Termoregulacja

Termoregulacja

Lokalizacja ośrodka termoregulacji,

Lokalizacja ośrodka termoregulacji,

funkcja układu termoregulacyjnego.

funkcja układu termoregulacyjnego.

Układ termoregulacji składa się z:

Układ termoregulacji składa się z:



Centralnego ośrodka termoregulacji

Centralnego ośrodka termoregulacji

w

w

podwzgórzu

podwzgórzu

.

.



Termoreceptorów

i

Termoreceptorów

i

termodetektorów.

termodetektorów.



Efektorów układu termoregulacji.

Efektorów układu termoregulacji.

Zasada

działania

układu

Zasada

działania

układu

termoregulacji polega na:

termoregulacji polega na:

I.

I.

Wykryciu odchylenia temperatury wewnętrznej

Wykryciu odchylenia temperatury wewnętrznej

ciała od “ zadanego” poziomu poprzez swoiste

ciała od “ zadanego” poziomu poprzez swoiste

receptory,

receptory,

II.

II.

Przekazaniu informacji o odchyleniu i jego

Przekazaniu informacji o odchyleniu i jego

wielkości do centralnego ośrodka termoregulacji

wielkości do centralnego ośrodka termoregulacji

w podwzgórzu,

w podwzgórzu,

III. Przetworzeniu tej informacji w tym ośrodku i

III. Przetworzeniu tej informacji w tym ośrodku i

wysłaniu “polecenia” do efektorów układu.

wysłaniu “polecenia” do efektorów układu.

1. W

1. W

podwzgórzu - centralnym

podwzgórzu - centralnym

ośrodku termoregulacji znajdują się:

ośrodku termoregulacji znajdują się:



Ośrodki regulujące

Ośrodki regulujące

utratę ciepła

utratę ciepła

(

(

okolica

okolica

nadwzrokowa i przedwzrokowa, pomiędzy

nadwzrokowa i przedwzrokowa, pomiędzy

spoidłem

przednim

i

skrzyżowaniem

nerwów

spoidłem

przednim

i

skrzyżowaniem

nerwów

wzrokowych)

wzrokowych)





Stymulacja aktywuje

Stymulacja aktywuje

mechanizmy utraty ciepła

mechanizmy utraty ciepła

:

:



rozszerzenie naczyń skórnych

rozszerzenie naczyń skórnych



pocenie się

pocenie się



przemieszczanie krwi z narządów wewnętrznych do

przemieszczanie krwi z narządów wewnętrznych do

powierzchni

powierzchni



przyspieszenie częstości oddechów

przyspieszenie częstości oddechów



Ośrodki regulujące

Ośrodki regulujące

wytwarzanie i zatrzymanie

wytwarzanie i zatrzymanie

ciepła

ciepła

(znajdują się w

(znajdują się w

tylnej części okolicy bocznej podwzgórza

tylnej części okolicy bocznej podwzgórza

)

)

.

.

Stymulacja aktywuje mechanizmy

Stymulacja aktywuje mechanizmy

zatrzymania i

zatrzymania i

zwiększenia produkcji ciepła

zwiększenia produkcji ciepła

:

:



zwężenie naczyń skórnych

zwężenie naczyń skórnych



przemieszczanie krwi do narządów wewnętrznych

przemieszczanie krwi do narządów wewnętrznych



dreszcze, gęsia skórka,” jeżenie” włosów

dreszcze, gęsia skórka,” jeżenie” włosów



uwalnianie adrenaliny i noradrenaliny

uwalnianie adrenaliny i noradrenaliny



aktywacja hormonów gruczołu tarczowego

aktywacja hormonów gruczołu tarczowego



wzmożenie przemiany materii

wzmożenie przemiany materii



wzrost czynności ruchowej

wzrost czynności ruchowej

2. Termoreceptory i

2. Termoreceptory i

termodetektory.

termodetektory.



Termoreceptory obwodowe

Termoreceptory obwodowe

-

-

zlokalizowane głównie w

zlokalizowane głównie w

skórze i dzielą się na receptory

skórze i dzielą się na receptory

zimna i ciepła.

zimna i ciepła.

Wrażenia termiczne z nich są przewodzone:

Wrażenia termiczne z nich są przewodzone:

-

-

do podwzgórza

do podwzgórza

(odpowiedź organizmu

(odpowiedź organizmu

niezależna od woli

niezależna od woli

człowieka np. wzmożenie przemiany materii)

człowieka np. wzmożenie przemiany materii)

-

-

do kory mózgowej

do kory mózgowej

(odpowiedź

(odpowiedź

zależna od

zależna od

woli człowieka

woli człowieka

np. ubieranie się).

np. ubieranie się).



Termodetektory

Termodetektory

- struktury termowrażliwe w podwzgórzu -

- struktury termowrażliwe w podwzgórzu -

reagują na zmiany temperatury

reagują na zmiany temperatury

docierającej do nich krwi

docierającej do nich krwi

,

,

przyspieszając bądź zwalniając czynność bioelektryczną w

przyspieszając bądź zwalniając czynność bioelektryczną w

podwzgórzu.

podwzgórzu.

3. Efektory układu

3. Efektory układu

termoregulacji:

termoregulacji:



efektory termoregulacji fizycznej

efektory termoregulacji fizycznej

( układ krążenia, gruczoły potowe)

( układ krążenia, gruczoły potowe)

.

.

Są odpowiedzialne za

Są odpowiedzialne za

zwiększenie bądź utratę ciepła

zwiększenie bądź utratę ciepła

przez organizm.

przez organizm.



efektory termoregulacji chemicznej:

efektory termoregulacji chemicznej:

(

(

mięśnie szkieletowe, wątroba, tkanka tłuszczowa -

mięśnie szkieletowe, wątroba, tkanka tłuszczowa -

zwłaszcza

zwłaszcza

brunatna)

brunatna)

.

.

Są odpowiedzialne za

Są odpowiedzialne za

zwiększenie lub zmniejszenie tempa wytwarzania ciepła

zwiększenie lub zmniejszenie tempa wytwarzania ciepła

.

.



hormony

hormony

np.:

np.:

-

-

hormony tarczycy (tyroksyna, trójjodotyronina),

hormony tarczycy (tyroksyna, trójjodotyronina),

- aminy katecholowe (adrenalina, noradrenalina),

- aminy katecholowe (adrenalina, noradrenalina),

- glukagon.

- glukagon.



układ nerwowy

układ nerwowy

( przewodzi impulsy do OUN)

( przewodzi impulsy do OUN)

Ciepło wytwarzane jest w

Ciepło wytwarzane jest w

organizmie przez:

organizmie przez:



pracę mięśni szkieletowych

pracę mięśni szkieletowych



narządy: wątroba, mózg, serce, nerki

narządy: wątroba, mózg, serce, nerki



przyswajanie pokarmów

przyswajanie pokarmów



nieustannie w przebiegu procesów

nieustannie w przebiegu procesów

metabolicznych

metabolicznych



tkankę tłuszczową, głównie brunatną

tkankę tłuszczową, głównie brunatną

(termogeneza bezdrżeniowa)

(termogeneza bezdrżeniowa)

Termogeneza bezdrżeniowa .

Termogeneza bezdrżeniowa .

Cechy

Cechy

tkanki brunatnej:

tkanki brunatnej:



bogate unerwienie współczulne

bogate unerwienie współczulne



duża ilość mitochondriów.

duża ilość mitochondriów.

Noradrenalina

działa

błony

Noradrenalina

działa

błony

adypocytów

tej

tkanki

inicjując

adypocytów

tej

tkanki

inicjując

wytwarzanie znacznych ilości ciepła

wytwarzanie znacznych ilości ciepła

(mitochondria) - droga biochemiczna.

(mitochondria) - droga biochemiczna.

Prawidłowa

temperatura

Prawidłowa

temperatura

ciała

ludzkiego

ciała

ludzkiego

zmienia się

zmienia się

w zależności:

w zależności:



od wykonywanej pracy fizycznej

od wykonywanej pracy fizycznej

(podczas

(podczas

umiarkowanego wysiłku temp. w odbytnicy

umiarkowanego wysiłku temp. w odbytnicy

wzrasta do 38,5°C),

wzrasta do 38,5°C),



od

od

dobowego rytmu

dobowego rytmu



od

od

fazy cyklu miesiączkowego u kobiet

fazy cyklu miesiączkowego u kobiet

(temp. ciała jest najniższa podczas menstruacji,

(temp. ciała jest najniższa podczas menstruacji,

najwyższa podczas owulacji aż do krwawienia

najwyższa podczas owulacji aż do krwawienia

miesiączkowego).

miesiączkowego).

Oddawanie ciepła z ustroju do otoczenia

Oddawanie ciepła z ustroju do otoczenia

odbywa się za pośrednictwem :

odbywa się za pośrednictwem :

1

1

.

.

promieniowania

promieniowania

2.

2.

przewodzenia i konwekcji

przewodzenia i konwekcji

3.

3.

pocenia się i parowania niewyczuwalnego

pocenia się i parowania niewyczuwalnego

4.

4.

ogrzewania powietrza wydychanego i

ogrzewania powietrza wydychanego i

parowania z dróg oddechowych

parowania z dróg oddechowych

5.

5.

ogrzewania zjadanych posiłków i wpijanej

ogrzewania zjadanych posiłków i wpijanej

wody

wody

6.z wydalinami (kał, mocz)

6.z wydalinami (kał, mocz)

GORĄCZKA

GORĄCZKA



mechanizm powstawania

mechanizm powstawania



pirogeny egzogenne i endogenne

pirogeny egzogenne i endogenne



skutki biologiczne

skutki biologiczne

Gorączka

Gorączka

jest

to

jest

to

podwyższenie

podwyższenie

temperatury

temperatury

ciała przy

ciała przy

zachowanej w

zachowanej w

pełni sprawności

pełni sprawności

ośrodków i mechanizmów

ośrodków i mechanizmów

termoregulacji.

termoregulacji.

Gorączka rozwija się w odpowiedzi organizmu

Gorączka rozwija się w odpowiedzi organizmu

na infekcję (bakteryjna, wirusowa) i inne

na infekcję (bakteryjna, wirusowa) i inne

choroby.

choroby.

W okolicy podwzgórza istnieje

W okolicy podwzgórza istnieje

zespół

zespół

neuronów,

neuronów,

stanowiących

stanowiących

biologiczny

biologiczny

wzorzec temperatury ciała –

wzorzec temperatury ciała –

set point

set point

.

.



Substancje

Substancje

pirogenne

pirogenne

(substancje

(substancje

gorączkotwórcze)

gorączkotwórcze)

podnoszą

podnoszą

poziom

poziom

temperatury we wzorcu (set point).

temperatury we wzorcu (set point).



Powstała

Powstała

różnica

różnica

temperatur między

temperatur między

wzorcem termicznym, a temperaturą krwi

wzorcem termicznym, a temperaturą krwi

wyzwala

reakcje

kompensacyjne

wyzwala

reakcje

kompensacyjne

oszczędzania oraz wytwarzania ciepła.

oszczędzania oraz wytwarzania ciepła.

Pirogeny egzogenne:

Pirogeny egzogenne:



alergeny

alergeny



toksyny

toksyny



różne czynniki pochodzenia

różne czynniki pochodzenia

bakteryjnego np. lipid A – składnik

bakteryjnego np. lipid A – składnik

lipopolisacharydu błonowego (LPS)

lipopolisacharydu błonowego (LPS)

bakterii Gram (-).

bakterii Gram (-).

Mechanizm

Mechanizm

gorączkotwórczego działania

gorączkotwórczego działania

pirogenów egzogennych

pirogenów egzogennych

polega na

polega na

stymulowaniu w komórkach

stymulowaniu w komórkach

syntezy

syntezy

pirogenów endogennych.

pirogenów endogennych.

Pirogeny endogenne

Pirogeny endogenne

mogą działać na

mogą działać na

ośrodki termoregulacji w

ośrodki termoregulacji w

podwzgórzu :

podwzgórzu :



bezpośrednio

bezpośrednio

np. IL-1 zmniejsza

np. IL-1 zmniejsza

aktywność neuronów wrażliwych na ciepło,

aktywność neuronów wrażliwych na ciepło,

a nasila aktywność neuronów wrażliwych

a nasila aktywność neuronów wrażliwych

na zimno.

na zimno.



za pomocą mediatorów –

za pomocą mediatorów –

prostaglandyny

prostaglandyny

typu E

typu E

(PGE 1 , PGE 2).

(PGE 1 , PGE 2).

Pirogeny endogenne:

Pirogeny endogenne:



IL-1,

IL-1,



TNF

TNF



interferon (INF)

interferon (INF)



IL-6

IL-6

Pirogeny endogenne

Pirogeny endogenne

stymulują metabolizm

stymulują metabolizm

kwasu arachidonowego

kwasu arachidonowego

prawdopodobnie w

prawdopodobnie w

komórkach położonych w pobliżu bariery

komórkach położonych w pobliżu bariery

krew - mózg.

krew - mózg.

Pobudzona zostaje

Pobudzona zostaje

produkcja

produkcja

prostaglandyny

prostaglandyny

typu E

typu E

–

–

przechodzi ona przez barierę krew –

przechodzi ona przez barierę krew –

mózg

mózg





wzrost temperatury

wzrost temperatury

.

.

Działanie ośrodkowe prostaglandyny E

Działanie ośrodkowe prostaglandyny E

polega na

polega na

lokalnym

lokalnym

przesunięciu w

przesunięciu w

płynie zewnątrzkomórkowym

płynie zewnątrzkomórkowym

stosunku stężenia

stosunku stężenia

jonów

jonów

wapniowych

wapniowych

do

do

sodowych

sodowych

n

n

a

a

korzyść sodowych

korzyść sodowych

, co może

, co może

bezpośrednio lub pośrednio wpływać

bezpośrednio lub pośrednio wpływać

na

na

wzorzec temperatury ciała.

wzorzec temperatury ciała.

Objawy towarzyszące

Objawy towarzyszące

gorączce w okresach:

gorączce w okresach:

1. Narastania gorączki:

1. Narastania gorączki:



odczuwanie

zimna

przez

chorego

–

wywołane

odczuwanie

zimna

przez

chorego

–

wywołane

przestawieniem się ośrodków cieplnych na wyższą

przestawieniem się ośrodków cieplnych na wyższą

temperaturę.

temperaturę.



Bladość skóry

Bladość skóry



dreszcze mięśniowe – termogeneza drżeniowa - produkcja

dreszcze mięśniowe – termogeneza drżeniowa - produkcja

ciepła

ciepła



Płytki oddech

Płytki oddech



chory zaczyna się ubierać, kulić - świadome działanie

chory zaczyna się ubierać, kulić - świadome działanie

mające na celu kompensację i oszczędzanie ciepła.

mające na celu kompensację i oszczędzanie ciepła.

2.

2.

Stabilizacja – została osiągnięta przez organizm temperatura

Stabilizacja – została osiągnięta przez organizm temperatura

zadana przez set-point.

zadana przez set-point.

3.

Spadku

gorączki

3.

Spadku

gorączki

(np.

po

zażyciu

leków

(np.

po

zażyciu

leków

przeciwgorączkowych) :

przeciwgorączkowych) :

•

pocenie się – oddawanie zgromadzonego w organizmie ciepła

pocenie się – oddawanie zgromadzonego w organizmie ciepła

-rozszerzenie naczyń skórnych, powstaje gwałtowne przekrwienie

-rozszerzenie naczyń skórnych, powstaje gwałtowne przekrwienie

skóry (zaczerwienienie skóry).

skóry (zaczerwienienie skóry).

Najbardziej niekorzystna jest dla organizmu gorączka pulsacyjna.

Najbardziej niekorzystna jest dla organizmu gorączka pulsacyjna.

Korzyści płynące z umiarkowanej

Korzyści płynące z umiarkowanej

gorączki

gorączki

(38,5 – 39 ºC) dla organizmu:

(38,5 – 39 ºC) dla organizmu:



podwyższenie temperatury w organizmie

podwyższenie temperatury w organizmie

hamuje wzrost wielu organizmów

hamuje wzrost wielu organizmów



wyzwalanie reakcji kompensacji i

wyzwalanie reakcji kompensacji i

oszczędzania wytwarzania ciepła

oszczędzania wytwarzania ciepła



pobudzanie migracji i fagocytozy

pobudzanie migracji i fagocytozy

neutrofilów

neutrofilów



wydzielanie przez neutrofile substancji

wydzielanie przez neutrofile substancji

bakteriobójczych

bakteriobójczych



potęgowanie proliferacji klonu limfocytów

potęgowanie proliferacji klonu limfocytów

B i T aktywowanych antygenem

B i T aktywowanych antygenem

Negatywny wpływ

Negatywny wpływ

długotrwałej

długotrwałej

gorączki na organizm:

gorączki na organizm:



obciążenie dla układu krążenia

obciążenie dla układu krążenia

.

.



przyspieszenie procesów przemiany materii: nasila się

przyspieszenie procesów przemiany materii: nasila się

katabolizm białek, występuje

katabolizm białek, występuje

ujemny bilans azotowy,

ujemny bilans azotowy,

pojawiają się ciała ketonowe w moczu

pojawiają się ciała ketonowe w moczu



zaburzenia

oddechu,

wyrażające

się

np.

zaburzenia

oddechu,

wyrażające

się

np.

przyspieszeniem oddychania

przyspieszeniem oddychania



zaburzenia wydalnicze nerek – białkomocz gorączkowy

zaburzenia wydalnicze nerek – białkomocz gorączkowy



zaburzenia gospodarki wodno – elektrolitowej

zaburzenia gospodarki wodno – elektrolitowej



może dojść do zaburzeń OUN w postaci np. psychoz,

może dojść do zaburzeń OUN w postaci np. psychoz,

pobudzenia.

pobudzenia.

Przyczyny i skutki

Przyczyny i skutki

zaburzeń

zaburzeń

termoregulacji:

termoregulacji:

- hipotermia

- hipotermia

- hipertermia

- hipertermia

HIPOTERMIA

HIPOTERMIA

- stan, w którym

- stan, w którym

temperatura ciała spada poniżej 35

temperatura ciała spada poniżej 35

ºC.

ºC.

Przyczyny:

Przyczyny:

1. Działanie zimna w sposób uniemożliwiający świadomą obronę

1. Działanie zimna w sposób uniemożliwiający świadomą obronę

np. przebywanie w zimnej wodzie (0 – 15 ºC) bez odpowiedniej

np. przebywanie w zimnej wodzie (0 – 15 ºC) bez odpowiedniej

odzieży ochronnej , w czasie zamieci śnieżnych itp.

odzieży ochronnej , w czasie zamieci śnieżnych itp.

2. Wskutek

2. Wskutek

niewydolności narządów

niewydolności narządów

,

,

biorących udział w

biorących udział w

termoregulacji np. u:

termoregulacji np. u:



ludzi starych,

ludzi starych,



niedożywionych i wyniszczonych przewlekłymi chorobami,

niedożywionych i wyniszczonych przewlekłymi chorobami,



po ciężkich oparzeniach,

po ciężkich oparzeniach,



po znacznej utracie krwi,

po znacznej utracie krwi,



chorych z uszkodzonym OUN przez uraz mechaniczny, zator.

chorych z uszkodzonym OUN przez uraz mechaniczny, zator.

Reakcje termoregulacyjne

Reakcje termoregulacyjne

organizmu na

organizmu na

zimno:

zimno:

1.

1.

Zwężenie naczyń

Zwężenie naczyń

krwionośnych w skórze i w

krwionośnych w skórze i w

tkance

podskórnej

(pobudzenie

układu

tkance

podskórnej

(pobudzenie

układu

współczulnego)

współczulnego)





zmniejszenie przepływu

zmniejszenie przepływu

krwi na obwodzie

krwi na obwodzie





minimalizowanie utraty

minimalizowanie utraty

ciepła

ciepła





zwiększenie

zwiększenie

właściwości izolacyjnych

właściwości izolacyjnych

tkanek.

tkanek.

2.

2.

↑

↑

ukrwienia mięśni szkieletowych; odruchowe

ukrwienia mięśni szkieletowych; odruchowe

pobudzenie tych mięśni - drżenie mięśniowe -

pobudzenie tych mięśni - drżenie mięśniowe -

dreszcze (

dreszcze (

termogeneza drżeniowa

termogeneza drżeniowa

).

).

3.

3.

Zwiększenie uwalniania hormonów:

Zwiększenie uwalniania hormonów:



tarczycy:

tarczycy:

trójjodotyroniny i tyroksyny (

trójjodotyroniny i tyroksyny (

↑

↑

tempa przemiany materii) przez:

tempa przemiany materii) przez:

- wzmożony metabolizm tłuszczów

- wzmożony metabolizm tłuszczów

- ↑

- ↑

rozpad glikogenu w wątrobie

rozpad glikogenu w wątrobie





okresowa

okresowa

hiperglikemia we krwi.

hiperglikemia we krwi.

-

↑

-

↑

wchłanianie

glukozy

z

przewodu

wchłanianie

glukozy

z

przewodu

pokarmowego i zużycie jej przez komórki.

pokarmowego i zużycie jej przez komórki.



rdzenia i kory nadnerczy:

rdzenia i kory nadnerczy:

- katabolizm białek

- katabolizm białek

- nasilenie procesów glukoneogenezy

- nasilenie procesów glukoneogenezy

- adrenalina

- adrenalina





działa hiperglikemicznie,

działa hiperglikemicznie,

przyspiesza glikogenolizę

przyspiesza glikogenolizę

4.

4.

↑

↑

wentylacji płuc - pobudzenie

wentylacji płuc - pobudzenie

ośrodków oddychania w rdzeniu

ośrodków oddychania w rdzeniu

przedłużonym (działanie niskiej

przedłużonym (działanie niskiej

temperatury).

temperatury).

5. Pobudzenie krążenia i zwiększenie

5. Pobudzenie krążenia i zwiększenie

pracy serca (działanie amin

pracy serca (działanie amin

katecholowych, pobudzenie ośrodków

katecholowych, pobudzenie ośrodków

w rdzeniu przedłużonym).

w rdzeniu przedłużonym).

Dalsze obniżanie temperatury wiąże

Dalsze obniżanie temperatury wiąże

się z niekorzystnymi zmianami

się z niekorzystnymi zmianami

czynnościowymi.

czynnościowymi.



↓

↓

wymiana gazowa i ukrwienie płuc

wymiana gazowa i ukrwienie płuc



↓

↓

z

z

apotrzebowanie na tlen w zależności od

apotrzebowanie na tlen w zależności od

spadku temperatury ciała np.:

spadku temperatury ciała np.:

temp. ciała 30 – 28 ºC

temp. ciała 30 – 28 ºC





zapotrzebowanie na

zapotrzebowanie na

tlen wynosi 50% normy, temperatura 25 ºC

tlen wynosi 50% normy, temperatura 25 ºC





33%.

33%.



Hiperglikemia we krwi - nasilenie działania

Hiperglikemia we krwi - nasilenie działania

glukagonu - obniżenie działania insuliny.

glukagonu - obniżenie działania insuliny.



We krwi: -

We krwi: -

↓

↓

objętości osocza,

objętości osocza,

↑

↑

wartości

wartości

hematokrytu i lepkości krwi (temperatura

hematokrytu i lepkości krwi (temperatura

ciała niższa niż 26ºC)

ciała niższa niż 26ºC)



Zwolnienie czynności serca – przy

Zwolnienie czynności serca – przy

↓

↓

temperatury ciała poniżej 34 ºC (działanie

temperatury ciała poniżej 34 ºC (działanie

ochłodzonej krwi na węzły zatokowe serca).

ochłodzonej krwi na węzły zatokowe serca).



Stężenie potasu nie zmienia się w

Stężenie potasu nie zmienia się w

przedziale termicznym 32 – 28 ºC.

przedziale termicznym 32 – 28 ºC.

Poniżej 28 ºC - spadek stężenia potasu w

Poniżej 28 ºC - spadek stężenia potasu w

osoczu.

osoczu.



Hipotermia hamuje resorpcję zwrotną

Hipotermia hamuje resorpcję zwrotną

cewek nerkowych.

cewek nerkowych.

Odmrożenie

Odmrożenie

–

–

miejscowe

miejscowe

działanie

działanie

obniżonej temperatury na niedostatecznie

obniżonej temperatury na niedostatecznie

chronione tkanki obwodowe ( kończyny,

chronione tkanki obwodowe ( kończyny,

nos, uszy).

nos, uszy).

O powstaniu odmrożenia

O powstaniu odmrożenia

decyduje

decyduje

różnica

różnica

między

między

ilością energii cieplnej

ilością energii cieplnej

dostarczanej

dostarczanej

przez krew

przez krew

do danego

do danego

obszaru tkankowego,

obszaru tkankowego,

a

a

ilością ciepła

ilością ciepła

oddawanego

oddawanego

z tego obszaru

z tego obszaru

do

do

otoczenia

otoczenia

.

.

Rodzaje odmrożeń:

Rodzaje odmrożeń:



I stopnia

I stopnia

–

–

odmrożenie rumieniowe

odmrożenie rumieniowe

– po

– po

ogrzaniu obszar uszkodzonej tkanki jest przez

ogrzaniu obszar uszkodzonej tkanki jest przez

długi czas

długi czas

sinoczerwony

sinoczerwony

(rozszerzenie

(rozszerzenie

naczyń); zaznacza się obrzęk.

naczyń); zaznacza się obrzęk.



II stopnia

II stopnia

- po ogrzaniu występuje wyraźny

- po ogrzaniu występuje wyraźny

obrzęk

obrzęk

- zwiększenie przepuszczalności płynu

- zwiększenie przepuszczalności płynu

z uszkodzonych naczyń do tkanek.

z uszkodzonych naczyń do tkanek.

Nagromadzenie wysięku surowiczego jest

Nagromadzenie wysięku surowiczego jest

przyczyną powstawania pęcherzy (

przyczyną powstawania pęcherzy (

pęcherze

pęcherze

odmrożeniowe

odmrożeniowe

).

).



III

III

stopnia

stopnia

– nieodwracalne porażenie naczyń:

– nieodwracalne porażenie naczyń:

uszkodzenie śródbłonka naczyniowego, trwałe

uszkodzenie śródbłonka naczyniowego, trwałe

niedotlenienie tkanek.

niedotlenienie tkanek.

Mogą rozwinąć się

Mogą rozwinąć się

zmiany martwicze

zmiany martwicze

odpowiadające zgorzeli.

odpowiadające zgorzeli.

Zastosowanie hipotermii w

Zastosowanie hipotermii w

medycynie.

medycynie.



w neurochirurgii i kardiochirurgii -

w neurochirurgii i kardiochirurgii -

przedłużenie czasu przeżycia po wyłączeniu

przedłużenie czasu przeżycia po wyłączeniu

krążenia krwi

krążenia krwi



leczenie ciężkich postaci wstrząsu,

leczenie ciężkich postaci wstrząsu,

infekcji

i

zatruć

-

infekcji

i

zatruć

-

zmniejszenie

zmniejszenie

toksyczności jadów, trucizn i leków oraz

toksyczności jadów, trucizn i leków oraz

hamowania wirulencji drobnoustrojów.

hamowania wirulencji drobnoustrojów.

Sztuczna hibernacja

Sztuczna hibernacja

– jest kontrolowaną

– jest kontrolowaną

hipotermią w warunkach wyłączonych

hipotermią w warunkach wyłączonych

mechanizmów termoregulacji - zmniejsza się

mechanizmów termoregulacji - zmniejsza się

podatność organizmu na bodźce patogenne.

podatność organizmu na bodźce patogenne.

Stosowane

leki

(pochodne

fenotiazyny,

Stosowane

leki

(pochodne

fenotiazyny,

morfina) - hamują odczyny metaboliczne.

morfina) - hamują odczyny metaboliczne.

HIPERTERMIA .

HIPERTERMIA .

Zatrzymanie ciepła w ustroju i przegrzanie

Zatrzymanie ciepła w ustroju i przegrzanie

może być

może być

wynikiem:

wynikiem:

1. Nadmiernego wytwarzania ciepła w ustroju:

1. Nadmiernego wytwarzania ciepła w ustroju:



Przełom tarczycowy nadczynny

Przełom tarczycowy nadczynny



odwodnienie

odwodnienie



gorączka mózgowa (np. uszkodzenia OUN)

gorączka mózgowa (np. uszkodzenia OUN)



Uszkodzenia ośrodka termoregulacji w wodogłowiu

Uszkodzenia ośrodka termoregulacji w wodogłowiu

wewnętrznym, stwardnieniu rozsianym mózgu i rdzenia

wewnętrznym, stwardnieniu rozsianym mózgu i rdzenia



Przyjmowanie leków (neuroleptyki, neuroleptoanalgetyki)

Przyjmowanie leków (neuroleptyki, neuroleptoanalgetyki)



alkoholizm

alkoholizm

2. Nadmiernej podaży ciepła z otoczenia:

2. Nadmiernej podaży ciepła z otoczenia:



pochłanianie dużych ilości energii cieplnej np.

pochłanianie dużych ilości energii cieplnej np.

przebywanie na pustyni w temp. > 35ºC, diatermia,

przebywanie na pustyni w temp. > 35ºC, diatermia,

hutnicy.

hutnicy.



Najbardziej są narażeni:

Najbardziej są narażeni:

chorzy na niewydolnością krążenia, starcy, dzieci w okresie

chorzy na niewydolnością krążenia, starcy, dzieci w okresie

niemowlęcym, osoby niedożywione, cierpiące na

niemowlęcym, osoby niedożywione, cierpiące na

niedokrwistość,

niedokrwistość,

Reakcje termoregulacyjne

Reakcje termoregulacyjne

organizmu na wzrost

organizmu na wzrost

temperatury (gorąco):

temperatury (gorąco):

1.

1.

Rozszerzenie naczyń krwionośnych skóry

Rozszerzenie naczyń krwionośnych skóry

(

(

hamowanie

hamowanie

układu

współczulnego

i

układu

współczulnego

i

działania amin katecholowych na naczynia) -

działania amin katecholowych na naczynia) -

↓

↓

obwodowego oporu naczyniowego

obwodowego oporu naczyniowego

2.

2.

↑

↑

skórnego przepływu krwi –

skórnego przepływu krwi –

↓

↓

ciśnienia

ciśnienia

tętniczego krwi.

tętniczego krwi.

3.

3.

tachykardia i

tachykardia i

↑

↑

pojemności minutowej serca

pojemności minutowej serca

- uczynnienie odruchu z baroreceptorów

- uczynnienie odruchu z baroreceptorów

odbarczonych na skutek hipowolemii

odbarczonych na skutek hipowolemii

4.

4.

↑

↑

wydzielania potu

wydzielania potu

Brak uzupełniania strat wody i elektrolitów

Brak uzupełniania strat wody i elektrolitów

–

–

↓

↓

objętości płynu pozakomórkowego.

objętości płynu pozakomórkowego.

Towarzyszące hipertermii

Towarzyszące hipertermii

odwodnienie

odwodnienie

staje się przyczyną

staje się przyczyną

wtórnego

wtórnego

obniżenia wydzielania potu

obniżenia wydzielania potu

.

.

Determinuje to dalsze podwyższenie

Determinuje to dalsze podwyższenie

ciepłoty ciała – wytworzenie

ciepłoty ciała – wytworzenie

błędnego

błędnego

koła regulacyjnego

koła regulacyjnego

!

!

5.

5.

Pobudzenie układu oddechowego –

Pobudzenie układu oddechowego –

częstości

częstości

oddechów – eliminacja

oddechów – eliminacja

nadmiaru ciepła.

nadmiaru ciepła.

Kliniczne zespoły

Kliniczne zespoły

hipertermii.

hipertermii.

Udar cieplny

Udar cieplny



przeważają objawy mózgowe : drgawki, zamroczenie,

przeważają objawy mózgowe : drgawki, zamroczenie,

utrata świadomości,

utrata świadomości,



dochodzi do ciężkich zmian w neuronach mózgu,

dochodzi do ciężkich zmian w neuronach mózgu,

hepatocytach, komórkach nerek,

hepatocytach, komórkach nerek,



występują wybroczyny krwi wskutek uszkodzenia

występują wybroczyny krwi wskutek uszkodzenia

naczyń włosowatych w skórze

naczyń włosowatych w skórze



rozwija się oliguria lub anuria

rozwija się oliguria lub anuria

Utrata świadomości – gdy temp. krwi wynosi 40,5 – 41,6

Utrata świadomości – gdy temp. krwi wynosi 40,5 – 41,6

ºC.

ºC.

Przed załamaniem krążenia

Przed załamaniem krążenia

skóra

skóra

jest sucha i

jest sucha i

zaczerwieniona

zaczerwieniona

.

.

Gdy temp. krwi > 42ºC - niewydolność serca i obniżenie

Gdy temp. krwi > 42ºC - niewydolność serca i obniżenie

ciśnienia krwi . Dochodzi też wtedy do obrzęku płuc.

ciśnienia krwi . Dochodzi też wtedy do obrzęku płuc.

Krańcowe stadium udaru

Krańcowe stadium udaru

-

-

wskutek niedokrwienia i

wskutek niedokrwienia i

sinicy

sinicy

skóra jest szara

skóra jest szara

Przykładem udaru cieplnego może być

Przykładem udaru cieplnego może być

porażenie słoneczne

porażenie słoneczne



oddziaływanie na odkrytą głowę człowieka

oddziaływanie na odkrytą głowę człowieka

bardzo przenikliwego promieniowania

bardzo przenikliwego promieniowania

cieplnego

cieplnego



podwyższenie temp. mózgu o 1,5 – 2,5 ºC i

podwyższenie temp. mózgu o 1,5 – 2,5 ºC i

wystąpienie groźnych objawów mózgowych,

wystąpienie groźnych objawów mózgowych,

zanim dojdzie do wyraźnego podwyższenia

zanim dojdzie do wyraźnego podwyższenia

temperatury ciała.

temperatury ciała.

CZYNNIKI FIZYCZNE

CZYNNIKI FIZYCZNE

ODDZIA

ODDZIA

Ł

Ł

UJ

UJ

Ą

Ą

CE NA

CE NA

USTRÓJ NURKA,

USTRÓJ NURKA,

LOTNIKA I

LOTNIKA I

KOSMONAUTY.

KOSMONAUTY.

CZYNNIKI FIZYCZNE

CZYNNIKI FIZYCZNE

1.

1.

Przeci

Przeci

ąż

ąż

enia grawitacyjne, stan niewa

enia grawitacyjne, stan niewa

ż

ż

ko

ko

ś

ś

ci.

ci.

2.

2.

Wp

Wp

ł

ł

yw zmian ci

yw zmian ci

ś

ś

nienia organizm ludzki:

nienia organizm ludzki:

-h

-h

ipobaria,

ipobaria,

-h

-h

iperbaria,

iperbaria,

-

-

eksplozywna dekompresja,

eksplozywna dekompresja,

-

-

choroba

choroba

dekompresyjna (kesonowa)

dekompresyjna (kesonowa)

.

.

3.

3.

Hipoksja, choroba wysokog

Hipoksja, choroba wysokog

ó

ó

rska.

rska.

4.

4.

Wp

Wp

ł

ł

yw zmian pCO

yw zmian pCO

2

2

na organizm ludzki:

na organizm ludzki:

-

-

Hiperkapnia

Hiperkapnia

,

,

-

-

Hipokapnia

Hipokapnia

.

.

Wp

Wp

ł

ł

yw przyspiesze

yw przyspiesze

ń

ń

na

na

organizm w zale

organizm w zale

ż

ż

no

no

ś

ś

ci od

ci od

czasu ich dzia

czasu ich dzia

ł

ł

ania:

ania:



Przyspieszenia kr

Przyspieszenia kr

ó

ó

tkotrwa

tkotrwa

ł

ł

e

e

,

,



Przyspieszenia o

Przyspieszenia o

ś

ś

rednim czasie trwania

rednim czasie trwania

,

,



Przyspieszenia o długim czasie trwania

Przyspieszenia o długim czasie trwania

.

.

Przyspieszenia kr

Przyspieszenia kr

ó

ó

tkotrwa

tkotrwa

ł

ł

e

e

a)

a)

 

 

 

 

 

 

Przyspieszenia

rz

Przyspieszenia

rz

ę

ę

du

kilku

g

du

kilku

g

wyst

wyst

ę

ę

puj

puj

ą

ą

ce np. w sporcie, komunikacji –

ce np. w sporcie, komunikacji –

nie wywo

nie wywo

ł

ł

uj

uj

ą

ą

wi

wi

ę

ę

kszych zmian w ustroju.

kszych zmian w ustroju.

b)

b)

 

 

 

 

Przyspieszenia (op

Przyspieszenia (op

óź

óź

nienia) rz

nienia) rz

ę

ę

du

du

dziesi

dziesi

ą

ą

tek i setek g

tek i setek g

to

to

np. wypadki

np. wypadki

komunikacyjne,

upadki

z

du

komunikacyjne,

upadki

z

du

ż

ż

ej

ej

wysoko

wysoko

ś

ś

ci

ci

.

.

Przyspieszenia

Przyspieszenia

o

o

ś

ś

rednim

rednim

czasie

czasie

trwania

trwania

Wyst

Wyst

ę

ę

puj

puj

ą

ą

w lotnictwie i kosmonautyce.

w lotnictwie i kosmonautyce.

Dzia

Dzia

ł

ł

anie biologiczne zale

anie biologiczne zale

ż

ż

y od kierunku

y od kierunku

przyspieszenie w stosunku do d

przyspieszenie w stosunku do d

ł

ł

ugiej osi

ugiej osi

cia

cia

ł

ł

a.

a.

Przyspieszenia o

Przyspieszenia o

ś

ś

rednim

rednim

czasie trwania

czasie trwania

1.

1.

Przyspieszenie

pod

Przyspieszenie

pod

ł

ł

u

u

ż

ż

ne

ne

-

-

dzia

dzia

ł

ł

aj

aj

ą

ą

ce wzd

ce wzd

ł

ł

u

u

ż

ż

d

d

ł

ł

ugiej osi cia

ugiej osi cia

ł

ł

a:

a:

a)

a)

Dodatnie

Dodatnie

- skierowane

- skierowane

odgłowowo

odgłowowo

(g

(g

ł

ł

owa

owa





nogi).

nogi).

Si

Si

ł

ł

y

bezw

y

bezw

ł

ł

adno

adno

ś

ś

ci

wywo

ci

wywo

ł

ł

uj

uj

ą

ą

przemieszczenie krwi i narz

przemieszczenie krwi i narz

ą

ą

dów w

dów w

kierunku od g

kierunku od g

ł

ł

owy do stóp, powoduj

owy do stóp, powoduj

ą

ą

c:

c:



spadek

ci

spadek

ci

ś

ś

nienia

w

naczyniach

nienia

w

naczyniach

krwiono

krwiono

ś

ś

nych g

nych g

ł

ł

owy

owy

,

,



znaczny wzrost ci

znaczny wzrost ci

ś

ś

nienia w naczyniach

nienia w naczyniach

ko

ko

ń

ń

czyn dolnych

czyn dolnych

Objawy:

Objawy:



upo

upo

ś

ś

ledzenie

widzenia,

a

ledzenie

widzenia,

a

ż

ż

do

tzw.

do

tzw.

„czarnej zas

„czarnej zas

ł

ł

ony”;

ony”; d

d

ł

ł

ugotrwa

ugotrwa

ł

ł

e dzia

e dzia

ł

ł

anie

anie

mo

mo

ż

ż

e prowadzi

e prowadzi

ć

ć

do utraty przytomno

do utraty przytomno

ś

ś

ci.

ci.



Cz

Cz

ł

ł

owiek mo

owiek mo

ż

ż

e znosi

e znosi

ć

ć

przyspieszenia

przyspieszenia

dodatnie oko

dodatnie oko

ł

ł

o 6g przez 10 sekund.

o 6g przez 10 sekund.

b)

b)

Ujemne

Ujemne

-

-

s

s

kierowane w kierunku

kierowane w kierunku

głowy

głowy

(nogi

(nogi





g

g

ł

ł

owa).

owa).

S

S

ą

ą

najbardzi

najbardzi

e

e

j niebezpieczne i najgorzej

j niebezpieczne i najgorzej

znoszone przez cz

znoszone przez cz

ł

ł

owieka.

owieka.

Nast

Nast

ę

ę

puje

puje

przemieszczenie

krwi

i

przemieszczenie

krwi

i

narz

narz

ą

ą

dów

w

kierunku

dog

dów

w

kierunku

dog

ł

ł

owowym

owowym

,

,

powoduj

powoduj

ą

ą

c:

c:



wzrost ci

wzrost ci

ś

ś

nienia w naczyniach g

nienia w naczyniach g

ł

ł

owy

owy

,

,



spadek ci

spadek ci

ś

ś

nienia w ko

nienia w ko

ń

ń

czynach dolnych

czynach dolnych

.

.

Objawy:

Objawy:



silny ból g

silny ból g

ł

ł

owy

owy

,

,



upo

upo

ś

ś

ledzenie widzenia, a

ledzenie widzenia, a

ż

ż

do tzw.

do tzw.

„czerwonej zas

„czerwonej zas

ł

ł

ony”

ony”

,

,



p

p

ę

ę

kani

kani

e

e

naczy

naczy

ń

ń

krwiono

krwiono

ś

ś

nych g

nych g

ł

ł

owy

owy

(wybroczyny, krwawienia)

(wybroczyny, krwawienia)



zaburzenia czynno

zaburzenia czynno

ś

ś

ci serca i uk

ci serca i uk

ł

ł

adu

adu

oddechowego.

oddechowego.



cz

cz

ł

ł

owiek mo

owiek mo

ż

ż

e znosi

e znosi

ć

ć

przyspieszenia

przyspieszenia

ujemne tylko do oko

ujemne tylko do oko

ł

ł

o 3g przez 10 sek.

o 3g przez 10 sek.

2.

2.

P

P

rzyspieszenie poprzeczne

rzyspieszenie poprzeczne

–

–

dzia

dzia

ł

ł

aj

aj

ą

ą

ce

ce

prostopadle do osi cia

prostopadle do osi cia

ł

ł

a

a





do

do

du

du

ż

ż

ych pni naczyniowych

ych pni naczyniowych

(nie wywo

(nie wywo

ł

ł

uj

uj

ą

ą

du

du

ż

ż

ych przemieszcze

ych przemieszcze

ń

ń

krwi).

krwi).

a) przyspieszenie

a) przyspieszenie

ujemne poprzeczne

ujemne poprzeczne

-

-

dzia

dzia

ł

ł

aj

aj

ą

ą

ce w kierunku

ce w kierunku

przód

przód

cia

cia

ł

ł

a

a





tył

tył

.

.

Jest najlepiej znoszone przez cz

Jest najlepiej znoszone przez cz

ł

ł

owieka

owieka

(przez 10 sek

(przez 10 sek

.

.

cz

cz

ł

ł

owiek mo

owiek mo

ż

ż

e wytrzyma

e wytrzyma

ć

ć

przeci

przeci

ąż

ąż

enie oko

enie oko

ł

ł

o 14g).

o 14g).

Dlatego s

Dlatego s

ą

ą

wykorzystywane w kosmonautyce.

wykorzystywane w kosmonautyce.

b)

przyspieszenie

b)

przyspieszenie

dodatnie

dodatnie

poprzeczne

poprzeczne

–

–

dzia

dzia

ł

ł

aj

aj

ą

ą

ce w kierunku

ce w kierunku

tył

tył





przód cia

przód cia

ł

ł

a.

a.

Przyspieszenia o długim czasie

Przyspieszenia o długim czasie

trwania

trwania



Np.

Np.

grawitacyjne

grawitacyjne

- widocznym dzia

- widocznym dzia

ł

ł

aniem

aniem

takiego

przyspieszenia

s

takiego

przyspieszenia

s

ą

ą

zmiany

zmiany

zwi

zwi

ą

ą

zane z r

zane z r

óż

óż

nicami ci

nicami ci

ś

ś

nie

nie

ń

ń

w naczyniach

w naczyniach

krwiono

krwiono

ś

ś

nych zale

nych zale

ż

ż

nych od pozycji cia

nych od pozycji cia

ł

ł

a,

a,

wyst

wyst

ę

ę

powanie

powanie

ż

ż

ylaków,

omdlenia

ylaków,

omdlenia

ortostatyczne zwi

ortostatyczne zwi

ą

ą

zane z pozycj

zane z pozycj

ą

ą

pionow

pionow

ą

ą

.

.

Stan n

Stan n

iewa

iewa

ż

ż

ko

ko

ści

ści

J

J

est to stan, w którym ustaj

est to stan, w którym ustaj

e

e

działanie

działanie

si

si

ł

ł

y

y

ci

ci

ąż

ąż

enia na organizm.

enia na organizm.

Zaburzenia organizmu w stanie niewa

Zaburzenia organizmu w stanie niewa

ż

ż

ko

ko

ś

ś

ci:

ci:

1.

1.

Zaburzenia czynno

Zaburzenia czynno

ś

ś

ci uk

ci uk

ł

ł

adu kr

adu kr

ąż

ąż

enia

enia

:

:

-

-

Ustanie ucisku na tkanki i narz

Ustanie ucisku na tkanki i narz

ą

ą

dy oraz

dy oraz

zanik ci

zanik ci

ęż

ęż

aru i ci

aru i ci

ś

ś

nienia hydrostatycznego

nienia hydrostatycznego

krwi

krwi





zmiana rozmieszczenia

zmiana rozmieszczenia





przekrwienie

przekrwienie

skóry twarzy, obrz

skóry twarzy, obrz

ę

ę

k b

k b

ł

ł

on

on

ś

ś

luzowych nosa i

luzowych nosa i

gard

gard

ł

ł

a, jednocze

a, jednocze

ś

ś

nie

nie





wype

wype

ł

ł

nienia naczy

nienia naczy

ń

ń

i

i

narz

narz

ą

ą

dów klatki piersiowej – wzgl

dów klatki piersiowej – wzgl

ę

ę

dne

dne

zwi

zwi

ę

ę

kszenie obj

kszenie obj

ę

ę

to

to

ś

ś

ci krwi

ci krwi





utrata osocza

utrata osocza





zmniejszenie obj

zmniejszenie obj

ę

ę

to

to

ś

ś

ci krwi kr

ci krwi kr

ążą

ążą

cej.

cej.

2

2

.

.

Zmiana elastyczno

Zmiana elastyczno

ś

ś

ci naczy

ci naczy

ń

ń

.

.

3

3

.

.

Zaburzenia ortostatyczne.

Zaburzenia ortostatyczne.

Zmniejszenie napi

Zmniejszenie napi

ę

ę

cia mi

cia mi

ęś

ęś

ni, redukcja

ni, redukcja

obci

obci

ąż

ąż

enia ko

enia ko

ś

ś

ci

ci





nast

nast

ę

ę

puj

puj

ą

ą

zaburzenia

zaburzenia

humoralne

humoralne





pobudzenie osteoklastów

pobudzenie osteoklastów





hamowanie syntezy tkanki kostnej i jej

hamowanie syntezy tkanki kostnej i jej

resorbcja

resorbcja





demineralizacja

ko

demineralizacja

ko

ś

ś

ci

ci

(odwapnienie) – osteoporoza.

(odwapnienie) – osteoporoza.

Wp

Wp

ł

ł

yw zmian ci

yw zmian ci

ś

ś

nie

nie

ń

ń

na

na

organizm ludzki

organizm ludzki

1.

1.

Wp

Wp

ł

ł

yw obni

yw obni

ż

ż

onego ci

onego ci

ś

ś

nienia

nienia

–

–

hipobarii

hipobarii

–

–

na organizm cz

na organizm cz

ł

ł

owieka.

owieka.

2

2

.

.

Wp

Wp

ł

ł

yw podwy

yw podwy

ż

ż

szonego ci

szonego ci

ś

ś

nienia

nienia

–

–

hiperbarii

hiperbarii

–

–

na organizm cz

na organizm cz

ł

ł

owieka.

owieka.

1.

1.

Wp

Wp

ł

ł

yw obni

yw obni

ż

ż

onego

onego

ci

ci

ś

ś

nienia –

nienia –

hipobarii

hipobarii

– na

– na

organizm cz

organizm cz

ł

ł

owieka.

owieka.

Spadek ci

Spadek ci

ś

ś

nienia w otoczeniu cz

nienia w otoczeniu cz

ł

ł

owieka

owieka

powoduje

powoduje

rozpr

rozpr

ęż

ęż

anie gazów

anie gazów

zawartych w:

zawartych w:

uchu

uchu

ś

ś

rodkowym,

rodkowym,

ż

ż

o

o

łą

łą

dku, jelitach, niedok

dku, jelitach, niedok

ł

ł

adnie

adnie

wype

wype

ł

ł

nionych ubytkach z

nionych ubytkach z

ę

ę

bowych.

bowych.

Wyst

Wyst

ę

ę

puj

puj

ą

ą

:

:



bóle ucha,

bóle ucha,



bóle z

bóle z

ę

ę

bów,

bów,



wzd

wzd

ę

ę

cia,

cia,



kolki jelitowe.

kolki jelitowe.

Przy dostatecznie szybkim i du

Przy dostatecznie szybkim i du

ż

ż

ym (o

ym (o

ponad 50 %)

ponad 50 %)

spadku ci

spadku ci

ś

ś

nienia

nienia

atmosferycznego, rozpr

atmosferycznego, rozpr

ęż

ęż

aj

aj

ą

ą

ce si

ce si

ę

ę

nagle

nagle

w p

w p

ł

ł

ucach gazy, mog

ucach gazy, mog

ą

ą

prowadzi

prowadzi

ć

ć

do

do

powstania

powstania

p

p

ę

ę

cherzyków gazowych

cherzyków gazowych

, które

, które

czopuj

czopuj

ą

ą

ma

ma

ł

ł

e naczynia krwiono

e naczynia krwiono

ś

ś

ne

ne

tworz

tworz

ą

ą

c

c

embolie - zatory gazowe

embolie - zatory gazowe

.

.

Zjawisko tworzenia si

Zjawisko tworzenia si

ę

ę

embolii gazowych

embolii gazowych

nazywane jest

nazywane jest

aeroembolizmem.

aeroembolizmem.

Dzia

Dzia

ł

ł

anie

p

anie

p

ę

ę

cherzyków

gazu

w

cherzyków

gazu

w

organizmie:

organizmie:



zak

zak

ł

ł

ócaj

ócaj

ą

ą

wymian

wymian

ę

ę

gazow

gazow

ą

ą

w organizmie

w organizmie

,

,



p

p

rzedostaj

rzedostaj

ą

ą

si

si

ę

ę

do kr

do kr

ąż

ąż

enia obwodowego

enia obwodowego

,

,



zatykaj

zatykaj

ą

ą

naczynia krwiono

naczynia krwiono

ś

ś

ne

ne

,

,



po

po

woduj

woduj

ą

ą

niedotlenienie

tkanek

i

niedotlenienie

tkanek

i

narz

narz

ą

ą

dów

dów

Najbardziej niebezpieczna jest

Najbardziej niebezpieczna jest

lokalizacja

lokalizacja

zatorów powietrznych

zatorów powietrznych

:

:



w

w

kr

kr

ąż

ąż

eniu mózgowym

eniu mózgowym

: niedotlenienie

: niedotlenienie

tkanki mózgowej

tkanki mózgowej





objawy uszkodzenia

objawy uszkodzenia

OUN

OUN

,

,



w

w

sercu

sercu

: zaleganie du

: zaleganie du

ż

ż

ej ilo

ej ilo

ś

ś

ci gazów w

ci gazów w

sercu (zator gazowy lewej komory serca)

sercu (zator gazowy lewej komory serca)





nag

nag

ł

ł

a

a

ś

ś

mier

mier

ć

ć

sercowa

sercowa

.

.

Patomechanizm zatorów

Patomechanizm zatorów

gazowych

gazowych

W

W

ś

ś

wietle p

wietle p

ę

ę

cherzyków p

cherzyków p

ł

ł

ucnych zassanie

ucnych zassanie

powietrza do rozerwanych naczy

powietrza do rozerwanych naczy

ń

ń

krwiono

krwiono

ś

ś

nych

nych





powietrze trafia do lewej komory serca

powietrze trafia do lewej komory serca





zamkni

zamkni

ę

ę

cie przep

cie przep

ł

ł

ywu krwi w naczyniu przez

ywu krwi w naczyniu przez

p

p

ę

ę

cherzyk gazowy

cherzyk gazowy





miejscowe niedotlenienie z nast

miejscowe niedotlenienie z nast

ę

ę

powym

powym

uszkodzeniem tkanek

uszkodzeniem tkanek

(zawa

(zawa

ł

ł

)

)

2.

2.

Wp

Wp

ł

ł

yw podwy

yw podwy

ż

ż

szonego ci

szonego ci

ś

ś

nienia

nienia

–

–

hiperbarii

hiperbarii

– na organizm

– na organizm

cz

cz

ł

ł

owieka.

owieka.

Pobyt cz

Pobyt cz

ł

ł

owieka w warunkach

owieka w warunkach

podwy

podwy

ż

ż

szonego ci

szonego ci

ś

ś

nienia powoduje

nienia powoduje

rozpuszczanie si

rozpuszczanie si

ę

ę

w tkankach

w tkankach

oboj

oboj

ę

ę

tnego gazu

tnego gazu

, b

, b

ę

ę

d

d

ą

ą

cego sk

cego sk

ł

ł

adow

adow

ą

ą

mieszanki oddechowej np. azotu, helu,

mieszanki oddechowej np. azotu, helu,

wodoru.

wodoru.

Ilo

Ilo

ść

ść

rozpuszczonego gazu zale

rozpuszczonego gazu zale

ż

ż

y od :

y od :



r

r

odzaju i ci

odzaju i ci

ś

ś

nienia parcjalnego

nienia parcjalnego

,

,



t

t

kanki organizmu

kanki organizmu

,

,



w

w

ysi

ysi

ł

ł

ku fizycznego

ku fizycznego

,

,



c

c

zasu przebywania pod danym ci

zasu przebywania pod danym ci

ś

ś

nieniem.

nieniem.

Powrót

cz

Powrót

cz

ł

ł

owieka

z

warunków

owieka

z

warunków

podwy

podwy

ż

ż

szonego ci

szonego ci

ś

ś

nienia

nienia

do warunków

do warunków

ci

ci

ś

ś

nienia

atmosferycznego

nienia

atmosferycznego

wymaga

wymaga

wyprowadzenia rozpuszczonego gazu z

wyprowadzenia rozpuszczonego gazu z

tkanek organizmu bez utworzenia si

tkanek organizmu bez utworzenia si

ę

ę

w

w

nich

nich

p

p

ę

ę

cherzyków gazu.

cherzyków gazu.

.

.

Proces ten nazywa si

Proces ten nazywa si

ę

ę

DEKOMPRESJ

DEKOMPRESJ

Ą

Ą

.

.

Eksplozywna dekompresja

Eksplozywna dekompresja

M

M

a miejsce przy gwa

a miejsce przy gwa

ł

ł

townym i znacznym

townym i znacznym

spadku ci

spadku ci

ś

ś

nienia w otoczeniu np.:

nienia w otoczeniu np.:

-

nag

nag

ł

ł

e wynurzenie si

e wynurzenie si

ę podczas nurkowania

ę podczas nurkowania

-

rozhermetyzowanie się kabiny samolotu

rozhermetyzowanie się kabiny samolotu

Przy dostatecznie szybkim i du

Przy dostatecznie szybkim i du

ż

ż

ym spadku

ym spadku

ci

ci

ś

ś

nienia

atmosferycznego

wyst

nienia

atmosferycznego

wyst

ę

ę

puje

puje

zjawisko aeroemb

zjawisko aeroemb

o

o

lizmu.

lizmu.

CHOROBA DEKOMPRESYJNA

CHOROBA DEKOMPRESYJNA

(CIŚNIENIOWA)

(CIŚNIENIOWA)



Jest to zespół objawów wynikających z

Jest to zespół objawów wynikających z

niewłaściwego stosowania dekompresji.

niewłaściwego stosowania dekompresji.



Następstwo uwalniania się nadmiaru

Następstwo uwalniania się nadmiaru

gazów

rozpuszczalnych

w

płynach

gazów

rozpuszczalnych

w

płynach

ustrojowych nurka podczas wynurzania.

ustrojowych nurka podczas wynurzania.

KLASYFIKACJA

KLASYFIKACJA

1.

1.

Postać łagodna

Postać łagodna

(

(

kostno–stawowa)

kostno–stawowa)

-

-

siln

siln

e

e

ból

ból

e

e

w stawach,

w stawach,

-

-

osłabienie siły w kończynach dolnych

osłabienie siły w kończynach dolnych

,

,

-

występuje świąd, mrowienie.

występuje świąd, mrowienie.

2.

2.

P

P

ostać ciężka

ostać ciężka

(

(

mózgowa

mózgowa

)

)

-

-

uszkodzenia nerwów czaszkowych,

uszkodzenia nerwów czaszkowych,

-

-

niedowład

niedowład

y

y

połowicz

połowicz

e

e

,

,

-

-

zaburzeń widzenia,

zaburzeń widzenia,

-

-

drgawki,

drgawki,

-

-

zawroty głowy,

zawroty głowy,

-

-

utraty przytomności.

utraty przytomności.

Zastosowanie hiperbarii w

Zastosowanie hiperbarii w

leczeniu:

leczeniu:

W

W

terapii tlenem hiperbarycznym

terapii tlenem hiperbarycznym

-

-

HBO

HBO

–

–

podaje

podaje

się

się

tlen o podwy

tlen o podwy

ż

ż

szonym ci

szonym ci

ś

ś

nieniu. W mieszaninie

nieniu. W mieszaninie

oddechowej stosowanej w HBO, znajduje si

oddechowej stosowanej w HBO, znajduje si

ę

ę

go

go

100% (5 x wi

100% (5 x wi

ę

ę

cej ni

cej ni

ż

ż

w mieszaninie powietrza).

w mieszaninie powietrza).

Wskazania bezwzględne

Wskazania bezwzględne

:

:

-

-

zator

zator

y

y

gaz

gaz

owe o wszelkiej etiologii,

owe o wszelkiej etiologii,

-

-

zatruciach czadem

zatruciach czadem

-

-

w przypadku zgorzeli gazowych

w przypadku zgorzeli gazowych

Wskazania względne:

Wskazania względne:

-

martwica popromienna kości i tkanek miękkich,

martwica popromienna kości i tkanek miękkich,

-

oporne na leczenie zapalenia kości i szpiku,

oporne na leczenie zapalenia kości i szpiku,

-

zakażenia tkanek miękkich mieszane, z martwicą

zakażenia tkanek miękkich mieszane, z martwicą

tkanek i oporne na leczenie przeciwbakteryjne,

tkanek i oporne na leczenie przeciwbakteryjne,

-

rany miażdżone z ostrym niedokrwieniem

rany miażdżone z ostrym niedokrwieniem

pourazowym,

pourazowym,

-

zagrożone przeszczepy skórne, przyspieszenie

zagrożone przeszczepy skórne, przyspieszenie

gojenia ran,

gojenia ran,

-

ostre zatrucia cyjankami,

ostre zatrucia cyjankami,

-

ostry obrzęk mózgu.

ostry obrzęk mózgu.

CHOROBY NURKÓW

CHOROBY NURKÓW

1.

1.

Skutek działania

Skutek działania

mechanicznego:

mechanicznego:

a)    uraz ciśnieniowy uszu,

a)    uraz ciśnieniowy uszu,

b)   

uraz

ciśnieniowy

zatok

b)   

uraz

ciśnieniowy

zatok

przynosowych,

przynosowych,

c)    uraz ciśnieniowy płuc,

c)    uraz ciśnieniowy płuc,

d)    uraz ciśnieniowy twarzy,

d)    uraz ciśnieniowy twarzy,

e)   

uraz

ciśnieniowy

przewodu

e)   

uraz

ciśnieniowy

przewodu

pokarmowego,

pokarmowego,

f)    zgniecenie nurka

f)    zgniecenie nurka

.

.

2.

2.

Skutki biofizyczne i biochemiczne:

Skutki biofizyczne i biochemiczne:

a)

choroba

ciśnieniowa

a)

choroba

ciśnieniowa

(dekompresyjna),

(dekompresyjna),

b)   narkoza azotowa,

b)   narkoza azotowa,

c)    niedotlenienie,

c)    niedotlenienie,

d)   zatrucie CO2,

d)   zatrucie CO2,

e)    zatrucie tlenem.

e)    zatrucie tlenem.

URAZ

URAZ

CIŚNIENIOWY

CIŚNIENIOWY

PŁUC

PŁUC

N

N

ajniebezpieczniejszy wypadek nurkowy

ajniebezpieczniejszy wypadek nurkowy

.

.

Przyczyny:

Przyczyny:

-

-

wynurzanie

się

z

zatrzymanym

wynurzanie

się

z

zatrzymanym

oddechem,

oddechem,

-

-

szybkie, niekontrolowane wynurzanie się,

szybkie, niekontrolowane wynurzanie się,

-

-

wyrzucenie na powierzchnię wody,

wyrzucenie na powierzchnię wody,

-

-

awaria automatu oddechowego,

awaria automatu oddechowego,

-

-

wybuchy podwodne.

wybuchy podwodne.

W następstwie

W następstwie

rozerwania pęcherzyków

rozerwania pęcherzyków

płucnych

płucnych

dochodzi do zalania

dochodzi do zalania

ich krwią z

ich krwią z

naczyń włosowatych

naczyń włosowatych

.

.

Krew ponadto może wyciekać do przestrzeni

Krew ponadto może wyciekać do przestrzeni

zewnątrzpęcherzykowej powodując

zewnątrzpęcherzykowej powodując

upośledzenie funkcji zdrowych

upośledzenie funkcji zdrowych

pęcherzyków.

pęcherzyków.

NASTĘPSTWA:

NASTĘPSTWA:



zatory

gazowe

w

narządach

zatory

gazowe

w

narządach

niezbędnych do życia.

niezbędnych do życia.



odma opłucnej,

odma opłucnej,



odma śródpiersia,

odma śródpiersia,



odma podskórna.

odma podskórna.

Objawy zatorów w naczyniach

Objawy zatorów w naczyniach

mózgowych

mózgowych

- 

- 

zaburzenia czuciowo-ruchowe,

zaburzenia czuciowo-ruchowe,

- zaburzenia wzroku, słuchu, mowy,

- zaburzenia wzroku, słuchu, mowy,

- niedowłady i porażenie mięśni,

- niedowłady i porażenie mięśni,

-

-

porażenie ośrodków mózgowych (np.

porażenie ośrodków mózgowych (np.

krążenia),

krążenia),

- drgawki,

- drgawki,

-

-

utrata przytomności,

utrata przytomności,

HIPOKSJA

HIPOKSJA



HIPOKSJA

HIPOKSJA

-

-

niedobór tlenu w tkankach

niedobór tlenu w tkankach

,

,

któremu przewa

któremu przewa

ż

ż

nie towarzyszy

nie towarzyszy

niedobór

niedobór

tlenu we krwi

tlenu we krwi

–

–

hipoksemia.

hipoksemia.

 

 



Anoksja

Anoksja

–

–

zupe

zupe

ł

ł

ny brak tlenu

ny brak tlenu

w

w

ś

ś

rodowisku wewn

rodowisku wewn

ę

ę

trznym ustroju (w

trznym ustroju (w

komórkach, p

komórkach, p

ł

ł

ynie zewn

ynie zewn

ą

ą

trzkomórkowym,

trzkomórkowym,

we krwi i limfie).

we krwi i limfie).



Anoksemia

Anoksemia

–

–

zupe

zupe

ł

ł

ny

ny

brak tlenu we krwi.

brak tlenu we krwi.

Przyczyny hipoksji:

Przyczyny hipoksji:



Przebywanie

Przebywanie

w atmosferze o niskiej pr

w atmosferze o niskiej pr

ęż

ęż

no

no

ś

ś

ci tlenu w

ci tlenu w

otaczaj

otaczaj

ą

ą

cym powietrzu .

cym powietrzu .



Niewydolno

Niewydolno

ść

ść

oddechowa

oddechowa

i upo

i upo

ś

ś

ledzenie wentylacji

ledzenie wentylacji

p

p

ł

ł

uc np. obrz

uc np. obrz

ę

ę

k p

k p

ł

ł

uc, zator t

uc, zator t

ę

ę

tnicy p

tnicy p

ł

ł

ucnej, niewydolno

ucnej, niewydolno

ść

ść

lewej komory serca.

lewej komory serca.



Nieprawid

Nieprawid

ł

ł

owo

owo

ś

ś

ci w przenoszeniu tlenu przez krew np.

ci w przenoszeniu tlenu przez krew np.

hemoglobiny

patologiczne

hemoglobiny

patologiczne

o

zmniejszonym

lub

o

zmniejszonym

lub

zwi

zwi

ę

ę

kszonym powinowactwie do tlenu, hemoglobiny

kszonym powinowactwie do tlenu, hemoglobiny

nietrwa

nietrwa

ł

ł

e.

e.



Niemo

Niemo

ż

ż

no

no

ść

ść

wykorzystania tlenu przez komórk

wykorzystania tlenu przez komórk

ę

ę

np.

np.

uszkodzenie

metabolizmu

komórek

przez

uszkodzenie

metabolizmu

komórek

przez

toksyny

toksyny

bakteryjne.

bakteryjne.

Podział (czas trwania)

Podział (czas trwania)

-

-

Ostr

Ostr

ą

ą

hipoksj

hipoksj

ę

ę

- ekspozycja trwa od kilku

- ekspozycja trwa od kilku

sekund (nag

sekund (nag

ł

ł

e rozhermetyzowanie si

e rozhermetyzowanie si

ę

ę

kabiny samolotu) do 2 godzin

kabiny samolotu) do 2 godzin

-

-

Przewlek

Przewlek

łą

łą

hipoksj

hipoksj

ę

ę

– przy nara

– przy nara

ż

ż

eniu od

eniu od

kilku dni do wielu lat

kilku dni do wielu lat

-

-

Ż

Ż

ycie

ycie

w warunkach obni

w warunkach obni

ż

ż

onego ci

onego ci

ś

ś

nienia

nienia

atmosferycznego (od urodzin do doros

atmosferycznego (od urodzin do doros

ł

ł

ego

ego

ż

ż

ycia) – dotyczy mieszka

ycia) – dotyczy mieszka

ń

ń

ców gór (Andy,

ców gór (Andy,

Tybet).

Tybet).

Objawy wyst

Objawy wyst

ę

ę

puj

puj

ą

ą

ce w

ce w

hipoksji:

hipoksji:



Duszno

Duszno

ść

ść



Zwi

Zwi

ę

ę

kszenie liczby i g

kszenie liczby i g

łę

łę

boko

boko

ś

ś

ci oddechów

ci oddechów



Ziewanie

Ziewanie



Blado

Blado

ść

ść

skóry

skóry



Zawroty g

Zawroty g

ł

ł

owy

owy



Ból g

Ból g

ł

ł

owy

owy



Os

Os

ł

ł

abienie

abienie



Nudno

Nudno

ś

ś

ci

ci



Pocenie si

Pocenie si

ę

ę



Sinica

Sinica



Pogorszenie ostro

Pogorszenie ostro

ś

ś

ci widzenia

ci widzenia

Rodzaj objawów

Rodzaj objawów

towarzysz

towarzysz

ą

ą

cych

cych

zale

zale

ż

ż

y od:

y od:



Wysoko

Wysoko

ś

ś

ci

ci

,

,



Szybko

Szybko

ś

ś

ci osi

ci osi

ą

ą

gania wysoko

gania wysoko

ś

ś

ci

ci

,

,



Czasu pobytu na wysoko

Czasu pobytu na wysoko

ś

ś

ci

ci

,

,



Temperatury otoczenia

Temperatury otoczenia

,

,



Aktywno

Aktywno

ś

ś

ci fizycznej na wysoko

ci fizycznej na wysoko

ś

ś

ci

ci

,

,



W

W

ł

ł

asno

asno

ś

ś

ci

osobniczych

(wrodzonej

ci

osobniczych

(wrodzonej

tolerancji hipoksji, wydolno

tolerancji hipoksji, wydolno

ś

ś

ci fizycznej,

ci fizycznej,

stanu emocjonalnego, aklimatyzacji).

stanu emocjonalnego, aklimatyzacji).

Wraz ze wzrostem wysoko

Wraz ze wzrostem wysoko

ś

ś

ci

ci

spada

spada

:

:



ci

ci

ś

ś

nienie atmosferyczne (hipobaria)

nienie atmosferyczne (hipobaria)

,

,



p

p

rocentowa zawarto

rocentowa zawarto

ść

ść

tlenu w jednostce

tlenu w jednostce

obj

obj

ę

ę

to

to

ś

ś

ci powietrza (hipoksja)

ci powietrza (hipoksja)

,

,



t

t

emperatura

emperatura

.

.

Wzrasta

Wzrasta

działanie promieniowania UV –

działanie promieniowania UV –

(może doprowadzić do ślepoty bez

(może doprowadzić do ślepoty bez

odpowiednich zabezpieczeń)

odpowiednich zabezpieczeń)

Adaptacja organizmu

Adaptacja organizmu

1.

1.

S

S

trefa

naturalna

trefa

naturalna

dla

organizmu

dla

organizmu

człowieka oscyluje w granicach do 2300 m

człowieka oscyluje w granicach do 2300 m

n.p.m. Organizm zdrowego cz

n.p.m. Organizm zdrowego cz

ł

ł

owieka nie

owieka nie

do

do

ś

ś

wiadcza

wiadcza

ż

ż

adnych negatywnych skutków

adnych negatywnych skutków

hipoksji.

hipoksji.

2.

2.

Strefa pe

Strefa pe

ł

ł

nej kompensacji

nej kompensacji

(od 2000 do

(od 2000 do

4000 m n.p.m.). Tutaj cz

4000 m n.p.m.). Tutaj cz

ł

ł

owiek jest w

owiek jest w

stanie

ca

stanie

ca

ł

ł

kowicie

przystosowa

kowicie

przystosowa

ć

ć

si

si

ę

ę

zarówno fizjologicznie jak i biochemicznie

zarówno fizjologicznie jak i biochemicznie

do panuj

do panuj

ą

ą

cych warunków.

cych warunków.

3

3

.

.

S

S

trefa niedostatecznej kompensacji

trefa niedostatecznej kompensacji

(od

(od

4000 do 7000 m n.p.m.) te wysoko

4000 do 7000 m n.p.m.) te wysoko

ś

ś

ci s

ci s

ą

ą

niebezpieczne dla człowieka. Tu cz

niebezpieczne dla człowieka. Tu cz

ę

ę

sto

sto

wyst

wyst

ę

ę

puj

puj

ą

ą

objawy choroby wysokogórskiej.

objawy choroby wysokogórskiej.

4

4

.

.

Strefa krytyczna

Strefa krytyczna

(powy

(powy

ż

ż

ej 7000 m

ej 7000 m

n.p.m.).

Przebywanie

na

tych

n.p.m.).

Przebywanie

na

tych

wysoko

wysoko

ś

ś

ciach bez odpowiedniego osprz

ciach bez odpowiedniego osprz

ę

ę

tu

tu

mo

mo

ż

ż

e zako

e zako

ń

ń

czy

czy

ć

ć

si

si

ę

ę

ś

ś

mierci

mierci

ą

ą

.

.

Ostra choroba wysokogórska

Ostra choroba wysokogórska

(O

(O

C

C

hW)

hW)

W

W

yst

yst

ę

ę

puje u ludzi

puje u ludzi

bez aklimatyzacji

bez aklimatyzacji

i mo

i mo

ż

ż

e ich

e ich

ju

ju

ż

ż

dotyka

dotyka

ć

ć

na wysoko

na wysoko

ś

ś

ci 2500 m n.p.m.

ci 2500 m n.p.m.

Pojawia si

Pojawia si

ę

ę

ona nie wcze

ona nie wcze

ś

ś

niej jak po 6 godzinach

niej jak po 6 godzinach

przebywania na danej wysoko

przebywania na danej wysoko

ś

ś

ci.

ci.

W

W

Ostrej

Chorobie

Wysokogórskiej

Ostrej

Chorobie

Wysokogórskiej

może

może

wystąpić:

wystąpić:



Obrz

Obrz

ę

ę

k p

k p

ł

ł

uc

uc

,

,



Wysoko

Wysoko

ś

ś

ciowy obrz

ciowy obrz

ę

ę

k mózgu

k mózgu

.

.

Obrz

Obrz

ę

ę

k p

k p

ł

ł

uc

uc

Wzrost przepuszczalno

Wzrost przepuszczalno

ś

ś

ci

ci

ś

ś

cian naczy

cian naczy

ń

ń

w

w

ł

ł

osowatych w p

osowatych w p

ł

ł

ucach

ucach





przesi

przesi

ą

ą

kanie

kanie

osocza krwi do

osocza krwi do

ś

ś

wiat

wiat

ł

ł

a p

a p

ę

ę

cherzyków

cherzyków

p

p

ł

ł

ucnych.

ucnych.

Stan ten grozi przede wszystkim na

Stan ten grozi przede wszystkim na

wysoko

wysoko

ś

ś

ciach powy

ciach powy

ż

ż

ej 3000 m n.p.m. i

ej 3000 m n.p.m. i

rozwija si

rozwija si

ę

ę

w ci

w ci

ą

ą

gu kilku godzin lub dni po

gu kilku godzin lub dni po

osi

osi

ą

ą

gni

gni

ę

ę

ciu takiej wysoko

ciu takiej wysoko

ś

ś

ci.

ci.

Wysoko

Wysoko

ś

ś

ciowy obrz

ciowy obrz

ę

ę

k mózgu

k mózgu

Przyczyną:

wzrost

ci

Przyczyną:

wzrost

ci

ś

ś

nienia

nienia

ś

ś

ródczaszkowego, który spowodowany jest

ródczaszkowego, który spowodowany jest

wzrostem

przepuszczalno

wzrostem

przepuszczalno

ś

ś

ci

bariery

ci

bariery

naczyniowo

naczyniowo

– mózgowej.

– mózgowej.

Objawy: zaburzenia

Objawy: zaburzenia

ś

ś

wiadomo

wiadomo

ś

ś

ci, ból g

ci, ból g

ł

ł

owy,

owy,

nudno

nudno

ś

ś

ci, wymioty.

ci, wymioty.

Mechanizmy odpowiedzi

Mechanizmy odpowiedzi

organizmu na niedotlenienie

organizmu na niedotlenienie



Uk

Uk

ł

ł

adu kr

adu kr

ąż

ąż

enia i oddechowego

enia i oddechowego

,

,



Uk

Uk

ł

ł

adu wydalniczego

adu wydalniczego

Uk

Uk

ł

ł

ad kr

ad kr

ąż

ąż

enia i oddechow

enia i oddechow

y

y



Hipoksja

Hipoksja





pobudzenie

pobudzenie

chemoreceptorów

chemoreceptorów

t

t

ę

ę

tniczych

tniczych

w okolicy t

w okolicy t

ę

ę

tnicy szyjnej

tnicy szyjnej





pobudzenie

uk

pobudzenie

uk

ł

ł

adu

wspó

adu

wspó

ł

ł

czulnego

czulnego





zwi

zwi

ę

ę

kszenie we krwi st

kszenie we krwi st

ęż

ęż

enia

enia

adrenaliny i

adrenaliny i

noradrenaliny

noradrenaliny





zwi

zwi

ę

ę

kszenie cz

kszenie cz

ę

ę

sto

sto

ś

ś

ci

ci

skurczów serca

skurczów serca





zwi

zwi

ę

ę

kszenie

kszenie

obj

obj

ę

ę

to

to

ś

ś

ci

ci

wyrzutowej i pojemno

wyrzutowej i pojemno

ś

ś

ci minutowej serca.

ci minutowej serca.



Adrenalina rozszerza naczynia krwiono

Adrenalina rozszerza naczynia krwiono

ś

ś

ne w

ne w

mi

mi

ęś

ęś

niach szkieletowych, mózgu i sercu.

niach szkieletowych, mózgu i sercu.



Hipoksja

Hipoksja

stymuluje nerki do produkcji

stymuluje nerki do produkcji

erytropoetyny

erytropoetyny





wzrost erytropoezy w

wzrost erytropoezy w

szpiku kostnym

szpiku kostnym





zwi

zwi

ę

ę

kszona ilo

kszona ilo

ść

ść

erytrocytów we krwi (

erytrocytów we krwi (

poliglobulia

poliglobulia

):

):

a)

a)

umo

umo

ż

ż

liwia transport wi

liwia transport wi

ę

ę

kszej ilo

kszej ilo

ś

ś

ci tlenu

ci tlenu

do tkanek

do tkanek

,

,

b)

b)

powoduje zag

powoduje zag

ę

ę

szczenie krwi

szczenie krwi





wzrost

wzrost

jej lepko

jej lepko

ś

ś

ci

ci





mo

mo

ż

ż

e by

e by

ć

ć

przyczyn

przyczyn

ą

ą

powstawania zakrzepów i zatorów.

powstawania zakrzepów i zatorów.

Uk

Uk

ł

ł

ad kr

ad kr

ąż

ąż

enia i oddechow

enia i oddechow

y

y

W

W

zrost

wentylacji

minutowej

p

zrost

wentylacji

minutowej

p

ł

ł

uc

uc

(hiperwentylacja) jest przyczyn

(hiperwentylacja) jest przyczyn

ą

ą

wzrostu

wzrostu

wydalania CO

wydalania CO

2

2

i powstania

i powstania

zasadowicy

zasadowicy

oddechowej.

oddechowej.

Układ wydalniczy

Układ wydalniczy

Podczas wspinaczki – wysi

Podczas wspinaczki – wysi

ł

ł

ku d

ku d

ł

ł

u

u

ż

ż

ej trwaj

ej trwaj

ą

ą

cego,

cego,

ma miejsce utrata wody z potem. W

ma miejsce utrata wody z potem. W

nast

nast

ę

ę

pstwie prowadzi to do zag

pstwie prowadzi to do zag

ę

ę

szczenia krwi.

szczenia krwi.

Następuje:

Następuje:

-

-

pobudzenie osi :

pobudzenie osi :

renina –

renina –

angiotensyna II

angiotensyna II

– aldosteron.

– aldosteron.

-

-

z

z

miany st

miany st

ęż

ęż

enia jonów Na

enia jonów Na

+

+

i K

i K

+

+

we krwi

we krwi

.

.

(d

(d

zia

zia

ł

ł

anie bezpo

anie bezpo

ś

ś

rednio na warstw

rednio na warstw

ę

ę

k

k

łę

łę

bkowat

bkowat

ą

ą

kory nadnerczy i

kory nadnerczy i

pobudzenie

pobudzenie

wydzielania

wydzielania

aldosteronu)

aldosteronu)

-

-

wzrasta st

wzrasta st

ęż

ęż

enie

enie

hormonu

hormonu

antydiuretycznego ADH

antydiuretycznego ADH

– wazopresyny.

– wazopresyny.

Wp

Wp

ł

ł

yw zmian ilo

yw zmian ilo

ś

ś

ci

ci

CO

CO

2

2

na

na

organizm cz

organizm cz

ł

ł

owieka.

owieka.



Hiperkapnia

Hiperkapnia

,

,



Hipokapnia

Hipokapnia

.

.

Hiperkapnia

Hiperkapnia

Z

Z

wi

wi

ę

ę

kszenie pr

kszenie pr

ęż

ęż

no

no

ś

ś

ci CO

ci CO

2

2

we krwi (ponad 45

we krwi (ponad 45

mmHg)

mmHg)

.

.

Przyczyny:

Przyczyny:



upo

upo

ś

ś

ledzon

ledzon

a

a

eliminacj

eliminacj

a

a

CO

CO

2

2

przez p

przez p

ł

ł

uca

uca

,

,



przebywani

przebywani

e

e

w otoczeniu w którym jest du

w otoczeniu w którym jest du

ż

ż

a

a

pr

pr

ęż

ęż

no

no

ść

ść

CO

CO

2

2

.

.

Wyst

Wyst

ę

ę

puje w ró

puje w ró

ż

ż

nych postaciach

nych postaciach

niewydolno

niewydolno

ś

ś

ci p

ci p

ł

ł

uc, kiedy wentylacja

uc, kiedy wentylacja

p

p

ę

ę

cherzyków p

cherzyków p

ł

ł

ucnych jest niewystarczaj

ucnych jest niewystarczaj

ą

ą

ca.

ca.

Z

Z

aburze

aburze

nia

nia

prowadz

prowadz

ące

ące

d

d

o

o

zmniejszenia wentylacji

zmniejszenia wentylacji

p

p

ę

ę

cherzykowej:

cherzykowej:

1.

Zmniejszenie

pobudliwości

ośrodka

1.

Zmniejszenie

pobudliwości

ośrodka

oddechowego

oddechowego

np. przez przedawkowanie

np. przez przedawkowanie

środków przeciwbólowych, uspokajających i

środków przeciwbólowych, uspokajających i

znieczulających,

podczas

znieczulenia

znieczulających,

podczas

znieczulenia

ogólnego, urazów mózgu

ogólnego, urazów mózgu

,

,

2.

Schorzenia

nerwów

ruchowych

2.

Schorzenia

nerwów

ruchowych

unerwiających mięśnie oddechowe

unerwiających mięśnie oddechowe

np.

np.

przez

zapalenie

wielonerwowe,

przez

zapalenie

wielonerwowe,

przedawkowanie kurrary i jej pochodnych.

przedawkowanie kurrary i jej pochodnych.

3. Schorzenia mi

3. Schorzenia mi

ęś

ęś

ni oddechowych

ni oddechowych

np.

np.

dystrofia mi

dystrofia mi

ęś

ęś

niowa, w

niowa, w

ł

ł

ośnica, urazy.

ośnica, urazy.

4.

4.

Ograniczenie ruchomości klatki piersiowej

Ograniczenie ruchomości klatki piersiowej

np. zniekształcenia, rozedma płuc.

np. zniekształcenia, rozedma płuc.

5. Ograniczenie ruchomości płuc

5. Ograniczenie ruchomości płuc

np. wysięki i

np. wysięki i

przesięki opłucnowe, odma opłucnej, rozległe

przesięki opłucnowe, odma opłucnej, rozległe

zrosty.

zrosty.

6.

6.

Choroby płuc

Choroby płuc

:

:

a)

a)

zwi

zwi

ą

ą

zane z ubytkiem czynnej tkanki

zane z ubytkiem czynnej tkanki

p

p

ł

ł

ucnej (niedodma, zapalenie p

ucnej (niedodma, zapalenie p

ł

ł

uc, gru

uc, gru

ź

ź

lica

lica

p

p

ł

ł

uc)

uc)

b)

b)

z utrata rozpr

z utrata rozpr

ęż

ęż

alno

alno

ś

ś

ci p

ci p

ł

ł

uc (obrz

uc (obrz

ę

ę

k,

k,

zastój, zw

zastój, zw

ł

ł

óknienie)

óknienie)

c)

c)

z upo

z upo

ś

ś

ledzeniem ruchu powietrza w drogach

ledzeniem ruchu powietrza w drogach

oddechowych tzw. zaburzenia obturacyjne

oddechowych tzw. zaburzenia obturacyjne

(zapalenie oskrzeli, nowotwory oskrzeli).

(zapalenie oskrzeli, nowotwory oskrzeli).

Hiperkapnia

Hiperkapnia

wywo

wywo

ł

ł

uje:

uje:



kwasic

kwasic

ę

ę

oddechow

oddechow

ą,

ą,



stan dezorientacji (zwi

stan dezorientacji (zwi

ą

ą

zan

zan

y

y

z depresj

z depresj

ą

ą

OUN

OUN

),

),



obni

obni

ż

ż

enie wra

enie wra

ż

ż

liwo

liwo

ś

ś

ci czuciowej

ci czuciowej

,

,



ostatecznie

ostatecznie

ś

ś

pi

pi

ą

ą

czk

czk

ę

ę

z niewydolno

z niewydolno

ś

ś

ci

ci

ą

ą

oddechow

oddechow

ą

ą





ś

ś

mier

mier

ć

ć

.

.

Hipokapnia

Hipokapnia

Spadek pr

Spadek pr

ęż

ęż

no

no

ś

ś

ci CO

ci CO

2

2

we krwi (poni

we krwi (poni

ż

ż

ej 35 mmHg)

ej 35 mmHg)

Przyczyny:

Przyczyny:



n

n

ajcz

ajcz

ęś

ęś

ciej jest wynikiem

ciej jest wynikiem

hiperwentylacji,

hiperwentylacji,

wyst

wyst

ę

ę

puj

puj

ą

ą

cej podczas O

cej podczas O

C

C

hW, stanów l

hW, stanów l

ę

ę

kowych,

kowych,

bólu, histerii

bólu, histerii

,

,



w

w

yst

yst

ę

ę

puje

puje

u chorych neurotycznych z przewlek

u chorych neurotycznych z przewlek

łą

łą

hiperwentylacj

hiperwentylacj

ą,

ą,



powstaje u chorych w wyniku

powstaje u chorych w wyniku

zatrucia

zatrucia

salicylanami

salicylanami

.

.

Objawy hipokapni:

Objawy hipokapni:



z

z

asadowica oddechowa

asadowica oddechowa

,

,



m

m

ajaczenie, zawroty g

ajaczenie, zawroty g

ł

ł

owy

owy

– bezpo

– bezpo

ś

ś

rednie

rednie

zw

zw

ęż

ęż

aj

aj

ą

ą

ce dzia

ce dzia

ł

ł

anie hipokapni na naczynia

anie hipokapni na naczynia

mózgowe

mózgowe

,

,



s

s

kurcz mi

kurcz mi

ęś

ęś

ni poprzecznie pr

ni poprzecznie pr

ąż

ąż

kowanych

kowanych

ko

ko

ń

ń

czyn górnych i dolnych (mo

czyn górnych i dolnych (mo

ż

ż

e doj

e doj

ść

ść

do

do

zaburzenia gospodarki wapniowo –

zaburzenia gospodarki wapniowo –

fosforanowej np.

fosforanowej np.

t

t

ęż

ęż

yczka

yczka

).

).