PROMIENIOWANIE

JONIZUJĄCE

RODZAJE

PROMIENIOWANIA

JONIZUJĄCEGO

• Korpuskularne (, , neutrony i

protony).

• Elektromagnetyczne

(promieniowanie gamma i RTG).

Źródła promieniowania

jonizującego

1. Naturalne



Kosmiczne,



Pochodzące ze skorupy ziemskiej,



Pochodzące z pierwiastków promieniotwórczych

dostarczanych do organizmu z pożywieniem

(ok. 0,09 mSv/rok).

2. Sztuczne:



Odpady promieniotwórcze,



Materiały budowlane,



Reaktory jądrowe ,



Lampy oscyloskopowe.

DAWKA EKSPOZYCYJNA

Jest to ilość wytworzonego

ładunku elektrycznego w

jednostce masy powietrza

[C/kg].

DAWKA POCHŁONIĘTA

Jest to ilość energii

wyzwolona przez jakikolwiek

rodzaj promieniowania,

zaabsorbowana przez

jednostkę masy materii [Gy].

WZGLĘDNA

SKUTECZNOŚĆ

BIOLOGICZNA (WSB)

Jest to czynnik, który

wskazuje ile razy musiałaby

być większa dawka energii w

postaci promieniowania

rentgenowskiego, aby

wywołać to samo działanie

biologiczne co inny rodzaj

promieniowania

biologicznego.

Miarą ryzyka

wystąpienia

szkody biologicznej jest dawka
promieniowania (rem), którą
otrzymują tkanki.
Jednostką jest Sv
(Siewert).

1Sv = 100 rem

KATEGORIE NARAŻENIA

• Kat A – pracownicy narażeni

bezpośrednio na promieniowanie,

• Kat B – pracownicy narażeni

pośrednio na promieniowanie,

• Kat C – Osoby przypadkowo

narażone na promieniowanie,

• Kat D – ogół ludzkości kraju.

Dawki graniczne PJ w ciągu 12 miesięcy

[mSv]

Dla osób

Narząd

Całe

ciało

Soczewki

oczu

Poszczegól

ne

narządy i

skóra

Zatrudnionych w

warunkach narażenia

na PJ

50

150

500

Zamieszkujących lub

przebywających w

sąsiedztwie PJ

1

15

50

Ludności

1

15

50

Tkanki ludzkie dzielimy

na:

1.

Silnie promienioczułe

:

- Układ limfatyczny,
- Grasica,
- Szpik kostny i krew obwodowa,
- Nabłonek żołądkowo - jelitowy,
- Gonady,
- Tkanki płodowe.

2. Średniopromienioczułe

- Rogówka, soczewka,

spojówka,
- Śródbłonek naczyniowy,
- Skóra, nerki, wątroba, płuca.

3. Słabopromienioczułe

- OUN,

- kolagen i tkanki elastyczne,
- serce.

4. Promieniooporne

- kości,
- chrząstki,
- mięśnie.

Skutki

PROMIENIOWANIA

JONIZUJĄCEGO dla płodu

• Śmierć zarodka,
• Zaburzenia organogenezy,
• Rozszczep kręgosłupa,
• Wady układu moczowo–płciowego,
• Uszkodzenie komórek rozrodczych,
• Śmierć we wczesnym okresie po

urodzeniu.

Tkanki najmniej
promienioczułe

 Tkanka nerwowa,
 Skóra,
 Kości.

Wczesne skutki

promieniowania

jonizującego – choroba

popromienna

I. Odczyn pierwotny

• Gorączka,
• Brak łaknienia,
• Wymioty, biegunki,
• Utrata włosów,
• Wybroczyny,
• Zmiana w obrazie krwi,
• Uszkodzenie układu chłonnego,
• Zmniejszenie odporności na zakażenia,
• Senność, odwodnienie.

II. Okres utajony

Widoczne objawy ustępują.

Okres trwa od 5 do 10 dni.

III. Rozwinięta choroba

popromienna

•Zmiany we krwi,
•Brak łaknienia,
•Skazy krwotoczne,
•Spadek odporności,
•Rozchwianie mechanizmów adaptacyjnych,

Zmiany dotyczą wszystkich komórek. Faza
trwa ok. 2 miesiące o ile wcześniej nie
nastąpi zgon.

IV. Okres

rekonwalescencji

• Stopniowa poprawa,
• Częściowa, rzadziej całkowita

rekonwalescencja.

Okres trwa od 6 miesięcy do 1 - go

roku.

Odległe skutki

PROMIENIOWANIA

JONIZUJĄCEGO

• Nowotwory skóry,
• Zaćma,
• Skrócenie czasu życia,
• Bezpłodność,
• Białaczka.

Ochrona przed nadmierną

ekspozycją na

napromieniowanie w

badaniach

diagnostycznych.

• Ograniczenie wielkości

napromieniowanego pola

• Właściwy dobór parametrów,
• Ograniczenie czasu ekspozycji,
• Stosowanie osłon na narządy szczególnie

promienioczułe,

• Stosowanie izotopów o krótkim okresie

połowicznego rozpadu i szybkim
wydalaniu z organizmu

Źródła narażenia

radiacyjnego

mieszkańców Polski

Źródła narażenia Udział [%]

Radon (z materiałów

budowlanych).
Toron (z materiałów

budowlanych).
Promieniowanie gamma (ze

źródeł naturalnych w

skorupie ziemskiej).
Promieniowanie od

naturalnych pierwiastków

promieniotwórczych

zawartych w organizmie

człowieka i pochodzących z

żywności.
Zastosowanie medyczne

promieniowania RTG i

izotopów

promieniotwórczych.
Promieniowanie kosmiczne.
Skażenie izotopowe

środowiska (Czarnobyl).
Inne.

41,4

4,7

 

11,7

 
 

10,8

 

21,6

8,1

0,9

0,8