Obszary głodu i niedożywienia na świecie.

Spośród wszystkich problemów jakie nękają obecnie mieszkańców Ziemi chyba najbardziej hańbiącym jest głód i niedożywienie. W sytuacji gdy mieszkańcy państw wysokorozwiniętych żyją dostatnio, w sytuacji ogromnego marnotrawienia żywności, dokonującego się często na naszych oczach, w sytuacji, gdy Stany Zjednoczone wydają miliony dolarów na bezsensowne wojny, aż trudno uwierzyć, że w wielu rejonach świata miliony ludzi cierpi z powodu braku pożywienia.

Głód jest to stan organizmu ludzkiego spowodowany niedoborem i niedostatecznym przyswajaniem składników pokarmowych.

Długotrwały głód (głodzenie) prowadzi do spowolnienia wzrostu i rozwoju dzieci, może powodować pojawienie się opuchlizny głodowej. Jego efektem jest też apatia a ostateczną konsekwencją bywa śmierć głodowa. Według różnych szacunków człowiek może przeżyć bez pożywienia 2-3 tygodnie, bez wody około 7 dni. Zdarzają się jednak przypadki hibernacji i takiego spowolnienia procesów życiowych, szczególnie u niemowląt, że ten czas ulega zdecydowanemu wydłużeniu. Poszczególne szacunki odnoszące się do liczby głodujących na świecie różnią się między sobą. Można przyjąć jednak, że liczba głodujących przekracza obecnie 800mln osób, nie wspominając już o niedożywionych. Około 24 000 ludzi umiera każdego dnia z głodu lub z przyczyn z nim związanych. Jest to mniej niż dziesięć lat temu, kiedy ta liczba wynosiła 35 000, i niż dwadzieścia lat temu, kiedy było to 41 000 osób. Trzy czwarte ofiar śmiertelnych to dzieci poniżej piątego roku życia. Większość osób, która na co dzień nie doświadcza głodu, nie zdaje sobie sprawy z wagi tego problemu. Dane wskazują jednak, że każdego roku z powodu braku jedzenia umiera 35- 40mln osób (tyle samo wynosi liczba mieszkańców Polski).

Obecnie w krajach rozwijających się 10% dzieci umiera przed ukończeniem piątego roku życia. Wartość ta zmniejszyła się w porównaniu z sytuacją pięćdziesiąt lat temu, gdy umierało aż 28% takich dzieci.

Głód i wojny są przyczyną tylko 10% śmierci głodowych, mimo że właśnie o tych przyczynach słyszymy najczęściej. Większość śmierci głodowych spowodowana jest chronicznym niedożywieniem. Wiele rodzin po prostu nie jest w stanie dostatecznie się wyżywić, co z kolei spowodowane jest ich skrajnym ubóstwem.

Chroniczne niedożywienie jest także przyczyną wad wzroku, apatii czy zatrzymania wzrostu. W znacznym stopniu zwiększa ono też podatność na choroby. Ludzie ciężko niedożywieni nie są w stanie normalnie funkcjonować nawet na podstawowym poziomie.

Szacuje się, że około 800 milionów ludzi na świecie cierpi głód i niedożywienie. Każdego roku jedna setna z nich umiera z tego powodu.

Gdyby zebrać wszystkich głodujących na świecie, zaludniliby cały kontynent, a liczba jego mieszkańców byłaby większa od ludności Ameryki Północnej i Europy Zachodniej razem wziętych. Każdego roku przeszło 12 milionów dzieci umiera na choroby związane z niewłaściwym odżywianiem! Niedożywienie powoduje 55% z wszystkich zgonów dzieci na świecie. W latach 1990-tych ponad 100 milionów dzieci zmarło z chorób i głodu. Można było temu zapobiec za dwudniowe światowe wydatki na cele wojskowe. Za cenę jednego pocisku rakietowego szkoła pełna głodnych dzieci mogłaby przez 5 lat wydawać codzienny obiad. Statystycznie suma pieniędzy wydana w ciągu tygodnia na zbrojenia jest równa kosztom wyżywienia głodujących ludzi na całym świecie przez okres jednego roku.

Około 1,3 miliarda ludzi na świecie żyje za mniej niż 1 dolara dziennie, połowa ludności świata (ok. 3 miliardów) żyje za mniej niż dwa dolary dziennie. Produkt Krajowy Brutto 48 najbiedniejszych krajów świata, jest mniejszy niż łączny majątek trzech najbogatszych ludzi na świecie. Aby pokryć niezaspokojone potrzeby świata w zakresie higieny i żywności, wystarczy 13 miliardów dolarów - tyle, ile ludzie w USA i Unii Europejskiej wydają, co roku na perfumy. Jedna Europejka wydaje miesięcznie na same kosmetyki tyle, co afrykańska kobieta na utrzymanie całej swojej rodziny przez rok.

1,3 miliarda ludzi nie ma dostępu do czystej wody, z drugiej strony do wyprodukowania jednego samochodu zużywa się 380 ton wody.

Najczęstszymi chorobami spowodowanymi przez niedożywienie są marazm i kwasiorkor.

Marazm jest spowodowany brakiem produktów energetycznych, a niedożywione dzieci są całkowicie wychudzone. Ich waga bywa ponad połowę mniejsza od normy. Natomiast kwasiorkor spowodowany jest brakiem białka w pożywieniu. Objawia się głównie obrzękami na całym ciele. Zamiast tkanki tłuszczowej jest woda. Po naciśnięciu skóry palcem pozostaje dołek. Włosy odbarwiają się i prostują. Oba przypadki w cięższych stanach prowadzą do śmierci. W wielu wypadkach dochodzi też do trwałego upośledzenia fizycznego (dzieci nie osiągają normalnego wzrostu) lub umysłowego (zagłodzony mózg nie rozwinie się - później te dzieci nie mogą się niczego nauczyć). Niekiedy dzieci trafiają do ośrodka dożywiania zbyt późno. Wycieńczony organizm nie przyjmie już żadnego pokarmu.

Przyczyny głodu to:

· niska produkcja rolna w krajach rozwijających się

· wysoki wskaźnik przyrostu naturalnego, wyższy niż wzrost produkcji rolnej

· brak funduszy na zakup wyżywienia

Od wieków głód uważano za stan organizmu związany z niedoborem lub brakiem pożywienia ludności danego regionu. Współczesna nauka poszerza jednak pojęcie głodu o tzw. głód ukryty lub niedożywienie związane z brakiem jednego lub więcej podstawowych składników diety takich jak: aminokwasy, sole mineralne lub witaminy. Ten głód ukryty był mało znany w czasach dawniejszych w związku z brakiem wiedzy na temat podstawowych składników pożywienia. Jednakże ten rodzaj głodu był bardziej powszechny w przeszłości niż teraz. W przeszłości rozumiano go jako brak pożywienia niezbędnego do zaspokajania apetytu i liczba śmierci z powodu głodu ograniczała się do ludzi wyniszczonych brakiem dostatecznej ilości pożywienia. Jednakże używa się tego terminu we współczesnym znaczeniu jako braku około czterdziestu podstawowych składników niezbędnych do utrzymania zdrowia. Brak tych składników powoduje przedwczesną śmierć, niekoniecznie z braku pożywienia w ogóle.

Wyróżnia się następujące rodzaje głodu:

· jawny - człowiek odczuwa ból wywołany brakiem pożywienia

· utajony - wywołany brakiem białka, witamin i mikroelementów w pożywieniu, jest przyczyną wielu chorób

Dostarczenie organizmowi odpowiedniej ilości kalorii to jednak nie wszystko, równie ważne jest pamiętanie o odpowiednich właściwościach odżywczych posiłków.

Niedobory poszczególnych witamin skutkują bowiem wieloma poważnymi schorzeniami, które ujawnią się jeszcze szybciej u osób niedożywionych i głodujących. Niedobory witaminy A wywołują choroby skórne (np. łuszczycę) oraz tzw. kurzą ślepotę; witamin z grupy B- cały szereg chorób, w tym beri-beri, choroby skórne, choroby układu nerwowego; witaminy C- szkorbut; witaminy D- krzywicę. Ponadto braki witaminy K w organizmie zmniejszają krzepliwość krwi. Witaminy to jednak nie wszystko, kolosalne znaczenie dla prawidłowego funkcjonowania organizmu mają także niektóre pierwiastki, których braki także objawiają się poprzez konkretne choroby. Niedobór magnezu skutkuje spadkiem wytrzymałości organizmu; żelaza- niedokrwistością, fluoru- próchnicą, a jodu- problemami z tarczycą.

Skutkami głodu są:

· upośledzenie fizyczne i psychiczne (szczególnie istotne jest prawidłowe odżywianie dzieci do 4 roku życia - w tym czasie występuje silny rozwój struktury mózgu)

· choroby wywołane brakiem niektórych składników w pożywieniu

· brak białka - wywołuje kwashiorkor, występuje ona u dzieci po przejściu z odżywiania mlekiem matki na pożywienie węglowodanowe (maniok, banany), powoduje wychudzenie organizmu, obrzęki, zmiany w wątrobie, zgony (występuje Afryka, południowa Azja, Ameryka Łacińska)

· brak witaminy A - wywołuje ślepotę, powszechnie występuje ona w Indiach

· brak witaminy D - wywołuje rachityzm, krzywicę

· brak witaminy B - wywołuje zanik mięśni, paraliż

· brak witaminy C - wywołuje szkorbut

· brak żelaza - wywołuje anemię

· brak jodu - powoduje zakłócenia w funkcjonowaniu tarczycy

Bardzo często wystarczy kilka prostych warunków, aby ludzie biedni mogli samodzielnie wytwarzać wystarczającą dla siebie ilość pożywienia. Potrzebują oni między innymi dobrej jakości nasion, odpowiednich narzędzi i dostępu do wody. Bardzo pomocne bywają też drobne usprawnienia techniki upraw i przechowywania żywności.

Wielu specjalistów do spraw głodu twierdzi, że najlepsza metodą zmniejszenia problemu głodu jest edukacja. Ludzie wykształceni maja duże szanse przerwania zaklętego kręgu ubóstwa będącego podstawą klęski głodu.

Pozornie problem głodu wydaje się nie istnieć, gdyż całkowita produkcja żywności na świecie pokrywa globalne zapotrzebowanie, a statystycznie nawet wzrasta (według danych z początku lat 90. wzrost ten wyniósł 2% na jednego mieszkańca ), to jednak nie udało się uniknąć problemu głodu. Jednak produkcja żywności na świecie rozmieszczona jest w sposób bardzo nierównomierny. Jest to z jednej strony zdeterminowane warunkami naturalnymi, z drugiej zaś zależy od poziomu nowoczesności rolnictwa w poszczególnych państwach świata. W krajach Azji Południowo- Wschodnich takich jak Chiny, Indie, Pakistan, Indonezja, Wietnam rolnictwo ma się bardzo dobrze, jego kondycji sprzyjają czynniki środowiskowe, a także duża liczba rąk do pracy. Są jednak takie obszary gdzie żywność stanowi towar deficytowy. Tyczy się to głównie państw afrykańskich, o wysokim przyroście naturalnym, w których rolnictwo w dalszym ciągu ma charakter bardzo prymitywny. Dodatkowo kiepskie warunki przyrodnicze (nieurodzajne gleby, niesprzyjający rolnictwu klimat) pogarszają jeszcze sytuację. Walka o żyzne terytoria wywołuje nieraz konflikty plemienne, niejednokrotnie bardzo krwawe (Rwanda, Somalia, Etiopia).

Można wyróżnić sposoby zapobiegania zjawisku głodu:

· ograniczenie przyrostu naturalnego

· powiększenie obszarów gruntów ornych przez

o uprawę nieużytków

o nawadnianie pustyń

o osuszanie bagien

· zwiększenie plonów

o wzrost nawożenia nawozami sztucznymi

o stosowanie środków ochrony roślin

o stosowanie odmian wysokopiennych (zielona rewolucja)

· powiększanie ilości pożywienia przez mechanizację rolnictwa

o grunty przeznaczone na paszę dla zwierząt pociągowych można przeznaczyć pod uprawy roślin stanowiących pożywienie ludzi

· zmniejszenie strat produkcyjnych

( o szacuje się, że sięgają one nawet 20°/o zbiorów )

· racjonalne wykorzystanie zasobów morza

W Polsce różne organizacje podają, że około 10-25% dzieci w wieku do 14 lat cierpi przez głód i spożywa najwyżej jeden posiłek dziennie. Według obecnych szacunków minimum egzystencji to około 350-390 złotych na osobę. Zwalczaniem głodu zajmują się różne organizacje, m.in. Bank Żywności oraz fundacje zbierające pieniądze na zakup żywności. Problem głodu powszechny jest w Afryce, Azji, Ameryce Południowej i Środkowej. Na podstawie badań przewiduje się, że Afryka powinna zwiększyć produkcję żywności o 300%, by w roku 2050 mogła wyżywić wszystkich mieszkańców, podczas gdy Ameryka Łacińska i Karaiby o 80%, Azja o 69%, zaś Ameryka Północna o 30%.

Kolejnym szokującym faktem jest śmierć spowodowana głodem 18-20 milionów ludzi rocznie lub jak podają inne źródła liczba ta dochodzi do 35 milionów.