1
FIZJOLOGIA I
FIZJOLOGIA I
PATOLOGIA
PATOLOGIA
WYRZYNANIA
WYRZYNANIA
ZĘBÓW
ZĘBÓW
converted by: sobatolog
Stomatologia Dziecięca
2006/2007
2
Wyrzynanie zęba
(erupcja)
• jest to fizjologiczny proces
polegający na przesuwaniu się zęba
z miejsca jego rozwoju w kościach
szczęk do jego funkcyjnej pozycji w
jamie ustnej.
3
Fazy wyrzynania zębów
Fazy wyrzynania zębów
•
przederupcyjn
a
•
przedfunkcyjn
a
•
funkcyjna
4
Faza
Faza
przedfunkcyjna
przedfunkcyjna
rozpoczyna się ukazaniem korony w jamie
ustnej i trwa do
momentu uzyskania kontaktu z zębem
przeciwstawnym
utworzenie w tkance kostnej nad
przesuwającym się
zębem tzw. kanału przodującego (gubernacular
kanału przodującego (gubernacular
canal)
canal)
wzrostowi korzenia towarzyszy formowanie
przegród
międzyzębowych
połączenie oszkliwia z nabłonkiem jamy ustnej
z
towarzyszącymi reakcjami immunologicznymi
(naciek
komórek zapalnych, fagocytoza)
5
Biomechanizm wyrzynania
Biomechanizm wyrzynania
zębów według
zębów według
Andreasena
Andreasena
1.
1.
Teoria ogniska przodującego
Teoria ogniska przodującego
2.
Teoria pociągania włókien kolagenowych
3.
Teoria wzrostu korzenia
4.
Teoria rozwoju miazgi i zębiny
5.
Teoria wzrostu kości
6.
Teoria ucisku naczyń
7.
Teoria ucisku miazgi
8.
Teoria zaburzeń hemodynamicznych
6
Teoria wzrostu korzenia
Teoria wzrostu korzenia
• tłumaczy wyrzynanie zęba siłą, jaką
wywiera korzeń na dno zębodołu
• wzrost korzenia jest bodźcem do
ruchu korzenia w kierunku jamy ustnej
• przeczy tej teorii możliwość wyrznięcia
się zęba przed rozpoczęciem rozwoju
jego korzenia
7
Teoria Sichera
Teoria Sichera
• grube włókna kolagenowe biegnące od brzegu
zębodołu do nieuformowanego korzenia tworzą
tzw. więzadło hamakowe
więzadło hamakowe
• specjalny układ włókien tego więzadła
powoduje wysuwanie zęba ku powierzchni
wyrostka zębodołowego
Teoria Westina
Teoria Westina
• pociąganie przez rozrastającą się kość włókien
kolagenowych, biegnących od mieszka
zębowego do powierzchni wyrostka
zębodołowego
8
Teoria dojrzewania włókien kolagenowych
Teoria dojrzewania włókien kolagenowych
• skracanie się dojrzewających włókien ozębnej
powoduje wypychanie zawiązka zęba w kierunku
powierzchni wyrostka zębodołowego
Teoria naczyniowa
Teoria naczyniowa
• płyn pozanaczyniowy gromadzący się w tkance u
podstawy korzenia zwiększa ciśnienie tkankowe tej
okolicy
• nagromadzony płyn powoduje wypychanie zęba z
zębodołu
• dalszy wzrost korzenia następuje po zresorbowaniu
płynu
• tłumaczy jedynie ruchy zawiązka we wczesnej fazie
erupcji oraz przerywany charakter procesu wyrzynania
9
Czynniki wpływające na proces
Czynniki wpływające na proces
wyrzynania zębów
wyrzynania zębów
płeć
czynniki geograficzne (rasa, klimat)
czynniki genetyczne (bliźnięta, wady rozwojowe)
masa i długość urodzeniowa
termin porodu (czas trwania ciąży, pora roku)
dynamika rozwoju motorycznego dziecka
dieta (kobiety ciężarnej i karmiącej oraz dziecka)
ekspozycja na fluorki
stan zdrowia dziecka (endokrynopatie i inne
choroby ogólne)
10
Ogólne zasady wyrzynania zębów
Ogólne zasady wyrzynania zębów
(według Knychalskiej-Karwan)
(według Knychalskiej-Karwan)
→
zęby jednoimienne wyrzynają się jednocześnie
→
zęby w żuchwie wyrzynają się wcześniej nil zęby w
szczęce
→
największe odchylenia w kolejności wyrzynania
dotyczą zębów przednich
→
dziewczęta ząbkują wcześniej niż chłopcy
→
dynamika wyrzynania zębów podlega wpływom
dziedzicznym
→
u dzieci słabiej umięśnionych wyrzynanie zębów jest
opóźnione
→
istnieje tendencja do akceleracji czasu wyrzynania
→
występowanie fizjologicznych trem w okresie
wymiany uzębienia
11
Patologia wyrzynania
Patologia wyrzynania
zebów
zebów
zaburzenia rozwojowe zębów
zaburzenia dotyczące czasu
wyrzynania zębów
zaburzenia miejscowe towarzyszące
ząbkowaniu
zaburzenia ogólne
12
Zaburzenia rozwojowe mogą
dotyczyć ich:
• liczby
• wielkości
• kształtu
• struktury tkanek twardych
• topografii (miejsca wyrzynania)
13
Zaburzenia dotyczące liczby
Zaburzenia dotyczące liczby
zębów
zębów
• Nadliczbowość (hiperdoncja)
– zęby nadliczbowe (dentes
supernumerarii)
– zęby dodatkowe (dentes suplementarii)
• Niedoliczbowość (hipodoncja)
– prawdziwa / rzekoma
– oligodoncja / anodoncja
14
Nadliczbowość
Nadliczbowość
• to kliniczne lub radiologiczne występowanie
liczby zębów większej niż prawidłowa
• zęby nadliczbowe mogą występować w jamie
ustnej, być zębami zatrzymanymi lub
wyrzynać się ektopowo
• budowa tych zębów może być prawidłowa lub
atypowa (twory zębopodobne)
• wyróżniamy nadliczbowość prawdziwą i
rzekomą
tj. spowodowaną obecnością
przetrwałych zębów mlecznych
15
•
Zęby nadliczbowe (dentes
Zęby nadliczbowe (dentes
supernumerarii)
supernumerarii)
– są to zęby o nieprawidłowej budowie
(dysmorficzne) w zakresie ich kształtu
lub/i wielkości
– przykładem jest mesiodens
•
Zęby dodatkowe (dentes suplementarii)
Zęby dodatkowe (dentes suplementarii)
– są to zęby eumorficzne - o budowie
prawidłowej, typowej dla grupy zębów w
obrębie której się lokalizują
– najczęściej dotyczą zębów siecznych
i przedtrzonowych
16
•
Mesiodens
Mesiodens
– jest najczęstszą postacią hiperdoncji
– to ząb nadliczbowy wyrzynający się w
płaszczyźnie pośrodkowej między siekaczami
centralnymi szczęki (35%) lub zatrzymany w
obrębie podniebienia (65%)
– w ok. 20% przypadków stwierdza się w linii
pośrodkowej większą liczbę zębów nadliczbowych
– rozwija się w następstwie rozszczepienia
zawiązka zębowego jednego z siekaczy
centralnych
– może występować rodzinnie - dziedziczony AD
17
Mesiodens może
Mesiodens może
powodować
powodować
• utrudnione wyrzynanie centralnych
siekaczy w szczęce
• retencję tych siekaczy
• resorpcję przyległych korzeni zębów
• deformację podniebienia
• powstanie torbieli zawiązkowej
• rozsuwanie korzeni siekaczy centralnych
(diastema)
• następstwa ortodontyczne (stłoczenia,
przemieszczenia
• sąsiednich zębów)
• zaburzenie estetyki twarzy
18
Niedoliczbowość
Niedoliczbowość
• jest to obecność w jamie ustnej liczby zębów
mniejszej niż prawidłowa
• nieobecności zębów 8 nie traktuje się jako patologii
•
hipodoncja rzekoma
hipodoncja rzekoma
spowodowana jest obecnością
zębów zatrzymanych lub opóźnionym wyrzynaniem
• najczęściej dotyczy dolnych zębów 5, 1, 2 zębów 5,
2 szczęki a także zębów 8
• braki zawiązków u pacjentów rozszczepowych są
częstsze niż przeciętnie
• przyczyną tej anomalii są zaburzenia rozwoju
ektodermalnej listewki zębowej
19
Postacie hipodoncji wg
Postacie hipodoncji wg
Fostera
Fostera
• całkowity brak zawiązków zębów stałych, przy
pełnym uzębieniu mlecznym
• całkowity brak zawiązków zębów stałych, przy
częściowym braku zawiązków zębów mlecznych
• częściowy brak zawiązków zębów mlecznych i
stałych
• częściowy brak zawiązków zębów mlecznych,
przy pełnym uzębieniu stałym
20
•
Oligodoncja
Oligodoncja
– wrodzony brak większej niż 6 liczby zębów
•
Anodoncja (adencja)
Anodoncja (adencja)
– całkowity brak zębów spowodowany
brakiem ich zawiązków
– zwykle towarzyszy zespołom
uwarunkowanym genetycznie (dysplazja
ektodermalna) oraz rozszczepom wargi i
podniebienia
– częste jest rodzinne występowanie
– wrodzony brak zębów dziedziczony jest
jako cecha recesywna sprzężona z X
21
Reinkluzja (wtórna retencja
Reinkluzja (wtórna retencja
zęba)
zęba)
•
polega na ponownym zagłębianiu się całkowicie
lub częściowo wyrzniętego zęba, czyli na jego
cofaniu się w stosunku do płaszczyzny zgryzowej
•
dotyczy zębów mlecznych, najczęściej dolnych
trzonowców, wyjątkowo — zębów stałych
•
zagłębione zęby mleczne występują przy braku
lub obecności zawiązków zębów stałych
•
zęby zagłębione znajdują się w infraokluzji, co
odpowiada zgryzowi otwartemu częściowemu
bocznemu
22
Etiologia reinkluzji
Etiologia reinkluzji
teoria mechaniczna
teoria ankylozy
teoria inercji kostnej
parafunkcje
urazy prowadzące do wtłoczenia zęba
endokrynopatie
23
Zaburzenia dotyczące czasu wyrzynania
Zaburzenia dotyczące czasu wyrzynania
zębów
zębów
Mlecznych
Mlecznych
1. przedwczesne wyrzynanie zębów mlecznych
• zęby wrodzone czyli płodowe
• zęby noworodkowe czyli neonatalne
• zęby przedmleczne
2. opóźnione wyrzynanie zębów mlecznych
3. zatrzymanie zębów mlecznych
4. zęby mleczne przetrwałe
24
Zaburzenia dotyczące czasu wyrzynania
Zaburzenia dotyczące czasu wyrzynania
zębów
zębów
Stałych
Stałych
1. przedwczesne wyrzynanie zębów
stałych (przed 5 rokiem życia)
2. opóźnione wyrzynanie zębów stałych
(po 8 roku życia)
3. zatrzymanie zębów stałych
4. utrudnione wyrzynanie zebów
25
Przedwczesne wyrzynanie zębów
Przedwczesne wyrzynanie zębów
mlecznych (dentitio praecox, dentes
mlecznych (dentitio praecox, dentes
lactei praecoctes)
lactei praecoctes)
• to wyrzynanie zębów przed 5 miesiącem
życia
• postacie kliniczne:
→
zęby wrodzone czyli płodowe (dentes
connatales, dentes foetales)
→
zęby noworodkowe (dentes neonatales)
→
zęby przedmleczne (dentes
prelactantes)
26
»
Zęby wrodzone
Zęby wrodzone
• są to zęby (zwykle sieczne) obecne w jamie
ustnej dziecka już w momencie narodzin
• występują 3 razy częściej niż zęby
noworodkowe
»
Zęby noworodkowe
Zęby noworodkowe
• wyrzynają się do 30 dni od narodzin dziecka
• przyczyną jest zbyt płytkie położenie
listewki zębowej
• u noworodka mogą wyrznąć się wszystkie
siekacze centralne, oba siekacze centralne
w żuchwie lub pojedynczy siekacz
27
»
Zęby przedmleczne
Zęby przedmleczne
• są to zęby nadliczbowe
• nie mają odpowiednika w uzębieniu
mlecznym
• powstają z dodatkowej, tzw.
przedmlecznej listewki zębowej
• w 15% mogą być nimi zęby wrodzone
czy noworodkowe
28
»
Zęby wrodzone i noworodkowe
Zęby wrodzone i noworodkowe
•
są anomaliami rzadkimi (0,3 : 1 000)
•
w 85% przypadków są to przedwcześnie
wyrznięte zęby mleczne, zaś w 15% - zęby
przedmleczne
•
najczęściej wyrzynają się w odcinku przednim
żuchwy (zwykle siekacze centralne)
•
nieznacznie częściej występują u płci żeńskiej
•
zwykle mają prawidłową wielkość, kształt i
barwę
•
w przypadku, gdy są zębami przedmlecznymi
-korony są stożkowate, potworniakowe,
sopelkowate o żółtawej barwie, a korzeń -
niedokształcony
29
Zęby wrodzone i noworodkowe- c.d.:
»
Etiologia
Etiologia
• czynniki miejscowe - powierzchowne ułożenie
zawiązków zębów
• zaburzenia hormonalne matki
• choroby gorączkowe
• awitaminozy i niedobory pokarmowe
• zaburzenia metabolizmu cholesterolu
(ziarniniak kwasochłonny)
• czynniki genetyczne (rodzinne występowanie,
zespoły uwarunkowane genetycznie)
30
Zęby wrodzone i noworodkowe- c.d.:
»
Następstwa
Następstwa
• zęby przedwcześnie wyrznięte tkwię jedynie
w błonie śluzowej, wykazując znaczną
ruchomość
• stany zapalne błony śluzowej
• uszkodzenie wędzidełka lub języka
• przeszkoda w karmieniu piersią
• Infekcje brodawki sutkowej
• aspiracja do dróg oddechowych lub
połknięcie
31
Opóźnione wyrzynanie zębów
Opóźnione wyrzynanie zębów
mlecznych (dentitio lactei tarda)
mlecznych (dentitio lactei tarda)
• to wyrzynanie zębów mlecznych po 12
miesiącu życia
• najczęściej dotyczy zęba V
• opóźnienie pierwszego i drugiego
ząbkowania może być spowodowane tymi
samymi czynnikami
• zęby mleczne na ogół są mniej podatne na
działanie czynników ogólnych