ĆWICZENIA Z CHORÓB
ĆWICZENIA Z CHORÓB
RYB cz. II
RYB cz. II
I Układ krwiotwórczy ryb. Badania hematologiczne
I Układ krwiotwórczy ryb. Badania hematologiczne
w diagnostyce chorób ryb.
w diagnostyce chorób ryb.
II Układ immunologiczny ryb. Immunoprofilaktyka
II Układ immunologiczny ryb. Immunoprofilaktyka
w chorobach ryb.
w chorobach ryb.
III Podstawy diagnozowania chorób bakteryjnych i
III Podstawy diagnozowania chorób bakteryjnych i
wirusowych ryb.
wirusowych ryb.
IV zaliczenie pisemne z hematologii, immunologii i
IV zaliczenie pisemne z hematologii, immunologii i
diagnostyki chorób bakteryjnych i wirusowych.
diagnostyki chorób bakteryjnych i wirusowych.
V Choroby ryb wywołane przez pierwotniaki.
V Choroby ryb wywołane przez pierwotniaki.
VI Choroby ryb wywołane przez myksospory,
VI Choroby ryb wywołane przez myksospory,
mikrospory i przywry.
mikrospory i przywry.
VII Choroby ryb wywołane przez tasiemce i
VII Choroby ryb wywołane przez tasiemce i
nicienie.
nicienie.
VIII Inwazje wywołane przez kolcogłowy, pijawki,
VIII Inwazje wywołane przez kolcogłowy, pijawki,
widłonogi, tarczenice
widłonogi, tarczenice
IX Zaliczenie ćwiczeń zaległych
IX Zaliczenie ćwiczeń zaległych
I Układ krwiotwórczy ryb.
I Układ krwiotwórczy ryb.
Badania hematologiczne
Badania hematologiczne
w diagnostyce chorób
w diagnostyce chorób
ryb.
ryb.
1. Narządy krwiotwórcze ryb
1. Narządy krwiotwórcze ryb
Nerka głowowa i tułowiowa
Nerka głowowa i tułowiowa
Śledziona
Śledziona
Wątroba w okresie rozwojowym
Wątroba w okresie rozwojowym
2. Przedstawienie krwinek w rozwoju
2. Przedstawienie krwinek w rozwoju
ontogenetycznym ryb.
ontogenetycznym ryb.
3. Opisanie szeregu rozwojowego krwinek od
3. Opisanie szeregu rozwojowego krwinek od
komórki pnia do poszczególnych kategorii
komórki pnia do poszczególnych kategorii
dojrzałych erytrocytów i leukocytów
dojrzałych erytrocytów i leukocytów
poprzez :
poprzez :
Linię erytroidalną
Linię erytroidalną
Linię limfoidalną
Linię limfoidalną
Linię mieloidalną
Linię mieloidalną
Linię megakariocytarną (płytki krwi)
Linię megakariocytarną (płytki krwi)
4. Charakterystyka morfologiczna i
4. Charakterystyka morfologiczna i
czynnościowa poszczególnych kategorii
czynnościowa poszczególnych kategorii
krwinek:
krwinek:
Hemocytoblast
Hemocytoblast
Erytroblast
Erytroblast
Promielocyt, metamielocyt
Promielocyt, metamielocyt
Neutrofil segmentowany
Neutrofil segmentowany
Monocyt
Monocyt
Limfocyt mały i duży
Limfocyt mały i duży
Eozynofil
Eozynofil
Bazofil
Bazofil
5. Przedstawienie zmian patologicznych jakim
5. Przedstawienie zmian patologicznych jakim
podlegają krwinki po ekspozycji ryb na
podlegają krwinki po ekspozycji ryb na
czynniki toksyczne, bakteryjne i inwazyjne.
czynniki toksyczne, bakteryjne i inwazyjne.
Część praktyczna ćwiczenia
Część praktyczna ćwiczenia
1.Pobieranie krwi do badań
1.Pobieranie krwi do badań
hematologicznych.
hematologicznych.
2.Obliczanie liczby erytrocytów i leukocytów
2.Obliczanie liczby erytrocytów i leukocytów
w krwi obwodowej karpia.
w krwi obwodowej karpia.
(Erytrocyty 1:200 w płynie Hendricka, leukocyty 1:100 w
(Erytrocyty 1:200 w płynie Hendricka, leukocyty 1:100 w
płynie Shaw)
płynie Shaw)
Liczenie krwinek w komorze Burkera.
Liczenie krwinek w komorze Burkera.
Wartości prawidłowe:
Wartości prawidłowe:
Liczba erytrocytów w 1
Liczba erytrocytów w 1
µ
µ
l krwi – 1,1-1,8 mln
l krwi – 1,1-1,8 mln
Liczba leukocytów w 1
Liczba leukocytów w 1
µ
µ
l krwi – 40 – 80 tys.
l krwi – 40 – 80 tys.
3. Wykonanie rozmazów krwi na szkiełkach
3. Wykonanie rozmazów krwi na szkiełkach
podstawowych.
podstawowych.
4. Wybarwianie rozmazów metodą May –
4. Wybarwianie rozmazów metodą May –
Grunwalda.
Grunwalda.
5. Ocena leukogramów:
5. Ocena leukogramów:
Prawidłowy leukogram:
Prawidłowy leukogram:
Limfocyty 89 – 97,5 %
Limfocyty 89 – 97,5 %
Monocyty 3 – 5 %
Monocyty 3 – 5 %
Eozynofile 0,5 – 1%
Eozynofile 0,5 – 1%
Bazofile 0 – 0,5%
Bazofile 0 – 0,5%
II Układ immunologiczny ryb.
II Układ immunologiczny ryb.
Immunoprofilaktyka w chorobach
Immunoprofilaktyka w chorobach
ryb.
ryb.
1. Narządy limfoidalne ryb
1. Narządy limfoidalne ryb
- Grasica
- Grasica
- Nerka głowowa i tułowiowa
- Nerka głowowa i tułowiowa
- Śledziona
- Śledziona
2. Odpowiedź immunologiczna ryb
2. Odpowiedź immunologiczna ryb
-Nieswoista
-Nieswoista
-Swoista
-Swoista
3. Rola odporności nieswoistej u ryb.
3. Rola odporności nieswoistej u ryb.
4. Składniki odporności nieswoistej:
4. Składniki odporności nieswoistej:
- Humoralne
- Humoralne
- Komórkowe
- Komórkowe
5. Rola śluzu w mechanizmach odpornościowych.
5. Rola śluzu w mechanizmach odpornościowych.
-
Właściwości fizyko- chemiczne
Właściwości fizyko- chemiczne
-
Składniki immunologiczne:
Składniki immunologiczne:
-
Białka antybakteryjne
Białka antybakteryjne
-
Lizozym
Lizozym
-
Dopełniacz
Dopełniacz
-
Białko C-reaktywne
Białko C-reaktywne
-
Transferyny
Transferyny
-
Inhibitory proteaz
Inhibitory proteaz
-
Naturalne immunoglobuliny
Naturalne immunoglobuliny
Humoralne składniki układu
Humoralne składniki układu
immunologicznego ryb
immunologicznego ryb
1. lizozym
1. lizozym
a) Miejsce powstawania
a) Miejsce powstawania
b) Rozprzestrzenianie po organizmie
b) Rozprzestrzenianie po organizmie
c) Główne miejsca występowania (śluz, skrzela, surowica, ikra oraz narządy wewnętrzne; wątroba, nerki)
c) Główne miejsca występowania (śluz, skrzela, surowica, ikra oraz narządy wewnętrzne; wątroba, nerki)
d) Charakterystyka lizozymu:
d) Charakterystyka lizozymu:
- Porównanie masy cząsteczkowej lizozymu ryb z lizozymem ssaków.
- Porównanie masy cząsteczkowej lizozymu ryb z lizozymem ssaków.
- Optymalne parametry tj. pH, temperatura
- Optymalne parametry tj. pH, temperatura
- Typ I i II lizozymu
- Typ I i II lizozymu
- Wartości: w ikrze 1700 – 1900
- Wartości: w ikrze 1700 – 1900
µ
µ
g/ml, w surowicy 0,34-0,40
g/ml, w surowicy 0,34-0,40
µ
µ
g/ml, w śluzie 1,1- 1,5
g/ml, w śluzie 1,1- 1,5
µ
µ
g/ml
g/ml
2. Białka antybakteryjne o masie cząsteczkowej 27 i 31 KDa obecne w śluzie (przyczyniają się do śmierci
2. Białka antybakteryjne o masie cząsteczkowej 27 i 31 KDa obecne w śluzie (przyczyniają się do śmierci
komórek bakteryjnych wskutek powstawania kanałów jonowych w błonie komórkowej bakterii,
komórek bakteryjnych wskutek powstawania kanałów jonowych w błonie komórkowej bakterii,
ubytku jonów i utraty potencjału jonowego komórek bakteryjnych).
ubytku jonów i utraty potencjału jonowego komórek bakteryjnych).
3. Interferony α,
3. Interferony α,
β
β
i γ
i γ
4. Rola transferyn
4. Rola transferyn
5. Białko C-reaktywne o charakterze lektyn, działające podobnie jak opsoniny.
5. Białko C-reaktywne o charakterze lektyn, działające podobnie jak opsoniny.
(wzrost białka C-reaktywnego podczas infekcji bakteryjnych, a także działania czynników stresowych i
(wzrost białka C-reaktywnego podczas infekcji bakteryjnych, a także działania czynników stresowych i
toksycznych).
toksycznych).
6. Dopełniacz i jego rola
6. Dopełniacz i jego rola
Proces zapalny u ryb;
Proces zapalny u ryb;
Proces fagocytozy u ryb;
Proces fagocytozy u ryb;
Zależność aktywności procesów
Zależność aktywności procesów
obronnych od temperatury.
obronnych od temperatury.
Odporność swoista
Odporność swoista
1.
1.
Charakterystyka subpopulacji
Charakterystyka subpopulacji
limfocytów T i B oraz ich rola w
limfocytów T i B oraz ich rola w
mechanizmach odporności
mechanizmach odporności
2.
2.
Synteza przeciwciał i jej
Synteza przeciwciał i jej
uzależnienie od temperatury wody
uzależnienie od temperatury wody
3.
3.
Budowa przeciwciał u ryb
Budowa przeciwciał u ryb
4.
4.
Pamięć immunologiczna u ryb
Pamięć immunologiczna u ryb
III Podstawy
III Podstawy
diagnozowania chorób
diagnozowania chorób
bakteryjnych i wirusowych
bakteryjnych i wirusowych
ryb.
ryb.
Wymagania dotyczące prób
Wymagania dotyczące prób
ryb oraz procedury
ryb oraz procedury
pobierania materiału do
pobierania materiału do
badań bakteriologicznych.
badań bakteriologicznych.
Prawdziwość i miarodajność
Prawdziwość i miarodajność
rozpoznania infekcji bakteryjnych
rozpoznania infekcji bakteryjnych
zależy w dużej mierze od jakości i
zależy w dużej mierze od jakości i
liczebności próby oraz sposobu
liczebności próby oraz sposobu
pobrania materiału do badań.
pobrania materiału do badań.
Ogólne zasady przy
Ogólne zasady przy
pobieraniu próby
pobieraniu próby
Dokładne określenie celu badania;
Dokładne określenie celu badania;
Dokładne określenie kierunku badania;
Dokładne określenie kierunku badania;
Próbki do badań pobiera się przed
Próbki do badań pobiera się przed
zastosowaniem antybiotyków lub innych
zastosowaniem antybiotyków lub innych
leków przeciwbakteryjnych;
leków przeciwbakteryjnych;
Przestrzeganie zasad aseptyki na każdym
Przestrzeganie zasad aseptyki na każdym
etapie pobierania materiału do badań;
etapie pobierania materiału do badań;
Materiał do badań powinien być pobierany
Materiał do badań powinien być pobierany
przez odpowiednio wykwalifikowany
przez odpowiednio wykwalifikowany
personel.
personel.
Jakość i wielkość prób
Jakość i wielkość prób
W każdym przypadku do badań
W każdym przypadku do badań
bakteriologicznych preferowane jest
bakteriologicznych preferowane jest
dostarczenie ryb żywych do
dostarczenie ryb żywych do
laboratorium. Należy pamiętać, że
laboratorium. Należy pamiętać, że
infekcja bakterii związanych z
infekcja bakterii związanych z
procesem gnilnym ryb rozpoczyna się
procesem gnilnym ryb rozpoczyna się
wkrótce po śmierci ryb.
wkrótce po śmierci ryb.
Badane próbki muszą być
Badane próbki muszą być
wystarczająco duże i reprezentatywne
wystarczająco duże i reprezentatywne
dla całej badanej populacji.
dla całej badanej populacji.
Najważniejsze czynniki
Najważniejsze czynniki
określające wielkość próby w
określające wielkość próby w
poszczególnych sytuacjach
poszczególnych sytuacjach
Wielkość obsady;
Wielkość obsady;
Historia choroby w obsadach;
Historia choroby w obsadach;
Obecność lub brak wyraźnych objawów
Obecność lub brak wyraźnych objawów
infekcji;
infekcji;
Rodzaj spodziewanego patogenu (powszechnie
Rodzaj spodziewanego patogenu (powszechnie
występujący lub rzadko spotykany);
występujący lub rzadko spotykany);
Stopień trudności w wykrywaniu patogenu;
Stopień trudności w wykrywaniu patogenu;
Możliwość złowienia ryb
Możliwość złowienia ryb
Wartość diagnostyczna poszczególnych ryb;
Wartość diagnostyczna poszczególnych ryb;
Możliwości jakie posiada laboratorium.
Możliwości jakie posiada laboratorium.
Podczas pobierania materiału do
Podczas pobierania materiału do
badań bakteriologicznych jest bardzo
badań bakteriologicznych jest bardzo
ważne zachowanie zasad aseptyki na
ważne zachowanie zasad aseptyki na
każdym etapie.
każdym etapie.
Pobieranie materiału zależnie
Pobieranie materiału zależnie
od wielkości ryb
od wielkości ryb
Wylęg żerujący i wylęg z woreczkiem- pobiera się w
Wylęg żerujący i wylęg z woreczkiem- pobiera się w
całości.
całości.
Narybek mały 4- 6 cm– przed rozcięciem każdą rybę
Narybek mały 4- 6 cm– przed rozcięciem każdą rybę
dezynfekuje się przecierając 70% alkoholem. Po
dezynfekuje się przecierając 70% alkoholem. Po
otwarciu jamy ciała usuwa się ostrożnie trzewia
otwarciu jamy ciała usuwa się ostrożnie trzewia
pozostawiając nerkę. Materiał pobiera się z nerki
pozostawiając nerkę. Materiał pobiera się z nerki
przy użyciu jałowej wymazówki lub skalpela. Jeżeli
przy użyciu jałowej wymazówki lub skalpela. Jeżeli
jest to niemożliwe pobiera się całe trzewia łącznie z
jest to niemożliwe pobiera się całe trzewia łącznie z
nerką.
nerką.
Ryby większe niż 6 cm- zależnie od stanu klinicznego
Ryby większe niż 6 cm- zależnie od stanu klinicznego
ryb, pobiera się materiał ze zmienionych tkanek i/lub
ryb, pobiera się materiał ze zmienionych tkanek i/lub
narządów (ryby chore) lub usuwa się trzewia i
narządów (ryby chore) lub usuwa się trzewia i
pobiera się próbki nerki (ryby zdrowe).
pobiera się próbki nerki (ryby zdrowe).
Tarlaki- pobiera się płyn jajnikowy od ikrzyc i/lub
Tarlaki- pobiera się płyn jajnikowy od ikrzyc i/lub
próbki tkanek.
próbki tkanek.
Pobieranie materiału zależnie
Pobieranie materiału zależnie
od stanu klinicznego ryb
od stanu klinicznego ryb
Ryby wykazujące objawy chorobowe-
Ryby wykazujące objawy chorobowe-
materiał pobiera się ze wszystkich
materiał pobiera się ze wszystkich
zmienionych tkanek. Od ryb
zmienionych tkanek. Od ryb
wykazujących objawy posocznicowe
wykazujących objawy posocznicowe
pobiera się także próbki krwi.
pobiera się także próbki krwi.
Ryby nie wykazujące objawów
Ryby nie wykazujące objawów
klinicznych- preferuje się pobieranie
klinicznych- preferuje się pobieranie
materiału z nerki głowowej oraz z
materiału z nerki głowowej oraz z
płynu jajnikowego od dojrzałych
płynu jajnikowego od dojrzałych
ikrzyc.
ikrzyc.
Wstępne rozpoznanie
Wstępne rozpoznanie
choroby
choroby
Przed przystąpieniem do właściwej diagnostyki należy zebrać wszystkie dostępne informacje celem ustalenie,
Przed przystąpieniem do właściwej diagnostyki należy zebrać wszystkie dostępne informacje celem ustalenie,
przynajmniej w przybliżeniu, jakiego patogenu należy się spodziewać i wyboru metod do dalszego postępowania.
przynajmniej w przybliżeniu, jakiego patogenu należy się spodziewać i wyboru metod do dalszego postępowania.
1. Informacje z wywiadu
1. Informacje z wywiadu
- osłabiona kondycja ryb
- osłabiona kondycja ryb
- ryby nie pobierają pokarmu
- ryby nie pobierają pokarmu
- gromadzenie się pod dopływem
- gromadzenie się pod dopływem
- podpływanie pod powierzchnie
- podpływanie pod powierzchnie
- masowe śnięcia ryb
- masowe śnięcia ryb
- wirujące, spiralne lub nerwowe poruszanie się
- wirujące, spiralne lub nerwowe poruszanie się
2. Zmiany kliniczne
2. Zmiany kliniczne
- zanik pigmentu
- zanik pigmentu
- pociemnienie skóry
- pociemnienie skóry
- wysadzenie gałek ocznych
- wysadzenie gałek ocznych
- i/lub zmętnienie rogówki
- i/lub zmętnienie rogówki
- wybroczyny w gałkach ocznych
- wybroczyny w gałkach ocznych
- wybroczyny w okolicy jamy gębowej
- wybroczyny w okolicy jamy gębowej
- wybroczyny w okolicy pokryw skrzelowych
- wybroczyny w okolicy pokryw skrzelowych
- przekrwienie i wybroczyny w jamie gębowej oraz liza kości szczęki
- przekrwienie i wybroczyny w jamie gębowej oraz liza kości szczęki
- martwicze zmiany w skrzelach
- martwicze zmiany w skrzelach
- martwica płetw
- martwica płetw
- siodełkowate zmiany w grzbietowej części ciała
- siodełkowate zmiany w grzbietowej części ciała
- szare naloty na skórze, płetwach i skrzelach oraz złuszczenie naskórka
- szare naloty na skórze, płetwach i skrzelach oraz złuszczenie naskórka
- wybroczyny na skórze i w mięśniach
- wybroczyny na skórze i w mięśniach
- wrzody lub ropnie na powłokach ciała
- wrzody lub ropnie na powłokach ciała
- czyraki
- czyraki
- wypełnione krwią pęcherze na bokach ciała
- wypełnione krwią pęcherze na bokach ciała
- uwypuklenie i zaczerwienienie odbytu
- uwypuklenie i zaczerwienienie odbytu
- obrzęk brzusznej części ciała
- obrzęk brzusznej części ciała
- wychudzenie
- wychudzenie
Zmiany
Zmiany
anatomopatologiczne
anatomopatologiczne
W niektórych przypadkach zmiany chorobowe w narządach
W niektórych przypadkach zmiany chorobowe w narządach
wewnętrznych lub mięśniach mogą być pomocne w diagnozowaniu
wewnętrznych lub mięśniach mogą być pomocne w diagnozowaniu
bakteryjnych chorób ryb. Dokładna obserwacja chorych ryb może
bakteryjnych chorób ryb. Dokładna obserwacja chorych ryb może
wykazać obecność łatwo dostrzegalnych nieprawidłowości. Są to
wykazać obecność łatwo dostrzegalnych nieprawidłowości. Są to
m.in.:
m.in.:
- płyn wysiękowy w jamie ciała;
- płyn wysiękowy w jamie ciała;
- punkcikowate wybroczyny w mięśniach;
- punkcikowate wybroczyny w mięśniach;
- białe lub żółtawe guzki w nerkach, wątrobie, śledzionie, sercu,
- białe lub żółtawe guzki w nerkach, wątrobie, śledzionie, sercu,
narządach wewnętrznych;
narządach wewnętrznych;
- obrzęk nerki;
- obrzęk nerki;
- białawe patologiczne błony pseudodyfteryczne wokół narządów
- białawe patologiczne błony pseudodyfteryczne wokół narządów
wewnętrznych;
wewnętrznych;
- ogniska martwicze w nerkach i śledzionie;
- ogniska martwicze w nerkach i śledzionie;
- biało- szare plamki w nerkach, przekształcające się w rozległe
- biało- szare plamki w nerkach, przekształcające się w rozległe
ogniska martwicze;
ogniska martwicze;
- wybroczyny w narządach wewnętrznych;
- wybroczyny w narządach wewnętrznych;
- wybroczyny w otrzewnej.
- wybroczyny w otrzewnej.
Systematyka najważniejszych bakteryjnych
Systematyka najważniejszych bakteryjnych
patogenów ryb słodkowodnych.
patogenów ryb słodkowodnych.
Gram-ujemne względnie beztlenowe pałeczki
Gram-ujemne względnie beztlenowe pałeczki
Aeromonadaceae
Aeromonadaceae
Aeromonas hydrophila
Aeromonas hydrophila
Aeromonas bestiarum
Aeromonas bestiarum
Aeromonas salmonicida
Aeromonas salmonicida
Aeromonas veronii bv. sobria
Aeromonas veronii bv. sobria
Aeromonas jandaei
Aeromonas jandaei
Aeromonas caviae
Aeromonas caviae
Aeromonas salmonicida
Aeromonas salmonicida
Enterobacteriaceae
Enterobacteriaceae
Edwardsiella ictaluri
Edwardsiella ictaluri
Edwardsiella tarda
Edwardsiella tarda
Yersinia ruckeri
Yersinia ruckeri
Gram-ujemne tlenowe pałeczki
Gram-ujemne tlenowe pałeczki
Pseudomonadaceae
Pseudomonadaceae
Pseudomonas anguilliseptica
Pseudomonas anguilliseptica
Pseudomonas fluorescens
Pseudomonas fluorescens
Pseudomonas putida
Pseudomonas putida
Systematyka najważniejszych
Systematyka najważniejszych
bakteryjnych patogenów ryb
bakteryjnych patogenów ryb
słodkowodnych.
słodkowodnych.
Gram-ujemne chromogenne tlenowe pałeczki
Gram-ujemne chromogenne tlenowe pałeczki
Flavobacteriaceae
Flavobacteriaceae
Flavobacterium psychrophilum
Flavobacterium psychrophilum
Flavobacterium columnare
Flavobacterium columnare
Flavobacterium branchophilum
Flavobacterium branchophilum
Gram-dodatnie tlenowe pałeczki
Gram-dodatnie tlenowe pałeczki
Micrococcaceae
Micrococcaceae
Renibacterium salmoninarum
Renibacterium salmoninarum
Gram-dodatnie kwasooporne tlenowe pałeczki
Gram-dodatnie kwasooporne tlenowe pałeczki
Mycobacteriaceae
Mycobacteriaceae
Mycobacterium fortuitum
Mycobacterium fortuitum
Mycobacterium chelonei
Mycobacterium chelonei
Nocardiaceae
Nocardiaceae
Nocardia asteroides
Nocardia asteroides
Nocardia kampachi
Nocardia kampachi
Izolacja i identyfikacja bakterii
Izolacja i identyfikacja bakterii
chorobotwórczych
chorobotwórczych
Izolacja jak też identyfikacja zarazków
Izolacja jak też identyfikacja zarazków
chorobotwórczych dla ryb jest utrudniona w
chorobotwórczych dla ryb jest utrudniona w
porównaniu z badaniem patogenów zwierząt wyższych
porównaniu z badaniem patogenów zwierząt wyższych
i ludzi. U ryb istnieje zawsze duże ryzyko
i ludzi. U ryb istnieje zawsze duże ryzyko
zanieczyszczenia badanego materiału saprofitycznymi
zanieczyszczenia badanego materiału saprofitycznymi
bakteriami stanowiącymi normalną florę ryb i
bakteriami stanowiącymi normalną florę ryb i
środowiska wodnego. Największym utrudnieniem jest
środowiska wodnego. Największym utrudnieniem jest
jednak fakt, że oprócz bakterii ogólnie uważanych za
jednak fakt, że oprócz bakterii ogólnie uważanych za
bezwzględnie chorobotwórcze dla ryb (Aer.
bezwzględnie chorobotwórcze dla ryb (Aer.
salmonicida, Ren. salmoninarum) lub chorobotwórcze
salmonicida, Ren. salmoninarum) lub chorobotwórcze
warunkowo, ale dobrze poznane jako patogeny tych
warunkowo, ale dobrze poznane jako patogeny tych
zwierząt, liczne inne gatunki saprofityczne mogą w
zwierząt, liczne inne gatunki saprofityczne mogą w
określonych warunkach wywołać chorobę ryb i
określonych warunkach wywołać chorobę ryb i
doprowadzić do masowych śnięć.
doprowadzić do masowych śnięć.
Izolacja i identyfikacja bakterii
Izolacja i identyfikacja bakterii
chorobotwórczych
chorobotwórczych
Większość chorobotwórczych dla ryb bakterii
Większość chorobotwórczych dla ryb bakterii
występuje naturalnie w środowisku wodnym jako
występuje naturalnie w środowisku wodnym jako
drobnoustroje saprofityczne. Do swojego rozwoju
drobnoustroje saprofityczne. Do swojego rozwoju
organizmy te wykorzystują zawarte w wodzie
organizmy te wykorzystują zawarte w wodzie
substancje organiczne i nieorganiczne. Są to zwykle
substancje organiczne i nieorganiczne. Są to zwykle
organizmy o małych wymaganiach odżywczych. W
organizmy o małych wymaganiach odżywczych. W
warunkach laboratoryjnych mogą więc być
warunkach laboratoryjnych mogą więc być
hodowane na podłożach powszechnie stosowanych
hodowane na podłożach powszechnie stosowanych
w bakteriologii. Podłoża peptonowe, takie jak agar
w bakteriologii. Podłoża peptonowe, takie jak agar
tryptozowo-sojowy (TSA) lub podłoże mózgowo-
tryptozowo-sojowy (TSA) lub podłoże mózgowo-
sercowe (BHIA) są powszechnie używane jako
sercowe (BHIA) są powszechnie używane jako
standardowe nieselektywne podłoża dla potrzeb
standardowe nieselektywne podłoża dla potrzeb
bakteriologicznych badań ryb słodkowodnych.
bakteriologicznych badań ryb słodkowodnych.
Izolacja i identyfikacja bakterii
Izolacja i identyfikacja bakterii
chorobotwórczych
chorobotwórczych
Tylko niektóre patogenne dla ryb
Tylko niektóre patogenne dla ryb
bakterie wymagają specjalnych
bakterie wymagają specjalnych
podłoży do hodowli w warunkach
podłoży do hodowli w warunkach
laboratoryjnych. Bardzo wymagające
laboratoryjnych. Bardzo wymagające
bakterie
bakterie
Renibacterium
Renibacterium
salmoninarum
salmoninarum
hoduje się na
hoduje się na
podłożach wzbogaconych cysteiną i
podłożach wzbogaconych cysteiną i
surowicą.
surowicą.
Izolacja i identyfikacja bakterii
Izolacja i identyfikacja bakterii
chorobotwórczych
chorobotwórczych
1. Posiewy bakteriologiczne i izolacja
1. Posiewy bakteriologiczne i izolacja
.
.
Materiał pobrany od chorych ryb rozcieńcza się w stosunku
Materiał pobrany od chorych ryb rozcieńcza się w stosunku
1:1. Można też wykonać szereg 10-ciokrotnych rozcieńczeń
1:1. Można też wykonać szereg 10-ciokrotnych rozcieńczeń
w soli fizjologicznej z dodatkiem peptonu (0,1%), zależnie
w soli fizjologicznej z dodatkiem peptonu (0,1%), zależnie
od nasilenia zmian chorobowych i liczby bakterii
od nasilenia zmian chorobowych i liczby bakterii
obserwowanych pod mikroskopem w preparatach ze
obserwowanych pod mikroskopem w preparatach ze
świeżych tkanek.
świeżych tkanek.
2. Identyfikacja bakterii
2. Identyfikacja bakterii
Podstawową metodą identyfikacji większości patogenów ryb
Podstawową metodą identyfikacji większości patogenów ryb
są badania określające fenotypowe cechy izolatów.
są badania określające fenotypowe cechy izolatów.
Podstawowym testem wstępnej identyfikacji izolatu
Podstawowym testem wstępnej identyfikacji izolatu
wyosobnionego od ryb jest barwienie metodą Grama.
wyosobnionego od ryb jest barwienie metodą Grama.
Większość bakterii patogennych dla ryb słodkowodnych są
Większość bakterii patogennych dla ryb słodkowodnych są
to krótkie, Gram-ujemne pałeczki należące do rodziny
to krótkie, Gram-ujemne pałeczki należące do rodziny
Aeromonadaceae, pseudomonadaceae,
Aeromonadaceae, pseudomonadaceae,
enterobacteriaceae
enterobacteriaceae
.
.
Przegląd najważniejszych metod
Przegląd najważniejszych metod
badawczych w diagnostyce
badawczych w diagnostyce
bakteryjnych chorób ryb
bakteryjnych chorób ryb
Wnikliwe rozpoznanie chorób bakteryjnych
Wnikliwe rozpoznanie chorób bakteryjnych
powinno łączyć wszystkie dostępne informacje
powinno łączyć wszystkie dostępne informacje
przed wydaniem opinii. Dla postawienia
przed wydaniem opinii. Dla postawienia
rozpoznania mogą być przydatne:
rozpoznania mogą być przydatne:
-Informacje uzyskane z wywiadu
-Informacje uzyskane z wywiadu
-wszystkie dostrzegalne zmiany kliniczne u
-wszystkie dostrzegalne zmiany kliniczne u
poszczególnych ryb
poszczególnych ryb
-patologiczne zmiany w narządach
-patologiczne zmiany w narządach
wewnętrznych
wewnętrznych
-laboratoryjne metody badawcze
-laboratoryjne metody badawcze
Podstawowe znaczenie w rozpoznaniu choroby
Podstawowe znaczenie w rozpoznaniu choroby
maja metody laboratoryjne takie jak:
maja metody laboratoryjne takie jak:
-
Obserwacje mikroskopowe chorych tkanek i
Obserwacje mikroskopowe chorych tkanek i
narządów (badania histopatologiczne)
narządów (badania histopatologiczne)
-
Badania bakteriologiczne ( izolacja i
Badania bakteriologiczne ( izolacja i
identyfikacja bakterii)
identyfikacja bakterii)
-
Wykrywanie antygenów bakteryjnych w
Wykrywanie antygenów bakteryjnych w
tkankach ryb przy użyciu dostępnych metod
tkankach ryb przy użyciu dostępnych metod
immunologicznych.
immunologicznych.
-
Wykrywanie fragmentów DNA
Wykrywanie fragmentów DNA
charakterystycznych dla określonych
charakterystycznych dla określonych
patogenów.
patogenów.
Choroby wirusowe
Choroby wirusowe
Zmiany kliniczne:
Zmiany kliniczne:
-
Wzrost śmiertelności (śmiertelność ponadnormatywna)
Wzrost śmiertelności (śmiertelność ponadnormatywna)
-
Objawy letargu u ryb połączone z pływaniem poszczególnych ryb
Objawy letargu u ryb połączone z pływaniem poszczególnych ryb
oddzielnie od całego stada przy odpływie wody do stawu oraz przy
oddzielnie od całego stada przy odpływie wody do stawu oraz przy
brzegach stawu
brzegach stawu
-
Utrata równowagi u ryb w trakcie pływania
Utrata równowagi u ryb w trakcie pływania
-
Wybroczyny u nasady płetw oraz w okolicy odbytu
Wybroczyny u nasady płetw oraz w okolicy odbytu
-
Wysadzenie gałek ocznych
Wysadzenie gałek ocznych
-
Ściemnienie skóry
Ściemnienie skóry
Zmiany sekcyjne:
Zmiany sekcyjne:
-
Zwiększone wydzielanie płynu wysiękowego w jamie ciała, zwykle z
Zwiększone wydzielanie płynu wysiękowego w jamie ciała, zwykle z
niewielką zawartością krwi
niewielką zawartością krwi
-
Obecność w jelicie śluzowatej substancji zamiast karmy
Obecność w jelicie śluzowatej substancji zamiast karmy
-
Zwiotczenie i bladość rektalnego odcinka jelita
Zwiotczenie i bladość rektalnego odcinka jelita
-
Punkcikowate wybroczyny w narządach wewnętrznych
Punkcikowate wybroczyny w narządach wewnętrznych
-
Punkcikowate wybroczyny w mięśniach i tkance tłuszczowej
Punkcikowate wybroczyny w mięśniach i tkance tłuszczowej
-
Punkcikowate wybroczyny w pęcherzu pławnym
Punkcikowate wybroczyny w pęcherzu pławnym
V Choroby ryb
V Choroby ryb
wywołane przez
wywołane przez
pierwotniaki.
pierwotniaki.
Choroby ryb wywołane przez
Choroby ryb wywołane przez
pierwotniaki
pierwotniaki
ICHTIOBODOZA
ICHTIOBODOZA
(Ichthyobodo necator, I. pyriformis)
(Ichthyobodo necator, I. pyriformis)
HEKSAMITOZA
HEKSAMITOZA
(Heksamita intenstinalis, H. salmonis, H.truttae,
(Heksamita intenstinalis, H. salmonis, H.truttae,
H.symphsodnis)
H.symphsodnis)
TRYPANOSOMOZA
TRYPANOSOMOZA
(Trypanosoma carassi)
(Trypanosoma carassi)
TRYPANOPLAZMOZA
TRYPANOPLAZMOZA
(trypanoplazma salmositica, T.borelli, T. bullocki)
(trypanoplazma salmositica, T.borelli, T. bullocki)
KOKCYDIOZA
KOKCYDIOZA
(Eimeria truttae, Epieimeria anguillae, Goussia
(Eimeria truttae, Epieimeria anguillae, Goussia
subepithelialis, G. carpelli)
subepithelialis, G. carpelli)
CHILODONELLOZA
CHILODONELLOZA
(Chilodonella piscicola, Ch.hexasticha)
(Chilodonella piscicola, Ch.hexasticha)
TRICHODINOZA
TRICHODINOZA
(Trichodina sp.)
(Trichodina sp.)
Inwazje wywołane przez
Inwazje wywołane przez
wiciowce:
wiciowce:
Ichtiobodoza – choroba powłok zewnętrznych i skrzeli, ryb
Ichtiobodoza – choroba powłok zewnętrznych i skrzeli, ryb
słodkowodnych i morskich.
słodkowodnych i morskich.
Ichthyobodo necator (10-20 x 6-10
Ichthyobodo necator (10-20 x 6-10
µ
µ
m)
m)
Forma pasożytnicza ma kształt gruszkowaty, z podłużną bruzdą
Forma pasożytnicza ma kształt gruszkowaty, z podłużną bruzdą
przebiegająca wzdłuż ciała na 2/3 jego długości. W bruździe
przebiegająca wzdłuż ciała na 2/3 jego długości. W bruździe
znajdują się 4 wici. Pellikula rejonu cytostomu uformowana jest w
znajdują się 4 wici. Pellikula rejonu cytostomu uformowana jest w
tarczkę czepną. Rozmnażają się przez podział podłużny. Po
tarczkę czepną. Rozmnażają się przez podział podłużny. Po
opuszczeniu żywiciela pasożyt żyje ok. 1 godz. Może jednak
opuszczeniu żywiciela pasożyt żyje ok. 1 godz. Może jednak
tworzyć cysty (7-10) oporne na działanie niekorzystnych
tworzyć cysty (7-10) oporne na działanie niekorzystnych
czynników środowiska.
czynników środowiska.
Objawy kliniczne:
Objawy kliniczne:
-nagłe szusy i ocieranie się o dno zbiornika
-nagłe szusy i ocieranie się o dno zbiornika
-zwiększone wydzielanie śluzu
-zwiększone wydzielanie śluzu
Rozpoznanie :
Rozpoznanie :
-preparaty gniecione z zeskrobin skóry i wycinków skrzeli (w temp. 28
-preparaty gniecione z zeskrobin skóry i wycinków skrzeli (w temp. 28
– 30
– 30
0
0
C stają się nieruchome i trudne do zidentyfikowania)
C stają się nieruchome i trudne do zidentyfikowania)
I. pyriformis (9-14 x 5-8
I. pyriformis (9-14 x 5-8
µ
µ
m)
m)
Inwazje wywołane przez
Inwazje wywołane przez
wiciowce:
wiciowce:
Heksamitoza – choroba jelita i woreczka żółciowego.
Heksamitoza – choroba jelita i woreczka żółciowego.
Hexamita intenstinalis
Hexamita intenstinalis
H. salmonis (7-14 x 3-10
H. salmonis (7-14 x 3-10
µ
µ
m)
m)
Kształt jajowaty, 2 jądra, 6 wici wychodzących z tylnej części ciała. Może wytwarzać
Kształt jajowaty, 2 jądra, 6 wici wychodzących z tylnej części ciała. Może wytwarzać
cysty (10x7
cysty (10x7
µ
µ
m), które wewnątrz dzielą się na dwie części. Czas przeżywania
m), które wewnątrz dzielą się na dwie części. Czas przeżywania
pasożytów w wodzie poza żywicielem wynosi 30 min. Pomimo częstego
pasożytów w wodzie poza żywicielem wynosi 30 min. Pomimo częstego
występowania u ryb, rzadko wywołują chorobę.
występowania u ryb, rzadko wywołują chorobę.
Objawy kliniczne :
Objawy kliniczne :
Zaburzenia w pływaniu
Zaburzenia w pływaniu
Brak pobierania pokarmu
Brak pobierania pokarmu
Wychudzenie
Wychudzenie
Bezruch
Bezruch
Zmiany anatomo-patologiczne:
Zmiany anatomo-patologiczne:
Stan zapalny w jelitach i woreczku żółciowym
Stan zapalny w jelitach i woreczku żółciowym
Żołądek i jelito mogą być wypełnione żółtawym, galaretowatym płynem
Żołądek i jelito mogą być wypełnione żółtawym, galaretowatym płynem
U młodych łososi stwierdzono ogniska martwicze w nerkach i wątrobie ( w ogniskach
U młodych łososi stwierdzono ogniska martwicze w nerkach i wątrobie ( w ogniskach
tych występowały pasożyty)
tych występowały pasożyty)
Rozpoznanie:
Rozpoznanie:
Badanie mikroskopowe zeskrobin jelita i śluzówki woreczka żółciowego.
Badanie mikroskopowe zeskrobin jelita i śluzówki woreczka żółciowego.
H.truttae
H.truttae
Inwazje wywołane przez
Inwazje wywołane przez
wiciowce:
wiciowce:
Trypanosomoza – choroba krwi, różnych gatunków ryb
Trypanosomoza – choroba krwi, różnych gatunków ryb
słodkowodnych
słodkowodnych
Trypanosoma carassi (T. danliewski) – (27-60
Trypanosoma carassi (T. danliewski) – (27-60
µ
µ
m). Wrzecionowaty
m). Wrzecionowaty
kształt, błona falująca, jedna wić i cytostom.
kształt, błona falująca, jedna wić i cytostom.
Przenosicielami Trypanosoma sp. mogą być pijawki:
Przenosicielami Trypanosoma sp. mogą być pijawki:
Piscicola
Piscicola
geometra i hemiclepsis marginata.
geometra i hemiclepsis marginata.
Objawy choroby:
Objawy choroby:
Obniżenie poziomu białek w surowicy krwi
Obniżenie poziomu białek w surowicy krwi
Wzrost liczby leukocytów
Wzrost liczby leukocytów
Zmniejszenie liczby erytrocytów i zawartości Hb
Zmniejszenie liczby erytrocytów i zawartości Hb
Wzrost poziomu globulin
Wzrost poziomu globulin
Może dojść do ogólnego obrzęku
Może dojść do ogólnego obrzęku
Mogą wystąpić śnięcia
Mogą wystąpić śnięcia
Rozpoznanie :
Rozpoznanie :
badaniem mikroskopowym rozmazów krwi, lub w preparatach
badaniem mikroskopowym rozmazów krwi, lub w preparatach
gniecionych z nerek
gniecionych z nerek
Inwazje wywołane przez
Inwazje wywołane przez
wiciowce:
wiciowce:
Trypanoplazma – choroba krwi różnych
Trypanoplazma – choroba krwi różnych
gatunków ryb.
gatunków ryb.
Wymiary, kształt i cykl rozwojowy
Wymiary, kształt i cykl rozwojowy
pasożytów rodzaju
pasożytów rodzaju
Trypanosoma i
Trypanosoma i
trypanoplazma
trypanoplazma
są podobne.
są podobne.
Trypanoplazma
Trypanoplazma
posiada dwie wici (
posiada dwie wici (
Trypanosoma
Trypanosoma
– jedną).
– jedną).
Objawy choroby:
Objawy choroby:
Anemia
Anemia
Niekiedy wysięk w jamie ciała
Niekiedy wysięk w jamie ciała
Kokcydioza
Kokcydioza
Choroba przewodu pokarmowego wielu gatunków
Choroba przewodu pokarmowego wielu gatunków
ryb, słodkowodnych i morskich.
ryb, słodkowodnych i morskich.
Kokcydia pasożytują wewnątrzkomórkowo, nie
Kokcydia pasożytują wewnątrzkomórkowo, nie
posiadają organelli ruchu i cytostomu.
posiadają organelli ruchu i cytostomu.
Rozmnażają się w sposób bezpłciowy (schizogonia) i
Rozmnażają się w sposób bezpłciowy (schizogonia) i
płciowy (gametogonia). Cały rozwój odbywa się w
płciowy (gametogonia). Cały rozwój odbywa się w
komórkach organizmu jednego żywiciela. Formami
komórkach organizmu jednego żywiciela. Formami
inwazyjnymi są oocysty wydalane wraz z
inwazyjnymi są oocysty wydalane wraz z
odchodami zarażonych ryb do wody.
odchodami zarażonych ryb do wody.
Kokcydia mogą lokalizować się w przewodzie
Kokcydia mogą lokalizować się w przewodzie
pokarmowym, wątrobie, nerkach, śledzionie,
pokarmowym, wątrobie, nerkach, śledzionie,
pęcherzyku żółciowym, pęcherzu pławnym,
pęcherzyku żółciowym, pęcherzu pławnym,
gonadach, skrzelach.
gonadach, skrzelach.
Kokcydioza
Kokcydioza
Objawy choroby:
Objawy choroby:
Ryby przestają pobierać pokarm
Ryby przestają pobierać pokarm
Chudną i są znacznie osłabione
Chudną i są znacznie osłabione
Nie reagują na bodźce
Nie reagują na bodźce
Gałki oczne oraz powłoki brzuszne są zapadnięte
Gałki oczne oraz powłoki brzuszne są zapadnięte
„
„
Ostry grzbiet”
Ostry grzbiet”
Blade skrzela
Blade skrzela
Po naciśnięciu powłok brzusznych z otworu odbytowego wydobywa się żółtawa,
Po naciśnięciu powłok brzusznych z otworu odbytowego wydobywa się żółtawa,
śluzowata wydzielina zawierająca oocysty.
śluzowata wydzielina zawierająca oocysty.
Błona śluzowa jelita jest rozpulchniona, pokryta śluzem, czasem widoczne
Błona śluzowa jelita jest rozpulchniona, pokryta śluzem, czasem widoczne
wybroczyny
wybroczyny
Ściana jelita jest cienka – „jelito pergaminowe”
Ściana jelita jest cienka – „jelito pergaminowe”
W ubytkach nabłonka błony śluzowej jelita tworzą się tzw. Ciałka żółte ( w wyniku
W ubytkach nabłonka błony śluzowej jelita tworzą się tzw. Ciałka żółte ( w wyniku
przemian zalegającej krwi)
przemian zalegającej krwi)
Charakterystycznym objawem przy inwazji
Charakterystycznym objawem przy inwazji
Goussia subepithelialis
Goussia subepithelialis
są białawe guzki
są białawe guzki
(2-3 mm) na powierzchni błony śluzowej jelita.
(2-3 mm) na powierzchni błony śluzowej jelita.
Rozpoznanie :
Rozpoznanie :
Na podstawie badania mikroskopowego wydzielin z przewodu pokarmowego
Na podstawie badania mikroskopowego wydzielin z przewodu pokarmowego
Zapobieganie:
Zapobieganie:
Zapobiegawczo stosuje się dokładne osuszanie stawów po odłowach oraz dezynfekcje
Zapobiegawczo stosuje się dokładne osuszanie stawów po odłowach oraz dezynfekcje
wapnem palonym.
wapnem palonym.
Inwazje wywołane przez
Inwazje wywołane przez
orzęski
orzęski
Chilodonelloza – choroba skóry i skrzeli
Chilodonelloza – choroba skóry i skrzeli
(głównie u wylęgu i drobnego
(głównie u wylęgu i drobnego
narybku) wielu gatunków ryb.
narybku) wielu gatunków ryb.
Chilodonella piscicola syn Chilodonella
Chilodonella piscicola syn Chilodonella
cyprini
cyprini
(37-70x20-62
(37-70x20-62
µ
µ
m) -
m) -
Kształt owalny, na brzusznej stronie
Kształt owalny, na brzusznej stronie
rzęski uszeregowane są w rzędach,
rzęski uszeregowane są w rzędach,
zaokrąglony cytostom, makro i
zaokrąglony cytostom, makro i
mikronucleus.
mikronucleus.
Rozmnażanie przez podział prosty lub
Rozmnażanie przez podział prosty lub
wielokrotny. Występuje koniugacja.
wielokrotny. Występuje koniugacja.
W obiektach karpiowych chilodonelloza
W obiektach karpiowych chilodonelloza
występuje najczęściej zimą i
występuje najczęściej zimą i
wczesną wiosną.
wczesną wiosną.
Objawy kliniczne:
Objawy kliniczne:
Ocieranie się ryb o przedmioty
Ocieranie się ryb o przedmioty
stałe
stałe
Objawy przyduchy przy inwazji
Objawy przyduchy przy inwazji
skrzeli
skrzeli
Zwiększone wydzielanie śluzu
Zwiększone wydzielanie śluzu
Leczenie podejmuje się jedynie przy
Leczenie podejmuje się jedynie przy
znacznej ilości pasożytów
znacznej ilości pasożytów
Inwazje wywołane przez
Inwazje wywołane przez
orzęski
orzęski
Ichtioftirioza
Ichtioftirioza
Ichthyophthirius multifiliis
Ichthyophthirius multifiliis
Stadium inwazyjnym jest pływka (0,03-0,06 x 0,02
Stadium inwazyjnym jest pływka (0,03-0,06 x 0,02
µ
µ
m), która
m), która
przebywa w środowisku wodnym max. 10 godz. W tym w temp.
przebywa w środowisku wodnym max. 10 godz. W tym w temp.
28
28
0
0
C i 3 dni w temp. 18
C i 3 dni w temp. 18
0
0
C, (nie posiada cytostomu). Po
C, (nie posiada cytostomu). Po
osiedleniu się na rybie zaokrągla się, powstaje cytostom, jądro
osiedleniu się na rybie zaokrągla się, powstaje cytostom, jądro
przybiera kształt podkowiasty. Całe ciało pasożyta pokryte jest
przybiera kształt podkowiasty. Całe ciało pasożyta pokryte jest
rzęskami. Gdy osiągnie 0,5 -1 mm opuszcza rybę, osiada na
rzęskami. Gdy osiągnie 0,5 -1 mm opuszcza rybę, osiada na
roślinach lub dnie zbiornika i powstaje cysta, w obrębie której w
roślinach lub dnie zbiornika i powstaje cysta, w obrębie której w
wyniku podziałów powstaje od kilkudziesięciu do kilkuset
wyniku podziałów powstaje od kilkudziesięciu do kilkuset
pasożytów potomnych. Po przerwaniu osłonek uwalniane są
pasożytów potomnych. Po przerwaniu osłonek uwalniane są
pływki.
pływki.
Długość cyklu rozwojowego:
Długość cyklu rozwojowego:
5,5 dnia w temp. 25
5,5 dnia w temp. 25
0
0
C
C
110 dni w temp.˃3 -4
110 dni w temp.˃3 -4
0
0
C, nie rozwija się w temp. ˃ 30
C, nie rozwija się w temp. ˃ 30
0
0
C, a w
C, a w
temp. ˃ 32
temp. ˃ 32
0
0
C ginie
C ginie
Choroba występuje często przy dużym zagęszczeniu ryb. Najczęściej
Choroba występuje często przy dużym zagęszczeniu ryb. Najczęściej
występuje w końcowym okresie zimowania oraz w pierwszym
występuje w końcowym okresie zimowania oraz w pierwszym
okresie przebywania ryb w stawach odrostowych ( pomimo
okresie przebywania ryb w stawach odrostowych ( pomimo
rzadkiej obsady, przy wcześniejszym zarażeniu w zimochowach).
rzadkiej obsady, przy wcześniejszym zarażeniu w zimochowach).
Pojedyncze pasożyty nie wywołują żadnych objawów klinicznych,
Pojedyncze pasożyty nie wywołują żadnych objawów klinicznych,
powodują jednak osłabienie ryb. Szczególnie niebezpieczny jest
powodują jednak osłabienie ryb. Szczególnie niebezpieczny jest
dla narybku karpia.
dla narybku karpia.
Objawy kliniczne (obserwowane przy znacznej liczbie pasożytów):
Objawy kliniczne (obserwowane przy znacznej liczbie pasożytów):
ryby przestają pobierać pokarm
ryby przestają pobierać pokarm
Ocierają się o dno
Ocierają się o dno
Pasożyty o średnicy 0,5-1 mm widoczne są gołym okiem w
Pasożyty o średnicy 0,5-1 mm widoczne są gołym okiem w
postaci mlecznobiałych okrągłych guzków.
postaci mlecznobiałych okrągłych guzków.
Rozpoznanie:
Rozpoznanie:
Stwierdzenie obecności pasożytów w zeskrobinach skóry (łatwo
Stwierdzenie obecności pasożytów w zeskrobinach skóry (łatwo
zaobserwować poruszające się rzęski pasożyta oraz podkowiasty
zaobserwować poruszające się rzęski pasożyta oraz podkowiasty
makronucleus)
makronucleus)
Inwazje wywołane przez
Inwazje wywołane przez
orzęski
orzęski
Trichodinoza – choroba skóry i skrzeli wielu gatunków ryb.
Trichodinoza – choroba skóry i skrzeli wielu gatunków ryb.
Trichodina sp. (22-95
Trichodina sp. (22-95
µ
µ
m) -
m) -
Kształt dysku na górze którego występuje spiralny wieniec rzęsek prowadzący
Kształt dysku na górze którego występuje spiralny wieniec rzęsek prowadzący
do cytostomu. Dolna powierzchnia komórki jest wklęsła i spełnia rolę
do cytostomu. Dolna powierzchnia komórki jest wklęsła i spełnia rolę
przyssawki, w głębi której występuje białkowy szkielecik składający się z
przyssawki, w głębi której występuje białkowy szkielecik składający się z
promieniście ułożonych haczyków. Rozmnaża się przez podział. W
promieniście ułożonych haczyków. Rozmnaża się przez podział. W
warunkach nie sprzyjających dla pasożyta tworzy cysty. Pasożyty te
warunkach nie sprzyjających dla pasożyta tworzy cysty. Pasożyty te
powszechnie występują w środowisku wodnym, a dla ryb stają się groźne
powszechnie występują w środowisku wodnym, a dla ryb stają się groźne
przy znacznym zagęszczeniu w stawach – magazynach, zimochowach lub
przy znacznym zagęszczeniu w stawach – magazynach, zimochowach lub
akwariach.
akwariach.
Objawy kliniczne:
Objawy kliniczne:
Ocieranie się ryb o przedmioty stałe
Ocieranie się ryb o przedmioty stałe
Objawy przyduchy przy inwazji skrzeli
Objawy przyduchy przy inwazji skrzeli
Zwiększone wydzielanie śluzu
Zwiększone wydzielanie śluzu
Rozpoznanie:
Rozpoznanie:
Stwierdzenie pasożytów w zeskrobinie skóry lub w tkance skrzelowej
Stwierdzenie pasożytów w zeskrobinie skóry lub w tkance skrzelowej
VI Choroby ryb wywołane
VI Choroby ryb wywołane
przez myksospory, mikrospory
przez myksospory, mikrospory
i przywry.
i przywry.
ĆWICZENIE 7.
ĆWICZENIE 7.
CHOROBY RYB WYWOŁANE PRZEZ MYKSOSPORY, MIKROSPORY I PRZYWRY
CHOROBY RYB WYWOŁANE PRZEZ MYKSOSPORY, MIKROSPORY I PRZYWRY
SYSTEMATYKA
SYSTEMATYKA
Typ – myxozoa
Typ – myxozoa
Gromada - Myxosporea
Gromada - Myxosporea
1. Hanneguya lobosa
1. Hanneguya lobosa
2. Hanneguya psorospermica
2. Hanneguya psorospermica
3. Myxobolus mulleri
3. Myxobolus mulleri
4. Myxobolus squamae
4. Myxobolus squamae
5. Myxobolus pfeifferi
5. Myxobolus pfeifferi
6. Kudoa sp.
6. Kudoa sp.
7. myxobolus cerebralis
7. myxobolus cerebralis
8. chloromyxum truttae
8. chloromyxum truttae
9. myxidium lieberkuhni
9. myxidium lieberkuhni
Typ – microsporea
Typ – microsporea
Gromada – microsporea
Gromada – microsporea
1. Glugea anomala
1. Glugea anomala
Typ – Platyhelminthes
Typ – Platyhelminthes
Gromada – Monogenea
Gromada – Monogenea
1.Dactylogyrus extensus
1.Dactylogyrus extensus
2.Dactylogyrus vastator
2.Dactylogyrus vastator
3.Dactylogyrus anchoratus
3.Dactylogyrus anchoratus
4.Gyrodactylus cyprini
4.Gyrodactylus cyprini
5. diplozoon sp.
5. diplozoon sp.
Gromada – Trematoda
Gromada – Trematoda
Formy dojrzałe
Formy dojrzałe
Sanguinicola inermis
Sanguinicola inermis
Asymphylodora tincae
Asymphylodora tincae
Azygia lucii
Azygia lucii
Bunodera luciopercae
Bunodera luciopercae
Metacerkarie
Metacerkarie
Diplostomum spataceum
Diplostomum spataceum
Postodiplostomum cuticola
Postodiplostomum cuticola
Myksosporozy
Myksosporozy
Myksosporoza układu szkieletowego
Myksosporoza układu szkieletowego
Myxobolus cerebralis
Myxobolus cerebralis
Myksosporoza skrzeli -
Myksosporoza skrzeli -
objawia się występowaniem białawych cyst widocznych gołym okiem.
objawia się występowaniem białawych cyst widocznych gołym okiem.
Henneguya lobosa
Henneguya lobosa
Henneguya psorospermica
Henneguya psorospermica
Thelohanellus pyriformis
Thelohanellus pyriformis
Myxobolus bramae
Myxobolus bramae
Myxobolus egxiguus
Myxobolus egxiguus
Myxobolus dispar
Myxobolus dispar
Myksosporoza skóry -
Myksosporoza skóry -
objawia się występowaniem białawych cyst.
objawia się występowaniem białawych cyst.
Myxobolus squamae
Myxobolus squamae
Myksosporoza mięśni -
Myksosporoza mięśni -
objawia się występowaniem białawych guzków między włóknami
objawia się występowaniem białawych guzków między włóknami
mięśniowymi, uwypuklających w tych miejscach skórę. Początkowo twarde guzy ulegają rozmiękaniu
mięśniowymi, uwypuklających w tych miejscach skórę. Początkowo twarde guzy ulegają rozmiękaniu
i otwieraniu się. Przez powstałe ubytki skóry wydostaje się mętna ciecz, zawierająca liczne spory.
i otwieraniu się. Przez powstałe ubytki skóry wydostaje się mętna ciecz, zawierająca liczne spory.
Myxobolus pfeifferi
Myxobolus pfeifferi
Niektóre gatunki Myxosporea lokalizują się we wnętrzu włókien mięśniowych, np. wiele gatunków rodzaju
Niektóre gatunki Myxosporea lokalizują się we wnętrzu włókien mięśniowych, np. wiele gatunków rodzaju
Kudoa
Kudoa
pasożytujących u śledzi i tuńczyków
pasożytujących u śledzi i tuńczyków
.
.
Myksosporozy układu nerwowego
Myksosporozy układu nerwowego
Myksosporozy worka osierdziowego i mięśnia sercowego karpi
Myksosporozy worka osierdziowego i mięśnia sercowego karpi
Myksosporozy pęcherzyka żółciowego i przewodów żółciowych
Myksosporozy pęcherzyka żółciowego i przewodów żółciowych
Myksosporozy układu wydalniczego
Myksosporozy układu wydalniczego
Sferosporoza pęcherza pławnego i nerek – zapalenie pęcherza pławnego
Sferosporoza pęcherza pławnego i nerek – zapalenie pęcherza pławnego
Myksosporozy
Myksosporozy
Sferosporoza pęcherza pławnego i nerek ( zapalenie pęcherza pławnego)
Sferosporoza pęcherza pławnego i nerek ( zapalenie pęcherza pławnego)
– choroba karpi i
– choroba karpi i
karasi srebrzystych.
karasi srebrzystych.
Spherospora renicola
Spherospora renicola
Inwazyjna spora (7,3 x 7,2
Inwazyjna spora (7,3 x 7,2
µ
µ
m) posiada 2 torebki biegunowe.
m) posiada 2 torebki biegunowe.
Rozwój przebiega w 2 cyklach proliferacyjnych:
Rozwój przebiega w 2 cyklach proliferacyjnych:
Pierwszy cykl proliferacyjny, przebiega we krwi i rozpoczyna się od małych (3
Pierwszy cykl proliferacyjny, przebiega we krwi i rozpoczyna się od małych (3
µ
µ
m) komórek pierwotnych,
m) komórek pierwotnych,
zawierających wewnątrz wydłużone komórki wtórne, które dzielą się na 8 komórek potomnych (komórki II
zawierających wewnątrz wydłużone komórki wtórne, które dzielą się na 8 komórek potomnych (komórki II
rzędu), a w każdej z nich powstaje jedna komórka III rzędu i cztery komórki dodatkowe. Gdy komórki
rzędu), a w każdej z nich powstaje jedna komórka III rzędu i cztery komórki dodatkowe. Gdy komórki
pierwotne osiągną 16
pierwotne osiągną 16
µ
µ
m rozpadają się, a do krwi wydostają się komórki wtórne i rozpoczynają od nowa cały
m rozpadają się, a do krwi wydostają się komórki wtórne i rozpoczynają od nowa cały
cykl rozwojowy.
cykl rozwojowy.
Komórki wtórne które dostają się do pęcherza pławnego rozpoczynają drugi cykl proliferacyjny. Pasożyty w
Komórki wtórne które dostają się do pęcherza pławnego rozpoczynają drugi cykl proliferacyjny. Pasożyty w
pęcherzu pławnym są nieruchome i rozrastają się do 30
pęcherzu pławnym są nieruchome i rozrastają się do 30
µ
µ
m. Znajdująca się w nich komórka dzieli się
m. Znajdująca się w nich komórka dzieli się
wielokrotnie (powstaje ok. 50 komórek wtórnych, z których każda zawiera jedną lub dwie komórki trzeciego
wielokrotnie (powstaje ok. 50 komórek wtórnych, z których każda zawiera jedną lub dwie komórki trzeciego
rzędu). Po rozpadzie komórek macierzystych wydobywają się z nich komórki wtórne, które powtarzają
rzędu). Po rozpadzie komórek macierzystych wydobywają się z nich komórki wtórne, które powtarzają
ponownie cykl proliferacyjny (namnażają się)
ponownie cykl proliferacyjny (namnażają się)
Część komórek wtórnych występujących we krwi i niektóre komórki wtórne występujące w ścianie pęcherza
Część komórek wtórnych występujących we krwi i niektóre komórki wtórne występujące w ścianie pęcherza
pławnego po przedostaniu się do krwi a następnie do kanalików nerkowych rozpoczynają sporogonię w
pławnego po przedostaniu się do krwi a następnie do kanalików nerkowych rozpoczynają sporogonię w
wyniku której powstają spory.
wyniku której powstają spory.
Choroba najczęściej występuje u karpi jednorocznych. Obecność pasożyta stwierdzono również u karpi 2
Choroba najczęściej występuje u karpi jednorocznych. Obecność pasożyta stwierdzono również u karpi 2
miesięcznych.
miesięcznych.
Największe nasilenie choroby u narybku karpia występuje w lipcu i sierpniu.
Największe nasilenie choroby u narybku karpia występuje w lipcu i sierpniu.
Objawy choroby:
Objawy choroby:
W przypadku rozdęcia tylnej komory pęcherza pławnego lub obecności gazowej cysty ryby pływają pod
W przypadku rozdęcia tylnej komory pęcherza pławnego lub obecności gazowej cysty ryby pływają pod
powierzchnią wody głową do dołu. Spłoszone pływają przez pewien czas normalnie, płynąc do głębszych
powierzchnią wody głową do dołu. Spłoszone pływają przez pewien czas normalnie, płynąc do głębszych
warstw wody.
warstw wody.
Rozpoznanie:
Rozpoznanie:
W świeżych preparatach miażdżonych z nerki widoczne są plazmodia zawierające połyskujące ziarnistości.
W świeżych preparatach miażdżonych z nerki widoczne są plazmodia zawierające połyskujące ziarnistości.
Zwalczanie zapalenia pęcherza pławnego polega jedynie na terapii zapobiegawczej przed wtórnymi
Zwalczanie zapalenia pęcherza pławnego polega jedynie na terapii zapobiegawczej przed wtórnymi
infekcjami bakteryjnymi.
infekcjami bakteryjnymi.
Myksosporozy
Myksosporozy
Myksosporoza układu szkieletowego - kołowacizna pstrągów jest groźna
Myksosporoza układu szkieletowego - kołowacizna pstrągów jest groźna
chorobą tkanki chrzęstnej narybku ryb łososiowatych wywołaną przez
chorobą tkanki chrzęstnej narybku ryb łososiowatych wywołaną przez
Myxobolus cerebralis.
Myxobolus cerebralis.
W
W
cyklu rozwojowym M. cerebralis występują dwie
cyklu rozwojowym M. cerebralis występują dwie
spory oraz plazmodia (trofozoity). Spory pierwszego typu są owalne w ich
spory oraz plazmodia (trofozoity). Spory pierwszego typu są owalne w ich
przedniej części występują dwie torebki biegunowe, a każda z nich zawiera
przedniej części występują dwie torebki biegunowe, a każda z nich zawiera
spiralnie zwiniętą nic. Spora drugiego typu (triactinomyxon) ma wygląd
spiralnie zwiniętą nic. Spora drugiego typu (triactinomyxon) ma wygląd
potrójnej kotwicy. Powstaje ona w rureczniku po zarażeniu się przez niego
potrójnej kotwicy. Powstaje ona w rureczniku po zarażeniu się przez niego
pierwszą sporą. Ryby zarażają się przez połknięcie spor triactinomyxon albo
pierwszą sporą. Ryby zarażają się przez połknięcie spor triactinomyxon albo
wskutek aktywnego wniknięcia tych spor przez skórę lub nabłonek skrzeli.
wskutek aktywnego wniknięcia tych spor przez skórę lub nabłonek skrzeli.
Objawy kliniczne:
Objawy kliniczne:
-
Ściemnienie ogonowej części ciała
Ściemnienie ogonowej części ciała
-
Pływanie w kółko „pogoń za własnym ogonem”
Pływanie w kółko „pogoń za własnym ogonem”
-
Pływanie z obrotami wokół długiej osi ciała
Pływanie z obrotami wokół długiej osi ciała
-
Deformacje kośćca
Deformacje kośćca
-
charłactwo
charłactwo
Inwazje wywołane przez
Inwazje wywołane przez
płazińce z gromady
płazińce z gromady
Monogenea
Monogenea
Dactylogyroza – choroba skrzeli
Dactylogyroza – choroba skrzeli
Gyrodactyloza – choroba skóry i
Gyrodactyloza – choroba skóry i
skrzeli
skrzeli
Diplozoon i paradiplozoon
Diplozoon i paradiplozoon
Inwazje wywołane przez
Inwazje wywołane przez
płazińce z gromady
płazińce z gromady
Monogenea
Monogenea
Dactylogyroza – choroba skrzeli
Dactylogyroza – choroba skrzeli
Aparat czepny składa się z 2 haków środkowych
Aparat czepny składa się z 2 haków środkowych
oraz 7 par małych haków brzeżnych
oraz 7 par małych haków brzeżnych
Dojrzałe pasożyty składają jaja przebywając na
Dojrzałe pasożyty składają jaja przebywając na
skrzelach. W jaju powstaje orzęsiona,
skrzelach. W jaju powstaje orzęsiona,
zaopatrzona w haki czepne larwa –
zaopatrzona w haki czepne larwa –
onkomiracidium, która po wydobyciu się z
onkomiracidium, która po wydobyciu się z
osłonek jajowych porusza się swobodnie w
osłonek jajowych porusza się swobodnie w
wodzie, poszukując żywiciela. Po osiedleniu się
wodzie, poszukując żywiciela. Po osiedleniu się
na rybie larwa traci urzęsienie i zaczyna
na rybie larwa traci urzęsienie i zaczyna
pobierać pokarm (krew, komórki nabłonka, śluz).
pobierać pokarm (krew, komórki nabłonka, śluz).
Inwazje wywołane przez
Inwazje wywołane przez
płazińce z gromady
płazińce z gromady
Monogenea
Monogenea
Gyrodactyloza – choroba skóry i skrzeli
Gyrodactyloza – choroba skóry i skrzeli
Płazińce rodzaju Gyrodactylus są żyworodne. Wewnątrz pasożyta
Płazińce rodzaju Gyrodactylus są żyworodne. Wewnątrz pasożyta
macierzystego obserwuje się dwa lub trzy zarodki. Po wydobyciu się
macierzystego obserwuje się dwa lub trzy zarodki. Po wydobyciu się
zarodków na zewnątrz, w osobniku macierzystym powstają jaja oraz
zarodków na zewnątrz, w osobniku macierzystym powstają jaja oraz
zarodki.
zarodki.
Gyrodactyloza może występować w różnych porach roku, u ryb w różnym
Gyrodactyloza może występować w różnych porach roku, u ryb w różnym
wieku.
wieku.
Objawy choroby:
Objawy choroby:
Ocieranie o przedmioty stałe
Ocieranie o przedmioty stałe
Zwiększone wydzielanie śluzu
Zwiększone wydzielanie śluzu
Pasmowate przekrwienia na powłokach zewnętrznych
Pasmowate przekrwienia na powłokach zewnętrznych
Przekrwienie, wybroczyny, szarawe naloty na końcach listków skrzelowych
Przekrwienie, wybroczyny, szarawe naloty na końcach listków skrzelowych
Objawy przyduchy
Objawy przyduchy
Słabe pobieranie pokarmu
Słabe pobieranie pokarmu
Rozpoznanie:
Rozpoznanie:
Stwierdzenie obecności pasożytów wystepujacych w dużej ilości na skórze i
Stwierdzenie obecności pasożytów wystepujacych w dużej ilości na skórze i
skrzelach
skrzelach
Diplozoon i paradiplozoon – przedstawiciele tych rodzajów żyją parami
Diplozoon i paradiplozoon – przedstawiciele tych rodzajów żyją parami
(niektóre narządy zrastają się parami)
(niektóre narządy zrastają się parami)
Inwazje wywołane przez płazińce z
Inwazje wywołane przez płazińce z
gromady Trematoda
gromady Trematoda
Inwazje wywołane przez dojrzałe
Inwazje wywołane przez dojrzałe
przywry:
przywry:
Sanguinicola inermis
Sanguinicola inermis
Asymphylodora tincae
Asymphylodora tincae
Azygia lucii
Azygia lucii
Bunodera luciopercae
Bunodera luciopercae
Inwazje wywołane przez płazińce z
Inwazje wywołane przez płazińce z
gromady Trematoda
gromady Trematoda
Sangwinikoloza – choroba wywołana
Sangwinikoloza – choroba wywołana
przez przywry z rodzaju
przez przywry z rodzaju
Sanguinicola
Sanguinicola
Pasożytnicze przywry (ok. 2 mm) żyją
Pasożytnicze przywry (ok. 2 mm) żyją
w układzie krwionośnym ryb.
w układzie krwionośnym ryb.
Inwazje wywołane przez płazińce z
Inwazje wywołane przez płazińce z
gromady Trematoda
gromady Trematoda
Inwazje wywołane przez metacerkarie
Inwazje wywołane przez metacerkarie
przywr:
przywr:
Diplostomum spataceum
Diplostomum spataceum
Tylodelphys clavata
Tylodelphys clavata
Postodiplostomum cuticola
Postodiplostomum cuticola
Opisthorchis felineus
Opisthorchis felineus
VII Choroby ryb wywołane
VII Choroby ryb wywołane
przez tasiemce i nicienie.
przez tasiemce i nicienie.
Inwazje wywołane przez
Inwazje wywołane przez
tasiemce - Cestoda
tasiemce - Cestoda
Tasiemczyce wywołane przez dojrzałe formy
Tasiemczyce wywołane przez dojrzałe formy
tasiemców
tasiemców
Rodzina
Rodzina
Caryophyllaidae
Caryophyllaidae
Caryophylleus laticeps
Caryophylleus laticeps
Khawia sinensis
Khawia sinensis
Rodzaj Trianophorus
Rodzaj Trianophorus
Triaenophorus nodulosus
Triaenophorus nodulosus
Rodzaj Bothriocephalus
Rodzaj Bothriocephalus
Boothriocephalus acheilonathi syn. Gowkongensis,
Boothriocephalus acheilonathi syn. Gowkongensis,
syn.phoxini
syn.phoxini
Tasiemczyce wywołane przez
Tasiemczyce wywołane przez
larwy tasiemców
larwy tasiemców
Rodzaj:
Rodzaj:
Ligula
Ligula
Ligula intestinalis
Ligula intestinalis
Rodzaj: Neogryporhynchus
Rodzaj: Neogryporhynchus
Neogryporhynchus cheilancristrotus
Neogryporhynchus cheilancristrotus
Rodzaj
Rodzaj
Diphyllobothrium
Diphyllobothrium
Diphyllobothrium latum
Diphyllobothrium latum
Inwazje wywołane przez tasiemce -
Inwazje wywołane przez tasiemce -
Cestoda
Cestoda
Tasiemczyce wywołane przez dojrzałe formy tasiemców:
Tasiemczyce wywołane przez dojrzałe formy tasiemców:
Rodzina
Rodzina
Cartyophyllaeus laticeps
Cartyophyllaeus laticeps
(20-40 mm)
(20-40 mm)
Lokalizuje się w jelicie ryb karpiowatych (najczęściej leszczy)
Lokalizuje się w jelicie ryb karpiowatych (najczęściej leszczy)
Żywiciel pośredni (ż.p.) skąposzczety – w jamie ciała żywicieli
Żywiciel pośredni (ż.p.) skąposzczety – w jamie ciała żywicieli
pośrednich występuje larwa procerkoid którymi zaraża się ryba po
pośrednich występuje larwa procerkoid którymi zaraża się ryba po
zjedzeniu skąposzczeta.
zjedzeniu skąposzczeta.
Khawia sinensis
Khawia sinensis
(80-170mm)
(80-170mm)
Lokalizuje się w jelicie karpi.
Lokalizuje się w jelicie karpi.
Jaja tasiemca wraz z kałem wydostają się do wody.
Jaja tasiemca wraz z kałem wydostają się do wody.
Rozwój onkosfery w jajach zależny jest od temperatury
Rozwój onkosfery w jajach zależny jest od temperatury
Ż. P. skąposzczety; onkosfera opuszcza jajo w przewodzie
Ż. P. skąposzczety; onkosfera opuszcza jajo w przewodzie
pokarmowym żywiciela pośredniego i wędruje do jamy ciała gdzie
pokarmowym żywiciela pośredniego i wędruje do jamy ciała gdzie
rozwija się procerkoid.
rozwija się procerkoid.
Objawy choroby:
Objawy choroby:
Cartyophyllaeus laticeps i Khawia sinensis
Cartyophyllaeus laticeps i Khawia sinensis
mogą
mogą
wywoływać zmiany błony śluzowej jelita: rozpulchnienie, przekrwienie
wywoływać zmiany błony śluzowej jelita: rozpulchnienie, przekrwienie
( z licznymi wybroczynami), czasem ograniczona martwica.
( z licznymi wybroczynami), czasem ograniczona martwica.
Przy silnej inwazji może dojść do zatkania i perforacji jelita,
Przy silnej inwazji może dojść do zatkania i perforacji jelita,
gromadzenia wysięku w jamie ciała.
gromadzenia wysięku w jamie ciała.
Inwazje wywołane przez tasiemce -
Inwazje wywołane przez tasiemce -
Cestoda
Cestoda
Rodzaj
Rodzaj
Trienophorus
Trienophorus
Triaenophorus nodulosus
Triaenophorus nodulosus
(150-300mm)
(150-300mm)
Postać dojrzała żyje w jelicie ryb drapieżnych, szczupaka (Esox lucius),
Postać dojrzała żyje w jelicie ryb drapieżnych, szczupaka (Esox lucius),
okonia (Perca fluviatilis), suma (Silurus glanis), węgorza (Anguilla anguilla)
okonia (Perca fluviatilis), suma (Silurus glanis), węgorza (Anguilla anguilla)
Jaja tasiemca wydalane są do wody. Koracidia opuszczają jaja i mogą
Jaja tasiemca wydalane są do wody. Koracidia opuszczają jaja i mogą
pływać w wodzie przez 1-3 dni zanim zostaną połknięte przez widłonoga
pływać w wodzie przez 1-3 dni zanim zostaną połknięte przez widłonoga
(pierwszego żywiciela pośredniego).
(pierwszego żywiciela pośredniego).
1. ż.p skorupiaki (widłonogi), w jelicie widłonoga koracidium traci nabłonek
1. ż.p skorupiaki (widłonogi), w jelicie widłonoga koracidium traci nabłonek
rzęskowy i wędruje do jamy ciała, gdzie po 7-10 dniach przeobraża się w
rzęskowy i wędruje do jamy ciała, gdzie po 7-10 dniach przeobraża się w
procerkoid, który po około 7-15 dniach staje się inwazyjny.
procerkoid, który po około 7-15 dniach staje się inwazyjny.
2. ż.p ryby: okoń (Perca fluviatilis), jazgarz (Gymnocephalus cernuus),
2. ż.p ryby: okoń (Perca fluviatilis), jazgarz (Gymnocephalus cernuus),
miętus (Lota lota), łososiowate i karpiowate. Plerocerkoidy najczęściej
miętus (Lota lota), łososiowate i karpiowate. Plerocerkoidy najczęściej
encystują się w wątrobie ryb. Ich długość dochodzi do 10 cm.
encystują się w wątrobie ryb. Ich długość dochodzi do 10 cm.
Po zjedzeniu zarażonego widłonoga przez rybę, procerkoid przenika przez
Po zjedzeniu zarażonego widłonoga przez rybę, procerkoid przenika przez
ścianę przewodu pokarmowego ryby, przekształca się w stadium
ścianę przewodu pokarmowego ryby, przekształca się w stadium
plerocerkoidu i wędruje do wątroby, gdzie ulega otorbieniu. W tym stanie
plerocerkoidu i wędruje do wątroby, gdzie ulega otorbieniu. W tym stanie
może przeżyć w rybie wiele lat. Po zjedzeniu ryby (2ż.p.) przez rybę będącą
może przeżyć w rybie wiele lat. Po zjedzeniu ryby (2ż.p.) przez rybę będącą
żywicielem ostatecznym, w jej przewodzie tasiemiec dojrzewa po kilku
żywicielem ostatecznym, w jej przewodzie tasiemiec dojrzewa po kilku
miesiącach.
miesiącach.
Inwazje wywołane przez tasiemce -
Inwazje wywołane przez tasiemce -
Cestoda
Cestoda
Rodzaj
Rodzaj
Bothriocephalus
Bothriocephalus
Boothriocephalus acheilonathi syn. Gowkongensis,
Boothriocephalus acheilonathi syn. Gowkongensis,
syn.phoxini
syn.phoxini
Postać dojrzała żyje w jelicie ryb karpiowatych.
Postać dojrzała żyje w jelicie ryb karpiowatych.
W jaju koracidium rozwija się po 2-4 dniach
W jaju koracidium rozwija się po 2-4 dniach
zależnie od temperatury. Po wylęgu z jaj
zależnie od temperatury. Po wylęgu z jaj
koracidium może żyć w wodzie 4-6 dni a następnie
koracidium może żyć w wodzie 4-6 dni a następnie
po połknięciu przez widłonoga po 1-3 dniach
po połknięciu przez widłonoga po 1-3 dniach
przekształca się w jego jamie ciała w procerkoid,
przekształca się w jego jamie ciała w procerkoid,
który po następnych 3-9 dniach staje się inwazyjny
który po następnych 3-9 dniach staje się inwazyjny
dla ryb.
dla ryb.
Ż.p. widłonogi
Ż.p. widłonogi
Okres rozwoju tasiemca w przewodzie
Okres rozwoju tasiemca w przewodzie
pokarmowym ryby trwa 12-21 dni.
pokarmowym ryby trwa 12-21 dni.
Tasiemczyce wywołane przez
Tasiemczyce wywołane przez
larwy tasiemców
larwy tasiemców
Rodzaj:
Rodzaj:
Ligula
Ligula
Ligula intestinalis
Ligula intestinalis
Postać dojrzała żyje w jelicie ptaków rybożernych, w Polsce najczęściej perkozy.
Postać dojrzała żyje w jelicie ptaków rybożernych, w Polsce najczęściej perkozy.
Wraz z kałem ptaków jaja dostają się do wody. Po 7-8 dniach (w temp. 16-19
Wraz z kałem ptaków jaja dostają się do wody. Po 7-8 dniach (w temp. 16-19
0
0
C) w jajach rozwija się
C) w jajach rozwija się
orzęsiona larwa – koracidium. W wodzie koracidium utrzymuje się przy życiu przez 4-5 dni.
orzęsiona larwa – koracidium. W wodzie koracidium utrzymuje się przy życiu przez 4-5 dni.
Pierwszym żywicielem pośrednim są widłonogi, u których w jamie ciała rozwija się procerkoid (po około
Pierwszym żywicielem pośrednim są widłonogi, u których w jamie ciała rozwija się procerkoid (po około
12-14 dniach od momentu zarażenia)
12-14 dniach od momentu zarażenia)
2.ż.p. są ryby, które zarażają się przez zjedzenie widłonogów zawierających procerkoidy. Z przewodu
2.ż.p. są ryby, które zarażają się przez zjedzenie widłonogów zawierających procerkoidy. Z przewodu
pokarmowego ryby procerkoidy dostają się do jamy ciała, przeobrażają się w plerocerkoidy i osiągają
pokarmowego ryby procerkoidy dostają się do jamy ciała, przeobrażają się w plerocerkoidy i osiągają
długość podobną do postaci dojrzałej (do 500 mm). Okres wzrostu tasiemca w ciele ryby do stadium
długość podobną do postaci dojrzałej (do 500 mm). Okres wzrostu tasiemca w ciele ryby do stadium
inwazyjności trwa około 1 roku. Plerocerkoid może przeżywać w rybie przez wiele lat.
inwazyjności trwa około 1 roku. Plerocerkoid może przeżywać w rybie przez wiele lat.
Rodzaj: Neogryporhynchus
Rodzaj: Neogryporhynchus
Neogryporhynchus cheilancristrotus
Neogryporhynchus cheilancristrotus
Postać dojrzała żyje w jelicie ptaków rybożernych, głównie czapla siwa i kormoran.
Postać dojrzała żyje w jelicie ptaków rybożernych, głównie czapla siwa i kormoran.
Larwy plerocercus długości 0,35-0,57 mm pasożytują w błonie śluzowej przedniej części jelita oraz w
Larwy plerocercus długości 0,35-0,57 mm pasożytują w błonie śluzowej przedniej części jelita oraz w
świetle pęcherzyka zółciowego lina (Tinca Tinca), karasia (Carassius), karpia (Cyprinus carpio) i wielu
świetle pęcherzyka zółciowego lina (Tinca Tinca), karasia (Carassius), karpia (Cyprinus carpio) i wielu
innych gatunków ryb karpiowatych.
innych gatunków ryb karpiowatych.
Objawy choroby:
Objawy choroby:
Przy silnej inwazji błona śluzowa przewodu pokarmowego jest przekrwiona, obrzękła, a w miejscach
Przy silnej inwazji błona śluzowa przewodu pokarmowego jest przekrwiona, obrzękła, a w miejscach
gdzie znajdują się larwy tworzą się guzki.
gdzie znajdują się larwy tworzą się guzki.
Rodzaj: Diphyllobothrium
Rodzaj: Diphyllobothrium
Diphyllobothrium latum
Diphyllobothrium latum
Postać dojrzała żyje w jelicie cinkie człowieka, psa, kota, lisa, świni i innych ssaków odżywiających się
Postać dojrzała żyje w jelicie cinkie człowieka, psa, kota, lisa, świni i innych ssaków odżywiających się
rybami.
rybami.
1 ż.p. widłonogi
1 ż.p. widłonogi
2 ż.p. ryby drapieżne
2 ż.p. ryby drapieżne
Inwazje wywołane przez
Inwazje wywołane przez
obleńce - Nemathelminthes
obleńce - Nemathelminthes
Philometra ovata
Philometra ovata
(55-125 x 0,6-08 mm – samica; 36x
(55-125 x 0,6-08 mm – samica; 36x
0,05mm samiec)
0,05mm samiec)
Pasożytuje w jamie ciała ryb karpiowatych.
Pasożytuje w jamie ciała ryb karpiowatych.
Nicienie umiejscawiają się na powierzchni pęcherza
Nicienie umiejscawiają się na powierzchni pęcherza
pławnego ryb. Kopulacja samców i samic odbywa się
pławnego ryb. Kopulacja samców i samic odbywa się
w lipcu. Samice wędrują do jamy ciała, gdzie rosną, a
w lipcu. Samice wędrują do jamy ciała, gdzie rosną, a
w ich macicy odbywa się rozwój larw. W końcu maja
w ich macicy odbywa się rozwój larw. W końcu maja
następnego roku samice wędrują z jamy ciała do
następnego roku samice wędrują z jamy ciała do
odbytu ryby i stąd do wody. Na skutek różnicy
odbytu ryby i stąd do wody. Na skutek różnicy
ciśnienia osmotycznego samice pękają, larwy
ciśnienia osmotycznego samice pękają, larwy
wydostają się z nich do wody, gdzie są połykane przez
wydostają się z nich do wody, gdzie są połykane przez
żywicieli pośrednich.
żywicieli pośrednich.
Ż.p. – widłonogi
Ż.p. – widłonogi
Samce pozostają w jamie ciała ryby, gdzie po pewnym
Samce pozostają w jamie ciała ryby, gdzie po pewnym
czasie giną
czasie giną
Inwazje wywołane przez
Inwazje wywołane przez
obleńce - Nemathelminthes
obleńce - Nemathelminthes
Philometra sanguinea
Philometra sanguinea
(10 – 42 mm dł. samicy, 2,5-3,5 mm dł.
(10 – 42 mm dł. samicy, 2,5-3,5 mm dł.
samca)
samca)
Nicienie te mają czerwone zabarwienie
Nicienie te mają czerwone zabarwienie
Dojrzałe samice lokalizują się w skórze między promieniami
Dojrzałe samice lokalizują się w skórze między promieniami
płetw oraz w jamie ciała, głównie karasia. Osiadłe w płetwach
płetw oraz w jamie ciała, głównie karasia. Osiadłe w płetwach
samice wydalają wiele larw, które dostają się do wody. Po
samice wydalają wiele larw, które dostają się do wody. Po
połknięciu przez żywiciela pośredniego dostają się do jamy
połknięciu przez żywiciela pośredniego dostają się do jamy
ciała. Po 4-10 dniach stają się inwazyjne. Karasie zarażają się
ciała. Po 4-10 dniach stają się inwazyjne. Karasie zarażają się
przez połknięcie skorupiaka wraz z tkwiącą w nim larwą
przez połknięcie skorupiaka wraz z tkwiącą w nim larwą
nicienia, która przebija jelito ryby i wędruje do jamy ciała
nicienia, która przebija jelito ryby i wędruje do jamy ciała
osiedlając się na otrzewnej w okolicy nerek, pęcherza
osiedlając się na otrzewnej w okolicy nerek, pęcherza
pławnego i gonad. Larwy nie wnikają jednak do tych
pławnego i gonad. Larwy nie wnikają jednak do tych
narządów. Larwy po osiągnięciu dojrzałości płciowej. Po
narządów. Larwy po osiągnięciu dojrzałości płciowej. Po
kopulacji samice rozpoczynają wędrówkę do płetw. Samce
kopulacji samice rozpoczynają wędrówkę do płetw. Samce
pozostają w jamie ciała ryby, gdzie giną po pewnym czasie.
pozostają w jamie ciała ryby, gdzie giną po pewnym czasie.
Wędrówka samic trwa kilka miesięcy i odbywa się w okresie
Wędrówka samic trwa kilka miesięcy i odbywa się w okresie
jesieni i zimy. Na wiosnę po osiągnięciu płetwy wydalają larwy
jesieni i zimy. Na wiosnę po osiągnięciu płetwy wydalają larwy
z macicy. Cały cykl rozwojowy trwa około roku.
z macicy. Cały cykl rozwojowy trwa około roku.
Inwazje wywołane przez
Inwazje wywołane przez
obleńce - Nemathelminthes
obleńce - Nemathelminthes
Philometra lusiana
Philometra lusiana
( 90-160x 1,0 mm –samice; 2,3-3,5x0,04 mm –
( 90-160x 1,0 mm –samice; 2,3-3,5x0,04 mm –
samce)
samce)
Nicienie te mają różowe lub czerwone zabarwienie.
Nicienie te mają różowe lub czerwone zabarwienie.
Samice pasożytują w torebkach łusek w okolicy głowowej ryby
Samice pasożytują w torebkach łusek w okolicy głowowej ryby
oraz w płetwach piersiowych i w jamie ciała karpi. Karpie
oraz w płetwach piersiowych i w jamie ciała karpi. Karpie
pełnołuskie zarażają się częściej niż bezłuskie. Inwazja występuje
pełnołuskie zarażają się częściej niż bezłuskie. Inwazja występuje
najczęściej u karpi dwu- i trzyletnich. Żywicielem pośrednim są
najczęściej u karpi dwu- i trzyletnich. Żywicielem pośrednim są
widłonogi. W jamie ciała tych skorupiaków po 6-7 dniach larwy
widłonogi. W jamie ciała tych skorupiaków po 6-7 dniach larwy
staja się inwazyjne dla ryb, które zarażają się przez zjedzenie
staja się inwazyjne dla ryb, które zarażają się przez zjedzenie
zarażonych skorupiaków. Odbywa się to z początkiem czerwca. Z
zarażonych skorupiaków. Odbywa się to z początkiem czerwca. Z
przewodu pokarmowego ryb larwy wędrują do jamy ciała, gdzie
przewodu pokarmowego ryb larwy wędrują do jamy ciała, gdzie
gromadzą się w okolicy pęcherza pławnego, gonad lub nerek. W
gromadzą się w okolicy pęcherza pławnego, gonad lub nerek. W
ciągu miesiąca larwy dojrzewają: powstają samce i samice. Po
ciągu miesiąca larwy dojrzewają: powstają samce i samice. Po
kopulacji zapłodnione samice wędrują z jamy ciała do torebek
kopulacji zapłodnione samice wędrują z jamy ciała do torebek
łuskowych, gdzie znajduje się je w końcu czerwca następnego
łuskowych, gdzie znajduje się je w końcu czerwca następnego
roku. Tutaj samice szybko rosną, przebijają skórę ryby, wysuwają
roku. Tutaj samice szybko rosną, przebijają skórę ryby, wysuwają
się na zewnątrz i wydalają larwy do wody. Samce wnikają do ścian
się na zewnątrz i wydalają larwy do wody. Samce wnikają do ścian
pęcherza pławnego ryby, gdzie mogą żyć kilka lat.
pęcherza pławnego ryby, gdzie mogą żyć kilka lat.
Inwazje wywołane przez
Inwazje wywołane przez
obleńce - Nemathelminthes
obleńce - Nemathelminthes
Contracaecum aduncum
Contracaecum aduncum
(24-36 mm dł. samice; 18-
(24-36 mm dł. samice; 18-
20mm dł. samce)
20mm dł. samce)
Dojrzałe nicienie pasożytują w jelicie i wyrostkach
Dojrzałe nicienie pasożytują w jelicie i wyrostkach
odźwiernikowych, formy larwalne w wątrobie,
odźwiernikowych, formy larwalne w wątrobie,
otrzewnej i mięśniach. W rozwoju występuje
otrzewnej i mięśniach. W rozwoju występuje
dwóch żywicieli pośrednich:
dwóch żywicieli pośrednich:
1ż.p. widłonogi – w żołądku tych żywicieli wylęga
1ż.p. widłonogi – w żołądku tych żywicieli wylęga
się larwa i wędruje do jamy ciała widłonoga gdzie
się larwa i wędruje do jamy ciała widłonoga gdzie
po wylince powstaje stadium inwazyjne.
po wylince powstaje stadium inwazyjne.
2ż.p. ryby planktonowe
2ż.p. ryby planktonowe
Trzecie stadium larwalne tych pasożytów może
Trzecie stadium larwalne tych pasożytów może
wraz ze spożyta rybą dostać się do przewodu
wraz ze spożyta rybą dostać się do przewodu
pokarmowego ludzi.
pokarmowego ludzi.
Inwazje wywołane przez
Inwazje wywołane przez
obleńce - Nemathelminthes
obleńce - Nemathelminthes
Anisakis simplex
Anisakis simplex
Anisakidoza jest zoonozą.
Anisakidoza jest zoonozą.
Choroba związana ze zwyczajami kulinarnymi
Choroba związana ze zwyczajami kulinarnymi
panującymi w różnych krajach.
panującymi w różnych krajach.
Zarażenie następuje przez jedzenie na surowo
Zarażenie następuje przez jedzenie na surowo
ryb zawierających inwazyjne larwy pasożyta.
ryb zawierających inwazyjne larwy pasożyta.
Ryby są drugim żywicielem pośrednim tych
Ryby są drugim żywicielem pośrednim tych
nicieni.
nicieni.
Żywicielami ostatecznymi są ssaki morskie.
Żywicielami ostatecznymi są ssaki morskie.
VIII Inwazje wywołane przez
VIII Inwazje wywołane przez
kolcogłowy,pijawki,widłonogi,
kolcogłowy,pijawki,widłonogi,
tarczenice.
tarczenice.
Inwazje wywołane przez kolcogłowy
Inwazje wywołane przez kolcogłowy
- Pomphorhynchus laevis
- Pomphorhynchus laevis
-Acanthocephalus lucii
-Acanthocephalus lucii
Inwazje wywołane przez pijawki
Inwazje wywołane przez pijawki
- Piscicola geometra
- Piscicola geometra
-cystobranchus respirans
-cystobranchus respirans
- Hemiclepsis marginata
- Hemiclepsis marginata
Inwazje wywołane przez
Inwazje wywołane przez
kolcogłowy
kolcogłowy
Pomphorhynchus laevis
Pomphorhynchus laevis
(8-11 x 1-2mm- samce;
(8-11 x 1-2mm- samce;
samice są nieco większe)
samice są nieco większe)
Pasożytuje w jelicie bardzo wielu gatunków ryb
Pasożytuje w jelicie bardzo wielu gatunków ryb
słodkowodnych i morskich.
słodkowodnych i morskich.
Żywicielami pośrednimi są kiełże z gatunku
Żywicielami pośrednimi są kiełże z gatunku
Gammarux pulex.
Gammarux pulex.
Acanthocephalus lucii
Acanthocephalus lucii
(4-7x 1,0 mm)
(4-7x 1,0 mm)
Pasożytuje w jelicie i wyrostkach odźwiernikowych
Pasożytuje w jelicie i wyrostkach odźwiernikowych
wielu gatunków ryb drapieżnych i karpiowatych.
wielu gatunków ryb drapieżnych i karpiowatych.
Często występuje u okonia.
Często występuje u okonia.
Żywicielem pośrednim są równonogi z gatunku
Żywicielem pośrednim są równonogi z gatunku
Asellus meridianus
Asellus meridianus
Inwazje wywołane przez
Inwazje wywołane przez
pijawki
pijawki
Piscicola geometra
Piscicola geometra
(30-50x 3,0 mm)
(30-50x 3,0 mm)
Żyje na dnie lub roślinach zbiorników słodkowodnych i słonawych.
Żyje na dnie lub roślinach zbiorników słodkowodnych i słonawych.
Kokony z jajami są składane na różnych przedmiotach
Kokony z jajami są składane na różnych przedmiotach
podwodnych, najczęściej na roślinach. Długość kokonów wynosi
podwodnych, najczęściej na roślinach. Długość kokonów wynosi
1-1,5mm. W temperaturze 20-23
1-1,5mm. W temperaturze 20-23
0
0
C rozwój pijawek w kokonach
C rozwój pijawek w kokonach
trwa 28-31 dni. Po wylęgu młode pijawki mają długość kilku mm.
trwa 28-31 dni. Po wylęgu młode pijawki mają długość kilku mm.
Cystobranchus respirans (40 -10mm)
Cystobranchus respirans (40 -10mm)
Żyje w chłodnych wodach, stąd żywicielami ich są przede
Żyje w chłodnych wodach, stąd żywicielami ich są przede
wszystkim ryby łososiowate. Atakują również ryby karpiowate i
wszystkim ryby łososiowate. Atakują również ryby karpiowate i
węgorze.
węgorze.
Pijawki tego gatunku składają kokony na podwodnych
Pijawki tego gatunku składają kokony na podwodnych
kamieniach, w czasie maja i czerwca. Wylęganie z kokonów
kamieniach, w czasie maja i czerwca. Wylęganie z kokonów
odbywa się dopiero w lutym i marcu następnego roku.
odbywa się dopiero w lutym i marcu następnego roku.
Hemiclepsis marginata (900x 7,0 mm)
Hemiclepsis marginata (900x 7,0 mm)
Żyje w wodach ciepłych (podobnie jak Piscicola geometra)
Żyje w wodach ciepłych (podobnie jak Piscicola geometra)
Jaja skupione w tzw. pływkach składane są na liściach twardej
Jaja skupione w tzw. pływkach składane są na liściach twardej
roślinności, często w pochewkach liściowych.
roślinności, często w pochewkach liściowych.
Inwazje wywołane przez
Inwazje wywołane przez
widłonogi i tarczenice
widłonogi i tarczenice
Typ: Arthropoda – stawonogi
Typ: Arthropoda – stawonogi
Gromada: Crustacea – skorupiaki
Gromada: Crustacea – skorupiaki
Rząd: Copepoda – widłonogi
Rząd: Copepoda – widłonogi
Ergasilus sieboldi
Ergasilus sieboldi
Lernaea cyprinacea
Lernaea cyprinacea
Tracheliastes maculatus
Tracheliastes maculatus
Sphyrion lumpi
Sphyrion lumpi
Rząd
Rząd
: Branchiura – tarczenice
: Branchiura – tarczenice
Argulus foliaceus
Argulus foliaceus
Inwazje wywołane przez
Inwazje wywołane przez
widłonogi i tarczenice
widłonogi i tarczenice
Spośród skorupiaków pasożyty ryb należą do widłonogów i tarczenic. Na rybach morskich i
Spośród skorupiaków pasożyty ryb należą do widłonogów i tarczenic. Na rybach morskich i
słodkowodnych pasożytuje ponad 2000 znanych gatunków widłonogów. Niektóre odznaczają się
słodkowodnych pasożytuje ponad 2000 znanych gatunków widłonogów. Niektóre odznaczają się
znaczną swoistością w wyborze żywicieli, inne natomiast pasożytować mogą na przedstawicielach
znaczną swoistością w wyborze żywicieli, inne natomiast pasożytować mogą na przedstawicielach
różnych rodzin. Są to głównie pasożyty zewnętrzne – ektopasożyty, bytujące na powierzchni ciała
różnych rodzin. Są to głównie pasożyty zewnętrzne – ektopasożyty, bytujące na powierzchni ciała
żywiciela lub też w jamach otwierających się bezpośrednio do środowiska zewnętrznego, a więc
żywiciela lub też w jamach otwierających się bezpośrednio do środowiska zewnętrznego, a więc
jamie skrzelowej, gębowej, nosowej, jak również w kanałach linii nabocznej. Ulubionym miejscem ich
jamie skrzelowej, gębowej, nosowej, jak również w kanałach linii nabocznej. Ulubionym miejscem ich
bytowania są skrzela. Oprócz ektopasożytów występują mezopasożyty wdrążające się w ciało
bytowania są skrzela. Oprócz ektopasożytów występują mezopasożyty wdrążające się w ciało
żywiciela i endopasożyty zagłębione całkowicie w organizmie żywiciela.
żywiciela i endopasożyty zagłębione całkowicie w organizmie żywiciela.
Budowa ciała widłonogów pasożytniczych znacznie odbiega od form wolno żyjących. Widłonogi
Budowa ciała widłonogów pasożytniczych znacznie odbiega od form wolno żyjących. Widłonogi
wolno – żyjące mają ciało segmentowane nie pokryte pancerzem. Głowa zrośnięta jest z przednimi
wolno – żyjące mają ciało segmentowane nie pokryte pancerzem. Głowa zrośnięta jest z przednimi
segmentami tułowia – tworząc głowotułów. Za głowotułowiem znajdują się wolne segmenty w ilości
segmentami tułowia – tworząc głowotułów. Za głowotułowiem znajdują się wolne segmenty w ilości
4-5, są to segmenty tułowia i 1-5 segmentów odwłoka zakończonego widełkowata furką.
4-5, są to segmenty tułowia i 1-5 segmentów odwłoka zakończonego widełkowata furką.
Od głowotułowia odchodzi 7 par członowanych przydatków: czułki I pary, czułki II pary, żuwaczki,
Od głowotułowia odchodzi 7 par członowanych przydatków: czułki I pary, czułki II pary, żuwaczki,
szczęki I pary, szczęki II pary i jedna para odnóży pływnych. Od tułowia odchodzą 4 pary odnóży
szczęki I pary, szczęki II pary i jedna para odnóży pływnych. Od tułowia odchodzą 4 pary odnóży
pływnych dwugałęzistych. Z ostatnim segmentem tułowia tzw. płciowym u samic u samic związane
pływnych dwugałęzistych. Z ostatnim segmentem tułowia tzw. płciowym u samic u samic związane
są dwa worki jajowe. Na odwłoku odnóży brak. Na głowie znajduje się nieparzyste oko naupliusowe
są dwa worki jajowe. Na odwłoku odnóży brak. Na głowie znajduje się nieparzyste oko naupliusowe
złożone z 2 oczek.
złożone z 2 oczek.
Widłonogi są zwierzętami rozdzielnopłciowymi. Pasożytuje tylko samica. Samica składa jaja do
Widłonogi są zwierzętami rozdzielnopłciowymi. Pasożytuje tylko samica. Samica składa jaja do
dwóch woreczków przytwierdzonych do otworów płciowych nasady odwłoka. Rozwój widłonogów
dwóch woreczków przytwierdzonych do otworów płciowych nasady odwłoka. Rozwój widłonogów
odbywa się z udziałem kilku form larwalnych: nauplius, metanauplius, kopepodit. W okresie
odbywa się z udziałem kilku form larwalnych: nauplius, metanauplius, kopepodit. W okresie
larwalnym, w miarę wzrostu skorupiaki linieją 10-12 razy. W czasie przeobrażania z jednej formy
larwalnym, w miarę wzrostu skorupiaki linieją 10-12 razy. W czasie przeobrażania z jednej formy
larwalnej w drugą następuje wykształcenie się kolejnych segmentów i odnóży. U widłonogów
larwalnej w drugą następuje wykształcenie się kolejnych segmentów i odnóży. U widłonogów
pasożytniczych pierwsze stadia larwalne /nauplius, metanauplius/ mogą powstawać jeszcze
pasożytniczych pierwsze stadia larwalne /nauplius, metanauplius/ mogą powstawać jeszcze
wewnątrz jaja.
wewnątrz jaja.
Obecność pasożytów na rybie powoduje duże zmiany chorobowe w ciele ryby i niejednokrotnie jest
Obecność pasożytów na rybie powoduje duże zmiany chorobowe w ciele ryby i niejednokrotnie jest
przyczyną śnięcia ryb. Szereg gatunków słodkowodnych odgrywa poważną rolę epizootyczną w
przyczyną śnięcia ryb. Szereg gatunków słodkowodnych odgrywa poważną rolę epizootyczną w
hodowli ryb stawowych i jeziorowych. Większość widłonogów pasożytniczych różni się znacznie
hodowli ryb stawowych i jeziorowych. Większość widłonogów pasożytniczych różni się znacznie
budową od form wolnożyjących. Stosunkowo najmniej zmieniona jest budowa u pasożytniczych
budową od form wolnożyjących. Stosunkowo najmniej zmieniona jest budowa u pasożytniczych
widłonogów z rodziny Ergasilidae.
widłonogów z rodziny Ergasilidae.
Inwazje wywołane przez widłonogi i tarczenice
Inwazje wywołane przez widłonogi i tarczenice
-
Ergasilus sieboldi
Ergasilus sieboldi
Rozwój
Rozwój
Chorobotwórczość
Chorobotwórczość
-
-
Lernaea cyprinacea
Lernaea cyprinacea
Żywiciele i lokalizacja
Żywiciele i lokalizacja
Budowa
Budowa
Rozwój
Rozwój
Chorobotwórczość
Chorobotwórczość
-
Tracheliastes maculatus
Tracheliastes maculatus
Żywiciele i lokalizacja
Żywiciele i lokalizacja
Budowa
Budowa
Rozwój chorobotwórczość
Rozwój chorobotwórczość
-
-
Sphyrion Lumpi
Sphyrion Lumpi
Żywiciele i lokalizacja
Żywiciele i lokalizacja
Budowa
Budowa
Rozwój
Rozwój
Chorobotwórczość
Chorobotwórczość
- Argulus foliaceus
- Argulus foliaceus
Żywiciele i lokalizacja
Żywiciele i lokalizacja
Budowa
Budowa
Rozwój
Rozwój
Chorobotwórczość
Chorobotwórczość
Ergasilus sieboldi
Ergasilus sieboldi
Ergasilus sieboldi
Ergasilus sieboldi
Inaczej zwany jest raczkiem skrzelowym.
Inaczej zwany jest raczkiem skrzelowym.
Jest pasożytem zewnętrznym lina a także
Jest pasożytem zewnętrznym lina a także
karpiowatych, łososiowatych, okoniowatych,
karpiowatych, łososiowatych, okoniowatych,
sumowatych, szczupakowatych, dorszowatych,
sumowatych, szczupakowatych, dorszowatych,
węgorzowatych, śledziowatych, jesiotrowatych.
węgorzowatych, śledziowatych, jesiotrowatych.
Lokalizuje się na skrzelach, przy dużej inwazji u
Lokalizuje się na skrzelach, przy dużej inwazji u
nasady i na powierzchni płetw piersiowych i
nasady i na powierzchni płetw piersiowych i
brzusznych, na głowie i w okolicy oczu, a także
brzusznych, na głowie i w okolicy oczu, a także
przy otworze odbytowym.
przy otworze odbytowym.
Ergasilus sieboldi
Ergasilus sieboldi
Ergasilus sieboldi
Ergasilus sieboldi
jest niewielkim pasożytem 1-
jest niewielkim pasożytem 1-
1,5 mm dł. Kształtu jajowatego o zwężającym się
1,5 mm dł. Kształtu jajowatego o zwężającym się
ku tyłowi głowotułowiu i cienkimi 3- 4 członowym
ku tyłowi głowotułowiu i cienkimi 3- 4 członowym
odwłoku zakończonym widełkowatą furką z
odwłoku zakończonym widełkowatą furką z
długimi szczecinkami.
długimi szczecinkami.
Długość worków jajowych samicy około 1 mm. W
Długość worków jajowych samicy około 1 mm. W
worku tym znajduje się ok. 100 jaj ułożonych w
worku tym znajduje się ok. 100 jaj ułożonych w
kilku rzędach.
kilku rzędach.
Odnóży pływnych 4 pary. Czułki I pary 6 członowe
Odnóży pływnych 4 pary. Czułki I pary 6 członowe
pokryte szczecinkami. Czułki II pary 3 członowe
pokryte szczecinkami. Czułki II pary 3 członowe
zakończone silnym hakowato zgiętym pazurem,
zakończone silnym hakowato zgiętym pazurem,
służącym do przytwierdzania do żywiciela.
służącym do przytwierdzania do żywiciela.
Ergasilus sieboldi
Ergasilus sieboldi
Rozwój
Rozwój
Przebiega przez 3 stadia rozwojowe:
Przebiega przez 3 stadia rozwojowe:
- nauplius,
- nauplius,
- metanauplius,
- metanauplius,
- kopepodit.
- kopepodit.
Pierwsze stadia rozwojowe odbywają się w jaju (nauplius, metanauplius).
Pierwsze stadia rozwojowe odbywają się w jaju (nauplius, metanauplius).
Z jaj pasożyta wykluwa się w kwietniu lub w maju larwa w stadium
Z jaj pasożyta wykluwa się w kwietniu lub w maju larwa w stadium
metanauplius, która prowadzi tryb życia wolno- żyjący. Po 1- 2 dniach
metanauplius, która prowadzi tryb życia wolno- żyjący. Po 1- 2 dniach
odbywa pierwszą linkę. Po dalszych dwu linkach nauplius przekształca się
odbywa pierwszą linkę. Po dalszych dwu linkach nauplius przekształca się
w kopepodit, które lnieje 4 krotnie. Po ostatniej lince następuje
w kopepodit, które lnieje 4 krotnie. Po ostatniej lince następuje
różnicowanie się płci i kopulacja samic samców.
różnicowanie się płci i kopulacja samic samców.
Samce żyją 2 tygodnie i giną a zapłodnione samice atakują ryby i
Samce żyją 2 tygodnie i giną a zapłodnione samice atakują ryby i
przytwierdzają się do skrzeli za pomocą silnych haków.
przytwierdzają się do skrzeli za pomocą silnych haków.
Po 6 dniach wykształcają się worki jajowe.
Po 6 dniach wykształcają się worki jajowe.
Całość cyklu rozwojowego trwa w tem. 10- 15
Całość cyklu rozwojowego trwa w tem. 10- 15
0
0
C 5- 6 tygodni, 25-30
C 5- 6 tygodni, 25-30
0
0
C 12
C 12
dni.
dni.
W końcu lata i we wrześniu ilość skorupiaków na rybach jest największa,
W końcu lata i we wrześniu ilość skorupiaków na rybach jest największa,
ponieważ w czasie jednego sezonu letniego może odbyć się rozwój dwu
ponieważ w czasie jednego sezonu letniego może odbyć się rozwój dwu
pokoleń
pokoleń
Chorobotwórczość
Chorobotwórczość
Ergasilus sieboldi
Ergasilus sieboldi
odżywia się komórkami nabłonkowymi tkanki
odżywia się komórkami nabłonkowymi tkanki
skrzelowej i krwi ryb. Wbija on hakowate czułki w tkankę
skrzelowej i krwi ryb. Wbija on hakowate czułki w tkankę
skrzelową kaleczy ją i powoduje stany zapalne i krwawienia.
skrzelową kaleczy ją i powoduje stany zapalne i krwawienia.
Niejednokrotnie pasożyty zaciskają naczynia krwionośne
Niejednokrotnie pasożyty zaciskają naczynia krwionośne
powodując ich niedrożność a w efekcie obumieranie płatków
powodując ich niedrożność a w efekcie obumieranie płatków
skrzelowych do których krew nie dociera. Podrażniony
skrzelowych do których krew nie dociera. Podrażniony
nabłonek ulega często hypertrofii.
nabłonek ulega często hypertrofii.
Przy silnej inwazji sięgającej parę tysięcy pasożytów na
Przy silnej inwazji sięgającej parę tysięcy pasożytów na
skrzelach jednej ryby następuje tak znaczne uszkodzenie
skrzelach jednej ryby następuje tak znaczne uszkodzenie
powierzchni oddechowej skrzeli, że ryby wykazują objawy
powierzchni oddechowej skrzeli, że ryby wykazują objawy
duszności, szczególnie w lecie, przy wysokiej temperaturze
duszności, szczególnie w lecie, przy wysokiej temperaturze
wody.
wody.
Ergasilus sieboldi
Ergasilus sieboldi
powoduje znaczne obniżenie kondycji ryb
powoduje znaczne obniżenie kondycji ryb
proporcjonalne do intensywności zarażania.
proporcjonalne do intensywności zarażania.
W okresie zimowania obecność pasożytów niepokoi ryby i
W okresie zimowania obecność pasożytów niepokoi ryby i
powoduje budzenie się ich ze snu zimowego co znacznie
powoduje budzenie się ich ze snu zimowego co znacznie
nasila ich osłabienie oraz zapadalność na inne choroby.
nasila ich osłabienie oraz zapadalność na inne choroby.
Lernaea cyprinacea-
Lernaea cyprinacea-
żywiciele i
żywiciele i
lokalizacja
lokalizacja
Żywicielami jest wiele gatunków ryb karpiowatych,
Żywicielami jest wiele gatunków ryb karpiowatych,
a głównie karasie, karpie, białe amury, liny, tołpyga
a głównie karasie, karpie, białe amury, liny, tołpyga
biała i pstra.
biała i pstra.
Może występować także u ryb w hodowli
Może występować także u ryb w hodowli
akwaryjnej.
akwaryjnej.
Żywicielami form larwalnych mogą być różne
Żywicielami form larwalnych mogą być różne
gatunki ryb, gdyż w stadium tym nie wykazują one
gatunki ryb, gdyż w stadium tym nie wykazują one
specyficzności w stosunku do gatunku żywiciela.
specyficzności w stosunku do gatunku żywiciela.
Cecha ta pojawia się dopiero u dojrzałych samic.
Cecha ta pojawia się dopiero u dojrzałych samic.
Jest ektopasożytem, lokalizuje się na skórze,
Jest ektopasożytem, lokalizuje się na skórze,
szczególnie niebezpieczny dla narybku w
szczególnie niebezpieczny dla narybku w
pierwszym sezonie letnim.
pierwszym sezonie letnim.
Notowano śnięcia przy inwazji kilku pasożytów u
Notowano śnięcia przy inwazji kilku pasożytów u
jednej ryby.
jednej ryby.
Budowa
Budowa
Lernaea
Lernaea
cyprinacea-
cyprinacea-
Długość ciała 12- 16 mm (bez worków jajowych).
Długość ciała 12- 16 mm (bez worków jajowych).
Worki jajowe są wydłużone i osiągają 13 długości
Worki jajowe są wydłużone i osiągają 13 długości
całego ciała.
całego ciała.
Pasożyt jest kształtu walcowatego. W przedniej
Pasożyt jest kształtu walcowatego. W przedniej
części ciała posiada 2 pary palczastych wyrostków,
części ciała posiada 2 pary palczastych wyrostków,
z których brzuszne są proste nie rozgałęzione,
z których brzuszne są proste nie rozgałęzione,
natomiast grzbietowe na końcu rozwidlone.
natomiast grzbietowe na końcu rozwidlone.
Obydwa ramiona widełek są nierównej długości.
Obydwa ramiona widełek są nierównej długości.
Tułów długi, ze szczątkowymi 5 parami odnóży.
Tułów długi, ze szczątkowymi 5 parami odnóży.
Skorupiak zakotwiczony jest w ciele żywiciela
Skorupiak zakotwiczony jest w ciele żywiciela
głową zaopatrzoną w wyrostki, pozostawiając
głową zaopatrzoną w wyrostki, pozostawiając
sterczący na zewnątrz tułów i odwłok.
sterczący na zewnątrz tułów i odwłok.
Rozwój Lernaea cyprinacea
Rozwój Lernaea cyprinacea
Lernaea cyprinacea
Lernaea cyprinacea
jest pasożytem rozdzielnopłciowym.
jest pasożytem rozdzielnopłciowym.
Samce prowadzą tryb życia wolno- stojący, samice
Samce prowadzą tryb życia wolno- stojący, samice
pasożytniczy.
pasożytniczy.
W optymalnej temp. (23-30
W optymalnej temp. (23-30
0
0
C) w jajach skorupiaka już
C) w jajach skorupiaka już
po 3 dniach widoczne są pierwsze stadia nauplius.
po 3 dniach widoczne są pierwsze stadia nauplius.
4 dni wylęga się larwa, która przechodzi 3 kolejne
4 dni wylęga się larwa, która przechodzi 3 kolejne
stadia nauplius. Następnie formy larwalne , kopepodit
stadia nauplius. Następnie formy larwalne , kopepodit
(5 stadiów) kształtują w ciągu 9-10 dni. Całość cyklu
(5 stadiów) kształtują w ciągu 9-10 dni. Całość cyklu
rozwojowego trwa 20 dni. Są to formy pasożytnicze.
rozwojowego trwa 20 dni. Są to formy pasożytnicze.
Po kopulacji samce giną, a samice wnikają do skóry aż
Po kopulacji samce giną, a samice wnikają do skóry aż
do mięśni, gdzie przytwierdzają się przednią głowową
do mięśni, gdzie przytwierdzają się przednią głowową
częścią ciała i tracą zdolność poruszania się. Następują
częścią ciała i tracą zdolność poruszania się. Następują
zmiany w ich budowie. Zaciera się segmentacja ciała.
zmiany w ich budowie. Zaciera się segmentacja ciała.
Pozostają szczątkowe odnóża i powstaje aparat czepny.
Pozostają szczątkowe odnóża i powstaje aparat czepny.
Chorobotwórczość
Chorobotwórczość
Obecność pasożyta na skórze powoduje nie tylko zmiany
Obecność pasożyta na skórze powoduje nie tylko zmiany
martwicze skóry, lecz również mięśni, uszkodzenie łusek,
martwicze skóry, lecz również mięśni, uszkodzenie łusek,
krwawiące rany w miejscu przyczepu pasożyta, zapalenie
krwawiące rany w miejscu przyczepu pasożyta, zapalenie
mięśni.
mięśni.
Powstają owrzodzenia o zaczerwienionych brzegach,
Powstają owrzodzenia o zaczerwienionych brzegach,
czasami otoczone serowatym wałem martwiczym,
czasami otoczone serowatym wałem martwiczym,
szczególnie dobrze widoczne po odpadnięciu pasożyta.
szczególnie dobrze widoczne po odpadnięciu pasożyta.
Mogą one wtórnie ulegać infekcji bakteryjnej i grzybiczej.
Mogą one wtórnie ulegać infekcji bakteryjnej i grzybiczej.
Czasami (zwłaszcza u narybku) pasożyt może tak głęboko
Czasami (zwłaszcza u narybku) pasożyt może tak głęboko
wtargnąć w powłoki ciała ryby, że powoduje całkowitą ich
wtargnąć w powłoki ciała ryby, że powoduje całkowitą ich
perforację i wnika głowową częścią ciała do jamy brzusznej
perforację i wnika głowową częścią ciała do jamy brzusznej
a nawet może przebić powierzchnię wątroby, powstaje w
a nawet może przebić powierzchnię wątroby, powstaje w
tym miejscu ognisko martwicze, które po pewnym czasie
tym miejscu ognisko martwicze, które po pewnym czasie
zostaje izolowane przez tkankę łączną.
zostaje izolowane przez tkankę łączną.
Tracheliastes maculatus-
Tracheliastes maculatus-
żywiciele i lokalizacja
żywiciele i lokalizacja
Pasożytuje na łuskach głównie u
Pasożytuje na łuskach głównie u
leszczy, karpi, rzadziej u płoci i u ryb
leszczy, karpi, rzadziej u płoci i u ryb
rzecznych i jeziorowych.
rzecznych i jeziorowych.
Lokalizuje się najczęściej w centrum
Lokalizuje się najczęściej w centrum
łuski przy pomocy zmienionych
łuski przy pomocy zmienionych
szczęk drugiej pary.
szczęk drugiej pary.
Tracheliastes maculatus -
Tracheliastes maculatus -
budowa
budowa
Długość samicy 7- 8 mm.
Długość samicy 7- 8 mm.
Daleko posunięte uwstecznienie
Daleko posunięte uwstecznienie
budowy ciała w wyniku
budowy ciała w wyniku
pasożytniczego trybu życia.
pasożytniczego trybu życia.
Silnie rozwinięte szczęki II pary.
Silnie rozwinięte szczęki II pary.
Tracheliastes maculatus
Tracheliastes maculatus
-
-
rozwój
rozwój
Rozwój tego pasożyta jest słabo
Rozwój tego pasożyta jest słabo
poznany.
poznany.
Z jaj wylęga się kopepodit, który
Z jaj wylęga się kopepodit, który
przyczepia się do ciała żywiciela przy
przyczepia się do ciała żywiciela przy
pomocy filamentum powstałego z
pomocy filamentum powstałego z
wydzieliny specjalnego gruczołu
wydzieliny specjalnego gruczołu
frontalnego, znajdującego się na
frontalnego, znajdującego się na
szczycie głowy. Zawieszony na tym
szczycie głowy. Zawieszony na tym
filamentum przechodzi szereg lnień,
filamentum przechodzi szereg lnień,
dając wreszcie dorosłe samce i samice.
dając wreszcie dorosłe samce i samice.
Chorobotwórczość
Chorobotwórczość
Silna inwazja
Silna inwazja
Tracheliastes maculatus
Tracheliastes maculatus
może być przyczyną wyraźnych
może być przyczyną wyraźnych
zmian chorobowych u ryb.
zmian chorobowych u ryb.
Pasożyt ten przyczepia się najczęściej w centrum łuski. W miejscu tym
Pasożyt ten przyczepia się najczęściej w centrum łuski. W miejscu tym
widoczne jest przebarwienie i wybroczyny. Zmiany te poszerzają się, a
widoczne jest przebarwienie i wybroczyny. Zmiany te poszerzają się, a
przekrwienie przybiera ciemnoczerwoną barwę.
przekrwienie przybiera ciemnoczerwoną barwę.
W miejscu przyczepu powstają ubytki łuski.
W miejscu przyczepu powstają ubytki łuski.
Stan zapalny dotyczy również skóry pod łuskami.
Stan zapalny dotyczy również skóry pod łuskami.
Po perforacji łuski i przytwierdzeniu się pasożyta do skóry w miejscu
Po perforacji łuski i przytwierdzeniu się pasożyta do skóry w miejscu
tym powstają rany.
tym powstają rany.
Ostry stan zapalny przechodzi w chroniczny, objawiający się
Ostry stan zapalny przechodzi w chroniczny, objawiający się
zmianami wytwórczymi naskórka. Skóra staje się chropowata i twarda.
zmianami wytwórczymi naskórka. Skóra staje się chropowata i twarda.
Ryby są silnie wychudzone.
Ryby są silnie wychudzone.
Spośród typowo morskich widłonogów szkodliwe dla ryb są duże
Spośród typowo morskich widłonogów szkodliwe dla ryb są duże
gatunki z rodziny Lernaeocerdae i Sphyriidae, które wdrażają się
gatunki z rodziny Lernaeocerdae i Sphyriidae, które wdrażają się
głęboko do ciała ryby powodując głębokie rany i owrzodzenia,
głęboko do ciała ryby powodując głębokie rany i owrzodzenia,
dyskwalifikujące ryby jako nie nadajace się do konsumpcji ze względu
dyskwalifikujące ryby jako nie nadajace się do konsumpcji ze względu
na odrażający wygląd.
na odrażający wygląd.
Do rodziny Sphyriidae należy pasożyt o dużym znaczeniu dla
Do rodziny Sphyriidae należy pasożyt o dużym znaczeniu dla
przemysłu rybnego Sphyrion lumpi.
przemysłu rybnego Sphyrion lumpi.
Sphyrion lumpi- żywiciele i
Sphyrion lumpi- żywiciele i
lokalizacja
lokalizacja
Zyje on na powierzchni ciała ryb morskich,
Zyje on na powierzchni ciała ryb morskich,
głównie karmazyna i makreli, spotykany
głównie karmazyna i makreli, spotykany
sporadycznie na dorszu, halibucie i innych
sporadycznie na dorszu, halibucie i innych
rybach.
rybach.
Główne ogniska jego występowania są w
Główne ogniska jego występowania są w
Zatoce Maine i przy wybrzeżach Labradoru.
Zatoce Maine i przy wybrzeżach Labradoru.
Pasożytuje samica zagłębiona przednią
Pasożytuje samica zagłębiona przednią
częścią ciała w mięśniach ryby. Sphyrion
częścią ciała w mięśniach ryby. Sphyrion
lumpi może przytwierdzać się do wieczka
lumpi może przytwierdzać się do wieczka
skrzelowego, przebijać je i wnikać do skrzeli
skrzelowego, przebijać je i wnikać do skrzeli
powodując uszkodzenia.
powodując uszkodzenia.
Sphyrion lumpi- budowa
Sphyrion lumpi- budowa
Przednia część głowotułowia jest rozrośnięta
Przednia część głowotułowia jest rozrośnięta
w aparat czepny, który tkwi głęboko w
w aparat czepny, który tkwi głęboko w
mięśniach ryby.
mięśniach ryby.
Na zewnątrz zwisa na cienkiej „szyjce”
Na zewnątrz zwisa na cienkiej „szyjce”
szeroki, workowaty, spłaszczony tułów na
szeroki, workowaty, spłaszczony tułów na
którego tylnej krawędzi znajdują się liczne
którego tylnej krawędzi znajdują się liczne
groniaste pęcherzykowate wyrostki
groniaste pęcherzykowate wyrostki
abdominalne, o nieznanej bliżej funkcji oraz
abdominalne, o nieznanej bliżej funkcji oraz
dwa długie worki jajowe wypełnione
dwa długie worki jajowe wypełnione
rulonami jaj. Długość ciała samicy 38- 75
rulonami jaj. Długość ciała samicy 38- 75
mm; długość worków jajowych ok. 70mm.
mm; długość worków jajowych ok. 70mm.
Znacznie mniejszy samiec (dł. Ok.. 2 cm)
Znacznie mniejszy samiec (dł. Ok.. 2 cm)
może być przytwierdzony do ciała samicy.
może być przytwierdzony do ciała samicy.
Sphyrion lumpi-
Sphyrion lumpi-
rozwój
rozwój
Cykl rozwojowy pasożyta nie jest
Cykl rozwojowy pasożyta nie jest
dobrze poznany.
dobrze poznany.
Występuje w nim stadium nauplius i
Występuje w nim stadium nauplius i
kopepodit.
kopepodit.
Chorobotwórczość
Chorobotwórczość
W czasie wnikania do tkanek żywiciela pasożyt wydziela
W czasie wnikania do tkanek żywiciela pasożyt wydziela
przypuszczalnie substancję rozpuszczającą je.
przypuszczalnie substancję rozpuszczającą je.
Działanie mechaniczne i lityczne pasożyta jest przyczyną
Działanie mechaniczne i lityczne pasożyta jest przyczyną
zmian zapalnych i głębokich uszkodzeń ciała ryby.
zmian zapalnych i głębokich uszkodzeń ciała ryby.
W miejscu przyczepu pasożyta powstaje zwykle duży,
W miejscu przyczepu pasożyta powstaje zwykle duży,
nieraz o średnicy do 5 cm guz ropny o czarnej powierzchni
nieraz o średnicy do 5 cm guz ropny o czarnej powierzchni
na skutek gromadzących się tu melanofonów. Dookoła guza
na skutek gromadzących się tu melanofonów. Dookoła guza
skóra wyraźnie blada odbija od czerwonej barwy ciała
skóra wyraźnie blada odbija od czerwonej barwy ciała
karmazyna.
karmazyna.
Guz jest otoczony łącznotkankową torebką powstałą na
Guz jest otoczony łącznotkankową torebką powstałą na
skutek reakcji obronnej organizmu ryby na obecność
skutek reakcji obronnej organizmu ryby na obecność
pasożyta.
pasożyta.
Po oderwaniu się pasożyta guz zostaje wypełniony
Po oderwaniu się pasożyta guz zostaje wypełniony
wysiękiem.
wysiękiem.
Argulus foliaceus
Argulus foliaceus
Argulus foliaceus
Argulus foliaceus
jest
jest
przedstawicielem rzędu tarczenic,
przedstawicielem rzędu tarczenic,
obejmującej ok. 130 gatunków,
obejmującej ok. 130 gatunków,
należących do 6 rodzajów, z których
należących do 6 rodzajów, z których
najbardziej jest znany rodzaj Argulus
najbardziej jest znany rodzaj Argulus
(splewka).
(splewka).
Należą tu wyłącznie pasożyty ryb
Należą tu wyłącznie pasożyty ryb
morskich i słodkowodnych
morskich i słodkowodnych
Argulus foliaceus
Argulus foliaceus
- żywiciele i
- żywiciele i
lokalizacja
lokalizacja
Pasożytuje na powierzchni ciała wielu
Pasożytuje na powierzchni ciała wielu
gatunków ryb słodkowodnych.
gatunków ryb słodkowodnych.
W warunkach hodowlanych
W warunkach hodowlanych
żywicielem jego są karpie, sazany,
żywicielem jego są karpie, sazany,
pstrągi i białe amury.
pstrągi i białe amury.
Tarczenice żyją na powierzchni ciała
Tarczenice żyją na powierzchni ciała
ryby, w jamie skrzelowej i gębowej.
ryby, w jamie skrzelowej i gębowej.
Argulus foliaceus
Argulus foliaceus
- budowa
- budowa
Splewka posiada ciało silnie spłaszczone grzbieto-
Splewka posiada ciało silnie spłaszczone grzbieto-
brzusznie, tarczowate, wypukłe od strony grzbietowej i
brzusznie, tarczowate, wypukłe od strony grzbietowej i
lekko wklęsłe od strony brzusznej, co ułatwia pasożytowi
lekko wklęsłe od strony brzusznej, co ułatwia pasożytowi
przywarcie do ciała ryby jak przyssawka.
przywarcie do ciała ryby jak przyssawka.
Dodatkowe urządzenia czepne występują tu w postaci
Dodatkowe urządzenia czepne występują tu w postaci
haków na przydatkach głowowych (czułki szczękonogi) i
haków na przydatkach głowowych (czułki szczękonogi) i
przyssawek (szczęki II pary).
przyssawek (szczęki II pary).
Głowa pasożyta jest zrośnięta z pierwszym segmentem
Głowa pasożyta jest zrośnięta z pierwszym segmentem
tułowia tworząc głowotułów. Dalsze segmenty tułowiowe (II-
tułowia tworząc głowotułów. Dalsze segmenty tułowiowe (II-
IV) są połączone ruchomo, segment V i VI są zrośnięte z
IV) są połączone ruchomo, segment V i VI są zrośnięte z
odwłokiem zakończonym dwupłatową urosomą z maleńką
odwłokiem zakończonym dwupłatową urosomą z maleńką
furką, której czasem brak. Głowa od strony grzbietowej
furką, której czasem brak. Głowa od strony grzbietowej
pokryta jest przezroczystym pancerzem tworzącym dwa
pokryta jest przezroczystym pancerzem tworzącym dwa
szerokie płaty skierowane ku tyłowi. Na głowie widoczne są
szerokie płaty skierowane ku tyłowi. Na głowie widoczne są
duże, ruchomo osadzone oczy złożone. Na bocznych
duże, ruchomo osadzone oczy złożone. Na bocznych
płatach pancerza znajdują się dwa pola oddechowe.
płatach pancerza znajdują się dwa pola oddechowe.
Po stronie brzusznej części głowowej osadzone są dwie pary
Po stronie brzusznej części głowowej osadzone są dwie pary
czułków zaopatrzonych w haki czepne. Szczęki II pary są
czułków zaopatrzonych w haki czepne. Szczęki II pary są
przekształcone w duże przyssawki, które przyświecają przez
przekształcone w duże przyssawki, które przyświecają przez
pancerz i często są mylnie uważane za oczy. Poniżej
pancerz i często są mylnie uważane za oczy. Poniżej
przyssawek znajdują się jednogałęziste szczękonogi . Na
przyssawek znajdują się jednogałęziste szczękonogi . Na
wysokości przyssawek znajduje się otwór gębowy otoczony
wysokości przyssawek znajduje się otwór gębowy otoczony
małym stożkiem gębowym wewnątrz którego u podstawy
małym stożkiem gębowym wewnątrz którego u podstawy
osadzone są żuwaczki o boku tnącym piłkowatym oraz
osadzone są żuwaczki o boku tnącym piłkowatym oraz
szczęki I pary.
szczęki I pary.
Przed ryjkiem gębowym w rodzaju Argulus znajduje się
Przed ryjkiem gębowym w rodzaju Argulus znajduje się
dodatkowy specyficzny narząd w postaci sztylecika lub
dodatkowy specyficzny narząd w postaci sztylecika lub
kłujki, którym pasożyt przebija skórę ryby. U nasady
kłujki, którym pasożyt przebija skórę ryby. U nasady
sztylecika znajduje się gruczoł wydzielający substancję
sztylecika znajduje się gruczoł wydzielający substancję
proteolityczną, toksyczną dla ryb młodocianych (wylęgu i
proteolityczną, toksyczną dla ryb młodocianych (wylęgu i
narybku).
narybku).
Na każdym wolnym segmencie tułowia występuje po parze
Na każdym wolnym segmencie tułowia występuje po parze
wiosełkowatych nóg tułowiowych dwugałęzistych.
wiosełkowatych nóg tułowiowych dwugałęzistych.
Odwłok nie wykazuje segmentacji i nie posiada odnóży
Odwłok nie wykazuje segmentacji i nie posiada odnóży
pływnych.
pływnych.
Argulus foliaceus
Argulus foliaceus
- rozwój
- rozwój
Samica nie posiada worków jajowych, lecz na okres
Samica nie posiada worków jajowych, lecz na okres
składania jaj opuszcza swego żywiciela i na roślinach,
składania jaj opuszcza swego żywiciela i na roślinach,
kamieniach i innych przedmiotach składa jaja otoczone
kamieniach i innych przedmiotach składa jaja otoczone
kokonem śluzowym po 2 do 250 i więcej sztuk.
kokonem śluzowym po 2 do 250 i więcej sztuk.
Wewnątrz osłonek jajowych rozwija się nauplius i kopepodit
Wewnątrz osłonek jajowych rozwija się nauplius i kopepodit
tak, że z jaja wylęga się larwa zaawansowana w rozwoju,
tak, że z jaja wylęga się larwa zaawansowana w rozwoju,
przypominająca już postać dorosłą.
przypominająca już postać dorosłą.
Odszukuje ona żywiciela i na nim odbywa się dalszy rozwój
Odszukuje ona żywiciela i na nim odbywa się dalszy rozwój
w którym następuje po sobie 9 kolejnych stadiów
w którym następuje po sobie 9 kolejnych stadiów
larwalnych.
larwalnych.
Stadium 10 osiąga dojrzałość płciową.
Stadium 10 osiąga dojrzałość płciową.
Rozwój embrionalny w jaju trwa zależnie od temperatury
Rozwój embrionalny w jaju trwa zależnie od temperatury
15- 55 dni.
15- 55 dni.
Rozwój postembrionalny trwa ok. 15- 18 dni.
Rozwój postembrionalny trwa ok. 15- 18 dni.
Optymalna temperaturą rozwoju Argulus foliaceus jest 25-
Optymalna temperaturą rozwoju Argulus foliaceus jest 25-
28 oC.
28 oC.
Chorobotwórczość
Chorobotwórczość
Argulus foliaceus
Argulus foliaceus
odżywia się krwią ryb.
odżywia się krwią ryb.
Drąży on kanały w warstwie naskórka ryby i powoduje
Drąży on kanały w warstwie naskórka ryby i powoduje
zranienia.
zranienia.
Przedni koniec ciała zaopatrzony w sztylecik przebija skórę
Przedni koniec ciała zaopatrzony w sztylecik przebija skórę
ryby, a z gruczołów znajdujących się w ryjku zostaje
ryby, a z gruczołów znajdujących się w ryjku zostaje
wydzielona w tym czasie substancja toksyczna.
wydzielona w tym czasie substancja toksyczna.
Jeśli pasożyt przebywa na rybie dłuższy czas, wywołuje
Jeśli pasożyt przebywa na rybie dłuższy czas, wywołuje
drażnienie skóry i przekrwienie. Komórki naskórka produkują
drażnienie skóry i przekrwienie. Komórki naskórka produkują
nadmierną ilość śluzu.
nadmierną ilość śluzu.
W sąsiedztwie pasożyta ulegają one zniszczeniu. W miejscach
W sąsiedztwie pasożyta ulegają one zniszczeniu. W miejscach
zniszczonych naskórka, a także w tkance łącznej luźnej,
zniszczonych naskórka, a także w tkance łącznej luźnej,
leżącej poniżej warstwy naskórka, pojawia się duża ilość
leżącej poniżej warstwy naskórka, pojawia się duża ilość
limfocytów oraz krwinek czerwonych.
limfocytów oraz krwinek czerwonych.
Młody narybek karpia Ko jest bardzo wrażliwy na inwazję
Młody narybek karpia Ko jest bardzo wrażliwy na inwazję
Argulus foliaceus.
Argulus foliaceus.
Intensywność inwazji jest największa w gorącym letnim
Intensywność inwazji jest największa w gorącym letnim
okresie i wtedy notowane są największe straty wśród ryb.
okresie i wtedy notowane są największe straty wśród ryb.