Wywiad

psychologiczn

w praktyce

klinicznej

Wywiad: zadawanie

pytań w celu uzyskania

określonego rodzaju

informacji

Klasyfikacje wywiadów

ze względu na:

•

Czas trwania

•

Struktura

•

Relacja między badającym i

badanym



Wrogość/akceptacja



Zaufanie/brak zaufania



Blikość/dystans



Symetryczność/asymetryczność ról

Ile jest osób badających:

wiele

jedna

żadnej

só

wywiad

panelow

•

klasyczny wywiad

indywidualny

face-to-

face)

•

przez telefon

•

przez internet (np.

mail

czat lub

wideo-

konferencja)

•

Kwestion

ariuszow

•

Kompute

rowy

wywiad

rodziną

•

wywiad z parą

•

wywiad z rodzicem i

dzieckiem

•

grupowy np.

fokusowy (

focus

)

•

wywiad w formie

wideo-konferencji

wywiad

fokusowy

bez

moderator

Przykłady różnych typów

wywiadu

(wg Massarik, 1981)

•

Wywiad wrogi

: badający i badany mają

sprzeczne cele (np. przesłuchanie

policyjne)

•

Wywiad sondażowy:

minimalne

zaangażowanie osobiste z obu stron (np.

badania marketingowe)

•

Wywiad oparty na kontakcie:

pozytywną interakcją i współpracą

między badającym i badanym (np..

Wywiad psychologiczny nt osobistych

doświadczeń)

c.d.

•

Wywiad z asymetrycznym zaufaniem:

np. wywiad lekarski z pacjentem

•

Wywiad pogłębiony:

ustanowiony

głęboki kontakt i zaufanie, niezbędne

do poznawania przekonań i motywów

badanego (np. wywiad psychologiczny,

antropologiczny)

•

Wywiad fenomenologiczny:

maksymalny poziom zaufania między

badającym i badanym, bardzo nieliczne

ograniczenia treści (np. niektóre

specjalistyczne wywiady swobodne)

Klasyfikacja wywiadów

ze względu na

strukturę:

•

Wywiad ustrukturalizowany

structured interview/

•

Wywiad częściowo

ustrukturalizowany

/semi-

structured

interview/

•

Wywiad swobodny

/open-

structure interview/

STRUKTURA =

RZETELNOŚĆ I

TRAFNOŚĆ WYWIADU

Ale czym jest struktura wywiadu?

Wywiad

ustrukturalizowany

•

Dokładnie określone pytania i sposoby

kodowania odpowiedzi

•

Przypomina kwestionariusz z tą różnicą, że

badający odczytuje pytania i sam koduje

odpowiedź, zadając niekiedy pytania

dodatkowe (pomagające wybrać właściwą

odpowiedź), które także są z góry określone

•

Zastosowania kliniczne:

–

do zbierania danych obiektywnych, np.

anamnestycznych;

–

do diagnozy nozologicznej na podstawie

podreczników diagnostycznych, np.

SCID

(

Structured Clinical Interview for DSM

SCID-D (

The Structured Clinical Interview

for DSM-IV Dissociative Disorders

;

•

Nie wdawaj się w wyjaśnienia celu badania, używaj

standardowej formuły, dostarczonej przez autora

badania.

•

Nie zmieniaj ustalone

kolejności pytań.

•

Nie sugeruj odpowiedzi, nie wyrażaj własnej zgody

lub niezgody z opiniami respondenta,

•

Nie interpretuj pytań, nie wyjaśniaj ich znaczenia

własnymi słowami, w razie potrzeby powtórz pytanie

i podaj wyjaśnienie, które otrzymałeś podczas

szkolenia

•

Nigdy nie improwizuj, nie zmieniaj słów,

zastosowanych w pytaniach, ani nie dodawaj

nowych kategorii odpowiedzi

TYPOWE WSKAZÓWKI DLA

PROWADZACYCH WYWIAD

USTRUKTURALIZOWANY

(Fontana, Frey, 1998)

DANE

SOCJODEMOGRAFICZN

zbierane od kobiet, zgłaszających

się po pomoc w związku z
problemem przemocy domowej

1. Podaj swój wiek: Mam…………
lat
2. Twoje wykształcenie

-podstawowe
-zawodowe
-niepełne średnie
-średnie
-niepełne wyższe
-wyższe

3. Stan cywilny:

-panna
-w związku nie

sformalizowanym
(konkubinacie)

-zamężna
- powtórnie zamężna (po raz….)
-w trakcie sprawy o separację
- w separacji
-w trakcie rozwodu
-rozwiedziona
-wdowa

4. Czy masz dzieci TAK NIE

Jeśli tak podaj liczbę……… i ich
wiek………..

5. Kiedy poznałaś
męża/partnera: miesiąc……..,
rok……….

6. Kiedy zawarliście
małżeństwo (zamieszkaliście
razem) miesiąc……. rok…….

7. Kiedy miał miejsce pierwszy
incydent przemocy?
miesiąc…………. rok……..

8. Czy mąż/partner zachowywał
się również agresywnie wobec
dzieci?

Tak

Nie

9. Kiedy pierwszy raz podjęłaś

próbę rozwiązania problemu

przemocy? Miesiąc……rok…..

Na czym ona polegała?

………………………………………………
………………………………………………

Co ją poprzedzało

………………………………………………

10. Kto był pierwszą osobą, z

którą rozmawiałaś o problemie

przemocy ze strony męża/partnera:

-matka

-ojciec

-siostra

-brat

-przyjaciółka

-znajomi

-lekarz

-ksiądz

-policjanci

-prawnik

-psycholog

-prokurator

-pracownik pomocy społecznej

-inna osoba (kto?) ………………….

Wywiad częściowo

ustrukturalizowany

•

Cel wywiadu i poruszane problemy są z góry

określone, jednak...

•

Badany i badający mają swobodę

formułowania swoich wypowiedzi

•

W planie wywiadu są pytania zarówno

zamknięte (ze z góry określonymi

możliwościami odpowiedzi), jak i otwarte

(bez wyznaczonych możliwości odpowiedzi)

•

Zastosowania kliniczne:

–

Zbieranie pogłębionych danych (szczegóły

problemu, doświadczenia i przekonania klienta)

–

Diagnoza nozologiczna np.

DISCO

(

Diagnostic

Interview for Social and Communication

Disorders

)

do diagnozy autyzmu

–

Specyficzne zastosowania: wykrywanie symulacji

chorób psychicznych (SIRS)

SIRS

Structured Interview of Reported

Symptoms -

Ustrukturalizowany Wywiad na temat

Zgłaszanych Objawów

Strategie wykrywania symulacji zaburzeń

psychicznych

(na podstawie: Rogers, Gillis, Bagby i

Monteiro, 1991;

Bezpośrednie zapewnienia o uczciwości

Pytania wprost o uczciwość

i szczerość

osoby

badanej.

Czy mówisz wszystko ludziom czy też

zwykle zachowujesz coś w sekrecie?

Rzadkie objawy

objaw

w rzeczywistości

występujących bardzo rzadko u pacjentów

psychiatrycznych

Czy twoje myśli czasem

zostają nagłośnione tak, że wszyscy wokół

mogą je usłyszeć

Objawy nieprawdopodobne lub absurdalne

objawy o charakterze fantastycznym,

niedorzecznym.

Czy meble w twoim pokoju

zdają się zmieniać kształt i kolor z dnia na

dzień?

Objawy znamienne

. objawy, które w opinii

laika wydają się oczywistymi oznakami choroby

psychicznej.

Czy poważnym problemem są dla

ciebie myśli o samobójstwie

Objawy subtelne

: problemy emocjonalne,

których osoba bez odpowiedniego szkolenia

raczej nie kojarzy z zaburzeniami psychicznymi

Czy poważną trudnością są dla ciebie myśli o

charakterze samozwątpienia

Przesadnie szczegółowo opisane objawy

objawy niewiarygdone z powodu

nierealistyczne

precyzji opisu

Czy co noc śnisz

dokładnie dwa koszmary

stępne badanie złości/przemocy

na podst

awie:

T. Potter-Efron & P

S. Potter-Efron

(1994)

Złość, alkoholizm I inne

uzależnienia

Warszawa: Instytut Psychologii Zdrowia i

Trzeźwości

Lista pytań do oceny stanu osób z

prawdopodobnym problemem chronicznej

złości

do wykorzystania w

terapii

klientów z

rozpoznaniem szczególnych problemów ze

złością

(

na ogół na drugiej sesji)

1. Opisz swój problem

własnymi słowami

2. Podaj szczegółowy opis

ostatniego incydentu

 

Kiedy?

  Z kim?
  Co się działo?

        Jak się zaczęło?
        Główne gwałtowne zachowania:
        Główne myśli i słowa wypowiadane

pod wpływem złości:

  Główne doznania fizyczne

• Jak się skończyło?

c.d.

  Czy ktoś z uczestników incydentu był

pod wpływem alkoholu lub narkotyków?

  Czy doszło do użycia przemocy, siły,

zastraszania?

  Jaki wpływ ten incydent wywarł na

klienta/inne osoby?

 Natychmiastowy?
 Długotrwały?

• Na ile ów incydent był typowy? Jeśli nie,

wyjaśnij to.

3. Najbardziej drastyczny

incydent.

          Kiedy?
          Z kim?
          Co się działo?

 

Jak się zaczęło?

 Główne gwałtowne zachowania:
 Główne myśli i słowa

wypowiadane pod wpływem złości:

 Główne doznania fizyczne
 Jak się skończyło?

c.d.

  Czy ktoś z uczestników incydentu

był pod wpływem alkoholu lub

narkotyków?

  Czy doszło do użycia przemocy,

siły, zastraszania?

  Jaki wpływ ten incydent wywarł na

klienta/inne osoby?

 Natychmiastowy?

 Długotrwały?

• Na ile ów incydent był typowy? Jeśli nie,

wyjaśnij to.

4. Częstotliwość problemu: Jak często

miewałeś problemy ze swoja złością?

  W tym miesiącu?
  W ciągu ostatnich sześciu

miesięcy?

  We wcześniejszym okresie

dorosłego życia?

  W wieku dojrzewania?
  W dzieciństwie?

5. Na kogo się złościsz?

co?

         Na partnera/chłopaka/dziewczynę
         Na rodziców/rodziców zastępczych
         Na twoje dzieci (adoptowane dzieci)
Na innych członków rodziny

Na pracodawcę/współpracowników
Na nauczycieli
Na znajomych
Na innych (kogo?)

Dom rodzinny. Opisz, co następujące

osoby robią/robiły ze swoją złością,

zwłaszcza w okresie, kiedy dorastałeś:

    Twój ojciec/ojciec zastępczy
    Twoja matka/matka zastępcza
    Twoi bracia i siostry
    Inne osoby znaczące (dziadkowie,

nauczyciele, itp.)

 Czy w rodzinie kiedykolwiek zdarzały się

przypadki awantur, brutalnych pobić,

zabójstw

czy samobójstw?

 Czego generalnie nauczyłeś się na temat

złości od swojej rodziny?

/.../

13. Czy jest jeszcze coś, o czym

chciałbyś mi powiedzieć, a

mogłoby mi pomóc w

zrozumieniu twojej złości i jej
oddziaływania na inne osoby?

Metoda kliniczna

rozmowa częściowo

ustrukturalizowana

•

Pochodzenie pojęcia: „metoda

kliniczna” Jeana Piageta, używana do

diagnozowania poziomu rozwoju

struktur poznawczych u dzieci.

•

Jest to zindywidualizowany sposób

prowadzenia rozmowy, uwzględniający

na bieżąco treści wypowiedzi dziecka,

a zmierzający do ustalenia, jak

dziecko rozumie interesujące badacza

pojęcia i zjawiska, np.

odpowiedzialność (badanie poziomu

dojrzałości sądów moralnych)

„

THE (6 lat):

- Który z nich jest gorszy? -

Ten, który nie wiedział, gdzie jest ulica

Carouge.

- Dlaczego to jest gorsze? -

Pan

zabłądził

. - A tamten drugi, wiedział,

gdzie to jest? -

Tak.

- Dlaczego nie

powiedział? -

Dla kawału

.”

„

DUR (7 lat):

- Są tacy sami, czy jeden

jest gorszy, niż drugi? -

Jeden jest gorszy

- Który? -

Ten, który zrobił to dla kawału

- Pan zabłądził, czy nie? -

Nie zabłądził

. -

A ten drugi, któremu dziecko przez

pomyłkę podało złą drogę? -

Zabłądził

. -

Którego ukarałbyś bardziej? -

Tego,

który zrobił dla kawału

.”

Wywiad swobodny

•

Wywiad oparty na kontakcie;

•

Cel i lista tematów są wstępnie określone;

•

Powierzchniowa struktura wywiadu (pytania

i opcje odpowiedzi) jest elastyczna i

zmienna;

•

Pytania są otwarte, pozwalające badanemu

organizować samodzielnie swoja wypowiedź;

•

Badający dba o to, by badany czuł się

rozluźniony i mówił możliwie najbardziej

swobodnie;

•

Jest to najbardziej wymagająca wobec

badającego forma wywiadu;

•

Wywiad musi być nagrywany (konieczna

zgoda badanego

zgoda badanego).

Wywiad poznawczy

cognitive interview

•

Opracowany na potrzeby

uzyskiwania wiarygodnych zeznań

od dzieci – świadków przestępstw

•

Przesłuchanie oparte na wiedzy o

procesach poznawczych, z

zastosowaniem technik

wspomagających pamięć

•

Twórcy

: Ronald FISHER i Edward

GEISELMAN

Faza 1

Powitanie i nawiązanie

kontaktu

Faza 2



Wyjaśnienie celu wywiadu



Instrukcja „opowiedz

wszystko”



odtworzenie

kontekstu zdarzenia



przywołanie obrazu



ainicjowanie swobodnego

odtwarzania

Faza 3

Otwarte pytanie „Co jeszcze

pamiętasz?”

Faza 4

Pytania

szczegółowe,

zindywidualizowane:

Pytania otwarte i zamknięte

Akceptacja odpowiedzi „Nie

pamiętam”

Akceptacja odpowiedzi „Nie

rozumiem”

apowiedź ponown

ego

odtwarzania

Faza 5

Motywowane drugie

odtwarzanie/

przypominanie

sobie w odwrotnym

porządku i zmiana

perspektyw

Faza 6

Zakończenie wywiadu

Wywiad swobodny także

ma strukturę

, ale

określoną w sposób z

zewnątrz niewidoczny,

nie na poziomie

konkretnym (pytań i

opcji odpowiedzi), lecz

abstrakcyjnym (pojęć

teoretycznych i strategii,

technik pytania).

Jak nadać wywiadowi

strukturę?

Pięć

punktów Szustrowej

cel wywiadu

orientacja teoretyczna

pytania i hipotezy

diagnostyczne

wskaźniki

operacjonalizacja

Wywiad z rodziną

stosowany w ramach terapii

systemowej (pierwsza sesja)

Na podstawie H. Stierlin i in.

(1999).

Pierwszy wywiad z

rodziną

. Gdańsk: GWP

Faza wstępna

•

Powitanie

–

Kto się spóźnia?

–

Sposób wejścia do gabinetu

–

wybór miejsca do siedzenia

•

Rozpoczęcie wywiadu: Co skłoniło

rodzinę do przyjścia na

spotkanie?

–

kolejność mówienia

–

różnice zdań

Faza środkowa: interakcja z

rodziną

•

Rozpoznawanie indywiduacji relacyjnej.

Przykłady wskaźników:

–

używanie słów ja i my, form bezosobowych

–

wyrażanie własnych uczuć, potrzeb i

oczekiwań

–

mówienie w imieniu innych, przerywanie,

poprawianie, wyjaśnianie wypowiedzi innych

•

Rozpoznawanie wiązania i odsuwania

–

wzajemna zależność emocjonalna

–

ważność członków rodziny wzajemnie dla

siebie

C.d.

•

Rozpoznawanie delegacji

–

czy oczekiwania rodziców są adekwatne do

zdolności i wieku dziecka?

•

Analizowanie perspektywy

wielopokoleniowej

–

porównywanie sytuacji dzieci z własną

sytuacja rodziców, gdy byli dziećmi

•

Definiowanie stanu wzajemności (klincz?

Pat?)

–

czy członkowie rodziny są skłonni nawiązać

dialog?

–

Czy terapeuta został wciągnięty w „gry”?

(Konsultacja zespołu)

Faza końcowa:

pożegnanie

Jej przebieg zależy od tego, czy

udało się osiągnąć cele

pierwszego wywiadu:

•

sformułować hipotezę na

temat dynamiki relacji

rodzinnych i ocenić

motywację klientów

•

stworzyć rodzinie motywację

do uczestnictwa w terapii

•

zawrzeć kontrakt

terapeutyczny

•

ustalić kierunek dalszego

leczenia

Document Outline

Slide 1
Slide 2
Slide 3
Slide 4
Slide 5
Slide 6
Slide 7
Slide 8
Slide 9
Slide 10
Slide 11
Slide 12
Slide 13
Slide 14
Slide 15
Slide 16
Slide 17
Slide 18
Slide 19
Slide 20
Slide 21
Slide 22
Slide 23
Slide 24
Slide 25
Slide 26
Slide 27
Slide 28
Slide 29
Slide 30
Slide 31
Slide 32
Slide 33
Slide 34
Slide 35
Slide 36
Slide 37
Slide 38
Slide 39
Slide 40
Slide 41
Slide 42
Slide 43
Slide 44
Slide 45
Slide 46
Slide 47
Slide 48

Wywiad psychologiczny w praktyce

Document Outline