Na czym polega rozłożenie należności na

raty?

Rozłożenie należności z tytułu składek na raty polega na możliwości
uregulowania tych należności w dłuższym okresie czasu, określonym
przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych, bez konsekwencji
przymusowego ich dochodzenia w trybie egzekucji.

Harmonogram spłaty zadłużenia, określający m.in. liczbę rat,
uzależniony jest od możliwości płatniczych zobowiązanego, czyli
środków, jakie może on przeznaczyć na spłatę zobowiązań w
ramach udzielonej ulgi.
Zakład Ubezpieczeń Społecznych zobowiązany jest naliczyć - do
każdej raty - opłatę prolongacyjną, w wysokości 50% stawki
odsetek za zwłokę obowiązującej w dniu podpisania umowy. 

Kto może ubiegać się o ratalną spłatę

należności?

O ratalną spłatę należności może ubiegać się każda osoba
odpowiedzialna za zadłużenie z tytułu składek, która nie ma środków
finansowych na jednorazową spłatę tego zadłużenia.

Osobami uprawnionymi do złożenia wniosku o taką ulgę są

między innymi

:

*

płatnicy składek oraz byli płatnicy składek ( tj. osoby, które mają
zadłużenie z tytułu nieopłaconych składek w związku z
prowadzoną w przeszłości działalnością gospodarczą)

*

osoby, na które - stosowną decyzją - przeniesiona została
odpowiedzialność za zobowiązania z tytułu nieopłaconych
składek (osoba trzecia i następca prawny)

*

małżonkowie odpowiadający - z majątku wspólnego - za
zadłużenie z tytułu składek współmałżonka.

Rozłożeniu na raty podlegają składki na:

*

ubezpieczenia społeczne - z wyłączeniem kwot odpowiadających

wysokości składki na ubezpieczenie emerytalne za zatrudnionych
pracowników lub innych ubezpieczonych niebędących płatnikami
składek na własne ubezpieczenia (np. zleceniobiorców, nakładców),

 

*

Fundusz Pracy oraz Fundusz Gwarantowanych Świadczeń

Pracowniczych,

 

*

Fundusz Emerytur Pomostowych, 

wraz z odsetkami za zwłokę naliczonymi do dnia złożenia wniosku,
ewentualnie wymierzoną dodatkową opłatą oraz kosztami
upomnienia.

Jakie warunki muszą być

spełnione

?

•

złożenie wniosku o rozłożenie spłaty zadłużenia na raty
wraz z dokumentacją umożliwiającą ocenę zasadności
udzielenia ulgi

•

uregulowanie kwoty odpowiadającej wysokości składki na
ubezpieczenie emerytalne, a także składki na
ubezpieczenie zdrowotne za ubezpieczonych niebędących
płatnikami składek na własne ubezpieczenia, tj. np.
pracownicy, zleceniobiorcy wraz z odsetkami za zwłokę -
za okres mający zostać objęty ewentualną ulgą,
wnioskowany przez dłużnika

•

uregulowanie kosztów egzekucyjnych w przypadku, gdy
zadłużenie objęte jest egzekucją prowadzoną przez
dyrektora oddziału będącego organem egzekucyjnym

•

po złożeniu wniosku o ulgę - terminowe i w pełnej
wysokości opłacanie składek bieżących (przez płatników
aktualnie zobowiązanych do ich opłacania)

Umorzenie składek to zawsze wyjątkowa sytuacja. Zasadniczo
ZUS może umorzyć w całości lub w części należności składkowe w
przypadku ich całkowitej nieściągalności. Art. 28

 

ustawy o systemie

ubezpieczeń społecznych precyzuje o jakie przypadki chodzi.

To sytuacje, w których nie ma żadnego majątku, z którego składki
można by ściągnąć, a dłużnik zmarł, sąd oddalił wniosek o ogłoszenie
upadłości, nastąpiło zaprzestanie prowadzenia działalności
gospodarczej. Nieściągalność zachodzi także wówczas, gdy nie
nastąpiło zaspokojenie należności w zakończonym postępowaniu
likwidacyjnym, wysokość nieopłaconej składki nie przekracza kosztów
upomnienia w postępowaniu egzekucyjnym lub jest oczywiste, że w
takim postępowaniu nie uzyska się kwot przekraczających wydatki
egzekucyjne. Dodajmy, że możliwość umorzenia dotyczy wyłącznie
części składek finansowanych przez płatnika.

Względniejsze zasady umarzania składek dotyczą osób, które
są jednocześnie ubezpieczonym i płatnikiem, czyli np.
jednoosobowych przedsiębiorców. Podkreślmy, że uprawnienie to
jest ograniczone do osób opłacających składki na własne
ubezpieczenia. Ich należności w uzasadnionych przypadkach mogą być
umarzane pomimo braku ich całkowitej nieściągalności.

ZUS może umorzyć należności z tytułu składek, jeżeli zobowiązany
wykaże, że ze względu na stan majątkowy i sytuację rodzinną nie jest
w stanie opłacić tych kwot, bo pociągnęłoby to zbyt ciężkie skutki dla
niego i jego rodziny, w szczególności w przypadku:

•

gdy opłacenie należności pozbawiłoby ich możliwości zaspokojenia

niezbędnych potrzeb życiowych;

•

poniesienia strat materialnych w wyniku klęski żywiołowej lub innego

nadzwyczajnego zdarzenia powodujących, że opłacenie należności z tytułu
składek mogłoby pozbawić zobowiązanego możliwości dalszego prowadzenia
działalności;

•

przewlekłej choroby zobowiązanego lub konieczności sprawowania opieki nad

przewlekle chorym członkiem rodziny, pozbawiającej zobowiązanego
możliwości uzyskania dochodu umożliwiającego opłacenie należności.

Uprawnionym do wystąpienia z wnioskiem o
umorzenie należności jest zobowiązany do opłacenia
składek. Mogą być to:

- osoby aktualnie prowadzące działalność (będące
jednocześnie osobami ubezpieczonymi i płatnikami składek),

- osoby, które już zaprzestały prowadzenia działalności, ale
nadal ciąży na nich obowiązek uregulowania zaległych
zobowiązań z tytułu jej prowadzenia,

- następcy prawni, którym ZUS wydał decyzję o zakresie
odpowiedzialności za zobowiązania płatnika z tytułu składek,

- osoby trzecie, na które decyzją ZUS przeniesiona została
odpowiedzialność za zobowiązania płatnika z tytułu
prowadzonej przez niego działalności.

Ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych
nakłada na płatników składek liczne obowiązki,
polegające m.in. na terminowym obliczeniu,
rozliczeniu i przekazaniu do ZUS składek na
ubezpieczenie społeczne, jak również sporządzaniu i
przekazywaniu do Zakładu Ubezpieczeń
Społecznych odpowiednich dokumentów
rozliczeniowych.

Pomimo surowych konsekwencji, jakie mogą
wynikać dla płatnika na skutek niedopełnienia ww.
obowiązków, zjawisko nieterminowego opłacenia
składek nie należy do rzadkości.

Konsekwencją braku zapłaty składek w terminie

jest powstanie obowiązku opłacenia (oprócz

oczywiście zaległych składek) odsetek za

zwłokę.

Sankcję taką przewiduje art. 23 ustawy o systemie ubezpieczeń
społecznych.

Wysokość stawki odsetek jest ogłaszana przez Ministra Finansów,
w drodze obwieszczenia publikowanego w Monitorze Polskim.

Obecnie, od 9 maja 2013 roku stawka za nieterminowe opłacenie
ubezpieczeń społecznych wynosi 11% w stosunku rocznym.

Odsetki od nieopłaconych w terminie składek powinny być
opłacone przez płatnika bez obowiązku wzywania go do tego ze
strony ZUS.

 Trzeba także wspomnieć, że odsetki nie są naliczane, jeżeli ich
wysokość nie przekracza kwoty 6,60 zł. Warto mieć to na uwadze
w przypadku, gdy spóźnienie płatnika z zapłatą składek było
niewielkie lub, gdy zaniżenie wysokości zapłaconej składki było
nieznaczne.

 

Inną konsekwencją braku zapłaty składek w terminie
jest ustanowienie hipoteki przymusowej lub
zastawu skarbowego.

Hipoteka przymusowa czyli ustanowienie na nieruchomości
stanowiącej własność dłużnika
ograniczonego prawa rzeczowego, jest jednym ze sposobów
zabezpieczenia oznaczonej wierzytelności. Dzięki temu
wierzyciel może dochodzić zaspokojenia roszczenia z
obciążonej nieruchomości, bez względu na to, czyją stała się
własnością i to z pierwszeństwem przed wierzycielami
osobistymi właściciela nieruchomości. 

Hipoteka przymusowa nie powstaje na mocy umowy czy też
jednostronnego oświadczenia woli właściciela nieruchomości,
lecz na podstawie złożonego przez wierzyciela wniosku z
załączonym do niego tytułem uprawniającym do prowadzenia
egzekucji. Powstaje więc bez zgody właściciela
nieruchomości.

Art. 34 § 1 mówi, że Skarbowi Państwa i jednostce samorządu
terytorialnego przysługuje hipoteka na wszystkich
nieruchomościach podatnika, płatnika, inkasenta, następcy
prawnego lub osób trzecich z tytułu zobowiązań podatkowych, a
także z tytułu zaległości podatkowych w podatkach stanowiących
ich dochód oraz odsetek za zwłokę od tych zaległości.

Przedmiotem hipoteki przymusowej może być:
1) część ułamkowa nieruchomości, jeżeli stanowi udział podatnika;
2) nieruchomość stanowiąca przedmiot współwłasności łącznej
podatnika i jego małżonka;
3) nieruchomość stanowiąca przedmiot współwłasności łącznej
wspólników spółki cywilnej lub część ułamkowa nieruchomości
stanowiąca udział wspólników spółki cywilnej - z tytułu zaległości
podatkowych spółki.

Przedmiotem hipoteki przymusowej może być także: 
1) użytkowanie wieczyste wraz z budynkami i urządzeniami na
użytkowanym gruncie stanowiącymi własność użytkownika wieczystego;
2) spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu;
3) wierzytelność zabezpieczona hipoteką;
4) statek morski lub statek morski w budowie wpisane do rejestru
okrętowego

Zastaw skarbowy jest również jedną z form
zabezpieczenia wykonania zobowiązań
podatkowych. Jest on skuteczny wobec
każdorazowego właściciela przedmiotu zastawu
i ma pierwszeństwo przed jego wierzycielami
osobistymi.

Stanowi on ograniczone prawo rzeczowe o
charakterze bezwzględnym, co znaczy że Skarb
Państwa lub jednostka samorządu terytorialnego
może zaspokoić się z przedmiotu zastawu bez
względu na zmianę właściciela obciążonej rzeczy lub
uprawnionego z tytułu istniejącego prawa i przed
wierzycielami osobistymi zastawcy.

Zgodnie z art. 41 Ordynacji podatkowej, zastaw skarbowy przysługuje
Skarbowi Państwa i jednostkom samorządu terytorialnego z tytułu
zobowiązań podatkowych powstałych z dniem doręczenia decyzji
organu podatkowego, ustalającej wysokość tego zobowiązania,
a także z tytułu zaległości podatkowych, stanowiących ich dochód
oraz odsetek za zwłokę od tych zaległości, na wszystkich będących
własnością podatnika oraz stanowiących współwłasność łączną
podatnika i jego małżonka rzeczach ruchomych oraz zbywalnych
prawach majątkowych, jeżeli wartość poszczególnych rzeczy lub praw
wynosi w dniu ustanowienia zastawu co najmniej 12400 zł.

Zastaw skarbowy powstaje z dniem wpisu do rejestrów zastawów
skarbowych , zaś wygasa z mocy prawa z dniem wygaśnięcia
zobowiązania podatkowego albo z dniem wykreślenia wpisu z rejestru
zastawów skarbowych albo z dniem egzekucyjnej sprzedaży
przedmiotu zastawu.

Zwrot składek nienależnie

opłaconych

Płatnicy składek, którzy nienależnie opłacili składki, mogą
dochodzić zwrotu nadpłaty w ciągu 5 lat od dnia
otrzymania zawiadomienia o nadpłacie z ZUS. ZUS musi
zawiadomić płatnika składek o kwocie nadpłaty, jeżeli jej
wysokość jest większa niż 8,80 zł.
Zmianę zasad zwrotu przez ZUS nienależnie opłaconych
składek wprowadziła ustawa z 28 kwietnia 2011 r. o
zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz
niektórych innych ustaw, która weszła w życie 20 lipca
2011 r.

Nadpłata składek powstaje wtedy, gdy płatnik składek
opłaci składki na ubezpieczenia w wyższej wysokości niż
powinien. Nienależnie opłacone składki podlegają
zaliczeniu przez ZUS z urzędu na poczet zaległych lub
bieżących składek, a w razie ich braku – na poczet
przyszłych składek, chyba że płatnik złoży wniosek o zwrot
składek.

Kiedy powstaje nadpłata?

Po wejściu w życie nowelizacji ustawy systemowej ZUS musi
zawiadomić płatnika składek o kwocie nienależnie
opłaconych składek, które mogą być zwrócone, chyba że ich
kwota nie przekroczy wartości kosztów upomnienia w
postępowaniu egzekucyjnym (czterokrotność opłaty
dodatkowej pobieranej przez państwowe przedsiębiorstwo
użyteczności publicznej Poczta Polska za polecenie przesyłki
listowej). Płatnik składek nie jest związany w tym przypadku
żadnym terminem na złożenie wniosku o zwrot składek.
Nadal też płatnik będzie mógł złożyć wniosek o zwrot
nienależnie opłaconych składek po stwierdzeniu we własnym
zakresie, że składki zostały nienależnie opłacone.

Granica czasowa zwrotu

nienależenie opłaconych składek

Granicą czasową w roszczeniu o zwrot nienależnie
opłaconych składek jest ich przedawnienie. Nienależnie
opłacone składki będą się przedawniać po upływie 5 lat,
licząc od dnia otrzymania zawiadomienia o nadpłacie z ZUS.
Jeśli ZUS nie wyśle takiego zawiadomienia, przedawnienie
nastąpi po upływie 5 lat licząc od dnia opłacenia składek.

Licząc okres przedawnienia zwrotu należności z tytułu
składek należy pamiętać, że bieg tego okresu będzie ulegał
zawieszeniu. Zawieszenie będzie trwało:

•gdy ZUS wyda decyzję w sprawie nienależnie opłaconych
składek – od dnia wszczęcia postępowania do dnia, w
którym decyzja stała się prawomocna,

•jeżeli wydanie decyzji w sprawie nienależnie opłaconych
składek będzie uzależnione od rozstrzygnięcia zagadnienia
wstępnego przez inny organ lub sąd – od dnia uznania
konieczności rozstrzygnięcia tego zagadnienia do dnia, w
którym decyzja innego organu stanie się ostateczna lub
orzeczenie sądu uprawomocni się, nie dłużej jednak niż na
okres 2 lat,

•od dnia śmierci spadkodawcy do dnia uprawomocnienia
się postanowienia sądu o stwierdzeniu nabycia spadku albo
zarejestrowania aktu poświadczenia dziedziczenia, nie
dłużej jednak niż do dnia, w którym upłyną 2 lata od śmierci
spadkodawcy,

•w przypadku wydania przez ZUS decyzji o braku
obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym lub
obniżającej podstawę wymiaru składek na te ubezpieczenia
– od dnia wszczęcia postępowania do dnia, w którym
decyzja stanie się prawomocna.

Nowe zasady mają zastosowanie przede wszystkim do
składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne
nienależnie opłaconych od dnia wejścia w życie nowelizacji.
Będą jednak stosowane również do składek nienależnie
opłaconych przed dniem wejścia w życie ustawy, pod
warunkiem że nie upłynął jeszcze termin dochodzenia ich
zwrotu. Uwzględniając fakt, że po ogłoszeniu wyroku
Trybunału Konstytucyjnego nie było przepisu
ograniczającego w czasie prawo do dochodzenia zwrotu
nienależnie opłaconych składek, należy uznać, że do
wszelkich nienależnie opłaconych składek na ubezpieczenia
społeczne należy stosować okres 5-letni przedawnienia i
inne zasady dochodzenia roszczeń wynikające z
nowelizacji.
Zasady zawieszenia biegu terminu przedawnienia mają
zastosowanie także wówczas, gdy okoliczności
uzasadniające zawieszenie wystąpiły przed dniem wejścia
w życie ustawy

Test

•

Opłata prolongacyjna
odsetek za zwłokę przy
rozłożeniu należności na
raty wynosi 30%

•

Bieg przedawnienia
rozpoczyna się od dnia, w
którym roszczenie
stało się wymagalne.

•

Rozłożeniu na raty

podlegają składki na
ubezpieczenia społeczne,
Fundusz Pracy, Fundusz
Gwarantowanych
Świadczeń Pracowniczych
oraz Fundusz Emerytur
Pomostowych.

•

Płatnicy składek, którzy

nienależnie opłacili składki,
mogą dochodzić zwrotu
nadpłaty w ciągu 5 lat od
dnia otrzymania
zawiadomienia o nadpłacie
z ZUS

•

Zawieszenie biegu

przedawnienia będzie
trwało od dnia śmierci
spadkodawcy do dnia
uprawomocnienia się
postanowienia sądu o
stwierdzeniu nabycia
spadku albo zarejestrowania
aktu poświadczenia
dziedziczenia, nie dłużej
jednak niż do dnia, w
którym upłyną 2 lata od
śmierci spadkodawcy.

•

Terminy przedawnienia

roszczenia mogą być
skracane i przedłużane
przez czynność prawną.

•Przedmiotem hipoteki

przymusowej może być
statek morski lub statek
morski w budowie wpisane
do rejestru okrętowego

•

Zastaw skarbowy stanowi

ograniczone prawo
rzeczowe o charakterze
bezwzględnym