Epidemiologia otyłości

Definicja otyłości

Otyłość jest przewlekłą chorobą

metaboliczną spowodowaną

zaburzeniami homeostazy energii.

Charakteryzuje się zwiększoną ilością

tkanki tłuszczowej u mężczyzn

powyżej 25%,

a u kobiet powyżej 30% masy ciała.

Metody obliczania należnej

masy ciała

1. Wzór Broca
2. BMI
3. WHR - Stosunek obwodu talii do

obwodu bioder

4. Obwód w talii
5. Siatki centylowe

Wzór Broca

Należną masę ciała można obliczyć według

wzoru Broca:

• dla kobiet : (wzrost w cm – 100) – 10%
• dla mężczyzna : (wzrost w cm – 100) –

Nadwagą nazwiemy zwiększenie masy

ciała do 110 – 120% masy należnej.

Otyłość występuje, gdy masa ciała

przekroczy 120% należnej masy ciała.

Wskaźnik należnej masy ciała

(BMI)

BMI = masa ciała (kg)/ wzrost (m2)

Klasyfikacja otyłości wg

WHO

w zależności od BMI

BMI (kg/m2)

Ryzyko chorobowe

Norma

18,5 – 24,9

Minimalne

Nadwaga

25,0 – 29,9

Nieznacznie

zwiększone

Otyłość I stopnia

30,0 – 34,9

Zwiększone

Otyłość II stopnia

35,0 – 39,9

Poważne

Otyłość III stopnia

Powyżej 40

Bardzo poważne

„Wiarygodność BMI”

BMI nie jest wiarygodnym
wskaźnikiem zagrożenia chorobami
dla poniższych grup osób :

1. kobiet ciężarnych
2. sportowców oraz osób o rozbudowanej

tkance mięśniowej

3. rosnących dzieci
4. osób w starszym wieku, u których

trudno dokonać dokładnych pomiarów
wzrost

BMI dla dzieci

Dla określenia stopnia otyłości u dzieci
zaleca się korzystanie z wartości
centylowych, przygotowanych
oddzielnie dla chłopców i dziewcząt

Nadmiar masy ciała

– tendencja do nadwagi 75 - 90 centyla
– nadwaga 90 - 95 centyl
– otyłość powyżej 95 centyla

WHR (waist-to-hip-ratio)

Stosunek obwodu talii do obwodu

bioder

Obwód talii mierzy się w połowie odległości między
dolnym brzegiem łuku żebrowego i górnym
grzbietem kości biodrowej, a obwód bioder
na wysokości krętarzy większych.

Wartość WHR u kobiet > 0,85 a u mężczyzn
> 1,0 świadczy o występowaniu otyłości
brzusznej.
Niższe wartości wskazują na wystąpienie otyłości
pośladkowo-udowej.

Obwód talii jako wskaźnik

ryzyka metabolicznych

powikłań otyłości

Obwód w talii [cm]

Norma

Nadwaga

Otyłość

Kobiety

<80

80-88

>88

Mężczyźni

<94

94-102

>102

Ryzyko

powikłań

Minimalne

Nieznaczni

zwiększone

Zwiększone

Klasyfikacja otyłości

Otyłość możemy podzielić ze względu na
czynniki etiologiczne lub patogenetyczne
oraz ze względu na rozmieszczenie tkanki
tłuszczowej.

W podziale patogenetycznym otyłość
dzieli się na:

• otyłość egzogenną – pierwotną
• otyłość endogenną (metaboliczną) –

wtórną

Otyłość egzogenna -

pierwotna

Przyczyna - dodatni bilans
energetyczny utrzymujący się przez
dłuższy czas.

Spożywanie nadmiaru pokarmu
w stosunku do potrzeb energetycznych
organizmu jest przyczyną otyłości u
ponad 90% osób otyłych.

Otyłość edogenna - wtórna

Otyłość wtórna możne być spowodowana przez:
1. choroby podwzgórza (m.in. guzy, stany zapalne,

urazy),

2. endokrynopatie ( niedoczynność tarczycy,

choroba i zespół Cushinga),

3. zespół wielotorbielowatych jajników,
4. niedobór hormonu wzrostu, rzekoma

niedoczynność przytarczyc, hipogonadyzm,

5. rzadkie zespoły genetyczne (m. in.Turner,

Kinefelter, Prader Willi)

6. przyjmowanie leków sprzyjających tyciu

(m. in. neuroleptyki, leki przeciwpadaczkowe,

leki przeciwdepresyjne, hormony sterydowe).

Gruszka/jabłko

Podział otyłość na podstawie rozmieszczenia

tkanki tłuszczowej:

Otyłość typu „gruszka” (udowo-
pośladkowa) – odkładanie się tkanki na
pośladkach
i udach; częściej występuje u kobiet

Otyłość typu „jabłko” (brzuszna) – tkanka
tłuszczowa gromadzi się głównie w
obrębie jamy brzusznej; częściej dotyczy
mężczyzn.

Wpływ otyłości na zdrowie

Otyłość stanowi poważne zagrożenie dla zdrowia

i życia.

U osób otyłych stwierdzono częstsze występowanie

cukrzycy, nadciśnienia tętniczego oraz podwyższonego

poziomu lipidów w surowicy, kamicy żółciowej oraz

niektórych nowotworów a u kobiet powikłania ciąży.

Otyłość może być przyczyną niewydolności krążeniowej

i oddechowej a poza tym zwiększa zagrożenie

wystąpienie miażdżycy i choroby wieńcowej.
Prowadzi także do problemów z kręgosłupem i stawami.

Ryzyko wystąpienie choroby

związanej z otyłością a typ

otyłości

Otyłość brzuszna

(jabłko)

Otyłość pośladkowo-

udowa (gruszka)

Choroba

Cukrzyca
Nadciśnienie
Miażdżyca

Nowotwory

hormonozależne:
macicy, jajnika, sutka

Nowotwory przewodu

pokarmowego

Zwiększenie ryzyka chorób u osób

otyłych

w porównaniu do osób szczupłych (wg

WHO)

> 3 krotnie

2-3 krotnie

1-2 krotnie

Cukrzyca typy 2

Nadciśnienie

tętnicze

Dyslipidemia

Kamica pęcherza

żółciowego

Insulinooporność

Zadyszka

Zespół bezdechu

sennego

Choroba

niedokrwienna serca

Choroba

zwyrodnieniowa

stawów

Nowotwory

(endometrium,

okrężnicy, piersi u

kobiet po menopauzie)

Zaburzenia dotyczące

hormonów płciowych

Upośledzenie

płodności

Bóle krzyża

Zwiększone ryzyko

anestezjologiczne

Nieprawidłowości

płodu

Dane epidemiologiczne

Pod patronatem Światowej Organizacji Zdrowia

przeprowadzono badanie WHO MONIKA, które dostarczyło

informacji o występowaniu nadwagi i otyłości na świecie.

Badaniem tym objęto sześć regionów świata: Afrykę,

Amerykę Północną i Południową, Azje Południowo –

Wschodnią, Środkowy Wschód, Europę oraz Pacyfik

Zachodni.

Wyniki badania wskazują, że od 50 % do 75% badanych

kobiet ma nadwagę lub otyłość.
Natomiast wśród mężczyzn, z wyjątkiem Chińczyków,

występowanie otyłości lub nadwagi przekracza 50%

populacji.

Częstość występowania otyłości w Europie określa się na

10 - 20% u mężczyzn i 10 - 25% u kobiet.

Otyłość wśród mężczyzn na świecie

Global Prevalence of Obesity in Adult Males

? 30%

Self Reported data

25- 29.9%

20- 24.9%

15- 19.9%

10- 14.9%

0- 9.9%

% Obese

North America

USA 31%

Mexico 19%

Canada (self report)

17%

Guyana 14%

Bahamas 14%

South Central America

Panama 28%

Paraguay 23%

Argentina (urban) 20%

Uruguay (self report) 17%

Dominican Republic 16%

Africa

South Africa 10%
Seychelles 9%

Cameroon (urban) 5%

Ghana 5%

Tanzania (urban) 5%

South East Asia &

Pacific Region

Nauru 80%

Tonga 47%

Cook Island 41%

French Polynesia

36% Samoa 33%

Eastern

Mediterranean

Lebanon 36%

Qatar 35%

Jordan 33%

Kuwait 28%

Saudi Arabia

26%

European Region

Chorwacja 31%

Cypr 27%

Czech Republic 25%

Albania 23%

Anglia 23%

With examples of the top 5 Countries in each

Region

©International Obesity TaskForce , London –January 2007

Otyłość wśród kobiet na

świecie

POL-MONICA

Częścią programu WHO MIONICA jest
badanie Pol-MONICA.

Celem - monitorowanie trendów
umieralności
i chorobowości z powodu chorób układu
krążenia oraz sprawdzenie czy zmiany
w czynnikach ryzyka i opiece zdrowotnej
mają wpływ na te trendy.

POL-MONICA

W badaniu uczestniczyły dwa ośrodki

POL-MONIKA – Kraków i POL – MONIKA –

Warszawa.

Badanie było realizowane w latach

1983/1984, 1987/1988 oraz 1992/1993.

Badanie POL – MONIKA Bis przeprowadzono

w 2001 r.

Odsetek osób z nadwagą i otyłością

(wg wskaźnika BMI) - POL-MONIKA Bis

Źródło: Rywik S. i współ.: Częstość występowania nadwagi i otyłości w wybranych populacjach Polski - POL – MONIKA BIS Projekt. Medycyna
Metaboliczna 2003; 3: 8 -15.

Odsetek osób z otyłością

(wg wskaźnika BMI) - POL-MONIKA Bis

Warszawa

Źródło: Rywik S. i współ.: Częstość występowania nadwagi i otyłości w wybranych populacjach Polski - POL – MONIKA BIS Projekt. Medycyna
Metaboliczna 2003; 3: 8 -15.

NATPOL PLUS

W 2002r. przeprowadzono ogólnopolskie badanie

NATPOL PLUS wśród dorosłych Polaków w wieku

18 lat i więcej (zakres wieku 18–94 lat) z

użyciem metody reprezentacyjnej.

Wyniki wykazały, że co drugi dorosły Polak (53%

badanych) ma nadwagę lub jest otyły.

Nadwagę istotnie częściej rozpoznawano u

mężczyzn
– 39% niż u kobiet – 29% (p <0,001).