PLAN BADAWCZY

PLAN BADAWCZY

Proces badawczy

Proces badawczy

to całościowy schemat działań, który

to całościowy schemat działań, który

naukowcy podejmują w celu

naukowcy podejmują w celu

wytworzenia wiedzy.

wytworzenia wiedzy.

Etapy procesu badawczego:

Etapy procesu badawczego:


Problem badawczy

Problem badawczy



Hipotezy

Hipotezy



Plan badawczy

Plan badawczy



Pomiar

Pomiar



Zbieranie danych

Zbieranie danych



Analiza danych

Analiza danych



Uogólnienie

Uogólnienie

Plan badawczy:

Plan badawczy:



Jest jednym z etapów badania

Jest jednym z etapów badania

naukowego, określający jego cel

naukowego, określający jego cel

i przebieg. Struktura planu badania

i przebieg. Struktura planu badania

może się różnić w zależności od

może się różnić w zależności od

dziedziny wiedzy, której dotyczy.

dziedziny wiedzy, której dotyczy.



To pisemny opis sposobu realizacji

To pisemny opis sposobu realizacji

projektu badawczego.

projektu badawczego.



To rodzaj „projektu" kierujący

To rodzaj „projektu" kierujący

badaczem na różnych etapach

badaczem na różnych etapach

badania i pomagający mu rozwiązać

badania i pomagający mu rozwiązać

sformułowane problemy badawcze.

sformułowane problemy badawcze.



To program zgodnie, z którym

To program zgodnie, z którym

badacz zbiera, analizuje oraz

badacz zbiera, analizuje oraz

interpretuje wyniki.

interpretuje wyniki.



Jest to logiczny model wnioskowania

Jest to logiczny model wnioskowania

pozwalający badaczowi na

pozwalający badaczowi na

wyprowadzenie wniosków

wyprowadzenie wniosków

dotyczących relacji przyczynowo –

dotyczących relacji przyczynowo –

skutkowych pomiędzy badanymi

skutkowych pomiędzy badanymi

zmiennymi oraz określa zakres

zmiennymi oraz określa zakres

uogólnienia wniosków, tj. określa,

uogólnienia wniosków, tj. określa,

czy uzyskane wyniki można uogólnić

czy uzyskane wyniki można uogólnić

na większą populację albo na inne

na większą populację albo na inne

warunki badania.

warunki badania.



Głównymi zmiennymi w badaniach są

Głównymi zmiennymi w badaniach są

zmienne niezależne oraz zmienne zależne.

zmienne niezależne oraz zmienne zależne.



Zmienna niezależna jest tą zmienną, którą

Zmienna niezależna jest tą zmienną, którą

w badaniu manipulujemy (naszym

w badaniu manipulujemy (naszym

działaniem, zamierzeniem zmieniamy jej

działaniem, zamierzeniem zmieniamy jej

wartości, kierunek, siłę).

wartości, kierunek, siłę).



Zmienna zależna jest tą zmienną którą

Zmienna zależna jest tą zmienną którą

mierzymy, dokonujemy jej pomiaru, którą

mierzymy, dokonujemy jej pomiaru, którą

nie manipulujemy w badaniu, której

nie manipulujemy w badaniu, której

wartość jest „zależna" od wartości

wartość jest „zależna" od wartości

zmiennej niezależnej. 

zmiennej niezależnej. 

Plan badawczy powinien zawierać

Plan badawczy powinien zawierać

przede wszystkim:

przede wszystkim:

1. cele i założenia badania

1. cele i założenia badania

2. definicje operacyjne

2. definicje operacyjne

najważniejszych

najważniejszych

terminów wykorzystywanych

terminów wykorzystywanych

w badaniu

w badaniu

3. opis technik i narzędzi badawczych

3. opis technik i narzędzi badawczych

4. charakterystykę próby badanej

4. charakterystykę próby badanej

5. określenie sposobu analizy

5. określenie sposobu analizy

i prezentacji wyników badania

i prezentacji wyników badania

6. harmonogram realizacji badania

6. harmonogram realizacji badania

i jego koszty.

i jego koszty.

Klasyczny plan badawczy ma

Klasyczny plan badawczy ma

cztery podstawowe cechy:

cztery podstawowe cechy:

•

możliwość porównania

możliwość porównania

•

manipulowania

manipulowania

•

kontrolowania

kontrolowania

•

uogólniania

uogólniania

PORÓWNYWANIE

PORÓWNYWANIE

jest operacją,

jest operacją,

która pozwala określić, czy dwie

która pozwala określić, czy dwie

zmienne współzmieniają się

zmienne współzmieniają się

(korelują ze sobą).

(korelują ze sobą).

MANIPULOWANIE

MANIPULOWANIE

to operacja, której

to operacja, której

celem jest kontrolowanie sposobu

celem jest kontrolowanie sposobu

przyporządkowywania do grupy

przyporządkowywania do grupy

badawczej po to, aby badacz mógł

badawczej po to, aby badacz mógł

określić sekwencje czasową zdarzeń

określić sekwencje czasową zdarzeń

i upewnić się, że zmiany wartości

i upewnić się, że zmiany wartości

zmiennej niezależnej wyprzedziły

zmiennej niezależnej wyprzedziły

wartości zmiennej zależnej.

wartości zmiennej zależnej.

KONTROLOWANIE

KONTROLOWANIE

to operacja, która

to operacja, która

umożliwia badaczowi wyeliminowanie

umożliwia badaczowi wyeliminowanie

konkurencyjnych wyjaśnień zmian

konkurencyjnych wyjaśnień zmian

wartości zmiennej zależnej. Badacze

wartości zmiennej zależnej. Badacze

musza w tym celu kontrolować

musza w tym celu kontrolować

zarówno czynniki zewnętrzne w

zarówno czynniki zewnętrzne w

stosunku do planu badawczego.

stosunku do planu badawczego.

UOGÓLNIANIE

UOGÓLNIANIE

to zakres w jakim

to zakres w jakim

wyniki badań mogą zostać uogólnione

wyniki badań mogą zostać uogólnione

na większe zbiorowości osób i

na większe zbiorowości osób i

przeniesione na inne warunki

przeniesione na inne warunki

społeczne czy polityczne

społeczne czy polityczne

RODZAJE PLANÓW

RODZAJE PLANÓW

BADAWCZYCH

BADAWCZYCH



Plany eksperymentalne

Plany eksperymentalne



Plany przekrojowe

Plany przekrojowe



Plany quasi –

Plany quasi –

eksperymentalne

eksperymentalne



Plany preeksperymentalne

Plany preeksperymentalne

Klasyczny plan eksperymentalny

Klasyczny plan eksperymentalny



Składa się z dwóch, porównywanych ze

Składa się z dwóch, porównywanych ze

sobą grup:

sobą grup:

1.

1. grupy eksperymentalnej

grupy eksperymentalnej

2.

2. grupy kontrolnej

grupy kontrolnej

.

.



Grupy te są takie same z jednym

Grupy te są takie same z jednym

wyjątkiem - otóż grupa eksperymentalna

wyjątkiem - otóż grupa eksperymentalna

poddawana jest działaniu zmiennej

poddawana jest działaniu zmiennej

niezależnej, a grupa kontrolna nie.

niezależnej, a grupa kontrolna nie.



Przyporządkowanie osób badanych czy

Przyporządkowanie osób badanych czy

to do grupy eksperymentalnej, czy do

to do grupy eksperymentalnej, czy do

grupy kontrolnej oparte jest na doborze

grupy kontrolnej oparte jest na doborze

losowym.

losowym.



Aby oszacować wpływ zmiennej

Aby oszacować wpływ zmiennej

niezależnej, badacze dwukrotnie

niezależnej, badacze dwukrotnie

dokonują pomiarów zmiennej zależnej

dokonują pomiarów zmiennej zależnej

(traktowanych jako wyniki)

(traktowanych jako wyniki)

w każdej grupie

w każdej grupie



Pierwszy pomiar, pomiar początkowy,

Pierwszy pomiar, pomiar początkowy,

przeprowadzany jest dla wszystkich osób

przeprowadzany jest dla wszystkich osób

badanych przed wprowadzeniem

badanych przed wprowadzeniem

zmiennej niezależnej w grupie

zmiennej niezależnej w grupie

eksperymentalnej

eksperymentalnej



Drugi pomiar, pomiar końcowy,

Drugi pomiar, pomiar końcowy,

przeprowadzany jest dla wszystkich osób

przeprowadzany jest dla wszystkich osób

badanych po zadziałaniu zmiennej

badanych po zadziałaniu zmiennej

niezależnej w grupie eksperymentalnej

niezależnej w grupie eksperymentalnej



Następnie dokonuje się porównania

Następnie dokonuje się porównania

wielkości różnicy miar między

wielkości różnicy miar między

pomiarem początkowym i pomiarem

pomiarem początkowym i pomiarem

końcowym. Jeżeli różnica jest istotnie

końcowym. Jeżeli różnica jest istotnie

wyższa w grupie eksperymentalnej w

wyższa w grupie eksperymentalnej w

porównaniu z grupą kontrolną, to

porównaniu z grupą kontrolną, to

można wyciągnąć wniosek, że zmienna

można wyciągnąć wniosek, że zmienna

niezależna jest przyczynowo

niezależna jest przyczynowo

powiązana ze zmienną zależną

powiązana ze zmienną zależną



Pozwala zrozumieć logikę wszystkich

Pozwala zrozumieć logikę wszystkich

innych planów badawczych

innych planów badawczych



Jest to rodzaj modelu, z którym

Jest to rodzaj modelu, z którym

możemy porównywać pozostałe plany

możemy porównywać pozostałe plany



Eksperyment pozwala badaczowi na

Eksperyment pozwala badaczowi na

wyprowadzanie wniosków o

wyprowadzanie wniosków o

zależnościach przyczynowo -

zależnościach przyczynowo -

skutkowych, a także stosunkowo

skutkowych, a także stosunkowo

łatwo badać, czy zmienna niezależna

łatwo badać, czy zmienna niezależna

rzeczywiście spowodowała zmiany

rzeczywiście spowodowała zmiany

zmiennej zależnej.

zmiennej zależnej.



Stosując inne plany badawcze, nie

Stosując inne plany badawcze, nie

zawsze da się łatwo wyprowadzić

zawsze da się łatwo wyprowadzić

wnioski

wnioski

o zależnościach przyczynowo-

o zależnościach przyczynowo-

skutkowych.

skutkowych.



W planach eksperymentalnych osoby

W planach eksperymentalnych osoby

czy inne badane obiekty są losowo

czy inne badane obiekty są losowo

przyporządkowywane do grupy

przyporządkowywane do grupy

eksperymentalnej i grupy kontrolnej,

eksperymentalnej i grupy kontrolnej,

a zmienna niezależna oddziałuje

a zmienna niezależna oddziałuje

jedynie

jedynie

w grupie eksperymentalnej.

w grupie eksperymentalnej.



Plany te umożliwiają porównywanie,

Plany te umożliwiają porównywanie,

kontrolowanie, manipulowanie i

kontrolowanie, manipulowanie i

zazwyczaj uogólnianie.

zazwyczaj uogólnianie.

Plan eksperymentalny:

Plan eksperymentalny:

•

umożliwia manipulowanie zmiennymi

umożliwia manipulowanie zmiennymi

niezależnymi i stwarza warunki

niezależnymi i stwarza warunki

maksymalnego kontrolowania

maksymalnego kontrolowania

czynników zewnętrznych

czynników zewnętrznych

i wewnętrznych w stosunku do

i wewnętrznych w stosunku do

planu

planu

•

ma dwie odmiany:

ma dwie odmiany:

1. czterogrupowy plan Solomona

1. czterogrupowy plan Solomona

2. plan z grupą kontrolną z

2. plan z grupą kontrolną z

pomiarem końcowym

pomiarem końcowym

Czterogrupowy plan Solomona

Czterogrupowy plan Solomona

•

Ma takie same cechy jak plan klasyczny

Ma takie same cechy jak plan klasyczny

oraz dodatkowo wprowadza grupę

oraz dodatkowo wprowadza grupę

eksperymentalną i grupę kontrolną bez

eksperymentalną i grupę kontrolną bez

pomiaru początkowego

pomiaru początkowego

•

Poprzez porównanie ze sobą dwóch grup

Poprzez porównanie ze sobą dwóch grup

eksperymentalnych oraz dwóch grup

eksperymentalnych oraz dwóch grup

kontrolnych pozwala na bezpośredni

kontrolnych pozwala na bezpośredni

pomiar uwrażliwiającego efektu

pomiar uwrażliwiającego efektu

testowania

testowania

•

Dzięki przeprowadzeniu takich porównań

Dzięki przeprowadzeniu takich porównań

możemy ocenić, czy zmienna X oddziałuje

możemy ocenić, czy zmienna X oddziałuje

inaczej w grupach, w których nie

inaczej w grupach, w których nie

przeprowadzono uwrażliwiającego

przeprowadzono uwrażliwiającego

pomiaru początkowego

pomiaru początkowego

Plan badawczy z grupą kontrolną i

Plan badawczy z grupą kontrolną i

tylko pomiarem końcowym

tylko pomiarem końcowym

•

Jest odmianą zarówno planu

Jest odmianą zarówno planu

klasycznego, jak i planu Solomona

klasycznego, jak i planu Solomona

•

W planie tym w ogóle rezygnuje się

W planie tym w ogóle rezygnuje się

z pomiaru początkowego. Osoby

z pomiaru początkowego. Osoby

badane zostają losowo

badane zostają losowo

przyporządkowane zarówno do

przyporządkowane zarówno do

grupy eksperymentalnej, jak i do

grupy eksperymentalnej, jak i do

kontrolnej,

kontrolnej,

a pomiaru dokonuje się w trakcie

a pomiaru dokonuje się w trakcie

lub po zakończeniu oddziaływania

lub po zakończeniu oddziaływania

zmiennej niezależnej.

zmiennej niezależnej.

Przykład

Przykład

•

Eksperymentator sprawdzał, czy pobudzenie

Eksperymentator sprawdzał, czy pobudzenie

energetyczne wpływa na sprawność umysłową.

energetyczne wpływa na sprawność umysłową.

Przed egzaminem jedna grupa w ogóle nie piła

Przed egzaminem jedna grupa w ogóle nie piła

kawy, druga grupa wypiła słabą kawę, natomiast

kawy, druga grupa wypiła słabą kawę, natomiast

trzecia grupa wypiła bardzo mocną kawę. Osoby

trzecia grupa wypiła bardzo mocną kawę. Osoby

ze wszystkich grup rozwiązywały zadania z

ze wszystkich grup rozwiązywały zadania z

matematyki....

matematyki....

•

Zmienną niezależną w tym przypadku jest

Zmienną niezależną w tym przypadku jest

pobudzenie energetyczne (rozumiane jako "moc"

pobudzenie energetyczne (rozumiane jako "moc"

wypitej kawy) - tą wartością eksperymentator

wypitej kawy) - tą wartością eksperymentator

manipulował wśród badanych grup 

manipulował wśród badanych grup 

•

Zmienną zależną w tym przypadku jest

Zmienną zależną w tym przypadku jest

sprawność umysłowa (rozumiana jako ilość

sprawność umysłowa (rozumiana jako ilość

wykonanych poprawnie zadań). Tą wartość

wykonanych poprawnie zadań). Tą wartość

eksperymentator badał, mierzył. 

eksperymentator badał, mierzył. 

Zalety planu eksperymentalnego:

Zalety planu eksperymentalnego:



W dużym stopniu umożliwiają

W dużym stopniu umożliwiają

kontrolowanie czynników

kontrolowanie czynników

wewnętrznych i zewnętrznych

wewnętrznych i zewnętrznych

w stosunku do plany badawczego

w stosunku do plany badawczego

co zwiększa trafność wnioskowania

co zwiększa trafność wnioskowania

przyczynowo – skutkowego

przyczynowo – skutkowego



Umożliwiają kontrolowanie

Umożliwiają kontrolowanie

procedury wprowadzania zmiennej

procedury wprowadzania zmiennej

niezależnej, co pozwala określić

niezależnej, co pozwala określić

kierunek zależności przyczynowo -

kierunek zależności przyczynowo -

skutkowej

skutkowej

Wady planu eksperymentalnego

Wady planu eksperymentalnego

:

:

•

Trafność zewnętrzna planu jest słaba,

Trafność zewnętrzna planu jest słaba,

ponieważ schematy eksperymentalne

ponieważ schematy eksperymentalne

nie pozwalają na odtwarzanie

nie pozwalają na odtwarzanie

rzeczywistych sytuacji społecznych

rzeczywistych sytuacji społecznych

•

Eksperymentatorzy muszą często

Eksperymentatorzy muszą często

korzystać z ochotników lub osób, które

korzystać z ochotników lub osób, które

same przydzieliły się do grupy

same przydzieliły się do grupy

badawczej. Dlatego próba może nie być

badawczej. Dlatego próba może nie być

reprezentatywna dla badanej populacji,

reprezentatywna dla badanej populacji,

co uniemożliwia dokonywanie uogólnień

co uniemożliwia dokonywanie uogólnień

i ogranicza zakres uzyskanych wyników

i ogranicza zakres uzyskanych wyników

Plany przekrojowe

Plany przekrojowe

•

Są często utożsamiane z badaniami

Są często utożsamiane z badaniami

sondażowymi

sondażowymi

•

Osoby badane dobrane losowo

Osoby badane dobrane losowo

odpowiadają na pytania o swoje

odpowiadają na pytania o swoje

pochodzenie, doświadczenie i postawy.

pochodzenie, doświadczenie i postawy.

•

W większości wypadków badania

W większości wypadków badania

sondażowe dostarczają danych

sondażowe dostarczają danych

będących podstawą określania związku

będących podstawą określania związku

pomiędzy właściwościami a

pomiędzy właściwościami a

dyspozycjami

dyspozycjami

•

Celem wielu badań jest opis zależności

Celem wielu badań jest opis zależności

pomiędzy zmiennymi.

pomiędzy zmiennymi.

Przykład

Przykład

Badanie ISAAC:

Badanie ISAAC:
•

To międzynarodowe wielo ośrodkowe badanie

To międzynarodowe wielo ośrodkowe badanie

zostało przeprowadzone w ponad 100

zostało przeprowadzone w ponad 100

ośrodkach,

ośrodkach,

w ponad 50 krajach dotyczyło zachorowań na

w ponad 50 krajach dotyczyło zachorowań na

alergię

alergię

•

Przy pomocy standardowego kwestionariusza,

Przy pomocy standardowego kwestionariusza,

jed nolitego dla wszystkich uczestników

jed nolitego dla wszystkich uczestników

badania oceniono występowanie objawów i

badania oceniono występowanie objawów i

rozpoznań chorób alergicznych u dzieci w

rozpoznań chorób alergicznych u dzieci w

wieku 6 - 7 lat

wieku 6 - 7 lat

i 13 – 14 lat  

i 13 – 14 lat  

•

Pierwsze badanie przeprowadzono w latach

Pierwsze badanie przeprowadzono w latach

1994-1995 a drugie powtórzono w 2001-2002

1994-1995 a drugie powtórzono w 2001-2002

 

 

Plany quasi-eksperymentalne

Plany quasi-eksperymentalne



Są słabsze od planów eksperymentalnych

Są słabsze od planów eksperymentalnych

pod względem ich trafności wewnętrznej

pod względem ich trafności wewnętrznej

i badacze muszą stosować techniki

i badacze muszą stosować techniki

analizy danych jako sposób kontroli

analizy danych jako sposób kontroli



Stosując je, można losowo pobierać próbę

Stosując je, można losowo pobierać próbę

z populacji, lecz nie można losowo

z populacji, lecz nie można losowo

przyporządkowywać osób badanych do

przyporządkowywać osób badanych do

porównywanych grup

porównywanych grup



Są one jednak mocniejsze niż plany

Są one jednak mocniejsze niż plany

przekrojowe, ponieważ badanie jest

przekrojowe, ponieważ badanie jest

zazwyczaj prowadzone na więcej niż

zazwyczaj prowadzone na więcej niż

jednej próbie i może być rozciągnięte w

jednej próbie i może być rozciągnięte w

czasie

czasie.

•

Plany quasi-eksperymentalne

Plany quasi-eksperymentalne

pozwalają na badanie więcej niż

pozwalają na badanie więcej niż

jednej próby, często w dłuższym

jednej próby, często w dłuższym

przedziale czasu. Mają mniejszą

przedziale czasu. Mają mniejszą

trafność wewnętrzną niż

trafność wewnętrzną niż

klasyczny eksperyment

klasyczny eksperyment

kontrolowany i zależą od

kontrolowany i zależą od

zastosowanych metod analizy

zastosowanych metod analizy

danych jako metod kontroli.

danych jako metod kontroli.

Obecnie stosowane plany

Obecnie stosowane plany

quasi-eksperymentalne to:

quasi-eksperymentalne to:

•

Plany z grupami kontrastowymi

Plany z grupami kontrastowymi

- osoby

- osoby

lub inne badane obiekty są przypisywane

lub inne badane obiekty są przypisywane

do określonej kategorii (np. kobiety,

do określonej kategorii (np. kobiety,

demokraci)

demokraci)

•

Plany z zaplanowanym zróżnicowaniem -

Plany z zaplanowanym zróżnicowaniem -

osoby badane są poddawane

osoby badane są poddawane

oddziaływaniu systematycznie

oddziaływaniu systematycznie

zróżnicowanych bodźców (np. metod

zróżnicowanych bodźców (np. metod

nauczania), aby można było wyprowadzać

nauczania), aby można było wyprowadzać

wnioski o przyczynowym działaniu

wnioski o przyczynowym działaniu

bodźca.

bodźca.

•

Badania panelowe i szeregi czasowe –

Badania panelowe i szeregi czasowe –

wyniki ocenia się przed wprowadzeniem i

wyniki ocenia się przed wprowadzeniem i

po wprowadzeniu zmiennej niezależnej,

po wprowadzeniu zmiennej niezależnej,

badając tę samą próbę w kolejnych

badając tę samą próbę w kolejnych

przedziałach czasowych.

przedziałach czasowych.

•

Plany szeregów czasowych z grupą

Plany szeregów czasowych z grupą

kontrolną -

kontrolną -

dokonuje się wielu pomiarów,

dokonuje się wielu pomiarów,

przynajmniej trzech, przed

przynajmniej trzech, przed

wprowadzeniem

wprowadzeniem

i po wprowadzeniu zmiennej niezależnej

i po wprowadzeniu zmiennej niezależnej

(takich jak wprowadzenie nowego prawa

(takich jak wprowadzenie nowego prawa

o ruchu drogowym)

o ruchu drogowym)

•

Plany łączone -

Plany łączone -

łączą analizę szeregów

łączą analizę szeregów

czasowych z analizą podobnych danych,

czasowych z analizą podobnych danych,

pochodzących z innej, nierównoważnej

pochodzących z innej, nierównoważnej

grupy, w celu kontrolowania wpływu takich

grupy, w celu kontrolowania wpływu takich

czynników, jak: historia, dojrzewanie i

czynników, jak: historia, dojrzewanie i

efekt powtórnego testowania.

efekt powtórnego testowania.

Przykład

Przykład

Badacz chciał sprawdzić czy pewna terapia

Badacz chciał sprawdzić czy pewna terapia

leczenia jest skuteczna. U pacjentów ze szpitala A

leczenia jest skuteczna. U pacjentów ze szpitala A

zastosowano nową terapię

zastosowano nową terapię

a pacjenci ze szpitala B (w którym nie

a pacjenci ze szpitala B (w którym nie

wprowadzono nowej terapii) stanowili dla

wprowadzono nowej terapii) stanowili dla

badacza grupę kontrolną. Zbadał

badacza grupę kontrolną. Zbadał

u wszystkich badanych osób poziom rozwoju

u wszystkich badanych osób poziom rozwoju

choroby, następnie w jednej grupie (A)

choroby, następnie w jednej grupie (A)

wprowadził nową metodę leczenia

wprowadził nową metodę leczenia

a w drugiej grupie (B) pacjenci leczeniu byli

a w drugiej grupie (B) pacjenci leczeniu byli

tradycyjną metodą. Po pewnym okresie czasu

tradycyjną metodą. Po pewnym okresie czasu

ponownie zmierzył poziom rozwoju choroby u

ponownie zmierzył poziom rozwoju choroby u

badanych osób. 

badanych osób. 

Zalety planów przekrojowych

Zalety planów przekrojowych

i planów quasi-eksperymentalnych

i planów quasi-eksperymentalnych



Umożliwiają prowadzenie badań

Umożliwiają prowadzenie badań

w warunkach naturalnych i rzeczywistych,

w warunkach naturalnych i rzeczywistych,

co zwiększa trafność zewnętrzną badań.

co zwiększa trafność zewnętrzną badań.



Nie wymagają losowego

Nie wymagają losowego

przyporządkowywania osób badanych do

przyporządkowywania osób badanych do

grup porównawczych. Mimo że ogranicza

grup porównawczych. Mimo że ogranicza

to trafność wewnętrzną badań opartych na

to trafność wewnętrzną badań opartych na

tych schematach, równocześnie pozwala

tych schematach, równocześnie pozwala

na badanie takich sytuacji, w których

na badanie takich sytuacji, w których

przydzielanie osób badanych czy to do

przydzielanie osób badanych czy to do

grupy kontrolnej, czy do grupy

grupy kontrolnej, czy do grupy

eksperymentalnej może być nieetyczne lub

eksperymentalnej może być nieetyczne lub

niemożliwe.

niemożliwe.

Wady planów przekrojowych

Wady planów przekrojowych

i planów quasi-eksperymentalnych

i planów quasi-eksperymentalnych

•

Brak właściwej kontroli nad

Brak właściwej kontroli nad

alternatywnymi wyjaśnieniami

alternatywnymi wyjaśnieniami

sprawia, że trudno jest formułować

sprawia, że trudno jest formułować

jednoznaczne wnioski.

jednoznaczne wnioski.

•

Ponieważ badacze często nie mogą

Ponieważ badacze często nie mogą

manipulować zmienną niezależną,

manipulować zmienną niezależną,

więc mogą określić kierunek związku

więc mogą określić kierunek związku

przyczynowo-skutkowego jedynie

przyczynowo-skutkowego jedynie

przez wnioskowanie logiczne lub

przez wnioskowanie logiczne lub

teoretyczne.

teoretyczne.

Plany preeksperymentalne

Plany preeksperymentalne

•

W planach tych nie można stosować

W planach tych nie można stosować

manipulacji eksperymentalnej i nie można

manipulacji eksperymentalnej i nie można

losowo przyporządkowywać badanych osób

losowo przyporządkowywać badanych osób

do grupy eksperymentalnej i grupy

do grupy eksperymentalnej i grupy

kontrolnej. W rzeczywistości plany te bardzo

kontrolnej. W rzeczywistości plany te bardzo

często w ogóle nie mają grupy kontrolnej.

często w ogóle nie mają grupy kontrolnej.

•

respondenci nie są losowo wybierani

respondenci nie są losowo wybierani

z większej populacji, a także nie stosuje się

z większej populacji, a także nie stosuje się

metod statystyki wielozmiennowej jako

metod statystyki wielozmiennowej jako

substytutu grupy kontrolnej

substytutu grupy kontrolnej

•

jest najsłabszym planem badawczym,

jest najsłabszym planem badawczym,

ponieważ nie kontroluje się tu większości

ponieważ nie kontroluje się tu większości

źródeł trafności zewnętrznej i wewnętrznej

źródeł trafności zewnętrznej i wewnętrznej

planu

planu

•

Ryzyko popełnienia błędu przy

Ryzyko popełnienia błędu przy

wyprowadzaniu wniosków

wyprowadzaniu wniosków

przyczynowo-skutkowych na podstawie

przyczynowo-skutkowych na podstawie

planu preeksperymentalnego jest

planu preeksperymentalnego jest

szczególnie duże i dlatego plany te

szczególnie duże i dlatego plany te

najczęściej stosuje się przy wstępnym

najczęściej stosuje się przy wstępnym

testowaniu niektórych hipotez

testowaniu niektórych hipotez

badawczych oraz w badaniach

badawczych oraz w badaniach

eksploracyjnych

eksploracyjnych

•

Przykładem zastosowania planu

Przykładem zastosowania planu

preeksperymentalnego jest

preeksperymentalnego jest

jednorazowa analiza przypadku

jednorazowa analiza przypadku

Przykład

Przykład

•

Jednorazowa analiza przypadku –

Jednorazowa analiza przypadku –

pomiar jednej grupy lub jednego

pomiar jednej grupy lub jednego

zdarzenia w jednym punkcie

zdarzenia w jednym punkcie

czasowym, zazwyczaj po

czasowym, zazwyczaj po

wystąpieniu tego zjawiska, które

wystąpieniu tego zjawiska, które

naszym zdaniem jest przyczyną

naszym zdaniem jest przyczyną

obserwowanych zmian

obserwowanych zmian

Zalety planów preeksperymentalnych

Zalety planów preeksperymentalnych:



Pozwalają na zbieranie informacji

Pozwalają na zbieranie informacji

wtedy, kiedy nie można zastosować

wtedy, kiedy nie można zastosować

żadnych innych planów badawczych.

żadnych innych planów badawczych.

Mogą też stanowić uzasadnienie

Mogą też stanowić uzasadnienie

prowadzenia dalszych, bardziej

prowadzenia dalszych, bardziej

trafnych badań

trafnych badań

Wady planów preeksperymentalnych:

Wady planów preeksperymentalnych:



Są bardzo słabe zarówno pod kątem

Są bardzo słabe zarówno pod kątem

trafności wewnętrznej, jak i

trafności wewnętrznej, jak i

zewnętrznej i nie pozwalają na

zewnętrznej i nie pozwalają na

wyprowadzanie wniosków

wyprowadzanie wniosków

przyczynowo-skutkowych.

przyczynowo-skutkowych.

Pytania badawcze

Pytania badawcze



Pytania badawcze stanowią

Pytania badawcze stanowią

meritum nauki.

meritum nauki.



Pytania te badacze stawiają

Pytania te badacze stawiają

sobie, gdy nurtuje ich problem

sobie, gdy nurtuje ich problem

badawczy.

badawczy.



Na podstawie pytań

Na podstawie pytań

badawczych konstruuje się

badawczych konstruuje się

hipotezy badawcze. 

hipotezy badawcze. 

Rodzaje pytań

Rodzaje pytań

•

Pytania problematyczne – są to

Pytania problematyczne – są to

pytania, które badacz zadaje sam

pytania, które badacz zadaje sam

sobie

sobie

•

Pytania z narzędzi badawczych – są

Pytania z narzędzi badawczych – są

to pytania, które badacz zadaje

to pytania, które badacz zadaje

osobom badanym

osobom badanym

•

Pytania rozstrzygnięcia – To takie

Pytania rozstrzygnięcia – To takie

pytania, które składają się z

pytania, które składają się z

partykuły pytajnej „czy” oraz całego

partykuły pytajnej „czy” oraz całego

zdania oznajmującego, a odpowiedzi

zdania oznajmującego, a odpowiedzi

na nie mogą być „tak”, „nie”, „nie

na nie mogą być „tak”, „nie”, „nie

wiem”.

wiem”.

•

Pytania dopełnienia – to takie pytania,

Pytania dopełnienia – to takie pytania,

które zaczynają od wszystkich innych

które zaczynają od wszystkich innych

pytajników, niż w pytaniach

pytajników, niż w pytaniach

rozstrzygnięcia. Dzielą się na:

rozstrzygnięcia. Dzielą się na:

- otwarte

- otwarte

- zamknięte

- zamknięte

- półotwarte

- półotwarte

•

Pytania filtrujące – sprawdzają

Pytania filtrujące – sprawdzają

zasadność pytań właściwych

zasadność pytań właściwych

•

Pytania rozstrzygalne – badacz wie, co

Pytania rozstrzygalne – badacz wie, co

należy obserwować, aby uzyskać

należy obserwować, aby uzyskać

odpowiedzi.

odpowiedzi.

BIBLIOGRAFIA:

BIBLIOGRAFIA:

D. Nachmias, C. Frfankfort-

D. Nachmias, C. Frfankfort-

Nachmias, Metody badawcze w

Nachmias, Metody badawcze w

naukach społecznych, Zysk i S-

naukach społecznych, Zysk i S-

ka, Poznań 2001

ka, Poznań 2001

Dziękujemy za uwagę

Dziękujemy za uwagę

Katarzyna Klimek

Katarzyna Klimek

Agnieszka Kęsiak

Agnieszka Kęsiak