OCENA EFEKTYWNOŚCI
INWESTYCJI

mgr Małgorzata Skweres-Kuchta

Konsultacje: środa, godz. 13.3o-15.oo

pok. 611, tel. [phone]
e-mail: [e-mail]

2

2

PROGRAM ZAJĘĆ

1. Inwestycje – co nieco teorii... ;)
2. Finansowanie inwestycji
3. Dyskonto

Wskaźniki opłacalności inwestycji

– istota, wady i zalety, interpretacje

Analiza wrażliwości

4. Studium wykonalności projektu
5. EXCEL w analizie efektywności

– zajęcia laboratoryjne

6. Zaliczenie

3

3

Inwestycje

– istota, zakres, rodzaje...

4

4

INWESTYCJE – próba definicji

 inwestycje mają postać wydatków na urządzenia

rzeczowe i finansowe, wydatków na badania i

rozwój, wdrożenia, kształcenie i reklamę

 zastosowanie środków finansowych w celu

tworzenia

rzeczowego,

finansowego

i

niematerialnego majątku

[1]

 zakup fizycznego aktywu, na przykład nabycia

fabryki, wyposażenia lub zapasów, w sensie

specjalistycznym natomiast nabycia akcji czy

obligacji

[1]

K. Dziworska: Decyzje inwestycyjne przedsiębiorstw, Wydawnictwo

Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 2000, s. 9.

5

5

Inwestycja jest w istocie bieżącym wyrzeczeniem dla

przyszłych korzyści. Ale teraźniejszość jest względnie

dobrze znana, natomiast przyszłość to tajemnica. Przeto

inwestycja

jest

wyrzeczeniem

się

pewnego

dla

niepewności korzyści”.

[1]

J. Hirschleifer

[1]

K. Jajuga, T. Jajuga: Inwestycje. Instrumenty finansowe, ryzyko finansowe, inżynieria finansowa, WN PWN, Warszawa

1999, s. 7.

6

6

Najogólniej...

INWESTYCJA

INWESTYCJA to zaangażowanie środków
gospodarczych w przedsięwzięcie
gospodarcze, mające na celu pomnożenie
majątku właściciela przez przysporzenie
określonych dochodów.

Pamiętać przy tym należy o
charakterystycznych cechach inwestowania:
- rezygnacji z bieżącej konsumpcji,
- czasie trwania projektu oraz
- ryzyku jego realizacji.

[1]

[1]

E. Nowak, E. Pielichaty, M. Poszwa: Rachunek opłacalności inwestowania, PWE,

Warszawa 1999, s. 16.

7

7

Rodzaje

inwestycji (1)

 finansowe

(udziały, pożyczki długoterminowe,
papiery wartościowe);

 niematerialne

(licencje, patenty, kształcenie);

 rzeczowe

(budynki, budowle, środki obrotowe,
maszyny, grunty).

8

8

Rodzaje inwestycji (2)

Według kryterium uwzględniającego wpływ inwestycji na poziom

zdolności produkcyjnych inwestycje klasyfikuje się na:

[1]



odtworzeniowe

odtworzeniowe - nie zmieniają zdolności produkcyjnej firmy,
zapobiegają jedynie wzrostowi kosztów związanych z procesem
starzenia się majątku;



modernizacyjne

modernizacyjne - zmniejszają koszty produkcji, przez co
powodują wzrost zdolności produkcyjnej;



rozwojowe

rozwojowe (

innowacje

innowacje):

• mające na celu zwiększenie szeroko rozumianego

potencjału

potencjału

produkcyjnego

produkcyjnego

w postaci dodatkowych maszyn lub rozwoju sieci

handlowej,

• służące

wdrażaniu

nowych

produktów

nowych

produktów

lepiej

zaspakajających lub generujących nowe dotychczas nieznane
potrzeby klientów.

•[1]

K. Dziworska: Decyzje… op. cit., s. 13-14 oraz T. Jachna, M. Sierpińska: Ocena

przedsiębiorstwa według standardów światowych, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
2000,. 324-325.

9

9

Utrzymanie pozycji na rynku wymaga
inwestycji
Inwestycje wymagają kapitału
Zaangażowanie kapitału wymaga trafnej
decyzji, bo:

[

1]



długotrwałe zaangażowanie znacznego kapitału;

 uzależnienie wyniku przedsięwzięcia tylko od jednej,
często trudnej do zmiany decyzji;

 konieczność kreowania długofalowego
zapotrzebowania na środki obrotowe, niezbędne do
funkcjonowania nowo powstałych obiektów.

[1]

Rachunek ekonomiczny w zarządzaniu przedsiębiorstwem, W. Kurka (red.), Wydawnictwo

UMCS, Lublin 1998, s. 11 oraz A. Bielawska: Podstawy finansów przedsiębiorstw,
Wydawnictwo Zachodniopomorskiej Szkoły Biznesu, Szczecin 2001, s. 47.

[2]

A. Bielawska: Podstawy finansów przedsiębiorstw, Wydawnictwo Zachodniopomorskiej

Szkoły Biznesu, Szczecin 2001, s. 91.

10

10

Decyzje inwestycyjne...

11

11

Jakie podejmujemy decyzje ?

 decyzje bezwzględne

(dotyczące pojedynczego projektu)

 decyzje względne

(wybór spośród kilku przedsięwzięć);

 stworzenie optymalnego portfela

projektów inwestycyjnych.

12

12

Źródło: E. Ostrowska: Ryzyko inwestycyjne, PWE, Warszawa 1999, s. 20.

DETERMI NANTY I NWESTOWANI A

Główna

strategia

przeds.

Dostęp do

postępu

techniczno-

ekon.

Relacje

między

uczestnikami

rynku

inwestycji

Zdolność

kredytowa

przedsięb.

Zdolność

akumulacyjna

przedsięb.

Wykorzystanie

zagranicznych

środków

kredytowych

Zdolność

kredytowa

banków

Rodzaje

i rozpiętość

ryzyka

I nfrastruktura

systemu

rynkowego

Potrzeby

inwest.

Gotowość

inwest.

Cena

i warunki

kredytu

inwest.

Skłonność

do

udzielania

kredytów

inwest.

Zadłużenie

inwest.

z poprzed.

okresu

Możliwość

obsługi

kredytu

13

13

Klasyfikacja projektów
inwestycyjnych ze względu
na ich wpływ na inne projekty

Projekty

niezależne

Projekty

konkurencyjne

Projekty

współzależne

V

A

+ V

B

= V

C

V

A

+ V

B

= V

A

lub V

B

V

A

+ V

B

< lub >

V

C

gdzie: V

A

- wartość projektu A, V

B

- wartość projektu B,

V

C

- suma V

A

i V

B

Źródło: H. Johnson: Ocena projektów inwestycyjnych. Maksymalizacja wartości
przedsiębiorstwa, K. E. Liber, Warszawa 2000, s. 28.

14

14

PROJEKTY NIEZALEŻNE
(komplementarne

i

wzajemnie

uwarunkowane)

Przypadek ten umożliwia przyjęcie bądź odrzucenie

jednego lub obu projektów inwestycyjnych.

Istnieją więc tutaj 4 możliwe rozwiązania:
- przyjęcie tylko projektu A,
- przyjęcie tylko projektu B,
- przyjęcie projektów A i B
- lub odrzucenie obu projektów,

stąd też wartości tych projektów rozpatrywane razem

bądź osobno zawsze pozostaną niezmienione

15

15

PROJEKTY KONKURENCYJNE

(substytucyjne/wzajemnie się wykluczające)

Przyjęcie jednego z projektów uniemożliwia

przyjęcie drugiego

Istnieją więc tutaj 2 możliwe rozwiązania:
- przyjęcie tylko projektu A,
- przyjęcie tylko projektu B,

16

16

PROJEKTY WSPÓŁZALEŻNE

[1]

Efekty ich realizacji zazębiają się, aczkolwiek nie

wykluczają, tworząc:

- bądź efekt synergii (budowa pomieszczeń biurowych

oraz zakup ich wyposażenia),

- bądź zmniejszenie zysków z jednego z nich na rzecz

drugiego (tu często główne znaczenie maja

preferencje wybierającego, np. wybór między

zakupem mieszkania a domu – część klientów może

zrezygnować z zakupu domu na rzecz mieszkania lub

odwrotnie, co dla inwestora, budującego

domy/mieszkania, nie skutkuje nieopłacalnością

inwestycji a jedynie zyskaniem lub startą

niewielkiego odsetka klientów).

[1]

Johnson H.: Ocena projektów inwestycyjnych. Maksymalizacja wartości przedsiębiorstwa,

K. E. Liber, Warszawa 2000, s. 28-30.

Okres
realizacji

Okres eksploatacji

Cykl życia produktu

Cykl życia projektu

18

18

Okres życia projektu…

WARIANT A

LATA

FAZA CYKLU ŻYCIA

1

2

3

4

5

6

7

REALIZACJ A

EKSPLOATACJ A

WARIANT B

LATA

FAZA CYKLU ŻYCIA

1

2

3

4

5

6

7

REALIZACJ A

EKSPLOATACJ A

Rysunek 3.6 Okres życia projektu: Wariant A – rozpoczęcie eksploatacji po zakończeniu budowy,

Wariant B – rozpoczęcie eksploatacji jeszcze w trakcie budowy.
Źródło: Opracowanie własne.

19

19

Przychody / Koszy eksploatacji

Nakłady

inwestycyjne

Eksploatacja

inwestycji

Proces

inwestycyjny

Cykl / okres życia inwestycji

PRZEPŁYWY

UJ EMNE

PRZEPŁYWY

DODATNIE

W

A

R

T

O

Ś

Ć

CZAS

CZAS

WYPADKOWA WPŁWYWÓW I WYPŁYWÓW

ZESTAWIENIE WPŁYWÓW I WYPŁYWÓW

LEGENDA

P rzychody

Koszty

Okres życia produktu

Rysunek 3.1
Graficzna
interpretacja
cyklu
inwestycyjne
go na tle
życia
produktu.

Źródło:
Opracowanie
własne.

20

20

C. D. N.

21

21

Decyzje finansowe...

!!!

!!!

Finansowanie

Finansowanie

zewnętrzne

zewnętrzne

(wewnętrzne)

(wewnętrzne)

≠

≠

kapitał

kapitał

obcy

obcy

(własny)

(własny)

23

23

Finansowanie…

Zewnętrzne

Zewnętrzne

• Płatne – stopa zwrotu dla inwestora
• Środki z otoczenia

Wewnętrzne

Wewnętrzne

• Koszt alternatywny

• Wypracowane przez przedsiębiorstwo

24

24

Kapitał…

Własny

Własny

• Prawo do własności części majątku
• Udział w zyskach i ryzyku
• Dywidenda nie stanowi kosztu uzyskania

przychodu

Obcy

Obcy

• Brak prawa własności
• Określona opłata za „wypożyczenia”

kapitału

• Owa „opłata” stanowi koszt uzyskania

przychodu

25

25

KPD

Faktoring

Leasing

Kredyt

bankowy

Business

Angels

Venture Capital

Amortyzacja

Zatrzymanie

zysków

Franchising

Udziały

Anioły biznesu

Obligacje

Akcje

26

26

Źródło: Opracowanie własne na podstawie: J. Iwin, Z. Niedzielski: Rzeczowy majątek trwały.
Amortyzacja i inwestycje rzeczowe w finansach przedsiębiorstw, Wydawnictwo Naukowe
PWN, Warszawa 2002, s. 17 oraz A. Manikowski, Z. Tarapata: Metody oceny projektów
gospodarczych, DrukTur Sp. z o.o., Warszawa 2001, s. 56-57.

FINANSOWANIE ZEWNĘTRZNE

KAPITAŁ

OBCY

KAPITAŁ

WŁASNY

Tradycyjne

Kształtowanie

kapitału

Kształtowanie

kapitału

Transformacja

majątku

KAPITAŁ

OBCY

FINANSOWANIE

WEWNĘTRZNE

Współczesne

Kredyt bankowy
Kredyt kupiecki

Leasing
Faktoring
Krótkoterminowe

papiery dłużne
Franchising

Z

bieżących wpływów

Z odpisów

amortyzacyjnych
Ze sprzedaży zbędnego

majątku
Z przyspieszenia

obrotu kapitału

Zatrzymanie

zysku

Kształtowanie

długookresowych

rezerw funduszy

emerytalnych
Zobowiązania

wewnątrzzakładowe

SYSTEMATYKA ŹRÓDEŁ FINANSOWANIA

KAPITAŁ WŁASNY

(SAMOFINANOWANIE

)

Akcje
Udziały
Venture Capital
Aniołowie biznesu

27

27

Leasing operacyjny

Leasing finansowy

Okres umowy krótszy od okresu
eksploatacji przedmiotu leasingu

Okres umowy zbliżony od okresu eksploatacji
przedmiotu leasingu

Opłaty leasingowe nie pokrywają
wartości przedmiotu leasingu

Opłaty leasingowe pokrywają wartości przedmiotu
leasingu

Koszty amortyzacji, remontów,
napraw i konserwacji ponosi
leasingodawca

Koszty amortyzacji, remontów, napraw i konserwacji
ponosi leasingobiorca, który zazwyczaj ma prawo
zakupu przedmiotowego majątku, przeważnie
wysokowartościowych dóbr inwestycyjnych

Opłaty leasingowe (rata
kapitałowa i odsetki) w całości
stanowią koszt operacyjny biorcy,
dla dawcy SA zaś przychodem

Rata kapitałowa pokrywana jest z zysku netto biorcy,
odsetki natomiast stanowią dla niego koszt operacyjny.
Odsetki SA natomiast przychodem dla dawcy.

Przedmiot leasingu nie jest
składnikiem aktywów biorcy

Przedmiot leasingu jest składnikiem aktywów biorcy

Podatek VAT naliczany jest wraz
z każdą opłatą leasingową

Podatek VAT naliczany jest jednorazowo, od pełnej
wartości przedmiotu leasingu

Istnieje możliwość odstąpienia
od umowy przed jej wygaśnięciem

Wcześniejsze odstąpienie od umowy skutkuje zapłatą
odszkodowania poszkodowanemu

Tabela 2.2 Leasing operacyjny a finansowy – podstawowe różnice
Źródło: Opracowanie własne.

28

28

• WACC – średni ważony koszt

kapitału

• Dźwignia finansowa
• Dźwignia operacyjna

???

29

29

gdzie:
ix/y/z – koszt kapitału ze źródła x/y/z,
w x/y/z – waga kapitału x/y/z

(udział w ogólnej strukturze kapitału).

z

z

y

y

x

x

w

i

w

i

w

i

WACC







30

30

Zadanie…

Koszty inwestycji – 10 000 PLN
Źródła finansowania:

- kredyt bankowy – 7 000 PLN

(oprocentowanie 10%)

- zatrzymany zysk – 3 000 PLN

(koszt alternatywny 20%)

Rozwiązanie:
WACC = 0,7 x 0,1 + 0,3 x 0,2 =

0,13

31

31

Dźwignia finansowa…

X

EBI T=0d

EBI T

X

EBI T

r

X

zmiana r

A

B

r=Zn/Kw

LEGENDA

A – wariant finansowania bez udziału długu
B – wariant finansowania z udziałem długu
Zn – zysk netto
Kw – kapitał własny
EBI T

x

– graniczny poziom zysku przed spłatą odsetek i opodatkowaniem

X – punkt graniczny (rentowność kapitału własnego (r

x

) identyczna dla wariantu A i B)

Od – odsetki od kapitału obcego

32

32

Dźwignia operacyjna…

Wykorzystując podział kosztów na
stałe i zmienne zauważyć można
ponad proporcjonalny przyrost zysku
przedsiębiorstwa w wyniku wzrostu
wielkości sprzedaży jego produkcji.

Dzieje się tak dlatego, że

zmiany wielkości sprzedaży

powodują jedynie zmiany

kosztów zmiennych.

33

33

Postrzegając inwestycje rzeczowe przez

pryzmat gotówki

pryzmat gotówki można je utożsamiać
z

wydatkiem

wydatkiem, tj.

ujemną

ujemną

wartością

wartością

gotówki

gotówki w okresie początkowym,
przeznaczoną na powiększenie majątku
trwałego firmy.

Ów majątek przez przyszłe lata z założenia
generować powinien

korzyści

korzyści, czyli

dodatnie

dodatnie

wartości

wartości

strumienia

strumienia

gotówki

gotówki.

[1]

[1] T. Jajuga, W. Pluta: Inwestycje, Fundacja Rozwoju Rachunkowości, Warszawa 1995, s.

13.