Choroby układu krążenia

i nowotwory

Opracowanie: Aleksandra Stryjkowska&Roman Piotrowski

2

Treść prezentacji:

Choroby układu krążenia:

1.

Wstęp

2.

Choroba wieńcowa

3.

Zawał serca

4.

Nadciśnienie tętnicze

5.

Miażdżyca

6.

Wady serca

7.

Zapalenia mięśnia sercowego

8.

Kardiomiopatia

9.

Niewydolność serca

10.

Choroby żył

Bibliografia

Choroby układu krążenia są główną przyczyną
zgonów, a więc skrócenia trwania życia oraz
chorobowości i inwalidztwa w rozwiniętych
krajach świata, w tym także Polski, jak
również stają się dominującą przyczyną
zgonów, osób dorosłych w krajach
rozwijających się.

Mimo, że od lat 60-tych w USA, od lat 70-tych w

Europie Zachodniej, a od lat 90-tych w Polsce

obserwuje się trend spadku tej umieralności, to

szacuje się, że choroby układu krążenia będą

główną przyczyną zgonu współczesnych

społeczeństw, co najmniej do 2020 roku. Mimo, że

jak wspomniano w ostatniej dekadzie lat w Polsce

obserwujemy trend spadku umieralności sercowo-

naczyniowej, to jednak jest ona nadal

zdecydowanie wyższa niż w krajach Europy

Zachodniej.

Ostatnie dostępne dane wskazują, że w Polsce
w 2001r zmarło 192 861 mężczyzn i 170 359
kobiet. Z powodu całej grupy chorób układu
krążenia (do której należą głównie: choroba
wieńcowa, udar mózgu, niewydolność krążenia
i inne choroby serca) zmarło 82 692 mężczyzn
i 91 117 kobiet co stanowiło 43% wszystkich
zgonów mężczyzn i 54% wszystkich zgonów
kobiet.

Znaczy to, że codziennie z powodów sercowo –

naczyniowych umiera średnio w Polsce 476

osób (226 mężczyzn i 250 kobiet). Na drugim

miejscu, jeżeli chodzi o przyczyny zgonu

znajdują się choroby nowotworowe (26%

wszystkich zgonów mężczyzn i 22% zgonów

kobiet). Wypadki komunikacyjne, zabójstwa i

urazy były przyczyną 10%zgonów mężczyzn i

4% zgonów kobiet.

Standaryzowane współczynniki umieralności na
100 000 z powodu chorób układu krążenia w
2001r. w Polsce i w wybranych krajach
europejskich:

Mężczyźni:

Polska : 545

Unia Europejska: 298

Szwajcaria: 253

Federacja rosyjska: 1068

Kobiety

Polska 346

Unia Europejska 192

Szwajcaria 158

Federacja rosyjska 650

Choroba wieńcowa



Jedna z najczęściej występujących chorób
serca zwana również chorobą
niedokrwienną serca.
Jest to zespół chorobowy charakteryzujący
się niedostatecznym ukrwieniem
(zaopatrzeniem w tlen) serca.
Jej najbardziej znanymi postaciami są:
dusznica bolesna (angina pektoris) i zawał
serca.

Czynniki ryzyka

1.

Wysokie stężenie cholesterolu krwi, szczególnie zaś
wysokie (powyżej 130 mg%) stężenie LDL, niskie
zaś (poniżej 35 mg%) stężenie HDL

2.

Palenie papierosów

3.

Nadciśnienie tętnicze

4.

Cukrzyca (przyspieszająca procesy miażdżycowe)

5.

Otyłość brzuszna

6.

Płeć męska

7.

Podeszły wiek, siedzący tryb życia, menopauza

8.

Podwyższone stężenie fibrynogenu, homocysteiny,
kwasu moczowego we krwi

Występowanie choroby wieńcowej

Choroba wieńcowa, zawał serca i nagła śmierć

sercowa są najczęstszymi przyczynami zgonów
w krajach wysoko rozwiniętych.

Przeciętna roczna częstość występowania choroby

wieńcowej wynosi ok. 250 – 300 nowych
przypadków na 100 tys. mieszkańców.

Na chorobę wieńcową częściej chorują mężczyźni

w wieku 40 – 55 lat. W grupie osób starszych
zapadalność na tę chorobę jest dla obu płci
podobna. Częstość występowania tej choroby
rośnie z wiekiem

Umieralność



W dalszym ciągu w Polsce prawie 80%

zgonów spowodowanych jest chorobami

określanymi mianem cywilizacyjnych

(choroby układu krążenia, nowotwory

złośliwe oraz wypadki, urazy i zatrucia).

Głównymi są choroby układu krążenia,

w przypadku których - w okresie ostatnich

lat - stwierdzono istotną poprawę. W 2002 r.

choroby układu krążenia stanowiły ok.

47,1% zgonów,.

Na początku lat 90-tych były przyczyną

ponad 52% ogółu zgonów. Niekorzystnym

zjawiskiem jest wzrost liczby zgonów

powodowanych chorobami nowotworowymi.

Nowotwory złośliwe

w 1990 r. były przyczyną 18,7% zgonów,

a obecnie 24,4%. Jednocześnie notuje się

wzrost liczby nowych zachorowań, co być

może jest związane z lepszą wykrywalnością

tych schorzeń.

0

1

0

2

0

3

0

4

0

5

0

6

0

w

%

c

h

o

r

o

b

y

u

k

ł

a

d

u

k

r

ą

ż

e

n

i

a

n

o

w

o

t

w

o

r

y

z

ł

o

ś

l

i

w

e

u

r

a

z

y

i

z

a

t

r

u

c

i

a

p

r

z

y

c

z

y

n

y

n

i

e

d

o

k

ł

a

d

n

i

e

o

k

r

e

ś

l

o

n

e

1

9

9

0

1

9

9

5

2

0

0

2

2

p

o

z

o

s

t

a

ł

e

Zawał serca

Najbardziej znana i najbardziej dramatyczna postać

choroby wieńcowej. Jest to martwica fragmentu mięśnia

sercowego spowodowana jego przedłużającym się

niedokrwieniem. Konsekwencje niedokrwienia zależą od

stopnia ograniczenia przepływu krwi przez dany obszar

mięśnia oraz czasu trwania niedokrwienia

Ograniczenie przepływu o 50 – 60 % to niedokrwienie

tolerowane. Ograniczenie przepływu wieńcowego o 60 –

80 % można określić jako niedokrwienie krytyczne.

Zmniejszenie przepływu w tętnicy wieńcowej do 0 – 20

% wartości normalnych to niedokrwienie letalne

(śmiertelne) dla komórek tego obszaru.

Zawał serca i choroba wieńcowa są najczęstszą

przyczyna zgonów w Polsce. Co roku zapada na niego

ok.. 100 ty. Osób (głównie mężczyzn).

40% spośród tych osób umiera w ciągu roku.

Zawał serca c.d.

Ponad 90% zawałów mięśnia sercowego

spowodowanych jest całkowitym zamknięciem światła

tętnicy wieńcowej przez zakrzep powstały w wyniku

pęknięcia blaszki miażdżycowej zwężającej tętnicę.Do

innych przyczyn mogących spowodować zawał serca

należą:



kurcz tętnicy wieńcowej;



wrodzona wada naczyń wieńcowych;



zmiany zatorowo-zakrzepowe w tętnicach wieńcowych;



kardiomiopatia przerostowa



wady zastawek serca



zatrucie czadem,przedawkowanie narkotyków

(np.amfetaminy);



inne;

Nadciśnienie tętnicze



Jest chorobą bardzo rozpowszechnioną.

Głównymi czynnikami ryzyka są: wiek

(czwarta

i piąta dekada życia), płeć męska, obciążenia

rodzinne, cukrzyca typu 2, zaburzenia

przemiany lipidów i palenia papierosów.

Nadciśnieniu sprzyja też otyłość, nadużywanie

alkoholu i mała aktywność fizyczna.

Oszacowano, że w polskiej populacji na tę

chorobę cierpi 12 – 16% mężczyzn i 18 – 30%

kobiet (przy wykrywalności tej choroby w

naszym kraju na poziomie 57 – 82%).

Z danych epidemiologicznych wynika, że aż

46% mężczyzn i 36% kobiet w wieku średnim

ma nadciśnienie tętnicze.

Miażdżyca



Miażdżyca naczyń obwodowych (tzw. miażdżyca

zarostowa) jest wyrazem tego samego procesu,

który doprowadza do choroby wieńcowej. Złogi

lipidowe

i rozrost komórek zwężają światło naczyń. Do tego

dochodzą jeszcze zakrzepy tworzące się na

uszkodzonej wyściółce tętnic (śródbłonku), które

jeszcze bardziej zmniejszają drożność chorego

naczynia. W rezultacie część organizmu jest

niedostatecznie zaopatrywana w tlen i substancje

odżywcze. Najczęściej ze wszystkich tętnic

obwodowych miażdżyca rozwija się w kończynach

dolnych.

Wady serca



Najczęściej dotyczą one zastawek. Wyróżniamy wady serca

wrodzone

i nabyte. Przy nieprawidłowym działaniu zastawek niektóre jamy

serca są bardziej obciążone niż zazwyczaj i przerastają albo

rozszerzają się.



Wady nabyte są częstsze i przeważnie powstają

w wyniku nierozpoznanej lub niedostatecznie leczonej choroby

reumatycznej.



Niektóre z wad serca są uwarunkowane genetycznie, np.: zespół

Wolfa-Parkinsona-White, całkowity blok serca, nadzastawkowe

zwężenie aorty, fibroelastoza wsierdzia, lub stanowią część

zespołów uwarunkowanych genetycznie, np. zesp. Noonan, Ellis-

vanCreveld, Lawrence-Moon-Biedl.



Większość przypadków wad serca jest uwarunkowanych

wieloczynnikowo, co oznacza, że nie znamy konkretnej przyczyny.

Po urodzeniu się jednego dziecka z wrodzoną wadą serca

prawdopodobieństwo, że kolejne dziecko będzie miało wadę serca

wynosi około 2-5%. Jeżeli dwoje dzieci ma wadę serca, to ryzyko

wzrasta do około 10% dla kolejnych ciąż.

Najczęstszymi metodami wykorzystywanymi
do eliminacji wad zastawkowych są zabiegi

chirurgiczne

Zapalenia mięśnia sercowego



Są wywołane np. wspomnianą wcześniej chorobą

reumatyczną. Inne zapalenia wywołane są

wirusami(Coxsackie B1-5,C.A,wirus

opryszczki,grypy,adenowirusy,echowirusy),

bakteriami(np.paciorkowce hemolizujące typu A,Borrelia

burgdeferi,...),grzybami(u chorych z upośledzeniem

odporności),pierwotniakami(np.toxoplazmoza,ch.Chagasa),

pasożyty(włośnie,bąblowiec) czy chorobami

autoimmunologicznymi. Dotyczą mięśnia serca, wsierdzia

lub osierdzia.

Stanem zapalnym mogą być zajęte wszystkie trzy warstwy.



Występuje u ok.. 1% chorych zakżonych wirusami

kardiotropowymi(w przypadku zakażenia wirusem

Coxsackie B nawet u 4%).Stosunkowo duża jest liczba
przypadków nierozpoznawanych,przebiegających klinicznie

bezobjawowo lub skąpoobjawowo.

Kardiomiopatie



Niezapalne choroby mięśnia sercowego
nie będące skutkiem zmian w mięśniu
sercowym powstałych w następstwie
wad serca, nadciśnienia i zwężenia
tętnic wieńcowych oraz zaburzenia
rytmu jego pracy
i przewodzenia bodźców.

Niewydolność serca



Rozwija się m.in. w wyniku wcześniej
wymienionych chorób. Pojawia się wtedy
duszność, początkowo przy wysiłku, a
później nawet w spoczynku. Jeśli zajęte
jest serce prawe, to pojawiają się obrzęki
kończyn dolnych i częste oddawanie
moczu w nocy. Niewydolność świadczy o
poważnym uszkodzeniu mięśnia serca

Kliniczna klasyfikacja niewydolności
krążenia wg.NYHA



I brak dolegliwości,pełna wydolność wysiłkowa



II występowanie dolegliwości w czasie

znacznego wysiłku fizycznego



III występowanie dolegliwości w czasie

niewielkiego wysiłku fizycznego



IV występowanie dolegliwości w czasie

spoczynku



Chorzy w kresie NYHA III i IV charakteryzują

się złym rokowaniem.W ciągu roku umiera 20-

40% chorych

W celu określenia stopnia niewydolności serca
stosujemy badanie próby wysiłkowej:

Choroby żył

są jedną z najczęstszych przyczyn

dolegliwości u chorych, zgłaszających się w
Poradniach Chorób Naczyń. Można przyjąć, że co
piąty Polak cierpi z powodu żylaków a co
sześćdziesiąty z powodu zespołu pozakrzepowego.
Znacznie częściej choroby te dotyczą kobiet, tylko w
ok.1/5 mężczyzn. Ich występowanie wzrasta wraz z
wiekiem, np. żylaki stwierdzono u ok. 5% kobiet 20-
letnich oraz u ok. 57% kobiet po 40 roku życia

.

Analiza epidemiologiczna, przeprowadzona w

1996 roku w dużej aglomeracji miejskiej

(Lublin) wykazała, że chorobowość wynosi

14,3% rocznie. Długotrwałe ograniczenie

zdolności do pracy a często trwałe kalectwo

dają podstawę do zaliczenia ich do chorób

cywilizacyjnych, na równi z chorobami serca,

nowotworami lub cukrzycą

ŻYLAKI KOŃCZYN DOLNYCH:

Są najczęściej występującą chorobą żył. Ich

występowanie wiązane jest z wieloma

przyczynami jednak podstawowym zaburzeniem

jest brak równowagi pomiędzy ciśnieniem krwi

w naczyniach żylnych a wytrzymałością ich

ściany. Pod względem mechanizmu

powstawania wyróżniamy żylaki pierwotne (bez

znanej przyczyny) lub wtórne, powstające na

skutek przebytego w przeszłości zapalenia żył,

ucisku na duże naczynia żylne np. przez guzy

nowotworowe lub też występowanie

wrodzonych przetok tętniczo-żylnych.

Czynniki predysponujące do
powstawania żylaków:

1)

czynniki dziedziczne, potwierdzone w
wywiadzie u ok. 60-80% chorych, najczęściej
związane są ze słabszą budową tkanki łącznej

2)

stojąca postawa ciała człowieka, która w
istotny sposób zwiększa ciśnienie w
naczyniach żylnych kończyn dolnych

3)

okres ciąży i porodu

4)

przewlekłe zaparcia stolca, otyłość oraz
noszenie bardzo obcisłej odzieży

Zapalenie żył

W zapaleniu żył na jakimś odcinku

ściany żyły rozwija się stan
zapalny wraz z wytworzeniem się
zakrzepu. Powstaniu takiego
stanu sprzyjają m.in.: długotrwałe
unieruchomienie, zabiegi
operacyjne, poród, urazy oraz
wspomniane żylaki.

ZAKRZEPICA ŻYŁ
POWIERZCHOWNYCH

:



Występuje zarówno w żyłach o prawidłowej
budowie, jak też zmienionych żylakowato.



Zakrzepica żylakowo zmienionych naczyń
podskórnych występuje u około 10%
chorych z chorobą żylakową, głównie w
zakresie żył odpiszczelowej i odstrzałkowej.
Najczęściej dotyczy ograniczonego odcinka
kończyny, brak jest adenopatii.



Jatrogenne zapalenie żył powierzchownych
najczęściej dotyczy naczyń kończyny górnej
u chorych z przewlekle utrzymywanym
leczeniem wlewami dożylnymi.

ZAKRZEPOWE ZAPALENIE ŻYŁ
GŁĘBOKICH:



Klasyczne przyczyny zakrzepicy żylnej najpełniej

opisuje triada Virchowa. Stanowią je zwolnienie

przepływu krwi, zmiany w ścianie naczynia oraz

zmiany w samej krwi. W obecnej dobie

podkreśla się rolę niedotlenienia ograniczonego

do części krążenia żylnego, które powoduje

uszkodzenie śródbłonka poprzez upośledzenie

metabolizmu jego komórek. (np. zastój żylny lub

też zwolnienie przepływu krwi doprowadzić

mogą do niedotlenienia). Również produkty

uszkodzenia tkanek w miejscu urazu lub

operacji, przenoszone odlegle przez krew mogą

być odpowiedzialne za uszkodzenie śródbłonka i

wystąpienie zakrzepicy.

Kliniczne objawy zakrzepicy żył
głębokich:

1)

Obrzęk kończyny

2)

Ból spoczynkowy i podczas chodzenia

3)

Bolesność uciskowa

4)

Objaw Homansa - bolesność towarzysząca

grzbietowemu zgięciu stopy

5)

Objaw Mozesa - napięta i bolesna część

obwodowa kończyny dolnej

6)

Nadmiernie wypełnione żyły układu

powierzchownego

7)

Zmiany zabarwienia skóry (sinica

kończyny w pozycji stojącej)

Zespół pozakrzepowy:



Jest określany jako utrwalony stan nadciśnienia

żylnego w zakresie obwodowej części kończyny

dolnej, związany z niedrożnością żył głębokich lub

też ich znacznym uszkodzeniem. Typowa jest

niewydolność żył łączących w zakresie podudzia

oraz niewydolność żył podskórnych. Występuje u

85-95% chorych z przebytą zakrzepicą żył głębokich

i jest w dużym stopniu zależna od zastosowanego

pierwotnie postępowania leczniczego. Zespół

manifestuje się obrzękiem, zmianami zanikowymi

skóry i tkanki podskórnej (dermatosclerosis) oraz w

dalszym etapie powstaniem uporczywych

owrzodzeń w okolicy kostek i dolnej części

podudzia. Często towarzyszą mu żylaki oraz bóle

określane mianem chromania żylnego.

Przewlekła niewydolność żylna

Na przewlekłą niewydolność żylną kończyn

(PNŻ) choruje 5-15% osób dorosłych, natomiast

10-15% ma żylaki z grupy 25-50%, u których

stwierdza się jakiekolwiek schorzenia żylne,

niezależnie od rodzaju i stopnia zaawansowania

choroby żylakowej.

W społeczeństwach rozwiniętych zwraca się coraz

większą uwagę na jakość życia. Przewlekła

niewydolność żylna stanowi, więc poważny

problem społeczny, socjalny i ekonomiczny.

Przewlekła niewydolność żylna c.d.



Czynnikami ryzyka powstania PNŻ są płeć (3 :
1 na niekorzyść kobiet), wiek (wzrost
zachorowań w 3. dekadzie życia), ciąża ( u
około 20% kobiet przyczyną powstania PNŻ
była ciąża), otyłość, długie stanie i/lub
siedzenie, przyjmowanie estrogenów
( antykoncepcja, hormonoterapia zastępcza).
U pacjentów z PNŻ pod koniec dnia występuje
uczucie ciężkości kończyn, może pojawić się
ból
i kurcze występujące najczęściej w nocy.

Pamiętaj!

Ważne dla profilaktyki chorób układu

krążenia są działania mające na celu

promocję zdrowego trybu życia

Oraz regularne badania kontrolne

Bibliografia



ABC

układu krążenia

artykuł lek. med. Marcina Pustkowskiego,

lekarza rodzinnego napisany
w marcu 2000 dla serwisu RES MEDICA



Choroby układu krążenia i ich leczenie artykuł lek. med. Marcina
Pustkowskiego, lekarza rodzinnego napisany
w marcu 2000 dla serwisu RES MEDICA



Choroba wieńcowa artykuł lek. med. Ryszarda Feldmana,
ordynatora III Oddziału Chorób Wewnętrznych w Szpitalu Praskim p.
w. Przemienienia Pańskiego w Warszawie, napisany w styczniu 2000
dla serwisu RES MEDICA



„Choroba niedokrwienna serca” red. Kazimierz Wrześniewski,
Dorota Włodarczyk



Co to jest kardiomiopatia? artykuł lek. med. Barbary Zalewskiej;
"Żyjmy dłużej" 3 (marzec) 2001



Nadciśnienie tętnicze

artykuł prof. dr. hab. med. Zbigniewa

Gacionga z Kliniki Chorób Wewnętrznych i Nadciśnienia Tętniczego
Akademii Medycznej w Warszawie; "Żyjmy dłużej" 7 (lipiec) 1999

Dziękuję za uwagę