystyka i rekreacja osób niepełnosprawnych

Rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z 19.08.2004 r.

Bariery emocjonale



Postawy osób niepełnosprawnych

•

Lęk

•

Wstyd

•

Wyuczona tendencja do izolacji

•

Niechęć do osób sprawnych, zazdrość

Turystyka i rekreacja osób niepełnosprawnych

Bariery społeczne



Postawa unikania

: obawa istniejąca u

każdego, że może stać się inwalidą –

chęć oddalenia myśli i osób

wywołujących ją.



Przezywciężanie:

•

oswojenie społeczności z problematyką

niepełnosprawnych.

•

kreowanie pozytywnego wizerunku osób

niepełnosprawnych.

Turystyka i rekreacja osób niepełnosprawnych

Bariery społeczne



Nadopiekuńczość:

•

pogłębia niepełnosprawność

•

wywołuje uczucie poniżenia

•

odbiera możliwość pełnego uczestnictwa



Niechęć, pogarda

Turystyka i rekreacja osób niepełnosprawnych

Częsty udział dzieci niepełnosprawnych w obozach i
wycieczkach

zwiększa ich odporność

na niewłaściwe postawy,

przyczynia się do nabycia

postawy asertywnej

, obniża

uczucie wstydu

Finansowe



Brak przystosowanego sprzętu

turystycznego



Wysokie koszty uczestnictwa w

różnych dyscyplinach turystyki przy

niskim stanie dochodów osób

niepełnosprawnych

Turystyka i rekreacja osób niepełnosprawnych

Finansowanie turystyki i

rekreacji



Źródła państwowe

•

Np. Rządowy Program Działań na Rzecz Osób

Niepełnosprawnych i Ich Integracji ze Społeczeństwem



Samorządy



Fundacje



Donacje



PFRON

Turystyka i rekreacja osób niepełnosprawnych

Szczególna rola w realizacji turystyki i rekreacji

niepełnosprawnych przypada organizacjom pozarządowym

Polski Związek Niewidomych



Działa od 1946, zrzesza 72 tys.

niepełnosprawnych narządu wzroku.



Cel: zrzeszanie, reprezentacja interesów

niewidomych, udzielnie im pomocy



Urządza m.in.

•

Rajdy motorowe, na tandemach, piesze, kajakowe,

wczasy, turnusy rehabilitacyjno-szkoleniowe

•

Podejmuje działania na rzecz udziału niewidomych w

leczenia klimatycznego, szkoleń rehabilitacyjnych

Turystyka i rekreacja osób niepełnosprawnych



Działa od 1991



Rozwija i organizuje kulturę fizyczną, sport,

turystykę w środowisku niewidomych i

słabowidzących



Organizowane imprezy:



Turnieje szachowe



Czynny wypoczynek



Wycieczki



Spartakiady

Stowarzyszenie Kultury Fizycznej Sportu i

Turystyki Niewidomych i Słabowidzących Cross

Turystyka i rekreacja osób niepełnosprawnych

Polski Związek Głuchych



Działa od 1946



Zrzesza 28 tys. członków



Zrzesza i zapewnia pomoc w różnych

dziedzinom żcyai ludziom z wadą słuchu



W zakresie turystyki:

•

Turnusy rehabilitacyjne

•

Imprezy tursytyczne

Polski Związek Sportowy

Głuchych



Działa od 1927



Liczy 4 tys. członków



Zrzesza 46 klubów sportowych



Członek Europejskiej Organizacji Sportowej

Głuchych i PKOl



Upowszechnia kulturę fizyczną osób głuchych



Przygotowuje polskie reprezentacje sportowe do

udziału w zawodach

Turystyka i rekreacja osób niepełnosprawnych

Polski Związek Sportu Niepełnosprawnych

START



Działa od 1952



Wielodyscyplinowy związek sportowy

niepełnosprawnych



Organizowanie zawodów, imprez, szkoleń w

zakresie sportu, określa i przystosowuje dyscypliny

sportowe dla niepełnosprawnych, szkoli

instruktorów, zatwierdza sportowe rekordy krajowe

Turystyka i rekreacja osób niepełnosprawnych

Polskie Stowarzyszenie Sportowe dl Osób

Upośledzonych Umysłowo „Olimpiady

Specjalne Polska”



Działa od 1990



Zrzesza 11,5 tys. członków



Organizuje sport, rekreację i turystykę dla dzieci i

dorosłych z upośledzeniem umysłowym



Podejmuje starania o poszanowanie społeczne

upośledzonych umysłowo



Organizuje liczne mitingi sportowe



Prowadzi całoroczna dzialanośc w zakresie

rekreacji i turystyki osób niepełnosprawnych

umysłowo

Turystyka i rekreacja osób niepełnosprawnych

Towarzystwo Walki z

Kalectwem



Organizacja odpowiedzialna za realizacje

rehabilitacji socjalnej



Fachowa pomoc w zakresie sposobów uprawiania

turystyki przez niepełnosprawnych



Organizuje konferencje naukowe poświęcone

problemom kultury fizycznej i turystyki osób

niepełnosprawnych



Wspólpracuje z innymi oragnizacjami: ZHP, TPD,

PTTK, oświatą, zakładami pracy

Turystyka i rekreacja osób niepełnosprawnych

Towarzystwo Przyjaciół Dzieci



Działa od 1919



Dba o potrzeby i prawa dziecka,

niesie pomoc dzieciom z biednych

rodzin



Prowadzi 2 domy wczasowe, ośrodek

szkolno-wychowawczy

Turystyka i rekreacja osób niepełnosprawnych

Stowarzyszenie Pomocy Rehabilitacji i

Turystyki Dzieci i Młodzieży

Niepełnosprawnej PROMOCJA



Działa od 1996 (Warszawa)



Celem jest udzielnie wszechstronnej pomocy

niep[ełnosprawnym dziecim, młodzieży oraz ich rodzicom



Organizuje Warszawskie Olimpiady Młodzieży

Niepełnosprawnej, turnusy rehabilitacyjne, wycieczki,

pielgrzymki, imprezy okolicznościowe



Udziela pomocy finansowej na rzecz pozyskania sprzetu

rehabilitacyjnego

Turystyka i rekreacja osób niepełnosprawnych

Fundacja Wspierania rehabilitacji Osób

Niepełnosprawnych przez Sporty Wodne

HANDI



Działa od 1993 (Poznań)



Cel działalności: wspoeranie rehabilitacji

poprzez uczestnictwo w sportach wodnych



Propaguje żeglarstwo jako formę rehabilitacji



Udziela pomocy szkołom i sanatoriom dla dzieci

niepełnosprawnych

Turystyka i rekreacja osób niepełnosprawnych

Fundacja Inwalidzi pod Żaglami (Warszawa)



Działa od 1952



Zajmuje się udostępnianiem

żeglarstwa turystycznego i

innych form wypoczynku

osobom niepełnosprawnym

bez względu na charakter

ich niepełnosprawności,

wiek, narodowość

Turystyka i rekreacja osób niepełnosprawnych

Polskie Stowarzyszenie Żeglarzy

Niepełnosprawnych (Łódź)



Działa od 1994



300 członków



Cel: zrzeszanie i ochrona interesów żeglarzy

niepełnosprawnych

•Organizuje sprzęt oraz szkolenia dla żeglarzy
niepełnosprawnych

•rejsy śródlądowe i morskie
•uczestniczy w ustalaniu kadry żeglarzy na imprezy
międzynarodowe

•Organizuje obozy rehabilitacyjne

Turystyka i rekreacja osób niepełnosprawnych

Stowarzyszenie Rehabilitacji poprzez

Żeglarstwo NAVIGARE PRO HUMANUM



Działa od 1996



Żeglarstwo morskie jako forma

rehabilitacji osób głuchych



Szkolenia żeglarskie, obozy

żeglarskie, rejsy dla dzieci z wadami

słuchu

Turystyka i rekreacja osób niepełnosprawnych

Wnioski



Dla kształtowania prawidłowych postaw

lepsze są imprezy integracyjne (włączenie

niepełnosprawnych do akcji otwartych) niż

specjalne wycieczki dla osób kalekich



Regularne uprawianie turystyki przez

osoby niepełnosprawne zwiększa

umiejętność pokonywania barier

fizycznych i psychicznych



Najtrudniejsza do pokonania jest bariera

braku fachowych kadr dla turystyki osób

niepełnosprawnych

Turystyka i rekreacja osób niepełnosprawnych

Osoby niesłyszące i osoby z wadami

słuchu



Niesłyszący

: człowiek z uszkodzeniem

słuchu w stopniu uniemożliwiającym odbiór

mowy wyłącznie drogą słuchu

(podstawowy sposób porozumiewania się –

język migowy)



Osoba z wadą słuchu

: ma trudności ze

rozumieniem mowy, ale w sprzyjających

okolicznościach i za pomocą aparatu

słuchowego może ją rozumieć

Turystyka i rekreacja osób niepełnosprawnych

Statut PZG

Język migowy i migany



Język migowy

to język

naturalny korzystający z

kanału wzrokowego, a nie

słuchowego. Języki migowe

są naturalnie nabywane

przez dzieci głuche od

głuchych rodziców. Mają

słonik i gramatykę. Do

niedawna nie miały wersji

pisanej.

Turystyka i rekreacja osób niepełnosprawnych

Język migowy i migany



Na komunikat w języku migowym składają się znaki

manualne, mimiczne oraz ruchy wykonywane głową czy

tułowiem.



Nie istnieje jeden ogólnoświatowy

język migowy

, ale wiele

w pełni wykształconych języków, których zasięgi nie zawsze

pokrywają się z zasięgami języków mówionych. (np. BSL –

brytyjski jest całkowicie odmienny od ASL –

amerykańskiego)



Odrębną grupę stanowią języki migowe stworzone na

użytek określonych grup zawodowych, wojskowy język

Turystyka i rekreacja osób niepełnosprawnych

migowy służy do porozumiewania się w całkowitej ciszy

na szczeblu taktycznym pomiędzy żołnierzami

pozostającymi ze sobą w kontakcie wzrokowym.

Język migowy i migany



Język migany,

czyli systemn

językowo-migowy to pojęcie odrębne

od nturalnego narodowego języka

migowego. Jest on wynikiem

przetworzenia naturalnego języka

Turystyka i rekreacja osób niepełnosprawnych

mówionego (np. polskiego) z

zaadaptowaniem jego gramatyki na

system znaków manualnych

Epidemiologia uszkodzeń

słuchu



10% populacji ma problemy ze słuchem



1,5 – 2% populacji –

ma wskazania

korzystania z aparatów słuchowych

WHO



Polska – szacunkowe dane wskazują, ze osób

z uszkodzeniem słuchu powinno być 600-

800 tys.



97.850 – osoby zagrejestrowane w PZG

•

Niesłyszący

40.293

•

Z uszkodzonym słuchem

57.557

PZG (1998)



PZG – jedyne źródło danych statystycznych

obejmuje ok. 10% osób z uszkodzonym

słuchem

Turystyka i rekreacja osób niepełnosprawnych

Epidemiologia uszkodzeń

słuchu



Przewaga mężczyzn (1,29/1);

w wieku

produkcjyjnym;

w wieku emerytalnym



Mieszkańcy wsi: 42%



Niski poziom wykształcenia:

•

Bez wykształcenia: 20%

•

Podstawowe: 56%

•

Średnie: 11%

•

Wyższe: 1%



Praca zawodowa:

•

Rolnicy: 25%

•

Robotnicy niewykwalifikowani: 26%

•

Robotnicy wykwalifikowani: 42%

•

Praca umysłowa: 7%

Turystyka i rekreacja osób niepełnosprawnych

Jelnicka T. Turystyka i wypoczynek osób z wadami słuchu. IT, Warszawa, 1986)

Inwalida narządu słuchu



Uwarunkowania psychofizyczne

•

Spłycony oddech – tor typowy dla osób

nieposługujących się mową:



Mniejsza pojemność życiowa płuc



Gorsza ruchomość klatki piersiowej

•

Większe ryzyko schorzeń i niewydolności krążenia i

układu oddechowego

Turystyka i rekreacja osób niepełnosprawnych

•

Wady i uszkodzenia upośledzające zmysł równowagi

•

Uszkodzenia ucha środkowego – nadwrażliwość na hałas

•

Lęk przestrzeni

•

Osoby głuche większość czasu spędzają w pomieszczeniach

zamkniętych

•

Świadome unikanie ruchu i podróży



Na ogół zły poziom materialny

Turystyka głuchych



Główne przeszkody:

•

Trudności finansowe

•

Brak zainteresowania, tendencja do

izolacji społecznej



26% - deklaruje niechęć opuszczania

miejsca zamieszkania



12% - preferencja wyjazdów z osobami

głuchymi

Turystyka i rekreacja osób niepełnosprawnych

Turystyka głuchych



Zorganizowana turystyka głuchych od

1954 roku (Przemyśl)



Udział w organizacji turystyki:

•

Zakłady pracy (wczasy, turnusy

rehabilitacyjne) - 46%

•

Rodzina, znajomi – 22%

•

PZG – 12%

•

Organizacje kościelne – 10%

•

PTTK, biura podróży, inne organizacje

społeczne – 10%

Turystyka i rekreacja osób niepełnosprawnych

Znaczenie ruchu i rekreacji



Potrzeba ćwiczeń wyrównawczych,

np. w formie rytmicznego

nieforsownego ruchu (takiego jak w

turystyce pieszej, rowerowej,

kajakowej, narciarskiej)



Turystyka narciarska i rowerowa mają

dodatkowo elementy treningu

koordynacyjno-równoważnego

Turystyka i rekreacja osób niepełnosprawnych

Edukacyjna rola turystyki



Specyfika rozwoju osób z zaburzeniami

słuchu:

•

Brak rozwoju mowy

•

Nie wytwarzają się pojęcia werbalne ani

myślenie językowe (język migowy na odmienna

strukturę gramatyczną od mówionego)



Ograniczenie zdolności percepcyjnej



Zahamowanie rozwoju umysłowego



Trudność korzystania z przekazu językowego w formie

zapisu (książki)

Turystyka i rekreacja osób niepełnosprawnych

Edukacyjna rola turystyki



Rehabilitacja:

•

Jednym z podstawowych zadań

jest edukacja

•

Istotne jest „wielokanałowe”

przekazywanie wiedzy – metody

poglądowe uzupełnione komenta-

rzem w języku migowym lub

Turystyka i rekreacja osób niepełnosprawnych



Stwierdzono, że większe zainteresowanie głuchych

budzą imprezy, które rozpoczynają się od prelekcji,

filmów, folederów, które wprowadzają w temat

czytane z ust

Integrująca rola turystyki



Wyjazdy grupowe:

•

Integracja wewnątrz grupy:



Nawiązanie stosunków z innymi

uczestnikami, przestrzeganie zasad życia w

zbiorowości

•

Integracja z otoczeniem ludzi słyszących

Turystyka i rekreacja osób niepełnosprawnych

Zagadnienia organizacji

turystyki



W grupie niesłyszących powinien być

tłumacz języka migowego (1 na 20 osób –

w terenie; 1 na 10 osób w przestrzeni

zamkniętej)



Grupa z uszkodzeniem słuchu –

maksymalnie 10-20 osób, przewodnik z

dobrą dykcją



Wycieczka powinna być poprzedzona

wprowadzeniem



Po wycieczce powinno być zorganizowane

spotkanie utrwalające i rozszerzające

uzyskaną wiedzę

Turystyka i rekreacja osób niepełnosprawnych

Formy turystyki

niesłyszących



Wycieczkowa:

•

Piesza nizinna

•

Górska

•

Rowerowa

•

Żeglarska

•

Kajakowa

•

Motorowa



Pobytowa

Turystyka i rekreacja osób niepełnosprawnych

Sport inwalidów narządu

słuchu



Osoby z uszkodzeniem narządu słuchu mogą

uprawiać praktycznie wszystkie dyscypliny

sportowe wg przepisów dla osób

pełnosprawnych, z tym tylko, że zmienić

należy sędziowską sygnalizację z dźwiękowej

na wizualną.

Turystyka i rekreacja osób niepełnosprawnych

W Polsce najpopularniejsze są takie dyscypliny

jak:

koszykówka, piłka siatkowa, piłka nożna,

lekka atletyka, pływanie, tenis stołowy,

strzelectwo, narciarstwo, bilard

oraz

szachy

Społeczne postrzegane

niewidomych



Niepokój i lęk związany z obecnością osób

niewidomych



Ślepota postrzegana jest zazwyczaj jako

bardzo głęboka i szczególnie uciążliwa

forma niepełnosprawności



W wyniku dużej możliwości kompensacji ze

strony innych narządów zmysłów stopień

upośledzenia społecznego osób

niewidomych jest znikomy w stosunku np.

do głuchych

Turystyka i rekreacja osób niepełnosprawnych

Niewidomi i turystyka



Brak wzroku:

•

Brak wrażliwości na bodźce wzrokowe

związane np. z atrakcyjnością

odwiedzanych miejsc

•

Ograniczenie tempa i swobody

poruszania się

•

Trudność opanowania zdolności do

poruszania się w nieznanym terenie

Turystyka i rekreacja osób niepełnosprawnych

Niewidomi i turystyka



Turystyka na ogół nie jest postrzegana

przez niewidomych jako atrakcyjna forma

rehabilitacji i rekreacji



Ze względu na problemy finansowe

(mniejsze dotacje) nie jest ona w naszym

kraju popularna



Obserwuje się wzrost zainteresowania

turystycznymi imprezami grupowymi

takimi jak zloty, zjazdy

Turystyka i rekreacja osób niepełnosprawnych

Formy turystyki niewidomych



Turystyka piesza nizinna

trudności ze swobodnym przemieszczaniem

się mogą być zredukowane przez grupowy

charakter turystyki



Turystyka górska



Turystyka kajakowa



Kolarstwo tandemowe



Turystyka narciarska



Turystyka pobytowa

Turystyka i rekreacja osób niepełnosprawnych

Elitarne ze względu

na duży stopień

trudności

Rola przewodnika



Wysokie kwalifikacje, poziom kultury

osobistej



Trening (np. przewodnika narciarskiego)

często prowadzony jest w taki sposób, że

kandydat na przewodnika musi sam, bez

kontroli wzroku nauczyć się pokonywać

przeszkody na trasie aby poznać w czym

będzie pomagał podopiecznemu



Zamiast „

prowadzić po szlaku

” powinien

„

razem wędrować

”

Turystyka i rekreacja osób niepełnosprawnych

Walor poznawczy



Niewidomi to wdzięczni słuchacze



Opowiadając o mijanych atrakcjach lub obiektach

przewodnik nie powinien unikać zwrotów „

zobaczcie

”,

„

proszę spojrzeć

”.



Warto dbać wprowadzić duzo pojęc orientujących „

z lewej”,

„z prawej”, „tam, skąd grzeje słońce”, „z północy

”, „

zachodu

”



Niewidomy powinien być zwrócony twarzą do opisywanego

obiektu



Należy zwrócić uwagę na opisy ciekawych zwyczajów,

wydarzeń



W Polsce jest wciąż bardzo niewiele wydawnictw

turystycznych w formie dźwiękowej lub w alfabecie Braila

Turystyka i rekreacja osób niepełnosprawnych

Sport inwalidów narządu

wzroku

LEKKA ATLETYKA:

Najpopularniejsza dyscyplina

uprawiana przez osoby z uszkodzeniem narządu wzroku.

W zawodach lekkoatletycznych biorą udział zawodnicy

niewidomi i słabo widzący. W zależności od stopnia

uszkodzenia wzroku mogą startować w różnych

konkurencjach z wyjątkiem biegów przez płotki i z

przeszkodami, skoku o tyczce, rzutu młotem. Niewidomi

biorą udział w zawodach w okularach zasłaniających

(nieprzezroczystych) oczy oraz korzystają z pomocy

przewodnika

, których zadaniem jest prowadzenie i

Turystyka i rekreacja osób niepełnosprawnych

orientowanie zawodnika.

W trakcie zawodów powinna

być zachowana cisza

ponieważ zbytni hałas może

dezorientować zawodników, utrudniać kontakt z

przewodnikiem i przeszkadzać im w ten sposób oddanie

skoku czy rzutu na miarę ich możliwości.

Sport inwalidów narządu

wzroku

PŁYWANIE:

Oczywiste są zdrowotne, rehabilitacyjne, czy

wreszcie utylitarne walory pływania. Dlatego jest to

dyscyplina bardzo popularna i zalecana dla osób

niepełnosprawnych.

W przypadku osób z uszkodzeniem narządu wzroku

zawodnicy, podobnie jak w innych dyscyplinach

sportowych podzieleni są na trzy klasy:

Turystyka i rekreacja osób niepełnosprawnych

- Całkowicie niewidomi oraz z poczuciem światła, ale

bez zdolności rozpoznawania przedmiotów lub ich

zarysów bez względu na kierunek i odległość.

- Ze zdolnością rozpoznawania przedmiotów lub ich

zarysów, ostrość wzroku 2/60 wg skali Snellena i/lub

ograniczenie pola widzenia w zakresie 5o.

- Ze wzrokiem o ostrości od ponad 2/60 do 6/60 i/lub

ograniczeniem pola widzenia od 6o do 20

Sport inwalidów narządu

wzroku

GOAL BALL

jest grą zespołową uprawianą wyłącznie

przez osoby z uszkodzeniem narządu wzroku -

niewidomych i słabo widzących. Zarówno jedni jak i

drudzy grają w nieprzeźroczystych goglach, słabo

widzący nie mogą więc korzystać z resztek wzroku. Gra

toczy się w czasie 2x10 min. na boisku o wymiarach 9 m

x18 m, na którym wszystkie linie są wypukłe (aby były

wyczuwalne przez zawodników). Na całej długości linii

końcowej (9 m) znajduje się bramka o wysokości 1,3 m.

Gra się piłką "dźwiękową" (w środku są dzwoneczki, a

dźwięk wydobywa się podczas toczenia przez specjalne

otwory w piłce) o wadze 1,25 kg. Piłka nie może lecieć w

powietrzu ani też skakać - musi się toczyć.

Turystyka i rekreacja osób niepełnosprawnych

Sport inwalidów narządu

wzroku

JUDO:

Zasady walki i zdobywania

punktów są takie same jak u osób

pełnosprawnych. Najważniejszą różnicą

jest zachowanie kontaktu dotykowego

zawodników przed rozpoczęciem walki.

Do orientacji w przestrzeni zawodnicy

wykorzystują m. in. wyczuwalne

dotykiem różnice w strukturze

zewnętrznego pasa maty.

Turystyka i rekreacja osób niepełnosprawnych

Sport inwalidów narządu

wzroku

KOLARSTWO:

Wyścigi kolarskie szosowe i

torowe dla osób niewidomych i słabo

widzących

odbywają się z wykorzystaniem

tandemów. Przewodnikiem (siedzącym z

przodu) może być były zawodnik lub amator.

Turystyka i rekreacja osób niepełnosprawnych

Sport inwalidów narządu

wzroku

PIŁKA NOŻNA:

Piłka nożna dla osób niewidomych i

słabo widzących jest rozgrywana piłką dźwiękową przez

dwie drużyny 5-osobowe, na boisku o wymiarach: 38-42

m długości, 18-22 m szerokości. Boisko otoczone

Turystyka i rekreacja osób niepełnosprawnych

jest miękkimi bandami (ścianką). Szerokość bramki

wynosi 3 m. Wszyscy zawodnicy z wyjątkiem

bramkarza mają w czasie gry założone

nieprzezroczyste gogle. Czas gry wynosi 2 x 25 min.

Sport inwalidów narządu

wzroku

NARCIARSTWO:

Osoby z uszkodzeniem narządu wzroku

spośród zimowych dyscyplin sportowych uprawiają

narciarstwo zjazdowe i biegowe oraz biatlon. We

wszystkich uprawianych przez nich konkurencjach,

zarówno niewidomi jak i słabo widzący zawodnicy, mogą

korzystać z pomocy przewodnika. W biatlonie oprócz biegu

na nartach jest również

strzelanie.

Turystyka i rekreacja osób niepełnosprawnych

Niewidomi strzelają z karabinków z celownikiem, który

dźwiękowo informuje o zbliżaniu lub oddalaniu się od

celu w trakcie celowania. Wykorzystywane jest również

specjalne urządzenie, które (trochę jak w grze wideo)

wysokością dźwięku informuje o odległości miejsca, w

które wycelowany jest karabinek od środka tarczy.

Epidemiologia niepełnosprawności

umysłowej



Upośledzenie: 2-5% populacji



Osoba upośledzona umysłowo:

•

Upośledzone możliwości adaptacji społecznej w

wyniku ograniczeń intelektualnych

Turystyka i rekreacja osób niepełnosprawnych



Zazwyczaj upośledzenie w stopniu lekkim w Polsce zaliczane

jest do normy i nie powoduje znacznych problemów

adaptacyjnych

•

Dotyczy: rozwoju

mowy, emocji, intelektu

•

Upośledzenie fizyczne (wady wrodzone, wady

postawy) -

częstość proporcjonalna do stopnia

zaburzeń umysłowych

Epidemiologia niepełnosprawności

umysłowej



Upośledzenie:



W stopniu lekkim

(IQ 69-55)

: 89%

•

Nie wymagają specjalnej edukacji

•

Samodzielni, zdolni do zarobkowania



W stopniu umiarkowanym

(IQ 54-40)

: 6%; w

stopniu znacznym

(IQ 39-25)

: 3,5%

•

Szkoły życia: pisanie i czytanie prostych wyrazów,

Turystyka i rekreacja osób niepełnosprawnych

liczenie do 100, rozpoznawanie godzin na zegarze i

wartości pieniędzy

•

Praca jedynie pod nadzorem (spółdzielnie inwalidzkie)



Głębokie upośledzenie: 1,5%

Epidemiologia niepełnosprawności

umysłowej



Typy zachowań:



Apatyczny

: zwolnione tempo reakcji

na bodźce, ospałość, obojętność



Eteryczny

: nadpobudliwość,

zmienność nastrojów, brak zdolności

do koncentracji, szybkie zniechęcanie

się do działania

Turystyka i rekreacja osób niepełnosprawnych

Główne deficyty



Lekki stopień upośledzenia:

•

Deficyty

spostrzegania, kojarzenia, pamięci,

uwagi, orientacji czasowej i przestrzennej,

wyobraźni, myślenie abstrakcyjnego

•

Działania stereotypowe, bez inwencji własnej

•

Obniżona odporność organzimu, zwiększona

męczliwość

Turystyka i rekreacja osób niepełnosprawnych

Może być dobra pamięć mechaniczna i duża

zaradność praktyczna w zakresie czynności

codziennych

Główne deficyty



Umiarkowany i znaczny stopień

upośledzenia:

•

Brak rozumienia pojęć abstrakcyjnych

•

Niedokształcenie mowy, ubogie słownictwo

•

Zachowanie sterowane popędami

•

Łatwe uleganie sugestiom i wpływom

•

Ograniczona zdolność uczenia



Zachowana zdolność samoobsługi

Turystyka i rekreacja osób niepełnosprawnych

Główne deficyty



Głęboki stopień upośledzenia:

•

Ograniczne zdolności wykształcenia

odruchów warunkowych

•

Niewielka bądź nieistniejąca zdolność

uczenia się

Turystyka i rekreacja osób niepełnosprawnych

•

Mowa elementarna lub jej brak

•

Niekiedy brak ruchów lokomocyjnych

•

Niezdolność do samoobsługi

Integracja niepełnosprawnych

umysłowo



Idea współdziałania i wzajemnej tolerancji,

służy zrozumieniu potrzeb i akceptacji osób

niepełnosprawnych umysłowo w

społeczeństwie

Turystyka i rekreacja osób niepełnosprawnych



Przeszkodą są postawy społeczne dążące

do izolacji osób niepełnosprawnych

przyczyniając się do powstawania u osób

upośledzonych

wtórnej niepełnosprawności

Rewalidacja



Przywracanie sprawności umysłowej, fizycznej,

psychicznej i społecznej



Zabiegi pedagogiczno-terapeutyczne

przygotowujące osoby upośledzone do życia i

pracy

Turystyka i rekreacja osób niepełnosprawnych

Turystyka jest formą rewalidacji

o potencjalnie

silnym oddziaływaniu

Turystyka w rehabilitacji



Rozbudzenie potrzeby działania



Przezwyciężenie niewiary we własne siły



Zapobieganie apatii i zniechęceniu



Zaspokojenie nadpobudliwości ruchowej



Zaspokojenie potrzeb poznawczych i

wrażeniowych



Redukcja lęku i agresji



Kształtowanie pozytywnych postaw społecznych



Kształtowanie pozytywnego wizerunku osoby

niepełnosprawnej

Turystyka i rekreacja osób niepełnosprawnych

Przeszkody



Społeczne:

•

Brak akceptujących postaw

•

Niewielu kwalifikowanych przewodników



Wynikające z niepełnosprawności

•

Brak zrozumienie potrzeby czynnego wypoczynku,

tendencja do unikania wysiłku (brak nawyku)

•

Zahamowania widoczne przy kontakcie z nowym

środowiskiem

•

Gorsza orientacja w czasie i przestrzeni

•

Gorsza umiejętność radzenia sobie w trudnych

sytuacjach

•

Utrudnienie przyswajania informacji



Ekonomiczne:

niski status materialny

Turystyka i rekreacja osób niepełnosprawnych

Preferowane formy rekreacji



Zbiorowe wczasy, kolonie, obozy



Zabawy towarzyskie



Turystyka edukacyjno-wychowawcza:

•

Wycieczki przemiotowe

•

Wycieczki krajoznawcze

•

Biwaki

•

Zielone szkoły

Turystyka i rekreacja osób niepełnosprawnych

Wycieczki przedmiotowe



Stała forma działalności dydaktyczno-

wychowawczej w szkołach specjalnych: kształcenie

zintegrowane, bloki programowe

•

nauka wiedzy o środowisku społeczno-przyrodnicznym

•

język polski

•

Historia, geografia

Turystyka i rekreacja osób niepełnosprawnych



Cele:

•

Ukierunkowana edukacja

•

Funkcja integracyjna wewnątrz grupy i integracja ze

społecznością osób sprawnych

•

Wyrabianie spostrzegawczości i orientacji w terenie

Obozy dla młodzieży upośledzonej umysłowo



Przygotowanie:

•

Perspektywa dłuższego pobytu w nieznanym

terenie mobilizuje do pracy nad sobą

•

Konkursy sprawnościowe



Realizacja obozu:

•

Zrównoważenie programu: elementy edukacji i

czynnej rekreacji

•

Kontakt z młodzieżą sprawną – uczy

samodzielności

•

Zdobywanie odznak turystycznych

Turystyka i rekreacja osób niepełnosprawnych

Cele rekreacji edukacyjnej dzieci



Rozwój fizyczny



Elementy ćwiczeń korekcyjnych



Stymulacja rozwoju emocjonalnego:

Turystyka i rekreacja osób niepełnosprawnych

„Ruch rozwijający” Veronica Sherborne, 1987

•

Pomoc w nawiązywaniu więzi z dorosłymi i rówieśnikami

•

Nauka ekspresji mowy i gestu

•

Rozwijanie świadomości własnego ciała

•

Rozwinięcie poczucia odpowiedzialności

•

Rozwijanie zdolności koncentracji

Sport osób niepełnosprawnych

umysłowo



Sport cieszy się olbrzymią popularnością wśród osób z

upośledzeniem umysłowym.



W życiu osób niepełnosprawnych intelektualnie (zwłaszcza

w przypadku osób głębiej upośledzonych umysłowo) sport

nie powinien być ograniczony tylko do rywalizacji i

okazjonalnego udziału w imprezach sportowych. Największą

korzyścią jest codzienny wysiłek, ćwiczenia, gry i zabawy

sportowe, które wpływają na ich sprawność i wydolność

fizyczną, a także uczą dyscypliny, umożliwiają przeżycie

Turystyka i rekreacja osób niepełnosprawnych

radości z postępów i sukcesów oraz pozbycie się lęków,

poprawiają komunikatywność i chęć współpracy z innymi

osobami

Sport osób niepełnosprawnych

umysłowo



Osoby z niepełnosprawnością intelektualną w

stopniu lekkim uprawiają wiele dyscyplin

sportowych i biorą udział w zawodach wg

przepisów sportowych dla osób pełnosprawnych.

Turystyka i rekreacja osób niepełnosprawnych



Osoby głębiej upośledzone, które często nie są w

stanie do końca zrozumieć skomplikowanych

przepisów rywalizacji sportowej, systemów

rozgrywek, itd., mogą brać udział w zawodach w

licznych dyscyplinach sportowych, których przepisy

są tylko nieznacznie uproszczone

Sport osób niepełnosprawnych

umysłowo



Pływanie



Koszykówka



Kolarstwo



Tenis stołowy



Badminton



Narciarstwo biegowe



Hokej halowy



Jazda konna



Trójbój siłowy



Bowling



Trening aktywności motorycznej

Turystyka i rekreacja osób niepełnosprawnych

Trening aktywności motorycznej

(MATP)



Trening aktywności motorycznej jest programem

rehabilitacyjnym Olimpiad Specjalnych

opracowanym dla osób z niepełnosprawnością

umysłową głębokiego stopnia (lub współistniejącą

z poważnymi dysfunkcjami narządu ruchu)

nie mogą uczestniczyć w innych dyscyplinach

sportowych. W Treningu Aktywności Motorycznej

najważniejszy jest udział i indywidualne

osiągnięcia uczestników.

Turystyka i rekreacja osób niepełnosprawnych

Trening aktywności motorycznej

(MATP)



Program zajęć ruchowych nauczający

takich form, które będą przydatne w

życiu codziennym

•

Nie ma współzawodnictwa – charakter

rekreacyjny

•

Zmodyfikowane formy wyścigów lub

sztafet nie mają na celu wyłonienia

zwycięzcy

Turystyka i rekreacja osób niepełnosprawnych

Trening aktywności motorycznej

(MATP)



Dzień Treningowy

•

Możliwość zaprezentowania

umiejętności

•

Ceremoniał olimpijski: defilada,

przysięga, zapalenie znicza, wciąganie

flagi na maszt, hymn...

•

Nie ma dekoracji medalami

Turystyka i rekreacja osób niepełnosprawnych

Trening aktywności motorycznej

(MATP)



Przykłady konkurencji:

•

Pokonywanie nierównego podłoża, przeskoki

przez obręcze

•

Zbieranie rozrzuconych przedmiotów, rzuty i

chwyty piłki

•

Pokonywanie dystansu w linii prostej i slalomem

•

Podbijanie balona głową

•

Umiejętność poruszania się w wodzie

Turystyka i rekreacja osób niepełnosprawnych

Trening aktywności motorycznej

(MATP)

•

I – czynność może być wykonywana przy

pomocy instruktora

•

II – dopuszczalna jest tylko słowana pomoc

instrutora

•

III – czynność wykonywana bez pomocy

Poziomy sprawnościowe

Turystyka i rekreacja osób niepełnosprawnych

Sporty zunifikowane



Sporty zunifikowane są to dyscypliny i

konkurencje, w których jedną drużynę wspólnie

tworzą zawodnicy z upośledzeniem umysłowym

oraz zawodnicy pełnosprawni intelektualnie

Na zawodach rywalizują oni z innymi drużynami

zunifikowanymi.

Turystyka i rekreacja osób niepełnosprawnych

Cukrzyca



Hiperglikemia (podwyższony poziom

glukozy we krwi) w wyniku braku

prawidłowego działania insuliny na

tkanki



Niedobór insuliny



Obniżona wrażliwość tkanek na

insulinę

Turystyka i rekreacja osób niepełnosprawnych

Cukrzyca



Cukrzyca typu I



Insulinozależna



Początek zwykle po niżej 25 roku życia



Występuje zwykle u ludzi szczupłych



Proponowane podłoże genetyczne,

autoimmunologiczne



Nie występuje produkcja insuliny



Tendencja do kwasicy ketonowej



Epidemiologia:

•

Częstość 0,2-0,5% populacji.

•

Zbliżona częstość u kobiet i mężczyzn

Turystyka i rekreacja osób niepełnosprawnych

Cukrzyca



Cukrzyca typu II



Występuje zwykle u osób otyłych po 40

roku życia



Występuje produkcja insuliny, ale tkanki

obwodowe nie są na nią wrażliwe



Nie występuje tendencja do kwasicy

ketonowej



Epidemiologia:

•

2-4% populacji

•

Częściej u kobiet

Turystyka i rekreacja osób niepełnosprawnych

Konsekwencje cukrzycy



Retinopatia



Makroangiopatie



Mikroangiopatie



Neuropatie



Nefropatie



Otyłość (w cukrzycy typu II)



Osłabienie mięśnuiowe



Infekcje (grzybica)

Turystyka i rekreacja osób niepełnosprawnych

Hipoglikemia



Powikłanie typowe dla:

•

Przedawkowania insuliny

•

Brak spożycia posiłku

•

Nadmiernego wysiłku



Objawy:

•

Pobudzenie, niepokój

•

Ból głowy

•

Zamazana mowa

•

Drgawki, ogniskowe objawy neurologiczne

•

Zaburzenia przytomności

•

Nadmierna potliwość, tachykardia



Grozi uszkodzeniem ośrodkowego układu

nerwowego

Turystyka i rekreacja osób niepełnosprawnych

Kwasica ketonowa



Powikłanie typowe dla cukrzycy insulinozależnej, źle kontrolowanej



Czynniki wywołujące:

•

Niedobór insuliny

•

Infekcje, stresy, urazy, picie alkoholu



Cechy:

•

Hiperglikemia

•

Diureza osmotyczna: odwodnienie

•

Produkcja ciał ketonowych na skutek uruchamiania rezerw

energetycznych z kwasów tłuszczowych, prowadzi do kwasicy



Objawy:

•

Zaburzenia przytomności

•

Sucha skóra i błony śluzowe

•

Hipotensaja ortostatyczna

•

Szybki głeboki oddech

•

Zapach acetonu

Turystyka i rekreacja osób niepełnosprawnych

Leczenie cukrzycy



Dieta



Leki hipoglikemizujące



Regularne aktywność ruchowa



zwłaszcza w cukrzycy typu II



Regularne ćwiczenia o jednolitej

aktywności

Turystyka i rekreacja osób niepełnosprawnych

Wysiłek fizyczny w cukrzycy



Zmniejsza

ryzyko zapadnięcia

na cukrzycę



Zmniejsza zapotrzebowanie na leki

•

Ryzyko hipoglikemii przy wysiłku:



Przyjęcie glukozy przed wysiłkiem:

•

15g 15 min. przed rozpoczęciem wysiłku

•

5-30g podczas trwania wysiłku

•

Redukcja dawki insuliny o 30-50% przed

planowanym wysiłkiem



Warunek:

dobrze wyrównana cukrzyca

Turystyka i rekreacja osób niepełnosprawnych

Wysiłek fizyczny w cukrzycy



Bezpieczny wysiłek – nie powodujący przekroczenia tętna

powyżej 120/min.



Stopniowo zwiększany do 80% wysiłku maksymalnego (HR

= 200 – wiek)



Regularność np. 2-3 razy w tygodniu po 20-30 min.



Systematyczny trening angażujący wszystkie grupy

mięśniowe



Formy:

•

Gimnastyka kondycyjno-sprawnościowa

•

Spacery, marsze, jogging

•

Jazda na rowerze

•

Pływanie

•

Tenis stołowy i ziemny, badminton

•

Narciarstwo śladowe o umiarkowanym wysiłku

•

Taniec

Turystyka i rekreacja osób niepełnosprawnych

Jak uniknąć hipoglikemii?



Edukacja w zakresie dawkowania wysiłku,

rozpoznawania granicy dopuszczalnego

wydatku energetycznego (tętno, czas

trwania wysiłku)



Nie stosować ćwiczeń podczas

najwyższego stężenia insuliny



Regularne podawanie glukozy przed, w

trakcie i po wysiłku



Nie należy samotnie udawać się w trasę

(górską, narciarską)

Turystyka i rekreacja osób niepełnosprawnych

Choroba wieńcowa

Turystyka i rekreacja osób niepełnosprawnych



Efekt lokalnego miażdżycowego zwężenia

dużych i średnich naczyń wieńcowych



Czynniki ryzyka:

•

Wiek powyżej 50 lat

•

Płeć męska

•

Hipercholesterolemia

•

Palnie papierosów

•

Nadciśnienie tętnicze

•

Cukrzyca

•

Doustne środki antykoncepcyjne

•

Choroba wieńcowa w rodzinie

Choroba wieńcowa

Turystyka i rekreacja osób niepełnosprawnych



Formy:

•

Dusznica bolesna:



Ból lub ucisk w klatce piersiowej w wyniku

niedokrwienia mięśnia sercowego



Typy:

•

Niestabilna

: postępujące objawy, niekontrolowana

przez leki i inne działania terapeutyczne

•

Prinzmetala

: związana ze skurczem naczyń

wieńcowych



Krążenie oboczne: wytwarza się w dłużej trwającej

chorobie

•

Zawał serca:



Podwsierdziowa albo pełnościenna

martwica mięśnia

sercowego

w wyniku niedokrwienia

Trening wysiłkowy w stabilnej chorobie

wieńcowej

Turystyka i rekreacja osób niepełnosprawnych



Zmniejszenie zapotrzebowania tlenowego

mięśnia sercowego



Mniejsze ryzyko dekompensacji krążenia

wieńcowego w trakcie wysiłku



Zwiększenie możliwości aktywności

życiowej

Trening wysiłkowy po zawale serca

Turystyka i rekreacja osób niepełnosprawnych



W latach 60-tych standardem postepowania było

pozostawienie w łóżku pacjenta przez 6 tygodni z

zakazem jakiejkolwiek aktywności fizycznej



Obecnie niepowikłany zawał serca (lub stan po

plastyce naczyń wieńcowych) jest wskazaniem

do:

•

Rozpoczęcia samodzielnych ruchów w łóżku w 1 dobie

po zabiegu/zawale

•

Siadania w łóżku w 3 dobie

•

Sqamodzielnego opuszczania łóżka w 4-5 dobie

•

Wypisu ze szpitala w 7 dobie

•

Podjęcia treningu oporowego w 3-6 tygodniu

Trening wysiłkowy po zawale serca

Turystyka i rekreacja osób niepełnosprawnych



Stopniowy trening może być rozpoczęty

pomiędzy 3 a 6 tygodniem po zawale

serca lub zabiegu na naczyniach

wieńcowych pod warunkiem:

•

Braku powikłań w dotychczasowym przebiegu:



Niewydolności krążenia



Niekontrolowanych zaburzeń rytmu



Poważnej wady zastawkowej



Niekontrolowanego nadciśnienia (160/100)

Środki ostrożności przy uprawianiu turystyki

Turystyka i rekreacja osób niepełnosprawnych



Wysiłki statyczne

•

Izometryczne napięcie mięśni utrzymywanie powyżej 5

sekund



Wzrost ciśnienia tętniczego, wzrost tętna



Wzrost kurczliwości mięśnia sercowego



Wzrost zapotrzebowania tlenowego serca

•

Ryzyko wystąpienia niedokrwienia

•

Przy nadciśnieniu

: ryzyko udaru mózgu



Warunki Valsalvy



Wstrzymywanie oddechu w czasie wysiłku



Przykłady:

•

Zmiana koła w samochodzie

•

Odgarnianie mokrego śniegu

•

Otwieranie trudno otwierającego się okna w pociągu

Środki ostrożności przy uprawianiu turystyki

Turystyka i rekreacja osób niepełnosprawnych



Wpływ warunków pogody:

•

Niska temperatura otoczenia (nagły spadek

temperatury, oziębienie rąk i stóp):



Zwiększenie oporu naczyniowego



Wzrost zapotrzebowania serca na tlen

•

Wzrost temperatury otoczenia (zwłaszcza z

dużą wilgotnością):



Aktywizacja mechanizmów termoregulacyjnych



Rozszerzenie naczyń żylnych



Intensywne pocenie, ryzyko odwodnienia



Wzrost zapotrzebowania serca na tlen

Środki ostrożności przy uprawianiu turystyki

Turystyka i rekreacja osób niepełnosprawnych



Wpływ środowiska wodnego

•

Nagłe oziębienie ciała: wzrost pracy serca

•

Oziębienie twarzy: odruchowy spadek tętna,

zatrzymanie oddychania



Ryzyko groźnych zaburzeń rytmu serca



Wpływ siły wyporu

•

Wzrost powrotu żylnego

•

Ryzyko ostrej niewydolności krążenia u osób z

niewydolnością prawokomorową

Rekomendowane formy turystyki

Turystyka i rekreacja osób niepełnosprawnych



Piesza nizinna

•

dostępna, łatwa

•

Daje możliwość dozowania wysiłku pod kontrolą tętna

•

Wielkość wysiłku limitowana czasem lub dystansem

marszu

•

Noszenie plecaka – nie zalecane



Górska

– nie zalecana

•

Uciążliwość podejść

•

Zmiany pogodowe

•

Negatywne efekty wysokości

•

Niebezpiecznie może okazac się np. wjeżdżanie kolejką

linową

Rekomendowane formy turystyki

Turystyka i rekreacja osób niepełnosprawnych



Kolarska

•

Zalecana osobom, które mają doświadczenie w

jeździe na rowerze, przebyli po zawale trening

na ergometrze rowerowym



Wioślarstwo

– nie zalecane

•

Zaangazowanie dużych grup mięśni (brzucha,

grzbietu)

•

Wysiłek o cechach izometrycznych



Narciarstwo śladowe:

•

Środki ostrożności

: niezbyt niska temperatura,

bezwietrzna pogoda

Znmiany typowe dla wieku podeszłego

Turystyka i rekreacja osób niepełnosprawnych



Zmiany organiczne w mózgu



Liczne schorzenia ogólne i miejscowe



Choroba zwyrodnieniowa stawów



Zaburzenia percepcji



Zaburzenia pamięci



Depresja



Tendencja do upadków



Osteoporoza



Atrofia mięśni



Gorsza termoregulacja

Zróżnicowany stan sprawności i stanu zdrowia

Zmiany typowe dla wieku podeszłego

Turystyka i rekreacja osób niepełnosprawnych



Pogorszenie funkcji analizatorów zmysłowych



Opóźnienie i nieadekwatność reakcji na bodźce



Zmniejszenie sprawności motorycznej



Spadek tolerancji wysiłku



Wzrost ryzyka urazów i zmian przeciążeniowych



Szczególne cechy zachowania: apodyktyczność,

upór, nieufność, niechęć do zmian, egoizm



Zrównoważenie, bogate doświadczenie życiowe



Duża chłonność i ciekawość



Mniejsza samodzielność i odporność psychiczna

Turystyka ludzi starszych

Turystyka i rekreacja osób niepełnosprawnych



Zapewnia realizację podstawowych potrzeb

biologicznych, psychicznych i społecznych:

•

Usprawniający wpływ ruchu na:



Wydolność krążeniowo-oddechową



Układ nerwowy



Psychikę

•

Nowe wrażenia przerywające monotonię

•

Motywacja do dalszej aktywności

•

Spełnienie potrzeb poznawczych

•

Nawiązanie kontaktów towarzyskich



Poprawa stanu zdrowia, mniejsza chorobowość

Turystyka ludzi starszych – przeszkody

Turystyka i rekreacja osób niepełnosprawnych



Schorzenia sercowo-naczyniowe



Zniekształcenia stóp:



Płaskostopie poprzeczne i paluch koślawy



Modzele, odciski



Grzybice



Otyłość

Turystyka ludzi starszych – przygotowanie

Turystyka i rekreacja osób niepełnosprawnych



Hartowanie



Normalizacja masy ciała



Zaniechanie palenia tytoniu



Gimnastyka zwiększająca wydolność sercowo-

naczyniową, poprawiająca zakres ruchomości

stawów



Ocena wydolności i trening marszowy

Intensywność wysiłku



W przypadku braku przeciwwskazań

powinna stopniowo dążyć do

obciążenia wysiłkiem rzędu 80%

maksymalnej konsumpcji tlenu.

Wzór:

HR= 200 - wiek

Turystyka i rekreacja osób niepełnosprawnych

Orientacyjne wyliczenie intensywności

wysiłku na podstawie tętna w różnych

grupach wiekowych

Wiek

80%

70%

60%

50-60

145

135

125

61-65

140

130

120

66-70

135

125

115

71-75

130

120

110

Intensywność w % maksylmalnego poboru

tlenu

Turystyka i rekreacja osób niepełnosprawnych

Turystyka ludzi starszych – preferowane

formy

Turystyka i rekreacja osób niepełnosprawnych



Dyscypliny wytrzymałościowe pozwalające na ruch

w średnim tempie z umiarkowanym obciążeniem:

•

Turystyka piesza nizinna (

preferowany dzienny dystans

marszu do 12-20 km

)

•

Nordic walking

•

Turystyka górska (

z wyłączeniem: osóbz niewydolnością

krążeniowo-oddechową, niewyrównaną cukrzycą i

niedokrwistością

)

•

Turystyka kolarska (

z wyłaczeniem osób z zaburzeniami

równowagi, hemoroidami, nadmierną otyłościa i

zaawansowaną spondylozą

)

•

Turystyka narciarska (

preferowane narciarstwo śladowe ze

względu na mniejsza ilość obciążeń statycznych

)

•

Turystyka kajakowa

Document Outline