Czerniak złośliwy skóry

(

melanoma malignum

)

Zakład Patologii Nowotworów

Elżbieta Bogajewska

Czerniak złośliwy

jest nowotworem skóry o wysokim

stopniu złośliwości (wczesne tworzenie

przerzutów, niewielka podatność na

leczenie)

wywodzi się z melanocytów (tzn.

komórek barwnikowych

wytwarzających i zawierających

melaninę), które ulegają złośliwej

przemianie.

Melanocyty występują w:

- skórze: większość w warstwie podstawnej

naskórka (czasami też w skórze właściwej)

oraz w błonach śluzowych, mieszkach

włosowych i macierzy włosów,

- w siatkówce i tęczówce oraz błonie

naczyniowej oka,

- w prążku naczyniowym ucha

wewnętrznego,

- centralnym układzie nerwowym: w

oponach miękkich mózgu.

Czerniak

najczęściej umiejscawia się na

skórze, również na błonach

śluzowych (w jamie ustnej,

odbytnicy, okolicy narządów

płciowych, przełyku), w siatkówce i

błonie naczyniowej oka, w oponach

miękkich i w uchu wewnętrznym.

zachorowalność –

w Europie średnio 10/100 000 mieszkańców,

w Australii 20-30/100 000 mieszkańców.

częstotliwość występowania u rasy białej

wzrasta rocznie o około 5-10%.

wysoka śmiertelność 60%.

choroba wieku średniego – przedwczesny

zgon,

Etiologia:

narażenie na działanie światła słonecznego –

oparzenie słoneczne w wieku młodocianym

indywidualna wrażliwość na światło – jasna skóra

jest czynnikiem ryzyka

indywidualny stan układu barwnikowego-

niestabilny układ barwnikowy z licznymi

znamionami barwnikowymi zwłaszcza typu

dysplastycznego, czerniak w wywiadzie

stałe drażnienie i urazy

indywidualna obrona przed nowotworem –

niedobory odpornościowe

predyspozycje genetyczne

naturalne przemiany hormonalne - częstsze

występowanie czerniaka w okresie pokwitania,

ciąży i połogu.

Drogi rozwoju

z wcześniej istniejących ognisk –

wrodzone znamię barwnikowe,

nabyte znamię barwnikowe

(szczególnie dysplastyczne), złośliwa

plama soczewicowata

rozwój w niezmienionej skórze

Wywiad chorobowy – wzrost, zmiana

ogniska, subiektywne dolegliwości

wcześniej istniejącego lub nowo

występującego ogniska

barwnikowego, swędzenie

Ocena lekarska A B C D E

A (asymmetry) – asymetria zmiany

barwnikowej (

symetria)

B (borders) – nierowne, postrzępione brzegi

(

rzegi)

C (color) – różnorodny kolor zmiany,

nierównomierna pigmentacja (

iemny kolor)

D (diameter) – wymiary zmiany ponad 6 mm

(

uży rozmiar)

E (elevation) – uwypuklenie powierzchni

NIE WYKONUJE SIĘ BIOPSJI !!!

(można pobrać wymaz z owrzodzenia)

Usunięcie chirurgiczne z marginesem

zdrowej skóry, w razie potrzeby z

usunięciem okolicznych węzłów

chłonnych

Badanie histopatologiczne oraz

barwienia z użyciem poliklonalnych

lub monoklonalych przeciwciał,

mikroskopia elektronowa,

Raport histologiczny

Podtyp histologiczny, faza wzrostu,

owrzodzenie, stopień Clarke’a,

grubość guza, naciek limfocytarny,

mitozy, ustępowanie, mikrosatelity,

naciekanie okołonerwowe, inwazja

naczyń chłonnych, inwazja naczyń

krwionośnych, odległość od brzegów

wycięcia

WHO histological classification of melanocytic tumours

Malignant melanoma

Superficial spreading

melanoma

50%

Nodular melanoma

26%

Lentigo maligna

10%

Acral-lentiginous melanoma

Desmoplastic melanoma

Melanoma arising from blue

naevus

Melanoma arising in a giant

congenital naevus

Melanoma of childhood

Naevoid melanoma

Persistent melanoma

World Health Organization Classification of Tumours 2005

Benign melanocytic tumours

Congenital melanocytic naevi

–

Superficial type

–

Proliferative nodules in congenital

melanocytic naevi

Dermal melanocytic lesions

–

Mongolian spot

–

Naevus of Ito and Ota

Blue naevus

–

Cellular blue naevus

Combined naevus

Melanotic macules, simple lentigo and

lentiginous naevus

Dysplastic naevus

Site-specific naevi

–

Acral

–

Genital

–

Meyerson naevus

Persistent (recurrent) melanocytic naevus

Spitz naevus

Pigmented spindle cell naevus (Reed)

Halo naevus

Czerniak przedinwazyjny:

Złośliwa plama soczewicowata (lentigo maligna,

Hutchinson melanotic frecle) – nierównomiernie

ubarwiona plama o nieregularnych kształtach, u

osób starszych, z reguły na twarzy, rzadko

przedramiona i uda, do kilku cm śr., przebieg

powolny

Czerniak szerzący się powierzchownie

nieinwazyjny

(superficial spreading melanoma in situ, SSM in

situ) – podobna do poprzedniej ale na tułowiu i

kończynach, do 2,5cm

Acral lentiginous in situ – na dłoniach i stopach i w

obrębie paznokcia

Lentigo maligna (diameter 0,5 cm)

Lentigo maligna (diameter 1,1 cm)

Melanoma malignum in situ (diameter 1,2 cm)

Czerniak inwazyjny:

ilość barwnika może być duża lub

mała (barwa od czarnej do

różowocielistej), od 0,5 do 5cm, guzy

pojedyncze, później guzki satelitarne

(przerzuty śródskórne), skłonność do

krwawień i owrzodzeń,, wokół obszar

odbarwionej skóry

Guzy nabłonkowatokomórkowe i

wrzecionowatokomórkowe

Czerniak powstały ze

złośliwej plamy

soczewicowatej

lentigo maligna melanoma (ang.)

jest to stosunkowo łagodna odmiana

występująca u osób w starszym wieku;

nieregularna, częściowo ostro, częściowo

nieostro ograniczona plama różnej

wielkości z niejednorodną brązową

pigmentacją, a także częstymi strefami

rozjaśnienia (regresja),

przeważnie na twarzy u starszych kobiet

Melanoma malignum typ lentigo maligna melanoma

poziom III wg Clarka, diameter 2,0 cm, pT1a

Lentigo maligna melanoma sine ulceratione,

poziom IV wg Clarka, grubość 0,8mm wg Breslow,

diameter 1,5 cm, pT1b

Czerniak szerzący się

powierzchownie

superficial spreading melanoma SSM (ang.)

stosunkowo powolny, nawet kilkuletni

rozwój, u ludzi w średnim wieku;

nieregularne, przeważnie ostro

ograniczone ognisko z niejednorodną

brązowo-czarną lub brązowo-czerwoną

pigmentacją i przeważnie ze strefami

rozjaśnienia (regresja),

wyczuwalne płasko uwypuklone ognisko,

u mężczyzn najczęściej na plecach, u

kobiet najczęściej na kończynach

dolnych

Melanoma malignum sine ulceratione typ SSM,

poziom II wg Clarka, grubość 0,3mm wg Breslow,

diameter 1,5 cm, pT1a

Melanoma malignum sine ulceratione typ SSM

poziom II wg Clarka, grubość 0,4mm wg Breslow,

diameter 2,2 cm, pT1a

Melanoma malignum sine ulceratio typ SSM,

poziom II wg Clarka, diameter 2 cm,pT1a

Melanoma malignum sine ulceratione typ SSM,

poziom III wg Clarka, grubość 0,6mm wg Breslow,

diameter 0,7 cm, pT1a

Melanoma malignum sine ulceratione typ SSM,

poziom III wg Clarka, grubość 1,0mm wg Breslow,

diameter 1,4 cm, pT1a

Melanoma malignum exulcerans typ SSM,

poziom III wg Clarka, grubość 4,0mm wg Breslow,

diameter 2,3 cm, pT3b

Melanoma malignum sine ulceratione typ SSM,

poziom IV wg Clarka, grubość 2,5mm wg Breslow,

diameter 4 cm, pT3a

Melanoma malignum sine ulceratione typ SSM,

poziom V wg Clarka, grubość 17mm wg Breslow,

diameter 4 cm, pT4a

Czerniak guzkowy

nodular melanoma NM (ang.)

szybko się powiększający i ulegający

owrzodzeniu, o szybkim przebiegu (kilka

miesięcy do 2 lat);

początkowo guzowate, ostro odgraniczone

od otoczenia, nierównomiernie brązowo-

czarne zabarwione ognisko, miejscami

nie zawierające melaniny z nadżerkami,

owrzodzeniami i strupami na powierzchni

Melanoma malignum nodulare exulcerans,

poziom V wg Clarka, grubość 12,0mm wg Breslow,

diameter 4,5cm, pT4b

Typ kończynowo-

podpaznokciowy

acral lentiginous melanoma (ang.)

rośnie dosyć wolno (do 3 lat);

plamiste (soczewicowate),

nieregularne, niejednorodnie

zabarwione ognisko na rękach i

stopach, też czerniak macierzy

paznokcia

Postać bezbarwnikowa

melanoma

amelanoticum

szczególnie ciężka odmiana czerniaka,

nie zawierająca lub zawierająca

znikome ilości barwnika, co świadczy

o bardzo małym zróżnicowaniu

komórek nowotworowych, a więc o

większej złośliwości i bardziej

niepomyślnym przebiegu

Diagnostyka rozprzestrzeniania się –

metody obrazowe.

Obecnie prowadzi się także próby

leczenia immunologicznego i

genowego

Nie są znane swoiste serologiczne

markery guza.

Cicatrix cutis post operationem recente factam

Przerzuty

drogą naczyń chłonnych i

krwionośnych

satelitarne, tranzytowe (droga do

węzła chłonnego), miejscowe (węzły

chłonne regionalne), odległe (w

płucach, wątrobie, kościach, mózgu).

Melanoma malignum metastaticum cutis

Melanoma malignum recidivans multifocale

Metastasis melnomatis maligni in lymphonodo

TNM classification of malignant

melanoma

pT – Primary tumour

(pathological classification)

pTX Primary tumour cannot be

assessed*

pT0 No evidence of primary tumour

pTis Melanoma in situ (Clark level I)

(atypical melanocytic hyperplasia,

severe melanocytic dysplacia, not

an invasive malignant lesion)

pT1: Tumour 1mm or less in

thickness

pT2: Tumour more than 1mm but

not more than 2mm in thickness

pT3: Tumour more than 2mm but

not more than 4mm in thickness

pT4: Tumour more than 4mm in

thickness

World Health Organization Classification of Tumours 2005

– Regional lymph nodes

NX Regional lymph nodes cannot be

assessed

N0 No regional lymph node metastasis

N1: Metastasis in one regional lymph

node

N2: Metastasis in two or three regional

lymph nodes or intralymphatic

regional metastasis

N3: Metastasis in four or more regional

lymph nodes, or matted

metastatic

regional lymph nodes, or satellite or in-

transit metastasis

with

metastasis in

regional lymph node(s)

M – Distant metastasis

MX Distant metastasis cannot be

assessed

M0 No distant metastasis

M1 Distant metastasis

„

Mój nowotwór jest całkiem inny niż

twój, Diomka. Ja mam melanoblastoma.

To ścierwo nie zna litości. Z reguły –

osiem miesięcy i koniec.”

„

Oddział chorych na raka” 1968

A.Sołżenicyn

Zmiany skórne

klinicznie podejrzane

Lentigo simplex

Naevus melanocyticus compositus

diameter 1,5 cm

Naevus melanocyticus compositus dysplasticus

Verruca seborrhoica

Carcinoma basocellulare superficiale cutis

Dermatofibroma

Melanoma malignum

Bibliografia:

„

Atlas histopatologii skóry” L.Woźnak, I. Giryn 1987

„

Atlas patologii skóry” Phillip H McKee 2003

„

Czerniak skóry u dorosłych” pod red. W.Ruki,

Z.I.Noweckiego, P.Rutkowskiego 2005

„

Czerniak złośliwy” pod red. J.Skowronka,

M.Mackiewicza, H.Żygulskiej-Mach 1998

„

Dermatologia podręcznik i atlas” Rassner2004

„

Histological Diagnosis of Nevi and Melanoma” Guido

Massi, Philip E. LeBoit 2004

„

Pathologic Basis of Disease”, Robbins & Cotran 7th

Edition 2005

„

Pathology of the Skin with Clinical Corrections” Phillip

H. McKee, J.E. Calonje, Scott R. Granter 2005

„

Robbins Patologia” pod red. W.T.Olszewskiego 2005

Document Outline

Slide 1
Slide 2
Slide 3
Slide 4
Slide 5
Slide 6
Slide 7
Slide 8
Slide 9
Slide 10
Slide 11
Slide 12
Slide 13
Slide 14
Slide 15
Slide 16
Slide 17
Slide 18
Slide 19
Slide 20
Slide 21
Slide 22
Slide 23
Slide 24
Slide 25
Slide 26
Slide 27
Slide 28
Slide 29
Slide 30
Slide 31
Slide 32
Slide 33
Slide 34
Slide 35
Slide 36
Slide 37
Slide 38
Slide 39
Slide 40
Slide 41
Slide 42
Slide 43
Slide 44
Slide 45
Slide 46
Slide 47
Slide 48
Slide 49
Slide 50

Czerniak zlosliwy skory

Document Outline