Czyny
niedozwolone

Czyn niedozwolony art. 415 i n. k.c. w prawie cywilnym jest to
działania niezwiązane z istniejącym stosunkiem zobowiązaniowym,

wyrządzające komuś szkodę, za która ustawa czyni kogoś

odpowiedzialnym, przy spełnieniu określonych przez ustawę

przesłanek. Działania te powodują samoistne powstanie zobowiązania.

Świadczenie polegajace na naprawieniu szkody wynikłej z

czynu niedozwolonego jest świadczeniem pierwotnym w tym

stosunku zobowiazaniowym. Obowiązek naprawienia tej szkody

powstaje bowiem wtedy, gdy poszkodowany doznał jej w

nastepstwie czynu niedozwolonego, za który inny podmiot

ponosi odpowiedzialność.

Odpowiedzialność za skodę wyrządzoną czynem

niedozwolonym często nazywana jest odpowiedzialnością

deliktową.

Przesłanki odpowiedzialności z tytułu czynu

niedozwolonego:
* wyrządzenie szkody w znaczenu
uszczerbku w dobrach osoby poszkodowanej;
* szkoda musi być
spowodowana przez zdarzenie, z którym
ustawa łączy obowiązek odszkodowawczy
oznaczonej osoby;

*adekwatny związek przyczynowy.

Z odpowiedzialnością na zasadzie winy związane

jest pojęcie ekskulpacji, które polega na

uwolnieniu sie od odpowiedzialności przez

wykazanie braku winy. W przypadku

odpowiedzialności na zasadzie ryzyka, osoba

odpowiedzialna może uwolnić się od

odpowiedzialności wykazując istnienie tzw.

przesłanek egzoneracyjnych , którymi są w

szczególności: siła wyższa, wyłączna wina

poszkodowanego lub wyłączna wina osoby trzeciej,

a za osobę to nie ponosi odpowiedzialność.

Współsprawstwo występuje, gdy czynu

niedozwolonego dopuściło się kilka osób,
odpowiedzialność tutaj jest solidarna.

Zgodnie z art. 422 k.c. za szkodę wyrządzoną

czynem niedozwolonym odpowiedzialność ponosi
nie tylko ten, kto ją bezpośrednio wyrządził ale
również każdy, kto inną osobę nakłaniał do
wyrządzenia szkody, czyli podżegacz lub udzielał
sprawcy pomocy, czyli pomocnik

ODPOWIEDZIALNOŚĆ ZA WŁASNE CZYNY

Odpowiedzialność za własne czyny oparta jest na zasadzie winy.

Tak, jak wskazuje art. 415 k.c. kto z winy swojej wyrzadził komuś
krzywdę obowiązany jest do jej naprawienia.

Pojęcie winy, na które składają się dwa elementy: obiektywne i

subiektywne. El obiektywnym winy jest bezprawność sprawcy, który
musi naruszyć jakieś reguły postepowania. Zach sprawcy musi byc
obiektywnie nieprawidłowe. Subiekt element odnosi się do sfery zjawisk
psychologicznych , jest stosunkiem psychicznym sprawcy
podejmowanego działania. Czyn zabroniony popełniony jest umyślnie,
jeżeli sprawca ma zamiar jego popełnienia. Czyn zabroniony popełniony
jest nieumyślnie, jeżeli sprawca nie ma zamiaru jego popełnienia.
Nalezyta staranność art. 355par 1 i 2 k.c.,
zgodnie z którym dłużnik zobowiązany jest do należytej staranności, tj.
staranności ogólnie wymaganej w stosunkach danego rodzaju.

Na winę jako przesłanke odpowiedzialności nałożyć się muszą dwa jej

elementy: subiektywny i obiektywny.



Bezprawność- czyli niezgodność zachowania się

sprawcy w porządkiem prawnym. Zakres tego

pojęcia nie obejmuje tylko naruszenia wyrażonych

w przepisach zakazów czy nakazów,

adresowanych do ogółu, ale ponadto także

naruszenia zasad współżycia społecznego.

Obowiązujące prawo przewiduje wyłączenie

bezprawności działania do których należy:

*obrona konieczna, * stan wyższej konieczności,

*dozwolona samopomoc, *zgoda

poszkodowanego, *niepoczytalność, * osoby

niepełnoletnie,* osoby ktore z powodu wieku albo

stanu psychicznego lub cielesnego nie mogą

kierować swym postępowaniem.

1) Obrona konieczna- art. 423 k.c. kto

działa w obronie koniecznej odpierając
bezpośredni i bezprawny zamach na
jakiekolwiek dobro własne lub innej
osoby, ten nie jest odpowiedzialny za
szkodę wyrządzoną napastnikowi.
Obrona konieczna jest dopuszczalna
tylko w czasie trwania zamachu,
zastosowane zaś środki obrony powinny
być 'konieczne' w tym znaczeniu, że są
one niezbędne do odparcia zamachu.

2) Stan wyższej konieczności- art. 424 k.c. ten, kto

zniszczył lub uszkodził cudzą rzecz albo zabił lub
zranił cudze zwierzę w celu odwrócenia od siebie lub
od innych niebezpieczeństwa grożącego
bezpośrednio od tej rzeczy lub zwierzęcia, ten nie
jest odpowiedzialny za wynikłą stąd szkodę, jeżeli
niebezpieczeństwa sam nie wywołał, a
niebezpieczeństwu nie można było inaczej zapobiec i
jeżeli ratowane dobro jest oczywiście ważniejsze
aniżeli dobro naruszone. Ten, kto działa w stanie
wyższej konieczności, nie odpowiada za wyrządzoną
szkodę tylko wówczas, jeżeli sam nie wywołał
niebezpieczeństwa, niebezpieczeństwu nie można
było inaczej zapobiec, sprawca ratuje dobro
oczywiście ważniejsze niż dobro chronione i nie
przekroczył granic konieczności.



3) Dozwolona samopomoc- art. 343 k.c. §1.

Posiadacz może zastosować obronę konieczną,

ażeby odeprzeć samowolne naruszenie posiadania.

§2. Posiadacz nieruchomości może niezwłocznie po

samowolnym naruszeniu posiadania przywrócić

własnym działaniem stan poprzedni; nie wolno mu

jednak stosować przy tym przemocy względem

osób. Posiadacz rzeczy ruchomej, jeżeli grozi mu

niebezpieczeństwo niepowetowanej szkody, może

natychmiast po samowolnym pozbawieniu go

posiadania zastosować niezbędną samopomoc w

celu przywrócenia stanu poprzedniego. §3. Przepisy

paragrafów poprzedzających stosuje się

odpowiednio do dzierżyciela. Należy uznać, że

działanie w tych granicach nie jest bezprawne, a

jeżeli doprowadziło do wyrządzenia szkody, to

sprawca nie jest za nią odpowiedzialny.

4) Zgoda poszkodowanego na działania ingerujące

w sferę jego dóbr uchyla bezprawność tych
działań, w takim zakresie, w jakim poszkodowany
może dysponować tymi dobrami. W konsekwencji
sprawca szkody nie jest wówczas odpowiedzialny
za jej wyrządzenie. Osoby udzielające zgody
działają na własne ryzyko. Powinna zostać
uprzednio poinformowana o typowych skutkach
zdarzenia , z którym związane jest ryzyko
powstania szkody. Przykład: zgoda na zabiegi
lekarskie, udział w zawodach sportowych.

5) Niepoczytalność- stan niepoczytalności wyłącza

odpowiedzialność opartą na winie. Art. 425 §1.

Osoba, która z jakichkolwiek powodów znajduje

się w stanie wyłączającym świadome albo

swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli, nie

jest odpowiedzialna za szkodę w tym stanie

wyrządzoną. §2. Jednakże kto uległ zakłóceniu

czynności psychicznych wskutek użycia napojów

odurzających albo innych podobnych środków,

ten obowiązany jest do naprawienia szkody,

chyba że stan zakłócenia został wywołany bez

jego winy. Przyczyny, które spowodowały stan

niepoczytalności mogą być różne, np. choroba

psychiczna, niedorozwój umysłowy lub inne

zakłócenia czynności psychicznych.

6) Osoby niepełnoletnie- nie można przypisać winy

osobom, których stan dojrzałości z powodu wieku

nie jest dostateczny. Art. 426 k.c. małoletni, który

nie ukończył lat trzynastu, nie ponosi

odpowiedzialności za wyrządzoną szkodę. Dot.

odpowiedzialności na zasadzie winy.

Odpowiedzialność małoletnich w wieku między

13. a 18. rokiem życia podlega ogólnym zasadom,

zależy wiec od tego, czy w konkretnie sytuacji

działali oni z dostatecznym rozeznaniem.

7) Osoby ktore z powodu wieku albo stanu

psychicznego lub cielesnego nie mogą kierować
swym postępowaniem- Osoby te, z uwagi na brak
winy, nie ponoszą odpowiedzialności za
wyrządzenie komuś szkody. Art 427 k.c. zawiera
wzmiankę o takich osobach.

Odpowiedzialność za cudze
czyny



Odpowiedzialność za cudze czyny przepisy

kodeksu cywilnego przewidują w trzech

wypadkach:



Odpowiedzialność osób zobowiązanych do

nadzoru; art. 427 KC



Odpowiedzialność za czyny osób powierzających

wykonanie czynności innej osobie; art. 429 KC



Odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną przez

podwładnego; art. 430 KC

Odpowiedzialność osób
zobowiązanych do nadzoru
art. 427 KC



Poszkodowany może dochodzić
swoich roszczeń od:

1. sprawującego nadzór, lub
2. wyjątkowo od samego sprawcy, art.

428 KC

Odpowiedzialność za czyny osób
powierzających wykonanie
czynności innej osobie;
art. 429 KC

Odpowiedzialność za szkodę
wyrządzoną przez podwładnego;
art. 430 KC

Odpowiedzialność organów
wykonujących władzę publiczną

Artykuł 77 ust. 1 Konstytucji RP z 1997r. stanowi, że: „ Każdy

ma prawo do wynagrodzenia szkody, jaka została mu
wyrządzona przez niezgodne z prawem działanie władzy
publicznej”.

Podmioty prawa cywilnego ponoszące odpowiedzialność za swoje

działania lub zaniechania; art. 417 KC

§ 1. osoby prawne wykonujące z mocy prawa władzę publiczną, a

w szczególności Skarb Państwa oraz jednostki Samorządu
terytorialnego.

§ 2. osoby prawne, którym zlecono wykonywanie zadań z zakresu

władzy publicznej, na podstawie porozumienia, w szczególności
jednostki samorządy terytorialnego.

Działania lub zaniechania za które
podmioty te ponoszą
odpowiedzialność:

Odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną wydaniem aktu

normatywnego; art. 4171 §1 KC

Odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną wydaniem

orzeczenia lub decyzji; art. 4171 §2 KC

Odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną niewydaniem

orzeczenia lub decyzji; art. 4171 §3 KC

Odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną niewydaniem aktu

normatywnego; art. 4171 §4 KC

Za działania w sferze nieobjętej zakresem władzy publicznej

organy państwowe, lub jednostki samorządu terytorialnego

odpowiadają na zasadach prawa cywilnego (art.

416,427,435,436 i n. KC), a nie na podstawie art. 417 i n.

KC.

Naprawienie szkody na zasadach
słuszności;
art. 417

2

KC,

WYRZĄDZENIE SZKODY WYDANIEM AKTU NORMATYWNEGO

Zgodnie z art. 417

1

KC, jeżeli szkoda została wyrządzona, przez

wydanie aktu normatywnego, jej naprawienia można żądać po

stwierdzeniu we właściwym postępowaniu niezgodności tego

aktu z Konstytucją, ratyfikowaną umową, lub stawą.

Przepis 417

1

&1 KC, wiąże odpowiedzialność za szkodę z

wydaniem aktu normatywnego z Konstytucją, ratyfikowaną

umowa miedzy narodową, lub ustawą. Żądanie naprawienia

uzależnione jest od wcześniejszego stwierdzenia tej

niezgodności we właściwym szczególnym postępowaniu( przed

sądu)

Jeżeli szkoda została wyrządzona przez wydanie prawomocnego

orzeczenia, lub ostatecznej decyzji, jej naprawienia można

żądać po stwierdzeniu we właściwym postępowaniu ich

niezgodności z prawem. Odnosi się to również do wypadku, gdy

prawomocne orzeczenie lub ostateczna decyzja zostały wydane

na podstawie aktu normatywnego niezgodnego z Konst. ,

ratyfikowaną umową m-dzynar. lub ustawą.

SZKODA NA OSOBIE

Stosownie do art. 417

2

KC, jeżeli przez zgodne z

prawem wykonywanie władzy publ. Została
wyrządzona szkoda na osobie, poszkodowany
może żądać całkowitego, lub częściowego jej
naprawienia, oraz zadość uczynienia pieniężnego
za doznaną krzywdę, gdy okoliczność, a
zwłaszcza niezdolność poszkodowanego do pracy,
lub jego ciężkie położenie materialne, wskazują,
że wymagają tego względy słuszności

.

ODPOWIEDZIALNOŚC ZA ZWIERZĘTA I RZECZY

Odrębnie uregulowanymi przypadkami odpowiedzialności z

tytułów czynów niedozwolonych są:

a) Odp. Za zwierzęta,
b) Odp. Za szkody wyrządzone wyrzuceniem rzeczy, lub

wylaniem płynu z pomieszczenia,

c)

Odp. Za szkody wyrządzone zawaleniem budowli.

Zwierzęta, a także określone rzeczy mogą stwarzać czasem

niebezpieczeństwo dla otoczenia . Stwarza to potrzebę

ustanowienia zaostrzonej odpowiedzialności za szkody

wyrządzone przez zwierzęta i rzeczy. Odpowiedzialność za

zwierzęta, jest oparta na założeniu, że jeśli zwierzę wyrządza

szkodę, to dzieje się tak z powodu nienależytego

sprawowania nad nim nadzoru, a przy odp za rzeczy- na
rygorystycznej odpowiedzialności opartej na zasadzie ryzyka.

ODPOWIEDZIALNOŚĆ ZA SZKODĘ WYRZĄDZONĄ PRZEZ

ZWIERZĘTA.

1. Odp na zasadzie słuszności

Gdy zwierzęciem bezpośrednio kierował człowiek, albo zwierze było tylko

narzędziem w jego ręku, to odpowiada on za szkode wyrządzona przez zwierzę,

jak za własne działanie art. 415. Art. 431&1 KC. Mówi nam, że: Ten zaś kto

zwierze chowa , lub się nim posługuje , odpowiada za szkodę wyrządzoną, przez

zwierzę niezależnie od tego, czy było pod jego nadzorem, zabłąkało się, lub

uciekło, chyba że ani on ani osoba, za którą ponosi odpowiedzialność nie

ponoszą winy. Jednak nawet w takim przypadku sąd może zasądzic

odszkodowania, w całości lub części, jeśli okoliczności, a zwłaszcza z porównania

stanu majatkowego poszkodowanego i tej osoby wynika, że wymagają tego

zasady współżycia społecznego. 2. Odp. na zasadzie

domniemanej winy w nadzorze. Zawarta w art. 431&1 KC. Odnosi się ona do

zwierząt , które przebywają pod opieką człowieka i wyrządzają szkoę z własnego

popędu , a więc w wyniku zachowania się niezależnego od człowieka.

3. Odp. Za szkody wyrządzone przez zwierzęta dzikie przebywające na wolności.

Art. 431KC nie odnosi się do tych zwierząt i brak jest również przepisów ogólnych

co do ich odpowiedzialności za wyrządzone przez nie szkody.

Odp. Za niektóre gatunki zwierząt żyjące w stanie wolnym reguluje ustawa z

13.10.95r. ??? Prawo łowieckie. Przewiduje ona , że dzierżawcy lub zarządcy

obwodów łowieckich odpowiadają za szkody wyrządzone przez dziki, łosie,

jelenie, daniele i sarny w uprawach i płodach rolnych, natomiast Skarb Państwa

odpowiada , za wszelkie szkody wyrządzone przez zwierzęta łowne obiete

całoroczna ochroną.

SAMOPOMOC

Art. 432 &1 Jeżeli cudze zwierzę wyrządza szkode

na gruncie, posiadacz gruntu może uciec się do
samopomocy i zająć to zwierzę. Uprawnienie to
przysługuje mu jednak tylko wtedy, gdy zajęcie
zwierzęcia jest potrzebne do zabezpiecznie
roszczeń o naprawienie szkody.

432& 2 Posiadacz gruntu uzyskuje na zajętym

zwierzęciu ustawowe prawo zastawu dla
zabezpieczenia należytego mu odszkodowania
oraz zwrotu kosztów żywienia i utrzymania
zwierzęcia

ODPOWIEDZIALNOŚC ZA SZKODY WYRZĄDZONE
WYRZUCENIEM, WYLANIEM, LUB SPADNIECIEM CZEGOŚ Z

POMIESCZENIA

Odpowiedzialnością za szkody wyrządzone

wyrzuceniem , wylaniem lub spadnięciem czegoś z

pomieszczenia jest odpowiedzialność na zasadzie

ryzyka przewiduje ją art. 433 KC. Zgodnie z nim za

szkodę wyrządzoną wyrzuceniem , wylaniem lub

spadnięciem przedmiotu z pomieszczenia, jest

odpowiedzialny ten kto pomieszczenia zajmuje,

chyba ze szkoda nastąpiła w skutek siły wyższej ,

albo za sprawa osoby trzeciej , za która zajmujący

pomieszczenie nie ponosi odpowiedzialności i
której działaniu nie mógł zapobiec

.

Przedawnienie roszczeń z czynów

niedozwolonych:

-art.117par.1
-art.442
-art.907par.2
-art.118

Odpowiedzialność posiadaczy

mechanicznych środków komunikacji:

-art 436par.1, 436par.2 (wyłączenie z

odpowiedzialności na zasadzie
ryzyka)

-art.435 (zwolnienie z posiadania

mechanicznego środka komunikacji)

-art.336 (posiadacz samoistny)

Odpowiedzialność za szkodę
wyrządzoną przez produkt
niebezpieczny.

1 Definicja produktu niebezpiecznego

-art. 449 1 par.3 zd.1,zd.2,zd.3

-ustawa z dnia 12.12.2003 ,, O ogólnym bezpieczeństwie

produktów, Dz. U., Nr 229 poz. 2276 ze zm.

2 Podmioty

-art. 449

1

par.1, 449

3

par.1, 449

4

, 449

5

, 449 5 par. 2 i 3

3 Przesłanki odpowiedzialności i przedawnienie roszczeń.

-art. 4493 par.1 i 2, 361 par.1, 444 i 445 par.1, 449

7

par.1 i

2, 449

2

, 449

8

, 449

6

, 441 par. 2 i 3

4 Semiimperatywny charakter norm ochronnych.

-art. 449

9

, 449

11

Krótki test ;)

1)Ekskulpacja to:
a) uwalnianie się od odpowiedzialności opartej na zasadzie ryzyka,

wykazując istneinie, np.. Siły wyzszej;

b) uwalnianie się od odpowiedzialności opartej na zasadzie winy,

przez wykazanie braku winy

c) Polega na tym, że czynu niedozwolonego może dopuscic się kilka

osób

2)Osoba, która nakłania inną do wyrzadzenia szkody to:
a) podżegacz
b) Pomocnik
3) Zgodnie z art.. 426k.c. i 428 k.c. małoletni nie ponosi

odpowiedzialności na zasadzie:

a) Winy
b) Słuszności
c) Ryzyka

4) Roszczenie o naprawienie szkody wyrządzonej

czynem niedozwolonym ulega przedawnieniu z
upływem:

a) Dwóch lat
b) Dziesieciu lat
c) Trzech lat
5) Domniemanie winy w nadzorze odnosi się do:
a) zwierzat, które przebywają pod opieką człowieka i wyrządzaja

szkodę z własnego popędu, niezależnego og człowieka

b) Zwierzat dzikich
c) Zwierząt, które przebywają pod opieką człowieka i

wyrządzaja szkodę zależną od zachowania człowieka