Różnice i nierówności w
sferze zdrowia

Skąd się biorą nierówności w

sferze zdrowia?

Pewne grupy społeczne cieszą się

lepszym zdrowiem niż inne.
Nierówności zdrowotne są związane z

czynnikami socjoekonomicznymi
Są pochodną specyficznej organizacji i

struktury społecznej, obowiązujących w

nim norm i wartości (chroniących stan

zdrowia jednych bardziej niż innych)
Mogą wynikać z parametrów

biologicznych i genetycznych

Badania nad wyjaśnieniem

przyczyn nierówności

zdrowotnych

Tradycyjnie epidemiolodzy wyjaśniali

różnice między stanem zdrowia klas

niższych i wyższych różnicami w

standardzie życia oraz zróżnicowanym

dostępem do opieki medycznej
Ważną rolę w upowszechnianiu wiedzy na

temat skali klasowych nierówności w

zdrowiu odegrały dwa badania nad

zdrowiem w Wielkiej Brytanii: The Black

Report z 1980 roku i The Health Divide z

1987 roku.

Wyniki badań w Wielkiej Brytanii

Zdrowie społeczeństwa jako całości
poprawia się, ale między
poszczególnymi klasami występują
znaczne niewspółmierności.
Zaznaczają się one we wszystkich
wskaźnikach użytych do pomiaru: od
wagi urodzeniowej, przez ciśnienie
krwi, do ryzyka choroby chronicznej.

Wyniki badań w Wielkiej Brytanii

Jednostki zajmujące wyższą pozycję
socjoekonomiczną są na ogół zdrowsze,
wyższe, silniejsze i żyją dłużej niż
jednostki z dołu drabiny społecznej.
Największe różnice dotyczą umieralności
niemowląt- dzieci przed ukończeniem 1
roku życia i umieralności dzieci starszych-
w przypadku ludzi uboższych ryzyko
śmierci jest wyższe w każdym wieku.

Zestawienia najważniejszych

klasowych nierówności

zdrowotnych /Browne i Bottrill/

Niewykwalifikowani pracownicy najniższego

szczebla zawodowego (V klasa społeczna) są

dwukrotnie bardziej narażeni na śmierć przed

osiągnięciem wieku emerytalnego niż

najwyższe klasy zawodowe (I klasa

społeczna)
W rodzinach pracowników

niewykwalifikowanych prawdopodobieństwo

poronienia lub śmierci noworodka w

pierwszym tygodniu życia jest dwukrotnie

wyższe niż w rodzinach ludzi wykształconych

Zestawienia najważniejszych

klasowych nierówności

zdrowotnych /Browne i Bottrill/

Jednostka urodzona w I klasie
społecznej żyje przeciętnie siedem
lat dłużej niż niż osoba z V klasy
społecznej
Około 90% głównych przyczyn
śmierci częściej niż w innych
klasach występuje w klasach IV i V

Zestawienia najważniejszych

klasowych nierówności

zdrowotnych /Browne i Bottrill/

Osoby należące do klasy robotniczej częściej
odwiedzają lekarzy i skarżą się na więcej
różnych chorób niż pracownicy wykwalifikowani,
długotrwałe choroby dwa razy częściej dotykają
pracowników fizycznych niż najwyżej
wykwalifikowane grupy zawodowe
Związane z przynależnością klasową
nierówności zdrowotne są jeszcze bardziej
wyraźne wśród ludzi długo pozostających bez
pracy. Ludzie, którzy mają pracę żyją dłużej niż
bezrobotni.

Związek między zdrowiem a

klasą społeczną jest faktem

Badania prowadzone w innych krajach

uprzemysłowionych potwierdziły wyraźną

zależność między klasą a zdrowiem
Relatywna nierówność pod względem

zdrowia między najbogatszymi członkami

społeczeństwa a najuboższymi, zdaniem

niektórych badaczy, wciąż rośnie.
Żadne z badań nie ukazało jednak

faktycznych mechanizmów leżących u

podstaw tej korelacji

Kilka konkurencyjnych hipotez

dotyczących przyczyn nierówności

Hipoteza artefaktyczności

Skupia się na problematycznej

naturze konstruowania

statystyk.Pomiary zmiennych:

zdrowia i klasy społecznej podatne

są na różnego rodzaju wypaczenia-

niedoskonałość metody badania-

nie zawsze można na nich polegać

Kilka konkurencyjnych hipotez

dotyczących przyczyn nierówności

Hipoteza doboru zdrowotnego

/selekcji społecznej/

To raczej zdrowie jednostki decyduje o jej

pozycji społecznej a nie odwrotnie. Osobom

cieszącym się dobrym zdrowiem lepiej się

powodzi i łatwiejszą się w górę drabiny

społecznej, osoby o słabym zdrowiu

utrzymują się na niższych szczeblach.

Zły stan zdrowia prowadzi do odsunięcia

jednostki od pracy, awansu i stanowisk.

Kilka konkurencyjnych hipotez

dotyczących przyczyn nierówności

Wyjaśnienia kulturowe i behawioralne

Podkreśla się znaczenie, jakie ma dla

zdrowia styl życia jednostki. Zwraca uwagę

na antyzdrowotne zachowania, które

częściej występują w niższych klasach

społecznych. Według tego stanowiska

główną odpowiedzialność za stan zdrowia

ponosi jednostka, która dokonuje wyboru.

Niektórzy badacze część odpowiedzialności

składają na wzory zachowań zakorzenione w

kontekście klasowym.

Kilka konkurencyjnych hipotez

dotyczących przyczyn nierówności

Wyjaśnienia materialistyczne-
środowiskowe

Upatrują przyczyn nierówności

zdrowotnych w obrębie większych

struktur: ubóstwo, status materialny i

rozkład dochodów, bezrobocie, problemy

mieszkaniowe, zatrucie środowiska, złe

warunki pracy. Klasowe wzory nierówności

są skutkiem deprywacji materialnej.

Jak interpretują przyczyny

nierówności zdrowotnych raporty z

badań?

Black Report skupia się głównie na
materialistycznych wyjaśnieniach
nierówności zdrowotnych
Raport z 1998 roku podkreśla znaczenie
wielu różnych czynników: społecznych,
ekonomicznych, środowiskowych,
kulturowych, które wspólnie decydują o
złym stanie zdrowia.

Kulturowe i materialne czynniki

złego stanu zdrowia

niski poziom wiedzy
brak ruchu
stres
niskie dochody i ubóstwo
brak właściwej opieki socjalnej i medycznej
brak pieniędzy na wypoczynek
nadmierne palenie i picie, nadużywanie leków
mieszkanie na terenach o dużym zagrożeniu

przestępczością

nieprzestrzeganie higieny i bhp

Kulturowe i materialne czynniki

złego stanu zdrowia

złe warunki mieszkaniowe
nabywanie złej żywności i złe odżywianie się
niewłaściwa opieka i socjalizacja dzieci
bezrobocie
mieszkanie na terenach przemysłowych-

zatrucie środowiska

izolacja społeczna i wykluczenie
praca w wydłużonym wymiarze godzin,

stres zawodowy