Maciej Michalski

Państwo w gospodarce

rynkowej

Budżet państwa. Budżety

samorządów

Maciej Michalski

Podstawowe definicje

• Budżet państwa – to

plan finansowy
zawierający roczne
zestawienie
dochodów i
wydatków
związanych z
realizacją
podstawowych
zadań państwa.

Maciej Michalski

Skład budżetu centralnego

Budżet państwa

Budżet lokalny

Ubezpieczenia społeczne

Maciej Michalski

Źródła finansowania budżetu:

• Podatki
• Cła na towary i usługi sprowadzane z

zagranicy

• Zyski Narodowego Banku Polskiego
• Zyski jednostek budżetowych

Maciej Michalski

Podatek dochodowy od osób

fizycznych - PIT

• Podatek bezpośredni obejmujący

dochody uzyskiwane przez osoby fizyczne.
Polski podatek dochodowy od osób
fizycznych uregulowany jest ustawą z dnia
26 lipca 1991 r. z późniejszymi zm.
Ponadto prawa i obowiązki podatnika
tego podatku wynikają z szeregu
postanowień Konstytucji RP, wielu ustaw i
ratyfikowanych umów międzynarodowych
oraz rozporządzeń wykonawczych.

Maciej Michalski

Podatek dochodowy od osób

prawnych - CIT

• rodzaj podatku bezpośredniego

obciążającego dochody uzyskiwane przez
osoby prawne. Po raz pierwszy w Polsce
został wprowadzony ustawą z dnia 31
stycznia 1989 r. Nowa ustawa dotycząca
tego podatku została uchwalona 15 lutego
1992 r. (tekst jedn. Dz. U. z 2000 r. Nr 54
poz. 654 ), akt ten obowiązuje do dnia
dzisiejszego. Oprócz tej ustawy istnieje
jeszcze szereg rozporządzeń normujących tę
kwestię wydanych przez Ministra Finansów.

Maciej Michalski

Podatek od towarów i usług -

VAT

• obowiązkowe świadczenie pieniężne

pobierane przez związek publicznoprawny
(państwo, jednostka samorządu
terytorialnego) bez konkretnego,
bezpośredniego świadczenia wzajemnego.
Zebrane podatki są wykorzystywane na
potrzeby ustalone przez organ pobierający.
Współcześnie uznaje się, iż podatki są
świadczeniami pieniężnymi, jednakże w
historii znane są również podatki
świadczone w innych niż pieniądz dobrach.

Maciej Michalski

Podatek akcyzowy

• jest podatkiem pośrednim nakładanym na

niektóre wyroby konsumpcyjne.

• Opodatkowaniu akcyzą podlegają następujące

kategorie wyrobów:

– produkty energetyczne (ogólnie wszystkie

wyroby służące dla celów napędowych lub
grzewczych),

– energia elektryczna,
– napoje alkoholowe (piwo, wino, produkty

pośrednie, wyroby spirytusowe),

– wyroby tytoniowe (papierosy, cygara,

cygaretki, tytoń do palenia),

Maciej Michalski

Podatek od gier

• Opodatkowaniu podatkiem od gier

podlegają podmioty prowadzące
działalność w zakresie gier losowych i
zakładów wzajemnych np. loterie, gry
losowe, bingo itp..

Maciej Michalski

Wydatki budżetu państwa

• Obowiązkowe ubezpieczenia społeczne

• Obsługa długu publicznego

• Obrona narodowa

• Pomoc społeczna

• Szkolnictwo

• Bezpieczeństwo publiczne i ochrona

przeciwpożarowa

• Administracja publiczna

• Wymiar sprawiedliwości

• Ochrona zdrowia

• Transport i łączność

• Nauka

• Rolnictwo i łowiectwo

Maciej Michalski

Deficyt budżetowy i dług

publiczny

• Deficyt budżetowy -

występuje gdy
wydatki w budżecie
danej instytucji
(zazwyczaj państwa)
są wyższe niż jej
dochody.
Przeciwieństwem
deficytu jest
nadwyżka
budżetowa.

• Dług publiczny

obejmuje nominalne
zadłużenie
podmiotów sektora
finansów publicznych
po wyeliminowaniu
przepływów
finansowych
pomiędzy
podmiotami
należącymi do tego
sektora.

Maciej Michalski

Budżety samorządów

• Zadania samorządu gminnego:

– Przedszkola, szkoły podstawowe i

gimnazja

– Ochrona środowiska naturalnego
– Poradnie i przychodnie
– Biblioteki i muzea
– Budownictwo komunalne
– Utrzymanie dróg gminnych

Maciej Michalski

Budżety samorządów

• Zadania samorządu powiatowego

– Szkoły ponadgimnazjalne
– Gospodarka wodna
– Rolnictwo i leśnictwo
– Szpitale rejonowe
– Nadzór budowlany
– teatry, muzea i biblioteki
– Powiatowe biura pracy

Maciej Michalski

Budżety samorządów

• Zadania samorządu wojewódzkiego

– Szkoły wyższe zawodowe
– Szpitale specjalistyczne
– Planowanie przestrzenne
– Wojewódzkie biura pracy
– Ochrona środowiska
– Utrzymanie dróg wojewódzkich