1

Kredyty

Kredyty

bankowe

bankowe

Karol Śledzik

2



Kredyt bankowy - operacja polegająca na

postawieniu przez

bank

do dyspozycji

kredytobiorcy

na czas oznaczony określonej

kwoty środków

pieniężnych

, z

przeznaczeniem na określony cel.

Kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania

z kredytu na warunkach określonych w

umowie, zwrotu kwoty wykorzystywanego

kredytu wraz z

odsetkami

w określonym

terminie spłaty oraz zapłaty prowizji od

udzielonego kredytu.

Kredyt bankowy

3



Pożyczka – operacja polegająca na udzieleniu przez

osobę fizyczną lub instytucję określonej kwoty

środków pieniężnych lub określonych przedmiotów

do dyspozycji pożyczkobiorcy, na czas oznaczony. W

przeciwieństwie do kredytu bankowego nie jest

wymagane określenie celu na jaki pieniądze zostaną

wydatkowane oraz naliczenie i pobranie odsetek.



operacja polegająca na udzieleniu przez osobę

fizyczną lub instytucję określonej kwoty środków

pieniężnych lub określonych przedmiotów do

dyspozycji pożyczkobiorcy

Pożyczka bankowa

4

Funkcje kredytu



emisyjna - wprowadzenie do obiegu



dochodowa - tworzenie korzyści ekonomicznych

i finansowych dzięki powiększeniu skali ,

zwiększeniu siły nabywczej firmy



rozdzielcza - kredyt wpływa na wzrost dochodu

w danym regionie, branży oraz zwiększa w

określonym segmencie



interwencyjna - kredyt jest wykorzystywany jako

instrument polityki ekonomicznej



element rynku kapitałowego

5

Cechy kredytu



charakter pieniężny



zwrotność



celowość



odpłatność

kredyt jest odpłatny w dwóch aspektach:
1. prowizja od kredytu przyznanego
2. odsetki od kredytu wykorzystanego



zabezpieczenie

6

Zdolność kredytowa



zdolność podmiotu gospodarczego do

spłaty zaciągniętego kredytu wraz z

odsetkami, w terminie ustalonym między

kredytodawcą (bankiem) a kredytobiorcą.

Bank przed zawarciem umowy kredytowej

sprawdza zdolność kredytową podmiotu
gospodarczego.

7

KREDYT

POŻYCZKA

Umowa

Zgodnie z Prawem bankowym zawsze w

formie pisemnej,

Stosuje się przepisy dotyczące zabezpieczenia

spłaty i oprocentowanie kredytów –
forma pisemna gdy kwota pożyczki
przekracza kwotę 500 PLN,

Prawo do

środków
pieniężnych

Na mocy umowy kredytu środki pieniężne

zostają postawione do dyspozycji
kredytobiorcy, a właścicielem ich
jest bank,

Na pożyczkobiorcę przenoszona jest własność

określonej ilości pieniędzy

Cel i

przeznaczeni

e

Cel kredytu musi być dokładnie

sprecyzowany we wniosku
kredytowym i umowie
(kredytodawca ma prawo
kontrolować sposób wykorzystania
kredytu),

Brak wymogu sprecyzowania celu pożyczki

(zazwyczaj

udzielana

na

cele

konsumpcyjne),

Zdolność

kredytowa

Zgodnie z Prawem bankowym

kredytobiorca musi wykazywać
zdolność kredytową

Prawo Cywilne nie wymaga zdolności

kredytowej od kredytobiorcy, ale banki
badają zdolność kredytową
potencjalnych klientów

Wykorzystanie

środków

Na warunkach i zasadach umowy

kredytowej

Brak wymogu określania sposobu

wykorzystania środków

Odpłatność

Musi być odpłatny

Może być odpłatna bądź nieodpłatna,

Terminy spłaty

Termin spłaty jako element umowy

kredytowej jest obligatoryjny,

Umowa pożyczki nie musi określać terminu jej

zwrotu,

Spłata kapitału

W ratach kapitałowych

Zazwyczaj jednorazowo

8

RODZAJE

KREDYTÓW

9

Kredyt bankowy



Kredyt bankowy - operacja polegająca

na postawieniu przez bank do dyspozycji

kredytobiorcy na czas oznaczony

określonej kwoty środków pieniężnych, z

przeznaczeniem na określony cel.

Kredytobiorca zobowiązuje się do

korzystania z kredytu na warunkach

określonych w umowie, zwrotu kwoty

wykorzystywanego kredytu wraz z

odsetkami w określonym terminie spłaty

oraz zapłaty prowizji od udzielonego

kredytu.

10

Kredyt towarowy



Kredyt towarowy to postawienie do dyspozycji

towarów będących przedmiotem wymiany

rynkowej. Występuje on wówczas, gdy normalna

transakcja kupna-sprzedaży przekształca się w

stosunek kredytowy ze względu na odroczenie

terminu zapłaty. Kredyt towarowy jest kredytem

krótkoterminowym.



Szczególną formą kredytu towarowego

udzielanego przez bank konsumentowi

końcowemu za pośrednictwem instytucji

finansowej i sprzedawcy jest sprzedaż ratalna.

11

Kredyt hipoteczny



Kredyt hipoteczny -
długoterminowy kredyt bankowy,
którego zabezpieczeniem jest
hipoteka. Udzielany najczęściej na
budowę lub zakup nieruchomości.

12

Kredyt inwestycyjny



Kredyt inwestycyjny - jest przeznaczony na

sfinansowanie wydatków związanych z

prowadzeniem oraz rozwojem działalności

gospodarczej. Służy do sfinansowania przedsięwzięć

inwestycyjnych mające na celu budowę lub

rozbudowę istniejących już środków trwałych.

Warunkiem uzyskania tego rodzaju kredytu jest

udokumentowanie efektywności ekonomicznej,

słuszności inwestycji, przewidywanych zysków,

amortyzacji gwarancji bankowych oraz dobrze

przygotowanych kosztorysów, planów i innych

kalkulacji.

13

Kredyt konsumpcyjny



Kredyt konsumpcyjny - kredyt bankowy

udzielany na określone potrzeby osób, a

jego spłata jest indywidualnie ustalana z

bankiem. Zabezpieczenia kredytu

stanowią najczęściej dochody

kredytobiorcy lub poręczenia innych osób,

a wysokość kredytu zależy od możliwości

spłaty przez osobę zaciągającą kredyt.

14

Kredyt lombardowy



Kredyt lombardowy (stopa lombardowa)
określa cenę, po której bank centralny
udziela bankom komercyjnym pożyczek
pod zastaw papierów wartościowych.
Kwota kredytu nie może przekroczyć
równowartości 80% papierów
wartościowych obciążonych zastawem.

15

Kredyt obrotowy



Kredyt obrotowy - kredyt bankowy
przeznaczony jest na finansowanie
bieżącej działalności
przedsiębiorstwa, np. na zakup
wyposażenia, towaru.

16

Kredyt w rachunku
bieżącym



Kredyt w rachunku bieżącym – (linia

kredytowa) to limit w rachunku bankowym

do jakiego kredytobiorca może się

zadłużyć w okresie określonym umową.

Kredytobiorca korzysta z tego limitu w

miarę potrzeb. Bank udostępnia linię

kredytową w rachunku bieżącym klienta

lub na oddzielnym koncie bankowym.

17

Rodzaje kredytów c.d.

Przyjmując za kryterium formę kredytu można je podzielić na:



Kredyty w rachunku bieżącym – polega na tym, iż

kredytobiorca może w okresie wskazanym w umowie

kredytowej "zadłużać się" do określonej wysokości w

rachunku bieżącym tzn. dokonywać wypłat

przekraczających stan środków na jego rachunku,

powodując powstanie salda debetowego.



Kredyty w rachunku kredytowym - polega na założeniu

przez bank rachunku kredytowego przypisanego do

danego kredytobiorcy, na którym są ewidencjonowane

wszystkie wypłaty dokonywane przez bank w ramach

udzielonego kredytu, jak również wszelkie wpłaty

zmniejszające zadłużenie kredytobiorcy.

18



Kredyty dyskontowe - Udzielane przez bank kredyt, którego

zabezpieczeniem są weksle. Od kwoty udzielonego kredytu

bank potrąca odsetki, zwane dyskontem, których wysokość

zależy od kwoty wpisanej na wekslu oraz terminu

pozostającego do jego wykupu.



Kredyty akceptacyjne - upoważnienie klienta przez bank do

ciągnienia na niego weksli na określoną kwotę. Weksle są

akceptowane przez bank.



Kredyty związane ze skupem faktur.



Leasing - Jest szczególną formą finansowania polegającą na

przekazaniu na określony czas gotowych dóbr

inwestycyjnych.

19

Rodzaje kredytów c.d.

W zależności od waluty kredytu wyróżnia się:



Kredyty złotowe



Kredyty dewizowe

20

Ustawodawca nie uregulował koniecznej do uzyskania kredytu
dokumentacji. Z tego powodu aby uzyskać jeden kredyt

potrzebny jest

tylko dowód, natomiast do innego ( z reguły większego, np.
inwestycyjnego dla przedsiębiorstwa) potrzebny jest ich cały

plik.

Dokumentację kredytową możemy podzielić na:
1. dokumentację formalnoprawną
2. dokumentację finansową

Dokumentacja kredytowa

21

Dokumentacja kredytowa c.d.

Dokumentacja formalnoprawna zawiera:

status prawny firmy
odpis z rejestru sądowego
zaświadczenie z US oraz ZUS o niezaleganiu ze

zobowiązaniami podatkowymi oraz z tytułu

ubezpieczeń społecznych
deklaracje podatkowe potwierdzone przez US
opinie innych banków dotyczące kredytobiorcy

22

Dokumentacja kredytowa c.d.

Dokumentacja finansowa służy ocenie sytuacji

finansowej

podmiotu i zawiera:

sprawozdania finansowe za ostatnie dwa lata
finansowe sprawozdania analityczne, zgodne z
wymogami stawianymi przez bank
udokumentowanie liczbowe dotyczące wyliczeń
wnioskowanych potrzeb

23



Zakres dokumentacji dołączanej do wniosku jest

każdorazowo ustalany przez bank w zależności od specyfiki

przedsiębiorstwa oraz rodzaju proponowanych

zabezpieczeń kredytu. Dodatkowo mogą to być np. analizy

makroekonomiczne, sektorowe, odpisy udzielonych

koncesji, polisy ubezpieczeniowe, raporty biegłego

rewidenta.



Dokumentacja podlega w banku dokładnemu badaniu,

której elementem często jest wizyta inspektora

kredytowego w przedsiębiorstwie.

Dokumentacja kredytowa c.d.

24

Elementy umowy
kredytowej

25

Elementy umowy kredytowej

Umowa kredytu zawsze jest zawierana na piśmie i
określa w szczególności:



strony umowy:
kredytodawca,
kredytobiorca



kwota i waluta kredytu



cel kredytu



zasady i termin spłaty
kredytu



oprocentowanie kredytu i
warunki jego zmiany



sposób zabezpieczenia
spłaty kredytu



zakres uprawnień banku
związanych z kontrolą
wykorzystania i spłaty
kredytu



terminy i sposób
postawienia do dyspozycji
kredytobiorcy środków
pieniężnych



wysokość prowizji, jeżeli
umowa ją przewiduje



warunki dokonywania
zmian i rozwiązania umowy

26

Elementy umowy kredytowej c.d.

Dodatkowo, strony w umowie mogą określić:



sposób wykorzystania kredytu przez kredytobiorcę np.
realizowanie zleceń płatniczych



zobowiązanie kredytobiorcy do przedstawienia w banku
informacji i dokumentów niezbędnych do oceny jego sytuacji
gospodarczej i finansowej w okresie korzystania z kredytu



upoważnienia banku do dokonywania wizyt oraz inspekcji u
kredytobiorcy



sytuacje, w których bank może wypowiedzieć umowę
kredytu



uprawnienie kredytobiorcy do wcześniejszej spłaty kredytu

27

Ocena zdolności
kredytowej

28



Zdolność kredytowa to zdolność do spłaty

zaciągniętych kredytów wraz z odsetkami w

umownych terminach płatności. Zdolność kredytową

mają podmioty gospodarcze, których bieżące i

przewidywane wyniki finansowe oraz stan majątkowy

zapewniają wypłacalność. Banki dokonują oceny

zdolności kredytowej przed decyzją o przyznaniu

kredytu jak i przez cały czas trwania stosunku

kredytowego.



Wiarygodność kredytowa - gwarancja zachowania

zdolności kredytowej w przyszłości.

Ocena zdolności kredytowej

29

Metody oceny zdolności kredytowej osób indywidualnych dzielimy na:

1. analizę ilościową - polega ona na ustaleniu wysokości i stabilności
uzyskiwanych dochodów gwarantującą spłatę kredytu i odsetek w
terminie

2. analizę jakościową - polega ona na ocenie:



- cech osobowych klienta np. wiek, stan cywilny, liczba domowników
na utrzymaniu, wykształcenie, staż pracy, formę zatrudnienia, zawód,



- dotychczasowej współpracy klienta z bankiem np. długość
współpracy, korzystanie z innych kredytów oferowanych przez bank,



- ryzyka wynikającego z transakcji kredytowej uzależnionych od
kwoty kredytu, czasu trwania zobowiązania, jakość proponowanych
zabezpieczeń.

Ocena zdolności kredytowej c.d.

30

Ocena zdolności kredytowej c.d.



Analiza ilościowa



Wariant I – zdolność kredytową posiada osoba fizyczna, jeżeli
średniomiesięczny dochód netto pomniejszony o raty spłaty
wnioskowanego kredytu wraz z odsetkami i inne zobowiązania będzie
wyższy lub równy połowie przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w
sektorze przedsiębiorstw.



ZK = Dn – R - Z ≥ 1/2 PMF



ZK- zdolność kredytowa



Dn- średniomiesięczny dochód netto pomniejszony o raty spłaty
wnioskowanego kredytu wraz z odsetkami i inne zobowiązania



R- rata wraz z odsetkami



½ PMF- połowa przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze
przedsiębiorstw

31



Wariant II - zdolność kredytową posiada osoba fizyczna,
jeżeli jej sredniomiesięczny dochód netto pomniejszony o
raty spłaty wnioskowanego kredytu wraz z odsetkami i inne
wydatki podzielone przez liczbę osób korzystających z tych
dochodów będzie równy bądź wyższy kwocie ustalonej
przez bank.



ZK = (Dn – R - Z) / L ≥ S

32

Ocena zdolności kredytowej c.d.

Ocena zdolności kredytowej przedsiębiorstwa



Podstawą oceny zdolności kredytowej jest wniosek o kredyt, który zawiera m.in.
charakterystykę przedsiębiorstwa i ekonomiczne uzasadnienie rodzaju i kwoty kredytu
oraz oświadczenia kredytobiorcy dotyczące rachunków bankowych i zaciągniętych
zobowiązań.



Zdolność kredytową przedsiębiorstwa możemy podzielić na:



bieżącą- dotyczy niedalekiej przyszłości; ocenę tę przeprowadza się dla kredytów krótko- i
średnioterminowych



perspektywiczną- jej ocenę przeprowadza się przed udzieleniem kredytu
długoterminowego
oraz na:



zdolność kredytową pod względem formalnoprawnym



zdolność kredytową pod względem merytorycznym

I. personalny- określa stopień zaufania do właścicieli bądź zarządu
II. ekonomiczny- analiza i ocena bieżącej i przyszłościowej sytuacji ekonomiczno-

finansowej firmy i otoczenia

33

Ocena zdolności kredytowej c.d.

Banki oceniają zdolność kredytową przedsiębiorstw poprzez metody:

1. ilościowe(finansowe) - składające się z analizy poziomej
(porównanie do lat ubiegłych każdego elementu) i pionowej
(udziału poszczególnych pozycji w kwocie głównej np. pasywów)
sprawozdań finansowych umożliwiających ocenę stanu i wyników
finansowych przedsiębiorstwa oraz analizy wskaźnikowej.
2. jakościowe - dotyczy wewnętrznych i zewnętrznych cech
opisujących jakość funkcjonowania przedsiębiorstwa.

3. mieszane(syntetyczne) - wykorzystują jednocześnie metody
ilościowe i jakościowe.

34

Ocena zdolności kredytowej c.d.



Analiza ilościowa



Sprawozdania finansowe składają się z:

A) bilans- ukazuje źródła pozyskania dochodów i cel, na jaki

zostały przeznaczone

B) rachunek zysków i strat

C) sprawozdanie z przepływów pieniężnych

35

Ocena zdolności kredytowej c.d.

Analiza ilościowa c.d.



Analiza wskaźnikowa ukazująca wyniki działalności dzieli wskaźniki na:



wskaźniki płynności

2. wskaźnik rentowności



np. wskaźnik rentowności sprzedaży ROS= wynik netto/ sprzedaż netto*
100%

3. sprawności działania przedsiębiorstwa



np. wskaźnik produktywności aktywów WPA= sprzedaż netto/aktywa ogółem.
Informuje ile złotych sprzedaży netto przynosi przeciętnie jedna złotówka
aktywów

4. wskaźniki zadłużenia



np. wskaźnik zadłużenia aktywów ZA= zobowiązania ogółem/aktywa



Przedstawia potencjalny stopień zabezpieczenia majątkiem firmy spłaty jej
zadłużenia.

36

Ocena zdolności kredytowej c.d.



Analiza jakościowa



Analiza ta jest w formie opisowej i stanowi uzupełnienie informacje
związane z analizą ilościową. Ocenia się ją na podstawie analizy SWOT,
analizy czynników ekonomicznych badających sytuację wewnętrzna tj.
jakość kadry, majątek trwały firmy, zdolność finansową właścicieli,
prowadzona strategia marketingowa oraz ocenę otoczenia
ekonomicznego przedsiębiorstwa związane z charakterem i jakością
produktu, rynkiem (struktura dostawców, pozycja konkurencyjna)
rodzajem branży.



W przypadku kredytów inwestycyjnych średnio i długoterminowych



banki wymagają biznes planów zawierających m.in. ogólną



charakterystykę firmy, produktu i przedsięwzięcia, historię firmy,
analizę



marketingową rynku.

37

Ocena zdolności kredytowej c.d.



Innym podziałem metod analizy kredytowej jest podział na:



analizę ekonomiczno-fiansową obejmującą analizę

działalności przedsiębiorstwa i syntetycznych wskaźników

finansowych



analizę punktową polegającą na przypisywaniu danym

wielkościom określonej liczby punktów



analiza SWOT



analiza dyskryminacyjna- połączenie analizy wskaźnikowej

z metodą statystyczną, poprzez które bank klasyfikuje

przedsiębiorstwo do określonej grupy ryzyka:

przedsiębiorstwo bez zastrzeżeń, przedsiębiorstwo bez

zdecydowanych sygnałów dotyczących przyszłości oraz

przedsiębiorstwo zagrożone upadłością

38

Ocena zdolności kredytowej c.d.



Trzeci podział metod szacowania zdolności to podział na:



metody logiczno – dedukcyjne (określane jako tradycyjne

lub opisowe) zdolność kredytowa oceniana jest przez

dane opisujące bieżącą sytuację ekonomiczno -

finansową,



2. metody empiryczno – indukcyjne (zwane

statystyczno - matematycznymi) opierają się na

prognozowaniu przyszłej wypłacalności firmy na

podstawie sprawozdań finansowych.

39

40

Ocena ekonomiczna przedsiębiorstwa dla potrzeb oceny ryzyka kredytowego

Ocena ekonomiczna

Elementów uczestniczących w działalności

gospodarczej przedsiębiorstwa

Otoczenia przedsiębiorstwa

1.

Czynnik ludzki:

-

- Kierujący przedsiębiorstwem (Zarząd,

prezes,

-

dyrektor),

-

- Kierownictwo średniego szczebla

zarządzania,

-

- Personel.

-

2. Środki materialne (środki pracy):

-

- wielkość i struktura środków

trwałych,

-

- stan technologiczny środków

trwałych,

-

- jakość środków trwałych ( ich

wydajność),

-

- uniwersalność środków trwałych,

-

- stopień wykorzystania zdolności

produkcyjnej,

-

- inwestycje w środki trwałe,

-

3. Środki finansowe:

-

- dane ze sprawozdań finansowych,

-

- informacje o majątku osobistym

właścicieli

-

przedsiębiorstwa i kierownictwa

związanego

-

kapitałowo z firmą oraz płynność ich

majątku,

-

- zdolność finansowa głównych

właścicieli

-

przedsiębiorstwa, do wnoszenia

dodatkowego

-

kapitału i udzielania gwarancji dla

banku.

1.

Produkt:

- Jednorodność,

- dywersyfikacja produkcji,
- faza cyklu życia,

- elastyczność.

1.

Sektor:

-

koniunktura w sektorze,

-

atrakcyjność sektora.

2.

Rynek:

-

odbiorcy,

-

dostawcy,

-

konkurenci.

41

Credit Scoring – ocena punktowa



1. Wykorzystywana przy ocenie zdolności kredytowej osób indywidualnych
Polega na ocenie punktowej cech jakościowych i ilościowych osób
składających w banku wniosek o kredyt. Ocenia się tu najistotniejsze
zdaniem banku cechy mające wpływ na analizę zdolności kredytowej np.
wiek, wykształcenie, zatrudnienie, sytuację majątkową, osiągane dochody
itp. Po wyodrębnieniu tych cech przyznaje się każdej z nich określoną liczbę
punktów.



Zwykle w praktyce stosuje się skalę czterostopniową wg której dzieli się
kredytobiorców na:

- dobrych
- przeciętnych
- słabych
- złych

42

Credit Scoring – ocena punktowa c.d.



W rzeczywistości każdy bank indywidualnie ustala kryteria

przyznawania kredytów, jednak na podstawie

przeprowadzonej obserwacji da się wyodrębnić pewien

zespół wspólnych cech charakteryzujących „dobrego

klienta”, w szczególności:



- są właścicielami mieszkań lub domów



- posiadają rodziny (małżonków, dzieci)



- rzadko zmieniają adres zamieszkania



- ich miesięczne dochody są wyższe od przeciętnej



- rzadko zmieniają miejsce pracy



- z punktu widzenia wykonywanego zawodu są zaliczani do

szczebla wyższego lub średniego

43

Credit Scoring – ocena punktowa c.d.



W praktyce bankowej wartość dzieląca klientów na dobrych i

złych jest tzw. WARTOŚCIĄ (PUNKTEM) ODCIĘCIA.

Granica ta ustalana jest w oparciu o wieloletnią obserwację

opłacalności kredytów konsumpcyjnych. Wartość ta nie

zawsze jednak jest czynnikiem decydującym. Często

wyznacza się obszar wartości wokół punktu odcięcia (SZARA

STREFA), w ramach którego ostateczną decyzję pozostawia

się analitykowi kredytowemu (DECYZJA PRZEŁAMUJĄCA).



Wykorzystanie metod scoringowych wiąże się bezpośrednio z

koniecznością zwiększenia efektywności obsługi kredytowej

klientów. Uzyskuje się to dzięki standaryzacji oceny zdolności

kredytowej i automatyzacji procesu podejmowania przez

bank decyzji. Metoda ta umożliwia zatem określenie w

syntetyczny sposób wielkości ryzyka związanego ze

stopniem wiarygodności kredytowej klienta, wspomaga

również monitorowanie oraz zarządzanie portfelem kredytów

detalicznych.

44

Credit Scoring – ocena punktowa c.d.



2. Wykorzystywana przy ocenie zdolności kredytowej
przedsiębiorstwa
Dokonuje się jej po uprzednim ocenieniu czynników
obiektywnych i subiektywnych. Punktuje się wszystkie
brane wcześniej pod uwagę elementy.



Syntetyczna ocena punktowa sytuacji ekonomiczno-
finansowej przedsiębiorstwa jest sumą dwóch elementów:



sumy cząstkowych ocen punktowych za każdy z ocenianych
obszarów



korekty punktowej oceny czynników obiektywnych,
obejmującej wyniki wstępnej analizy sprawozdań
finansowych.

45

Credit Scoring – ocena punktowa
c.d.

Kryterium oceny

Skala ocen

1.

Rentowność prowadzonej działalności

2.

Płynność finansowa

3.

Sprawność zarządzania

4.

Poziom zadłużenia

Max 20 pkt

Max 15 pkt

Max 10 pkt

Max 15 pkt

Zasady analizy punktowej banku X

Ocena ilościowa

46

Credit Scoring – ocena punktowa
c.d.

Kryterium oceny

Skala ocen

1.

Zasięg rynku

- międzynarodowy
- krajowy
- regionalny
- lokalny
- brak informacji

1.

Pozycja kredytobiorcy na rynku

- lider
- podmiot o uregulowanej pozycji działający w warunkach silnej konkurencji
- podmiot utrzymujący się na rynku bez ugruntowanej pozycji
- debiut na rynku
- brak informacji

1.

Forma własności

- publiczna – podmiot notowany na giełdzie
- prywatna
- komunalna
- podmiot w trakcie prywatyzacji
- państwowa

1.

Stopień uzależnienia od rynku

- współpraca z wieloma odbiorcami i dostawcami, perspektywy wejścia na
nowe rynki, duże zróżnicowanie oferowanych produktów
- mała liczba odbiorców i dostawców, perspektywy zdobycia nowych rynków
zbytu, szeroka gama oferowanych produktów
- mała liczba odbiorców i dostawców, trudności z rozszerzeniem rynków
zbytu, niski stopień dywersyfikacji produkcji
- uzależnienie od jednego odbiorcy lub dostawcy, niski stopień
dywersyfikacji produkcji, wysokie ryzyko utraty rynków zbytu
- trudności ze zbytem towarów, brak perspektyw na zdobycie nowych
rynków zbytu lub brak informacji

Max 6 pkt

6

5-4

3

2-1

0

Max 8 pkt

8-7
6-4
3-2

1
0

Max 6 pkt

6-5

4
3
2
1

Max 10 pkt

10-8

7-5
4-3
2-1

0

Ocena jakościowa

47

Credit Scoring – ocena punktowa
c.d.

Kryterium oceny Skala ocen: min -10 pkt,

max 10 pkt

- występowanie dodatkowych ryzyk, np. ekologicznego, technicznego,

inwestycyjnego, politycznego i walutowego branży, oraz ryzyko spowodowane

podatnością podmiotu na sezonowość i cykle koniunkturalne

- jakość dotychczasowej współpracy z bankiem

- doświadczenia zawodowe i kwalifikacje kadry zarządzającej, wpływ kadry

kierowniczej na osiągane wyniki

- perspektywy rozwojowe

Ocena

uzupełniająca

48

Credit Scoring – ocena punktowa c.d.



Na podstawie analizy sytuacji ekonomicznej kredytobiorca

przydzielany



jest do jednej z 10 klas ryzyka kredytowego:



1. pierwszorzędnej



2. mocnej



3. dobrej



4. zadowalającej



5. akceptowalnej



6. krańcowej



7. niezadowalającej



8. wątpliwej



9. złej



10. straconej

49

Credit Scoring – ocena punktowa c.d.



Drugim kryterium oceny kredytobiorcy jest terminowość regulowania należności
bankowych. Odnosi się ono tylko do klientów, którzy posiadają historię rachunków
bankowych. W innym przypadku przyporządkowanie kredytobiorcy do danej kategorii
ryzyka zależy wyłącznie od oceny jego sytuacji ekonomicznej dokonywanej na
podstawie danych historycznych lub prognozowanych.



Klasyfikacja należności przedstawia się następująco:



kategoria A – opóźnienie w spłacie kapitału i odsetek nie przekracza 1 miesiąca



kategoria B – opóźnienie w spłacie kapitału i odsetek wynosi powyżej 1 miesiąca i



nie dłużej niż 3 miesiące



kategoria C – opóźnienie w spłacie kapitału i odsetek wynosi powyżej 3 miesięcy i



nie dłużej niż 6 miesięcy



kategoria D – opóźnienie w spłacie kapitału i odsetek wynosi powyżej 6 miesięcy



W celu otrzymania syntetycznej oceny zdolności kredytowej podmiotu bank bierze pod
uwagę obydwa kryteria, przyporządkowujące do odpowiednich klas ryzyka
kredytowego

50

Credit Scoring – ocena punktowa
c.d.

Kryterium

terminowości

spłaty

Kryterium sytuacji ekonomiczno-finansowej

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

Liczba punktów

100-95

94-90

89-85

84-70

69-55

54-40

39-30

29-20

19-paź

9-0

A

A1

A2

A3

A4

A5

A6

A7

A8

A9

A10

B

B1

B2

B3

B4

B5

B7

B8

B9

B10

C

C1

C2

C3

C4

C5

C6

C7

C8

C9

C10

D

D1

D2

D3

D4

D5

D6

D7

D8

D9

D10

E

E1

E2

E3

E4

E5

E6

E7

E8

E9

E10

Syntetyczna ocena ryzyka kredytowego banku X

51

Credit Scoring – ocena punktowa c.d.



Kategorie ryzyka kredytowego:



- kategoria normalna – A1 A2 A3 A4 A5



- kategoria pod obserwacją - A6 B1 B2 B3 B4 B5 B6



- kategoria poniżej standardu – A7 B7 C1 C2 C3 C4 C5 C6



- kategoria wątpliwa – A8 B8 C7 C8 D1 D2 D3 D4 D5 D6 D7



- kategoria stracona – A9 A10 B9 B10 C9 C10 D8 D9 D10

E1-E10



Zakwalifikowanie do danej kategorii ryzyka kredytowego

wiąże się z koniecznością tworzenia rezerw celowych na

odpowiednim poziomie.

52

Klasyfikacja Credit scoringu (punktowej oceny ryzyka)

1. Ze względu na cel analizy scoringowej

-

systemy minimalizujące ryzyko nie, wywiązania się
klienta ze zobowiązań,

-

systemy maksymalizujące zysk wypracowany, w
związku ze współpracą z danym klientem,

2. Ze względu na oceniany podmiot

-

scoring osób fizycznych,

-

scoring podmiotów gospodarczych,

- małych przedsiębiorstw,
- średnich i dużych przedsiębiorstw;

3. ze względu na rodzaj kredytu

-

scoring kredytów konsumpcyjnych,

- scoring kredytów gotówkowych,
- scoring kredytów samochodowych,

- scoring kredytów hipotecznych,
- scoring wykorzystywany w procesie,

wydawania kart kredytowych,
- scoring kredytów gospodarczych,

4. ze względu na cel wykorzystania

-

zewnętrzny,

-

wewnętrzny;

5. ze względu na podmiot dokonujący punktowej oceny

ryzyka kredytowego

-

ocena punktowa banku komercyjnego,

-

ocena punktowa banku centralnego,

-

ocena punktowa biura kredytowego,

-

ocena punktowa agencji ratingowej,

-

ocena emitentów kart płatniczych,

-

ocena towarzystwa ubezpieczeniowego,

-

inne;

6. ze względu na dziedzinę, w której scoring jest

wykorzystywany

-

scoring bankowy,

-

scoring ubezpieczeniowy,

-

scoring marketingowy,

-

inne (wykorzystywane między innymi w medycynie, w
kwestii podatków itp.).

53

Zalety i wady techniki scoringowej

ZALETY

WADY

1.

prostota i szybkość analizy,

2.

jednolitość procesu oceny zdolności kredytowej,

3.

zachowanie obiektywizmu oceny,

4.

możliwość prowadzenia elastycznej polityki kredytowej przez
kierownictwo banku,

5.

zmniejszenie liczby złych kredytów,

6.

możliwość rezygnacji z poręczeń przy udzielaniu kredytów,

7.

kontrola i przewidywanie złych długów,

8.

zwiększenie wydajności pracy banku,

9.

możliwość zwiększenia delegacji uprawnień do udzielania
kredytów,

10.

możliwość wykorzystania w działach marketingu
bezpośredniego,

11.

możliwość szybszej ekspansji na nowe rynki , dotychczas nie
obsługiwane,

12.

zredukowanie żądanych dokumentów niezbędnych do
przeprowadzenia oceny,

13.

skuteczność instrumentu w procesie monitorowania jakości
kredytu w trakcie kredytowania,

14.

zmniejszenie kosztów obsługi,

15.

skrócenie czasu, niezbędnego do przeprowadzenia analizy

kredytowej.

1.

możliwość szybkiej dezaktualizacji systemu i

niezdolność do szybkiego dostosowywania się do
zmian w gospodarce,

2.

budowa tablicy scoringowej jedynie na podstawie
populacji podmiotów, którym zostały przydzielone

kredyty, pomijając grupę klientów, którym
wnioski odrzucono,

3.

zbytnia ogólnikowość,

4.

brak części poświęconej analizie jakościowej,

5.

klasyfikowanie nowo badanych podmiotów
jedynie do dwóch klas ryzyka: dobrej i złej,

pomijając klasy pośrednie,

6.

zbyt mała ilość ocenianych cech badanego

podmiotu.

54

Zabezpieczenia zwrotności kredytów



Metodą zmniejszenia indywidualnego ryzyka kredytowego

są uzyskane przez bank zabezpieczenia, które powinny

zapewnić odzyskanie zaangażowanej sumy kredytowej wraz

z odsetkami i prowizjami. Podstawową gwarancją spłaty

kredytu dla banku powinna być sytuacja ekonomiczno-

finansowa kredytobiorcy W wielu przypadkach nie można

jednak dokładnie ocenić ryzyka związanego z daną

transakcją, dotyczy to np. ubiegania się o kredyt przez

nowe podmioty gospodarcze, rozpoczynające dopiero

działalność gospodarczą. Niestabilne warunki

gospodarowania, jak również ogólny spadek koniunktury

powodują, że nawet dobrze rozwijające się firmy mogą

popaść w trudności finansowe i utracić zdolność kredytową.

Posiadanie zabezpieczenia pozwala wówczas na odzyskanie

całości lub przynajmniej części zaangażowanych środków.

55

Zabezpieczenia zwrotności kredytów
c.d.

Prawne zabezpieczenia kredytów można podzielić m.in.

na:



płynne (gwarancje, awale i poręczenia bankowe)



rzeczowe, czyli niepłynne (hipoteka, zastaw
bankowy)

Zabezpieczenia w pierwszej grupie charakteryzują

się większą

płynnością, niż zabezpieczenia w drugiej grupie,

które aby

zaspokoić wierzytelność banku muszą zostać

najpierw sprzedane.

56

Zabezpieczenia zwrotności kredytów c.d.

Prawne zabezpieczenia dzielą się także na:



osobiste



rzeczowe

Cechą

charakterystyczną

tych

pierwszych

jest

odpowiedzialność

osobista osoby dającej zabezpieczenie, tych drugich natomiast

–

ograniczenie odpowiedzialności do poszczególnych składników
majątku.

57

Zabezpieczenia zwrotności kredytów c.d.

Wśród zabezpieczeń
osobistych należy wyróżnić:



weksel własny in blanco



poręczenie wekslowe



poręczenie według prawa

cywilnego



gwarancję bankową



przelew wierzytelności



przystąpienie do długu

kredytowego



pełnomocnictwo

Zabezpieczenia rzeczowe to:



zastaw ogólny



bankowy zastaw rejestrowy



zastaw na prawach



przewłaszczenie na

zabezpieczenie



kaucja



blokada środków na

rachunku bankowym



hipoteka

58

Zabezpieczenia zwrotności kredytów c.d.



Weksel własny in blanco jest dokumentem zawierającym podpis wystawcy
weksla, nie zawiera jednak sumy wekslowej i terminu płatności. Weksel in
blanco jako samoistne zabezpieczenie kredytu przyjmowany jest od
kredytobiorców dobrze znanych bankowi o dobrej sytuacji ekonomiczno –
finansowej.



W momencie składania weksla w banku ani bank, ani kredytobiorca nie znają
kwoty, na jaką weksel będzie wystawiony.



Najczęściej łącznie z wekslem in blanco wystawca podpisuje, tzw. deklarację
do weksla in blanco. Stwierdza ona treść porozumienia pomiędzy wystawcą a
bankiem, co do wypełniania weksla.



Bank, który przyjął spłatę kredytu od wystawcy weksla lub od poręczyciela,
ma obowiązek zwrócić mu weksel wraz z deklaracją wekslową.



Prawo poręczyciela do dochodzenia roszczeń przeciwko wystawcy nie wynika z
samego weksla, dlatego poręczyciel powinien żądać od banku wydania mu
pokwitowania spłaty kredytu.

59

Zabezpieczenia zwrotności kredytów c.d.



Poręcznie wekslowe (awal) – zobowiązuje poręczyciela na równi z
wystawcą weksla do spłaty kredytu w ustalonych terminach płatności.



Jesli wystawcą weksla in blanco jest np. spółka z ograniczoną
odpowiedzialnością poręczenia wekslowego może udzielić każdy ze
wspólników, członek zarządu czy prokurent. Udzielając za spółkę poręczenia
wekslowego wspólnicy czy członkowie zarządu odpowiadają za wypełnienie
zobowiązania wekslowego przez spółkę całym swoim majątkiem.



Poręczenie według prawa cywilnego – poręczyciel zobowiązuje się do
spłaty kredytu w razie uchylenia się kredytobiorcy od wywiązania się ze
zobowiązań. Poręczycielem za kredytobiorcę może być również bank.



Poręczenie bezterminowe – wówczas gdy poręczyciel w oświadczeniu nie
wskazał okresu, w ciągu którego będzie ponosił odpowiedzialność.



Poręczenie treminowe – wówczas, gdy pręczyciel przyjmuje na siebie
odpowiedzialność za spłatę kredytu na wypadek, gdyby kredytobiorca nie
spłacił go w ciągu okresu oznaczonego w umowie poręczenia.

60

Zabezpieczenia zwrotności kredytów c.d.



Gwarancje bankowe – polegają na zobowiązaniu banku

do zapłaty sumy pieniężnej kredytodawcy odpowiadającej

kwocie niespłaconych rat kredytu, należnych odsetek i

kosztów postępowania, jeśli kredytobiorca nie wywiąże się

ze swoich zobowiązań wobec banku - wierzyciela.



Przelew (cesja) wierzytelności – jako zabezpieczenie

kredytu jest umową między kredytobiorcą lub osobą trzecią

(cedant) a bankiem udzielającym kredytu, na mocy której

kredytobiorca przenosi na bank swoje prawo do otrzymania

konkretnej sumy za sprzedane towary lub usługi.

61

Zabezpieczenia zwrotności kredytów
c.d.



Przystąpienie do długu kredytowego – polega

na tym, że do dotychczasowego kredytobiorcy –

dłużnika przystępuje osoba trzecia w charakterze

dłużnika solidarnego. Dotychczasowy dłużnik nie

zostaje zwolniony z obowiązku spłaty kredytu, a

nowy odpowiada wobec banku jak za spłatę

kredytu własnego.



Pełnomocnictwo do dysponowania

rachunkiem bankowym – pełnomocnictwa

takiego udziela kredytobiorca lub osoba trzecia, w

tym np. poręczyciel.

62

Zabezpieczenia zwrotności kredytów c.d.



Zastaw ogólny – dotyczy zbywalnych przedmiotów ruchomych.
Dochodzenie roszczenia przysługuje wierzycielowi niezależnie od zmiany
właściciela. Prawo zastawu może być ustanowione na parku maszynowym,
towarach przeznaczonych do sprzedaży, surowcach lub półfabrykatach,
pojazdach mechanicznych, przedmiotach wartościowych.



Bankowy zastaw rejestrowy – może być ustanowiony na rzeczach
ruchomych kredytobiorcy. Od umowy zastawu ogólnego bankowy zastaw
rejestrowy różni się tym, że przedmiot zastawu może pozostać w posiadaniu
kredytobiorcy, co jest niedopuszczalne w wypadku zastawu ogólnego.



Zastaw na prawach – dotyczy praw zbywalnych, tj. papierów
wartościowych (akcje, obligacje), udziałów w spółkach, praw w zakresie
wynalazczości (patent, prawa z umowy licencyjnej). W działalności
kredytowej przy sprzedaży ratalnej towarów stosuje się zastaw ustawowy
- w razie niespłacenia kredytu bank ma prawo zastawu roszczenia na
nabytym przez kredytobiorcę przedmiocie.

63

Zabezpieczenia zwrotności kredytów c.d.



Przewłaszczenie na zabezpieczenie - upoważnia

kredytodawcę do przewłaszczenia ruchomych przedmiotów

(np. maszyn, pojazdów, zapasów, biżuterii) na pokrycie

roszczeń z tytułu niespłaconego kredytu. Przewłaszczenie

na zabezpieczenie tym się różni od zastawu, że na czas

spłaty kredytu kredytodawca staje się właścicielem rzeczy

należących do kredytobiorcy.



Kaucja – polega na tym, że kredytobiorca (lub inna osoba

w jego imienu) składa kredytodawcy zabezpieczenie w

postaci środków pieniężnych, książeczek i bonów

oszczędnościowych lub innych przedmiotów wartościowych.

64

Zabezpieczenia zwrotności kredytów c.d.



Blokada środków na rachunku bankowym – polega na wyodrębnieniu
środków na rachunkach bankowych lub powierzonych bankowi depozytów
należących do kredytobiorcy lub poręczyciela i udostępnieniu
kredytodawcy w momencie powstania zaległych roszczeń.



Blokada dokonywana jest na pisemne zlecenie posiadacza rachunku lub
osób posiadających nieograniczone pełnomocnictwo do dysponowania tym
rachunkiem, przez bank prowadzący dany rachunek. Bank ten powinien
wydać kredytobiorcy potwierdzenie dokonania nieodwołalnej blokady. Bank
wydając to potwierdzenie bierze tym samym na siebie obowiązek
utrzymania tej blokady.



Hipoteka – obciąża nieruchomość dłużnika prawem do dochodzenia
roszczenia przez wpis do ksiąg wieczystych. Daje wierzycielowi
pierwszeństwo dochodzenia swych praw do nieruchomości nawet po
zmianie jej właściciela. Ale windykacja niespłaconego kredytu może
nastąpić tylko w drodze egzekucji na podstawie wyroku sądowego.

65

Zabezpieczenia zwrotności kredytów c.d.



W stosunku do dobrych kredytobiorców zaciągających krótkookresowe
kredyty na działalność bieżącą banki mogą nie żądać dodatkowego
zabezpieczenia. Przy kredytach krótkoterminowych w wypadku klientów o
dobrym standingu finansowym wystarczającym zabezpieczeniem może
być weksel in blanco. Regułą jest natomiast wymaganie zabezpieczenia
dla kredytów długoterminowych.



Zabezpieczenia, których ustanowienie jest bardziej skomplikowane i
kosztowne (np. hipoteka), powinno się preferować przy kredytach średio- i
długoterminowych. Najszybszą możliwość uzyskania środków stwarzają
gwarancje bankowe i poręczenia, choć oczywiście realność zaspokojenia
roszczeń banku zależy od osoby gwaranta lub poręczyciela. Najbardziej
preferowane są w związku z tym gwarancje lub poręczenia udzielane
przez banki. Szybką możliwość zaspokojenia roszczeń banku daje także
prawo do dysponowania rachunkiem bankowym kredytobiorcy lub
poręczyciela.

66

System tworzenia rezerw celowych



Powszechnym sposobem ograniczania ryzyka związanego z działalnością banku jest
tworzenie i rozwiązywanie rezerw celowych na należności bankowe obciążone ryzykiem
kredytowym. W każdym systemie bankowym istnieją rozwiązania obligujące banki
komercyjne do równoważenia ryzyka oraz zagrożenia spłaty przez dłużnika
wierzytelności bankowych adekwatnymi rezerwami, które zwykle mają następujące
formy:



- rezerw ogólnych



- rezerw celowych.



Rezerwy celowe natomiast są istotnym elementem systemu ewidencji
księgowej, w której zgodnie z zasadą ostrożnej wyceny chodzi o uchwycenie
najbardziej zbliżonej do realnej wartości aktywu, jakim jest należność
kredytowa.



Najważniejszym składnikiem tej wyceny jest klasyfikacja należności stosownie do ich
wymiaru nominalnego skorygowanego o ryzyko ich zwrotu. Systemy bankowe nie
regulują jednoznacznie sposobu klasyfikacji należności oraz skali tworzonych rezerw
celowych, które w sposób pośredni lub bezpośredni są pokrywane z wypracowanego
przez bank zysku.

67

System tworzenia rezerw celowych
c.d.

Kategoria
należności

Charakterystyka klasy ryzyka wg kryterium
regulowania należności i sytuacji ekonomiczno-
finansowej

Tworzenie rezerw celowych

Normalne

Należności w wypadku których:
- opóźnienie w spłatach kapitału lub odsetek nie
przekracza 1 miesiąca
- sytuacja ekonomiczno-finansowa dłużników nie
budzi obaw

0% należności z wyjątkiem
należności od osób prywatnych
(z wyłączeniem kredytów
mieszkaniowych), na które
tworzy się rezerwy w wysokości
co najmniej 1,5% należności

Pod

obserwacją

Należności w wypadku których:
- opóźnienie w spłatach kapitału lub odsetek nie
przekracza 1 miesiąca
- sytuacja ekonomiczno-finansowa dłużników nie
budzi obaw, ale które jednak budzą wątpliwości wg
kryteriów ustalonych przez bank (np. ze względu na
ryzyko kraju, regionu, branży, grupy klientów, grupy
produktów)

Co najmniej 1,5% należności

Poniżej

standardu

Należności w wypadku których:
- opóźnienie w spłacie kredytu lub odsetek wynosi
powyżej 1 miesiąca i nie dłużej niż 3 miesiące
- sytuacja ekonomiczno-finansowa dłużników może
stanowić zagrożenie terminowej spłaty należności

Co najmniej 20% należności

System klasyfikacji należności oraz tworzenia rezerw celowych w Polsce

68

System tworzenia rezerw celowych c.d.

Wątpliwe

Należności w wypadku których:
- opóźnienie w spłacie kredytu lub odsetek wynosi
powyżej 3 miesięcy i nie dłużej niż 6 miesięcy
- sytuacja ekonomiczno-finansowa dłużników ulega
znacznemu pogorszeniu, a zwłaszcza gdy ponoszone
straty naruszają fundusz założycielski, kapitał
akcyjny, kapitał zakładowy lub fundusz udziałowy, z
zastrzeżeniem sytuacji, gdy należność wynika z
finansowania przedsięwzięcia inwestycyjnego
mającego stanowić po jego zrealizowaniu
podstawową i zasadniczą bazę działalności, zaś
ponoszone straty nie przekraczają poziomu
założonego w planie, na podstawie którego oceniana
była zdolność kredytowa dłużnika, ani też 25% kwoty
funduszu założycielskiego, kapitału akcyjnego,
kapitału zakładowego lub funduszu udziałowego

Co najmniej 50% należności

Stracone

Należności w wypadku których:
-opóźnienie w spłacie kredytu lub odsetek wynosi
powyżej 6 miesięcy, bądź też:
-> należności od dłużników postawionych w stan
upadłości lub likwidacji, z wyjątkiem, gdy następuje
ona na podstawie przepisów o prywatyzacji i
komercjalizacji przedsiębiorstw państwowych
-> należności od dłużników, przeciwko którym
bank złożył wniosek o wszczęcie postępowania
egzekucyjnego lub rozpoczął zaspokajanie własnych
roszczeń z przedmiotów zabezpieczeń w innym
trybie
-> należności od dłużników, których miejsce
pobytu jest nieznane i których majątek nie został
ujawniony
->należności kwestionowane przez dłużników na
drodze postępowania sądowego
- sytuacja ekonomiczno-finansowa pogorszyła się w
sposób nieodwracalnie uniemożliwiający spłacenie
długu.

Co najmniej 100% należności

69