CZYNY

NIEDOZWOLONE

CECHY CZYNÓW

NIEDOZWOLONYCH

• Wywołują szkodę
• Z punktu widzenia porządku

prawnego są oceniane negatywnie

• Z mocy przepisów prawa stają się

samoistnym źródłem stosunku
zobowiązaniowego, którego treścią,
od chwili powstania, jest obowiązek
naprawienia szkody.

KLASYFIKACJA CZYNÓW

NIEDOZWOLONYCH

• Odpowiedzialność za czyny własne
• Odpowiedzialność za cudze czyny
• Odpowiedzialność za niezgodne z prawem

wykonywanie władzy publicznej

• Odpowiedzialność za zwierzęta
• Odpowiedzialność za rzeczy
• Odpowiedzialność związana z użyciem sił

przyrody

• Odpowiedzialność za produkt

niebezpieczny.

ODPOWIEDZIALNOŚĆ ZA

CZYNY WŁASNE

• Szkodę wywołać może zarówno

działanie człowieka, jak i zaniechanie
działania

• zachowanie, które wyrządza szkodę

musi być bezprawne

• Odpowiedzialność ponosi osoba

fizyczna albo prawna, która jest
sprawcą szkody

• Podżegacz, pomocnik, paser…

ODPOWIEDZIALNOŚĆ ZA

CZYNY WŁASNE

• Odpowiedzialność wymienionych

wyżej podmiotów oparta została
na zasadzie winy.

• 2 postacie winy:

-Winę umyślną (dolus)
-Winę nieumyślną [niedbalstwo] (culpa)

WYŁĄCZENIE

ODPOWIEDZIALNOŚCI

Okoliczności wyłączające

bezprawność

• Obrona konieczna

• Stan wyższej

konieczności

• Dozwolona

samopomoc

Okoliczności wyłączające
winę

• Niepoczytalność

[art.425 k.c.]

• Małoletniość [art.426

k.c.]

Odpowiedzialność za cudze

czyny.

• Uszczerbek w sferze dóbr prawnie

chronionych, które należą do osoby

trzeciej, wyrządza swoim zachowaniem

podopieczny.

• Przyczynami, które uniemożliwiają

przypisanie negatywnej oceny (winy)

zachowaniu może być:

-wiek podopiecznego,
-jego stan psychiczny oraz
-stan cielesny.

-Odpowiedzialność za szkodę

wyrządzoną przez

podopiecznego ponosi osoba,

która była zobowiązana do

sprawowania nad nim

nadzoru.

-wina w nadzorze

• Podmiot sprawujący nadzór może uniknąć

odpowiedzialności, jeżeli alternatywnie:

• -obali domniemanie winy w nadzorze; w tym

celu musi wykazać, że nadzór sprawował

starannie. Dotyczy to zarówno zakresu

obowiązków nadzoru, jak i sposobu ich

wykonania;

• -wykaże, że nie było związku przyczynowego

pomiędzy niewykonywaniem albo

nienależytym wykonaniem nadzoruj szkodą

wyrządzoną przez podopiecznego.

 

Odpowiedzialność za czyny

samodzielnego wykonawcy

powierzonej czynności (art. 429)

 

• Odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną przez

wykonującego czynność zleconą ponosi ten, kto zlecił

jej wykonanie.

• W celu uniknięcia odpowiedzialności osoba

powierzająca wykonanie czynności musi

alternatywnie:

— obalić domniemanie winy w wyborze; w tym celu

należy wykazać, że wyboru dokonano starannie (np.

powierzono wykonanie czynności osobie, która ma

odpowiednie kwalifikacje formalne do jej wykonania);

— wykazać, że wykonanie czynności powierzyła

podmiotowi, który w zakresie swojej zawodowej

działalności trudni się wykonywaniem takich

czynności.

•

Odpowiedzialność za czyny

podwładnego (art. 430 k.c.)

• Zdarzeniem, które wyrządza szkodę

jest działanie podwładnego, który
wykonuje powierzoną mu czynność.

• Szkoda musi zostać wyrządzona przy

wykonywaniu czynności powierzonej,
a nie przy okazji jej wykonywania.

ODPOWIEDZIALNOŚĆ ZA SZKODY

WYRZĄDZONE PRZY WYKONYWANIU

WŁADZY PUBLICZNEJ

(art.417-421 k.c.)

• W tym przypadku szkoda powstaje w wyniku

niezgodnego z prawem działania lub
zaniechania przy wykonywaniu władzy
publicznej.

• Szkoda musi powstać w związku z działaniem

lub zaniechaniem jednostki organizacyjnej,
której zostały przypisane kompetencje władzy
publicznej

• Zasadą odpowiedzialności za szkody

wyrządzone przy wykonywaniu władzy
publicznej jest ryzyko.

Odpowiedzialność za niezgodne z

prawem akty normatywne,

prawomocne orzeczenia i

ostateczne decyzje (art. 417

1

k.c.)

Jeżeli szkoda została wyrządzona przez :
a) wydanie aktu normatywnego

b) w związku z niewydaniem aktu

normatywnego

c) przez wydanie prawomocnego

Orzeczenia lub ostatecznej decyzji,

ODPOWIEDZIALNOŚĆ ZA

SZKODY WYRZĄDZONE PRZEZ

ZWIERZĘTA.

• Obejmuje ona szkody wyrządzone przez

zwierzęta pozostające pod władztwem
człowieka.

• Szkoda postaje w związku ze spontanicznym

zachowaniem się zwierzęcia.

• Odpowiedzialność za szkody wyrządzone przez

zwierzę ponosi osoba fizyczna bądź prawna,
która zwierzę chowa albo się nim posługuje

• Zasadą odpowiedzialności podmiotu, który

zwierzę chowa albo się nim posługuje jest
wina.

ODPOWIEDZIALNOŚĆ ZA

SZKODY WYRZĄDZONE PRZEZ

ZWIERZĘTA

• Istnieje możliwość wyłączenia

odpowiedzialności, jeżeli osoba
chowająca lub posługująca się
zwierzęciem nie ponosi winy

• Wyjątkowo także odpowiedzialność

odszkodowawczą może ponieść osoba
chowająca lub posługująca się
zwierzęciem, której nie można
przypisać winy.

ODPOWIEDZIALNOŚĆ ZA

SZKODY WYRZĄDZONE PRZEZ

RZECZY

• Odpowiedzialność za wyrzucenie,

spadnięcie, wylanie czegoś z
pomieszczenia (art.433 k.c.)

• Osobą odpowiedzialną za naprawienie

szkody jest ten, kto zajmuje
pomieszczenie.

• Jeśli pomieszczenie jest

ogólnodostępne, odpowiedzialność za
szkodę ponosi posiadacz budynku.

ODPOWIEDZIALNOŚĆ ZA

SZKODY WYRZĄDZONE PRZEZ

RZECZY

• Zajmujący pomieszczenie może zwolnić

się od odpowiedzialności, jeżeli wykaże, że
szkoda powstała na skutek wystąpienia
jednej z poniższych okoliczności:

– Siła wyższa
– Wyłączna odpowiedzialność

poszkodowanego

– Wyłączna wina osoby trzeciej

ODPOWIEDZIALNOŚĆ ZA

SZKODY WYRZĄDZONE PRZEZ

RZECZY

• Odpowiedzialność za zawalenie się

budowli lub odpadnięcie jej części.

– Przyczyną odpowiedzialności musi być wada

w budowie, lub nienależyty stan jej
utrzymania.

– Odpowiedzialność za szkodę w takich

sytuacjach ponosi samoistny posiadacz
budowli

– Zasadą odpowiedzialności samoistnego

posiadacza budowli jest ryzyko.

Odpowiedzialność związana z użyciem

sił przyrody

 

• Odpowiedzialność za ruch

przedsiębiorstwa (art. 435)

Odpowiedzialność za szkody wyrządzone

przez przedsiębiorstwo lub zakład
wprawiany w ruch silami przyrody
ponosi ten, kto prowadzi to
przedsiębiorstwo lub zakład na własny
rachunek na zasadzie ryzyka

 Uchylenie się od odpowiedzialności za

szkodę jest możliwe po udowodnieniu, że
wystąpiła jedna z następujących
okoliczności egzoneracyjnych:

- siła wyższa,
-wyłączna wina poszkodowanego,
-wyłączna wina osoby trzeciej, za którą

prowadzący przedsiębiorstwo lub zakład nie
ponosi odpowiedzialności i której działaniu
nie mógł zapobiec.

• Odpowiedzialność za ruch

mechanicznego środka komunikacji
(art 436 )

-na zasadzie ryzyka.
-na zasadzie winy:
a)zderzenia się mechanicznych

środków komunikacji

b)przewozu z grzeczności

Odpowiedzialność za

produkt niebezpieczny

(art. 449

1)

.

NAPRAWIENIE SZKODY

WYRZĄDZONEJ CZYNEM

NIEDOZWOLONYM

• 1)Wielość podmiotów

odpowiedzialnych

– Jeżeli kilka osób ponosi

odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną
czynem niedozwolonym, ich
odpowiedzialność jest solidarna (art.441
k.c.).

– roszczenie regresowe

NAPRAWIENIE SZKODY

WYRZĄDZONEJ CZYNEM

NIEDOZWOLONYM

• 2) naprawienie majątkowej szkody na

osobie.

Występuje ono w przypadku uszkodzenia

ciała lub rozstroju zdrowia

NAPRAWIENIE SZKODY

WYRZĄDZONEJ CZYNEM

NIEDOZWOLONYM

Poszkodowany może

domagać się:

-Zwrotu wszelkich kosztów ,

jakie pozostają w
adekwatnym związku
przyczynowym z
uszkodzeniem ciała lub
rozstrojem zdrowia
(art.444 k.c.)

-Odpowiedniej renty
-Jednorazowego

odszkodowania w miejsce
renty lub jej części

•

Świadczenia dla osób,
które w sposób
pośredni zostały
poszkodowane w
wyniku śmierci
poszkodowanego:

-

Roszczenie o zwrot kosztów

leczenia i pogrzebu (art.446
k.c.)

-Roszczenie o wypłatę renty
-Roszczenie o zapłatę

stosownego odszkodowania za
tytułu pogorszenia sytuacji
życiowej.

Naprawienie niemajątkowej

szkody na osobie

a) zapłata zadośćuczynienia

pieniężnego na rzecz
pokrzywdzonego

b) zapłata odpowiedniej sumy

pieniężnej na wskazany przez
pokrzywdzonego cel społeczny

Przedawnienie roszczeń z

czynów niedozwolonych

(art. 442)

Roszczenia te przedawniają się z upływem:
- trzyletniego terminu. Bieg tego terminu

rozpoczyna się od dnia, w którym
poszkodowany dowiedział się o szkodzie i
osobie zobowiązanej do jej naprawienia
(decyduje dzień, w którym poszkodowany
uzyskał ostatnią z tych informacji).

- dziesięciu lat od dnia popełnienia

przestępstwa za szkody, które wynikają ze
zbrodni lub występków (pojęcia te definiuje
prawo karne).