Dr inż. Henryk Wyrębek

PODSTAWY ZARZĄDZANIA

Konsultacje:

IZiM KPZ ul. Żytnia 17/19
p. 12
Piątek godz. 10.00 – 12.30

[e-mail]

tel. [phone]

Uniwersytet Przyrodniczo - Humanistyczny w Siedlcach

Wydział Zarządzania
Instytut Zarządzania i Marketingu

Katedra Podstaw Zarządzania

Program wykładu



Istota i znaczenie zarządzania – podstawowa terminologia



Historia nauki o zarządzaniu



Funkcje zarządzania



Planowanie



Organizowanie



Motywowanie



Kontrola



Strategia organizacji



Kultura organizacyjna



Zarządzanie zasobami ludzkimi



Zarządzanie zmianą i innowacjami



Zarządzanie wiedzą



Systemy informacyjne w zarządzaniu

Kryteria i forma oceny przedmiotu:

Zaliczenie przedmiotu w formie pisemnej. Czas pisania

odpowiedzi –

60 minut. Liczba pytań - 6. Za każdą odpowiedź można

otrzymać

od 0 do 5 punktów.
Punkty/Ocena



12-15/dostateczna(3,0)



16-19/dostateczna plus(3,5)



20-22/dobra(4,0)



23-25/dobra plus(4,5)



26-30/bardzo dobra(5,0)

Literatura



Bielski M., Podstawy teorii organizacji i zarządzania, C.H.Beck,
Warszawa 2002.



Dołhasz M., Fudaliński J., Kosala M., Smutek H., Podstawy zarządzania.
Koncepcje – strategie – zastosowania, PWN, Warszawa 2009.



Drucker Peter F., Praktyka zarządzania, MT Biznes, Warszawa 2005.



Griffin R.W., Podstawy zarządzania organizacjami, PWN, Warszawa
2001.



Grudzewski J.M., Hejduk I.K., Przedsiębiorstwo przyszłości, Difin,
Warszawa 2010.



Kisielnicki J., MIS - Systemy informatyczne zarządzania, Placet,
Warszawa 2008.



Koźmiński A.K., Piotrowski W.(red.) Zarządzanie – teoria i praktyka,
PWN, Warszawa 2005.



Kożuch B., Nauka o organizacji, Wydawnictwo Fachowe, Warszawa 2008.



Stoner J.A.F., Freeman R.E., Gilbert D.R., Kierowanie, PWN, Warszawa
2001.



Wróblewski R., Nauka o zarządzaniu przedsiębiorstwem,Wyd.AP,Siedlce
2009..



Zimniewicz K., Współczesne koncepcje i metody zarządzania, PWE,
Warszawa 2009.

Najważniejsze książki z dyscypliny zarządzania

wg Financial Times

Pozycje ułożone w kolejności ukazywania się



Sun Tzu, "Sztuka wojny" (500 przed Chrystusem);



Niccoló Machiavelli, "Książę" (1500);



Adam Smith, "Bogactwo narodów" (1776);



Frederick W. Taylor, "Zasady zarządzania naukowego" (1911);



Henri Fayol "Zarządzanie ogólne i przemysłowe" (1916);



Henry Ford, "Moje życie i praca" (1923);



James Champy, Michael Hammer, "Reengineering firmy"
(1933);



Dale Carnegie, "Jak zyskać przyjaciół i wpływać na ludzi"
(1937);



Mary Parker Follet, "Dynamiczne administrowanie" (1941);



Peter F. Drucker, "Praktyka zarządzania" (1954);



Abraham Maslow, "Motywacja i osobowość" (1954);



C. N. Parkinson, "Prawo Parkinsona" (1958);



Frederick Herzberg, "Motywacja do pracy" (1959);



Douglas McGregor, "Ludzka strona przedsiębiorstwa" (1960);



Ted Levitt, "Innowacje w marketingu" (1962);



Alfred Chandler, "Strategia i struktura" (1962);



Alfred P. Sloan, "Moje lata z General Motors" (1963);



Igor Ansoff, "Strategia firmy" (1965);



Philip Kotler, "Zarządzanie a marketing" (1967);



Chris Argyris, Donald Schon, "Szkolenie w firmie" (1978);



James MacGregor Burns, "Przywództwo" (1978);



Alvin Toffler, "Trzecia fala" (1980);



Michael Porter, "Strategia rywalizacji" (1980);



Richard Pascale, Anthony Athos, "Sztuka zarządzania po japońsku (1981);



Thomas H. Waterman, "W poszukiwaniu doskonałości" (1982)



W. Edwards Deming, "Wyjście z kryzysu" (1982);



Kenichi Ohmae, "Umysł stratega" (1982);



Rosabeth Moss Kanter, "Mistrzowie zmian" (1983);



Meredith Belbin, "Zespoły w zarządzaniu" (1984);



Warren Bennis, Burt Nanus, "Przywódcy" (1985);



Joseph M. Juran, "Planowanie dla jakości" (1988);



Christopher Bartlett, Sumantra Ghoshal, "Zarządzanie ponad granicami"
(1989);



Charles Handy, "Wiek paradoksu" (1989);



Kenichi Ohmae, "Świat bez granic" (1990);



Peter M. Senge, "Piąta dyscyplina" (1990);



Tom Peters, "Zarządzanie wyzwolone" (1992);



Fons Trompenaars, "Na falach kultury" (1993);



Henry Mintzberg, "Rozwój i upadek planowania strategicznego" (1994);



Michael Goold, Andrew Campbell & Marcus Alexander, "Strategia firmy"
(1994);



Gary Hamel, C. K. Prahalad, "Rywalizacja z myślą o przyszłości" (1994).

Istota i znaczenie zarządzania – podstawowa

terminologia



Istota i pojęcie wiedzy i nauki



Znaczenie nauki o zarządzaniu



Sterowanie, kierowanie, zarządzanie



Organizacja

Istota i pojecie wiedzy

Wiedza to prawdziwe, uzasadnione przekonanie

Platon

Wiedza – uporządkowane odzwierciedlenie stanu

rzeczywistego
w umyśle człowieka, postawy twórczej, kreowania nowych

rozwiązań oraz procesów.

E. Skrzypek, prof. UMCS

Wiedza ogół wiarygodnych informacji o rzeczywistości wraz

z umiejętnością ich wykorzystywania

Encyklopedia Powszechna

Istota i pojecie nauki

Nauka – ogół zgromadzonej, uporządkowanej i

należycie uzasadnionej wiedzy.

Nauka jest budowana i rozwijana wyłącznie za

pomocą metod naukowych poprzez

działalność badawczą prowadzącą do

publikowania wyników naukowych dociekań.

Wybrane metody badawcze

Wybrane metody badawcze



metoda obserwacyjna



metoda analizy i krytyki piśmiennictwa



metoda badania dokumentów



metoda eksperymentalna



metoda sondażu diagnostycznego



metoda analizy i konstrukcji logicznej



metoda symulacji komputerowej

Podział nauki

Dziedziny

Dyscypliny

Specjalizacje

Specjalności

Podział nauki

Dziedzina

Dyscyplina

Nauki biologiczne

Biologia

Biotechnologia

Biochemia Ekologia

Biofizyka

Mikrobiologia

Nauki chemiczne

Biochemia Chemia

Biotechnologia

Nauki ekonomiczne

Ekonomia

Towaroznawstwo

Nauki o zarządzaniu

…

…

…

…

Nauki matematyczne

Informatyka,

Matematyka

…

….

Żródło:

Uchwała Centralnej Komisji do Spraw Stopni i Tytułów z dn. 24 października 2005 r.

w sprawie określenia dziedzin nauki i dziedzin sztuki oraz dyscyplin naukowych i artystycznych

MP z 2005 r. nr 79, poz. 1120 ze zmianą w MP z 2008 r. nr 97, poz. 843

Podział nauki

Dziedzina

Dyscyplina

Specjalizacja

Specjalność

Nauki
Ekonomiczne

Nauki o
Zarządzaniu

Marketing

Marketing
bezpośredni

Na wspaniały rozkwit przemysłu wpłynęły dwa
czynniki:



rozwój nauk doświadczalnych, (co pozwoliło
dokładniej poznać własności materiałów i lepiej
wykorzystać bogactwa przyrody),



oraz zastosowanie maszyn.

Aktualnie zaczyna odgrywać coraz większą rolę

trzeci czynnik:

naukowa organizacja pracy.

Henri Le Chatelier(1850-

1936)

Przyczyną triumfów w obydwu wojnach

światowych,

a także pokojowego zwycięstwa nad imperium

sowieckim było amerykańskie zarządzanie

zdolne do szybkiego wykorzystania wiedzy,

a nie amerykańskie wojsko.

Peter F.Drucker(1909-2005)

System sterowania

Sterowaniem

nazywa się działaniem jednego systemu

(systemu sterującego) skierowane na drugi system (system sterowany)

System sterujący spełniający funkcję sterowniczą oraz system sterowany
spełniający funkcje wykonawczą tworzą całość
nazwaną systemem sterowania

Kierowanie w znaczeniu szerszym

Sterować systemem może człowiek lub automat
sterujący, czyli rzecz.
W sytuacji, w której systemem sterującym jest
człowiek , a systemem sterowanym jest dowolny
układ, mamy do czynienia
z kierowaniem w znaczeniu szerszym

Kierowanie w znaczeniu węższym

W przypadku gdy systemem sterującym i systemem sterowanym jest
człowiek lub grupa ludzi to mamy do czynienia z kierowaniem w znaczeniu
węższym , ściślej kierowanie ludźmi

Kierowanie było i jest identyfikowane przez wielu autorów z funkcją
motywowania i określano je jako kierowanie w węższym znaczeniu,
a więc takie, jakie zachodzi pomiędzy uczestnikami organizacji
w procesie jej funkcjonowania, jeżeli występują w rolach
przełożony -podwładny

Kierowanie to działalność zmierzająca do spowodowania,
zachowania się ludzi zgodnie z celami osoby kierującej
oraz etyką i kulturą
zatrudniającej ich firmy

Penc

Kierowanie jest procesem oddziaływania przełożonego
na podwładnych, aby zachowywali się oni zgodnie z jego
wolą

Zimniewicz

Zarządzanie organizacją jest to złożone działanie

systemu

zarządzającego (sterującego) na system zarządzany

(sterowany)

i uwzględniające interesy całej organizacji

Zarządzanie

Henri Fayol (1841-1925)

H. Fayol uznawany powszechnie za ojca nauki

zarządzania

opublikował w 1916 roku swoją najcenniejszą pracę
pt. „Administracja przemysłowa i ogólna”.

Pierwszy zdefiniował zarządzanie za pomocą 5

funkcji

zarządzania

a) przewidywanie
b) organizowanie
c) rozkazodawstwo
d) koordynowanie

e) kontrolowanie

Henri Fayol

Opracował swoją teorię w I-wszej dekadzie XX

wieku,

później nauka i praktyka uszczegółowiła

propozycje Fayola.

Zrezygnowano z rozkazywania wprowadzając na to miejsce

motywowanie,

zrezygnowano z oddzielnej funkcji koordynowanie uznając, że

dokonuje się

ona poprzez wszystkie elementy procesu zarządzania i

wyodrębnianie jej nie

jest potrzebne. Te 4 funkcje: planowanie, organizowanie,

motywowanie

i kontrolowanie do chwili obecnej obowiązują jako funkcje

zarządzania.

Zarządzać

–

to prowadzić przedsiębiorstwo do

osiągnięcia jego celu, wydobywając maksymalne
możliwości ze wszystkich znajdujących się w
naszej dyspozycji zasobów

Fayol

Zarządzanie

Zestaw działań (obejmujący planowanie, organizowanie,
motywowanie i kontrolowanie) skierowanych na zasoby
organizacji (ludzkie, finansowe, rzeczowe i informacyjne)
i wykonywane z zamiarem osiągnięcia celów organizacji
w sposób sprawny i skuteczny

Ricky W. Griffin

Sposób:
Sprawny – wykorzystujący zasoby mądrze i bez zbędnego

marnotrawstwa

Skuteczny – działąjący z powodzeniem

Relacje między głównymi funkcjami zarządzania

Zestawienie wybranych definicji zarządzania

Kryteria podziału zarządzania oraz jego rodzaje

Organizacja – całość, której składniki
współprzyczyniają się do powodzenia całości

T. Kotarbiński

Organizacja

dwie lub więcej osób, współpracujących w ramach

określonej struktury stosunków, aby osiągnąć

cel lub zbiór celów.

Stoner, Freeman, Gilbert

Organizacja

grupa ludzi, którzy współpracują ze sobą w sposób

uporządkowany i skoordynowany, aby osiągnąć

pewien zestaw celów.

Ricky W. Griffin

Organizacja

Spółka, korporacja, firma, przedsiębiorstwo, organ

władzy lub instytucja, albo jakakolwiek ich część

lub kombinacja, samodzielna lub nie, publiczna

lub prywatna, o własnych zadaniach i

administracji

ISO

Ogólny model organizacji

System – układ (rzecz) o wzajemnie

powiązanych częściach.

Podejście systemowe – organizacja

postrzegana jest jako wyróżniony,

bardzo złożony układ, fragment

rzeczywistości, stanowiący swoistą

całość, czyli system.

Model organizacji według Leavitta

Organizacja jest systemem, jej charakterystyczne
właściwości wynikają
z cech elementów wchodzących do organizacji i ich
wzajemnych powiązań. Występują podsystemy: ludzie,
zadania, technologia
i struktury.

Podsystem
celów
i wartości

Podsystem
społeczny

Podsystem
techniczny

Podsystem
struktury

Podsystem
zarządzania

Systemowy model organizacji (F.Kast; J.E.
Rosenzweig)

WE

WY

Model organizacji jako

system otwarty

WEJŚCIA

SYSTEM

PRZETWARZANIA

WYJŚCIA

Przepływ materii (energii) informacji

Cechy organizacji:



Wyodrębnione z otoczenia, wewnętrznie

uporządkowane i powiązane między sobą

zbiory elementów



Są tworzone i rozwijane przez ludzi, który

czynią to dla zapewnienia realizacji

określonych celów i zadań



Cele, struktura, ludzie i technika to

główne składniki każdej organizacji,

wszystkie są ze sobą powiązane i

wzajemnie na siebie wpływają.



System otwarty – prowadzący wymianę

energii (zasileń materialnych) i informacji

z otoczeniem

Organizacje



komercyjne



społeczne



publiczne

Organizacje komercyjne

różnią się między

sobą formą własności, sposobem funkcjonowania,
wielkością i strukturą.
W zależności od przyjętego kryterium rozróżnia się:



kryterium formy organizacyjno – ekonomicznej:



przedsiębiorstwa prywatne, spółdzielcze (sektor prywatny),



państwowe (sektor publiczny)



kryterium systemu prawnego:



przedsiębiorstwa działające w oparciu o ustawę o
przedsiębiorstwach państwowych,



przedsiębiorstwa działające o kodeks cywilny i handlowy,



działające w oparciu o szczegółowe unormowania prawne –
spółdzielnie, fundacje



kryterium funkcji ekonomicznych:



Przedsiębiorstwa przemysłu ciężkiego



Przedsiębiorstwa przemysłu lekkiego



Przedsiębiorstwa przemysłu rolno – spożywczego i inne.



kryterium wielkości:



Przedsiębiorstwa mikro – od 0 do 9 zatrudnionych; małe - od 10 do
49 ;średnie – od 50 do 249; duże – powyżej 250 zatrudnionych



kryterium struktury organizacyjnej:

przedsiębiorstwa jedno - lub

wielozakładowe

Organizacje społeczne



stowarzyszenia



fundacje

Stowarzyszenie

Dobrowolny i trwały związek grupy osób, zorganizowany dla

realizacji

wspólnych zamierzeń, dla zaspokojenia zainteresowań lub

prowadzenia

działalności nienastawionej na zysk

Fundacja

jest organizacją utworzoną dla celów społecznie
lub gospodarczo użytecznych przez osoby

fizyczne – niezależnie od ich obywatelstwa i miejsca
zamieszkania, które

złożyły oświadczenie o

założeniu fundacji w formie aktu notarialnego

Organizacje publiczne

jednostki sektora publicznego (państwowe i

samorządowe instytucje

i jednostki organizacyjne), które realizują

wyłącznie lub w większości ze środków własnych

niekomercyjne zadania publiczne

W sektorze publicznym występują;

-

Jednostki budżetowe

-

Agencje rządowe

Agencje rządowe
Jednostki organizacyjne wyłączone z tradycyjnych
struktur ministerialnych , pozostających pod nadzorem
ministrów

- państwowe osoby prawne (Agencja Budowy i

Eksploatacji Autostrad)

- państwowe jednostki organizacyjne (Państwowa Agencja

Prasowa)

- zakłady budżetowe (Państwowa Agencja

Radiokomunikacji)

- agencje będące spółkami akcyjnymi (Państwowa

Agencja Węgla

Kamiennego)

Cechy

charakterystyczne

organizacji

przyszłości



globalny zasięg



sieci skomplikowanych powiązań o zmiennym

składzie - wirtualizacja



struktury płaskie, o małej liczbie szczebli skupione

wokół procesów



koncentracja na jakości obsługi klienta (satysfakcja

klienta)



wiedza, kompetencje, umiejętności

Szkoły w nauce zarządzania

(wg H. Koontza)



Szkoła procesu zarządzania



Szkoła empiryczna



szkoła zachowań się ludzi (behawioralna)



Szkoła systemów społecznych



Szkoła podejmowania decyzji



Szkoła matematyczna

Koontz H., The Jungle of Management Theories (1961)

Kierunki w nauce zarządzania

(wg W.

Piotrowskiego)



Kierunek naukowego zarządzania



Kierunek administracyjny



Kierunek human relations



Podejście systemowe



Koncepcja gry organizacyjnej



Koncepcja równowagi organizacyjnej



Nowa fala w zarządzaniu



Postmodernizm w zarządzaniu



Andrzej K.Koźmiński , Włodzimierz Piotrowski.,(redakcja naukowa)

Zarządzanie. Teoria i Praktyka, Wydawnictwo Naukowe PWN,

Warszawa 2005.

Kierunki w nauce zarządzania

(wg R.W.

Griffina)



Spojrzenie klasyczne



Naukowe zarządzanie



Zarządzanie administracyjne



Spojrzenie behawioralne



Stosunki międzyludzkie



Zachowania organizacyjne



Spojrzenie ilościowe



Ilościowa teoria zarządzania



Zarządzanie operacyjne



Podejście integrujące



Spojrzenie systemowe



Spojrzenie sytuacyjne

Ricky W. Griffin, Podstawy Zarządzania organizacjami,

Wydawnictwo

Naukowe PWN , Warszawa 2001

Szkoły w nauce zarządzania

(wg Z.

Martyniaka)



Szkoła klasyczna



Szkoła stosunków międzyludzkich



Szkoła badań operacyjnych



Szkoła systemów społecznych



Szkoła neoklasyczna



Szkoła systemowa



Polska szkoła prakseologiczna

Martyniak Z., Historia myśli organizatorskiej, Akademia

Ekonomiczna w Krakowie,

Kraków 1992
Martyniak Z., Organizacja i zarządzanie: 15 pionierów, Antykwa,

Kraków 1999

Dziękuję za uwagę