PSYCHOLOGIA RÓŻNIC

INDYWIDUALNYCH

(9)

koncepcje temperamentu Greya i

Zuckermanna

LUCYNA GOLIŃSKA

TREŚĆ

1.

Koncepcja Alfreda Mehrabiana temperament
jako stan emocjonalny

2.

Koncepcja Greya

3.

Poszukiwanie doznań- koncepcja Zuckermanna

Koncepcja Alfreda Mehrabiana

•

Emocje „pełnią rolę zmiennych pośredniczących
miedzy zmiennymi sytuacyjnymi i
osobowościowymi a specyficznymi zmiennymi
behawioralnymi ( np. akty zachowania,
wypowiedzi)”

(Mehrabian 1991, s75)

Temperament- charakterystyczny dla jednostki stan emocji

•

3 niezależne wymiary stanów emocjonalnych :

1. przyjemność- przykrość
2. Aktywacja-brak aktywacji
3. Dominacja –uległość (poczucie kontroli- brak poczucia

wpływu na otoczenie)

(model emocji PAD (pleasure, arousal, dominance)

1. Aktywacja-brak aktywacji

•

Wartość informacyjna bodźców – (zależna od nowości,
złożoności)

Jednostka reguluje wartość informacyjna dokonując ich

przesiewu

•

Proces ten

•

Nie jest intencjonalny

•

Jest automatyczny

•

Przebiega wg nawykowego sposobu przetwarzania
informacji

•

Zaleznośc miedzy aktywowalnościa a filtrowaniem
bodżców odwrotnie proporcjonalna

Kategorie temperamentu wg

Mehrabiana

• Podział dychotomiczny wymiarów
• Przyjemność (+P)

Przykrość (-P)

• Aktywowalność (+A) Filtrowanie bodźców (-A)
• Dominacja (+D) Uległość (-D)

• TYPY OSOBOWOŚCI

• Wylewny (+P +A +D)

Znudzony (-P –A –

D)

• Odprężony (+P –A +D)

Lękliwy (-P +A –D)

• Wrogi (-P +A +D)

Potulny (+P –A –D )

• Lekceważący (-P –A +D)

Zależny (+P +A –D)

Koncepcja Alfreda Mehrabiana

-Temperament a zachowanie

• Związek z zaburzeniami odżywiania –otyłość,

ataki obżarstwa, predyspozycje do anoreksji

związek z aktywowalnością

• Osoby

nie tłumiące stymulacji

gdy wysoka

wartość informacyjna

– większa gotowość do unikania środowisk nieprzyjaznych

(budzących wyższą przykrość )

– oraz dążenia do srodowisk przyjaznych

Koncepcja Johna Greya

• Żródła koncepcji –koncepcja Eysencka

• Niejednolitość w reakcji na nagrody i kary w procesie

warunkowania

• Introwertycy są bardziej wrażliwi niż ekstrawertycy na

kary

i brak nagród

• E są b. wrażliwi na

nagrody i brak kar

• Neurotyczność – ogólna wrażliwość na wzmocnienie

zarówno na nagrody jak i na kary

• IN i EK wtórne w stosunku do interakcji

LĘKU i

IMPULSYWNOŚCI

Koncepcja Greya

• EK= niski poziom Lęku+ w p. Impulsywności
• Neurotyczność = wys p. Lęku + w.p.

Impulsywności

• Ekstrawertyk wrażliwy na sygnały nagród
• Introwertyk =wrażliwy na sygnały kar
• 3 cecha temp= OBRONNOŚĆ – wrażliwość na

bezwarunkowe bodźce awersyjne

Biologiczne podstawy temperamentu

• BIS (behavioral inhibition system

– warunkuje

wrażliwość na sygnały kary, braku nagrody, nowości oraz

reakcje na te bodźce (hamowanie zach, wzrost aktywacji,

wytężona uwaga) Przegroda hipokampa, pierscień Papeza –

subiektywne odczucie LĘK

• BAS (behavioural activation system

)

• B system aktywacyjny – układy wywołują uwalnianie

dopaminy - reakcja dążenia ( analogicznie jak amfetamina,

alkohol, heroina

• Zwoje podstawy mózgu, jadra wzgórza, kora nowa

• Układ walki/ ucieczki

(Fight/ flight system)

F/FLS

- decyduje o

indywidualnej obronności (złość)

• Jądro migdałowate, podwzgórze

Biologiczna koncepcja poszukiwania

doznań Marvina Zuckermanna

• Początkowe obserwacje kliniczne, odmienności w reakcji na

deprywację sensoryczna

• Poszukiwanie doznań

potrzeba doznawania nowych

złożonych wrażeń i doświadczeń oraz gotowość do
podejmowania ryzyka fizycznego i społecznego w celu
dostarczenia sobie tego typu doznań

• Poszukiwanie grozy i przygód( ekscytujące sporty,

aktywność ruchowa

• Poszukiwanie przeżyć (przez umysł i zmysły)
• Rozhamowanie (alkohol, seks,hazard- hedonistyczna

przyjemność

• Podatność na nudę (awersja do monotonii)

• (źródłem stymulacji wartość fizyczna bodźca i jego (sub) znaczenie

Biologiczne podłoże

• Pętla kora- układ siatkowaty
• Układ limbiczny, neuroprzekaźniki monoaminowe (składniki

mechanizmu nagród)

• Cecha poszukiwania doznań jest po części funkcja poziomu

katevcholamin- noradrenaliny i dopaminy

• Dopamina wzmaga tendencje eksploracyjne i aktywność

behawioralna

• Zmiana wraz z wiekiem i poziomem hormonów ( (rola

testosteronu)

• MAO (oksydaza monoamidowa) bloker w/w neuroprzekaźników
• Współczynnik oddziedziczalności „poszukiwania doznań „ = 0.60

• Korelat behawioralny- zmiana
• Układy aktywacyjne to poziom

aktywności układów
katecholaminowych (dopaminy i
noradrenaliny)

Aktywność układu

katecholaminowego

Nastrój

Aktywno

ść

Interakcj

a

społeczn

a

Warunki

kliniczne

Depresja lęk

Znikoma

Odrzucenie
lub wrogość

depresja

Apatia, Nuda

Ograniczona

Introwertywny Normalne

Emocje

dodatnie

Normalna

Towarzyski

normalne

Euforia

Hiperaktywno
ść

Nadmierna
towarzyskość

hipomaniakaln
y

Lęk depresja

Bezcelowa
ograniczona

Nietowarzyski Zaburzenia

lękowe

Paniczny

Stereotypowa

Agresywny
wrogi

Z
paranoidalne